Kein Jipañ ñan Kein Katak eo Ad, Jerbal eo Ad im Wãween Ad Mour
Mãe 4-10
KATAK KO RAORÕK JÃN NAANIN ANIJ | JENESIS 36-37
“Kar Kõjorrããn Josep kõn wõt Ebbanban”
w14-E 8/1 12-13
“[Jouj, NW] Ñain Kõnnaanek Kom̦ kõn Ettõn̦ak Eo”
Baibõl̦ eo ej uwaak im ba: “Ke l̦õm̦aro jein Josep rar lo bwe el̦apl̦o̦k an jemãer yokwe e jãn er, rar kanooj kõjdate im rekein jab kõm̦anm̦an aer kõnnaan ñane.” (Jenesis 37:4, UBS) Jemaroñ mel̦el̦e unin aer kar ebbanban, bõtab ear jab juon menin mãlõtlõt ñan l̦õm̦aro jein Josep ñan anlo̦ke an wõr eñjake rot in ekauwõtata. (Jabõn Kõnnaan 14:30, UBS; 27:4, UBS) Kwõnañin ke kile juon iien am̦ lukkuun ebbanban ñe juon armej ej bõk nõbar eo me kwaar kõn̦aan bõke? Keememej l̦õm̦aro jein Josep. Aer kar ebbanban ear tõll̦o̦k er ñan kõm̦m̦ani men ko me renaaj kar lukkuun ajl̦o̦k kaki tokãlik. Waanjoñak in aer ej juon joñak ñan kakeememej Kũrjin ro bwe el̦apl̦o̦k an menin mãlõtlõt ñan “lañlõñ ippãn ro rej lañlõñ.”—Rom 12:15.
Ejjel̦o̦k pere bwe Josep ear jel̦ã bwe l̦õm̦aro jein redike. Innem, ear ke n̦ooje kopã eo an aiboojoj bwe l̦õm̦aro jein ren jab loe ñe rej pãd iturin? Emaroñ kar lukkuun kõn̦aan kõm̦m̦ane men in. Bõtab, keememej bwe Jekob ear kõn̦aan bwe kopã eo en juon kein kõkal̦l̦e ñan kaalikkar bwe ebuñbũruon im ej yokwe Josep. Josep ear kõn̦aan mour ilo wãween eo me ej kaalikkar bwe jemãn ej lõke e, kõn men in ear tiljek wõt im kõn̦ak kopã eo. Waanjoñak in an el̦ap an wõr tokjãn ñan kõj. Meñe Jemãdwõj ilañ ejjab kalijekl̦o̦k, bõtab ewõr jet iien ej kõjenolo̦k ri-karejar ro an retiljek im el̦apl̦o̦k an buñbũruon kõn er. Bareinwõt, ej kajjitõk ippãer ñan oktak jãn lal̦ in me enana im ewõr mourin l̦õñ ie. Ãinwõt kopã eo an Josep me ejejuwaan, wãween m̦wilin Kũrjin ro rem̦ool ej kaalikkar aer oktak jãn armej ro ibwiljier. Jet iien m̦wil kein rem̦m̦an remaroñ kõm̦m̦an an wõr ebbanban im kõjdat. (1 Piter 4:4) Juon Kũrjin ej aikuj ke n̦ooje bwe ej juon ri-karejeran Anij? Ejjab—ãinwõt an kar Josep jab n̦ooje kopã eo an.—Luk 11:33.
w14-E 8/1 13 pãr. 2-4
“[Jouj, NW] Ñain Kõnnaanek Kom̦ kõn Ettõn̦ak Eo”
Ettõn̦ak ko rar itok jãn Jeova Anij. Ettõn̦ak kein rar kanaan, im Anij ear kõn̦aan bwe Josep en kwal̦o̦k kake ennaan ko ie. Ilo juon wãween, Josep ear pojakin kõm̦m̦ane juon men me aolep ri-kanaan ro tokãlik rar kõm̦m̦ane ke rar kwal̦o̦k ennaan ko jãn Anij im An bõktok ekajet ñan armej ro an me rar jab pokake.
Josep ear kõnono ilo jouj ñan l̦õm̦aro jein im ba: “[Jouj, NW] ñain kõnnaanek kom̦ kõn ettõn̦ak eo iar ettõn̦ake.” L̦õm̦aro jein rar mel̦el̦e kõn ettõn̦ak eo, im ear jab em̦m̦an ippãer ñan jidik. Rar uwaak im ba: “Ta kwõj l̦õmn̦ak kwõnãj kiiñ ioom ke? Ta kwõnãj irooj ioom ke?” Bwebwenato in ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im ba: “Innem el̦apl̦o̦k aer matõrtõre kõn an kar kõnnaanek er kõn ettõn̦ak eo an.” Ke Josep ear kwal̦o̦k ettõn̦ak eo an kein karuo ñan jemãn im ekoba l̦õm̦aro jein, wãween aer kar bõke ear jab em̦m̦anl̦o̦k. Ilo ad riiti ej kwal̦o̦k im ba: “Jemãn ear kauweiki im ba, “Kain ettõn̦ak rot in? Ta kwõj l̦õmn̦ak ña im jinõm̦ im l̦õm̦aro jeim̦, kõm naaj badikdik ñan eok ke?” Ijoke, Jekob ear wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kake men eo. Jeova emaroñ ke kar kõnnaan ippãn l̦adik eo?—Jenesis 37:6, 8, 10, 11, UBS.
Josep ear jab ri-karejar eo m̦oktata ak ãliktata me Jeova ear kajjitõk ippãn ñan kwal̦o̦k juon kanaan me ennaan ko ie ejjab aolep rekõn̦aan roñjake im enaaj bar tõll̦o̦k ñan iioon matõrtõr. Jesus ear armej eo el̦aptata an kar kwal̦o̦k ennaan rot kein, im ear ba ñan ri-kal̦oor ro an im ba: “El̦aññe rar kaeñtaan eõ, innem renaaj bar kaeñtaan kom̦.” (Jon 15:20) Aolep Kũrjin ro, remaroñ katak elõñ men ko kõn tõmak im peran eo an jo̦dikdik eo Josep.
Kal̦apl̦o̦k Am̦ Mel̦el̦e
it-1-E 678
Idom
(Iʹdom) [Bũrõrõ], Ri-Idom (Ri-Iʹdom).
Idom kar ãt eo juon kar likũti ak lel̦o̦k ñan Iso, bo eo an Jekob. (Jen 36:1) Kar ãñinñini ãt in kõnke ear wiakake m̦aanje eo an kõn juon soup ebũrõrõ. (Jen 25:30-34, UBS) Ilo ejjel̦o̦k kar kõtmãne, ke Iso ear l̦otak ear kilbũrõrõ ãnbwinnin (Jen 25:25, UBS), im kõl̦arin ãneo me e im ro ineen rar jokwe ie ear bar ãinl̦o̦kwõt kõl̦arin ãnbwinnin.
it-1-E 561-562
Ri-Lale
Ñe juon ri-lale jiip ak juon eo ej lale bwijjin menninmour ko ej ba bwe enaaj lale ak kõjparok bwijjin jiip ak menninmour ko jet, ej kwal̦o̦k bwe ej lukkuun m̦õn̦õn̦õ in bõk menninmour kein bwe ren pãd ium̦win kõjparok eo an. Ej kallim̦ur ñan armej eo an menninmour kein bwe enãj naajdik im kõjparok bwe ren jab ko̦o̦tti, kõnke ñe ejjab enaaj aikuj kõl̦l̦ã on̦ãer. Ijoke, eban aolep iien enaaj lukkuun jejjet an kõm̦m̦ane jerbal eo an, kõnke ekkar ñan kien eo ilõñ ej kwal̦o̦k bwe enaaj ejjel̦o̦k ruõn armej in ñe ej wal̦o̦k jorrããn ko me ejjel̦o̦k an armej maroñ ioer ãinwõt ñe menninmour ko rawiia rar lukwarkwari im ko̦kkuri. Bõtab, bwe en maroñ rõl̦o̦k im kwal̦o̦k bwe ejjel̦o̦k ruõn, ej aikuj bõktok juon kein kam̦ool ñan armej eo an menninmour ko ãinwõt ñan waanjoñak, ej aikuj bõktok m̦õttan ãnbwinnin menninmour eo. Ãlikin an armej eo an menninmour ko etale kein kam̦ool eo kar lel̦o̦k ñane, enaaj aikuj kaalikkar bwe ejjel̦o̦k ruõn eo ear lale menninmour ko.
Kien in ej bar jerbal ñan jabdewõt men ko me kar kappeik juon ñan lali, ekitibuj ro uwaan juon baam̦le, ñan waanjoñak, likao eo rũttotata nejin baam̦le eo ej e eo me kar likũti bwe en lale ak bõk eddon kõjparok aolep ro jatin. Kõn men in, jemaroñ mel̦el̦e eñjake eo an Ruben kõn unin an kar inepata kõn mour eo an Josep ãinwõt ke e eo erũttotata, ãinwõt an kwal̦o̦k ilo Jenesis 37:18-30 (UBS), ke l̦õm̦aro jet jatin rar kõnono ippãn doon ñan m̦ane Josep. “Ear ba, ‘Jen jab bõk an mour. Jen jab m̦ane.’ . . . Ear ba men in kõnke ekõn̦aan lo̦mo̦o̦rene im kõjepl̦aakl̦o̦k ñan ippãn jemãn.” Bõtab, ke Ruben ear itok im loe bwe ejako Josep, joñan an lukkuun nana an mour “ear kekõl nuknuk ko an” im ear ba: “Ejako l̦adik eo ilo ro̦ñ eo! Inaaj et kiiõ?” Ear jel̦ã bwe enaaj ruõn ilo an jako Josep. Innem, bwe en maroñ rõl̦o̦k jãn an bõk eddo kõn men eo ear wal̦o̦k, l̦õm̦aro jatin rar riab im kõm̦m̦ane juon aer make kein kam̦ool bwe en ãinwõt ñe juon menninmour awiia ear m̦an Josep. Rar kõm̦m̦ane men in ilo aer kar katulo̦ke kopã eo an Josep ilo bõtõktõkin juon koot. Innem, rar bõktok kein kam̦ool in aer ñan Jekob, eo jemãer im ej bõran baam̦le eo im aer ri-ekajet. Im e eo ear karõl̦o̦k Ruben jãn an bõk eddo kõn ta eo ear wal̦o̦k, kõnke ke l̦õm̦aro jein Josep rar kwal̦o̦ke kopã eo an Josep me rar katulo̦ke ilo bõtõktõk ãinwõt juon kein kam̦ool, Jekob ear l̦õmn̦ak bwe emej Josep.—Jen 37:31-33, UBS.
Mãe 11-17
KATAK KO RAORÕK JÃN NAANIN ANIJ | JENESIS 38-39
“Jeova ear Jab El̦l̦o̦k Jãn Josep”
w14-E 11/1 12 pãr. 4-5
“Ekõjkan Aõ Maroñ Kõm̦m̦an Nana in El̦ap?”
“Ke ri-Ishmael ro rar ãñin Josep ñan Ijipt rar wiakake ñan Potipar, juon iaan ri-utiej ro an kiiñ eo im ej bareinwõt bõk eddon ri-waj ro ilo m̦weo im̦õn kiiñ eo.” (Jenesis 39:1) Ilo naan kein rekadu, bwebwenato in ilo Baibõl̦ ej jipañ kõj ñan pijaikl̦o̦k eñjake eo ekajjookok likao in ear bõke ke rar bar wiakake. Ear ãinwõt juon m̦weiuk bajjek. Jemaroñ pijaikl̦o̦k an Josep l̦oorel̦o̦k karo eo an ekããl, juon eo eutiej ilo kien eo an Ijipt, im aerro etal ilujen ial̦ ko ilo jikin eo el̦ap m̦akũtkũt ko ie kab eobrak kõn jikin wia ko ke erro ej jibadekl̦o̦k ijo me kiiõ enaaj jikin jokwe eo ekããl an Josep.
Kapijukunen eo aõ! Jikin jokwe in an ekããl el̦ap an oktak jãn ijoko Josep ekõn jel̦ã kaki bwe rej kapijukunen ak ijo jikin. Josep ear rũttol̦o̦k ilo juon baam̦le me rekõn em̦m̦akũt jãn jikin ñan jikin im rekõn jokwe ilo em̦ nuknuk ko ilo iien ko ñe rej em̦m̦akũt, im ñe rej bar lale bwijjin jiip ko aer. Bõtab ilo ijin, ri-Ijipt ro rem̦weiie ãinwõt Potipar rej jokwe ilo m̦õko raiboojoj im em̦õj unoiki kõn uno ko erõõj kõl̦arier. Rimmãlõtlõt ro rej kwal̦o̦k bwe em̦m̦an ippãn ri-Ijipt ro ilo iien ko etto, jikin kallib ko ewõr aer wõrwõr me ewõr wõjke ko ie im l̦we ko ñan kaddek menin eddek ko ãinwõt papyrus, lotus, im bar menin eddek ko jet me rej mour ilo dãn. Jet iaan m̦õko rar ekkal ilo ijoko rettol̦o̦k im elõñ menin eddek ko ie, m̦õkein ewõr aer ettõñaak in kõlladikdik, wũntõ ko reutiej ñan an diwõj del̦o̦ñ kõto, im elõñ ruum̦ ko ilowaaer, ekoba juon ruum̦ in m̦õñã kileplep im ruum̦ ko ñan an ri-jerbal ro aer jokwe.
w14-E 11/1 14-15
“Ekõjkan Aõ Maroñ Kõm̦m̦an Nana in El̦ap?”
Jejjab lukkuun jel̦ã kar kain jekjek rot im̦õn kalbuuj ko an ri-Ijipt ro ilo tõre ko etto. Rimmãlõtlõt ro rar loi m̦õko me rekkillep im rejorrããn me ekar pen wãween aer kar kalõki im ewõr ruum̦in kalbuuj ko ie im ebar wõr ruum̦in kalbuuj ko ium̦wier. Tokãlik, Josep ear kõmel̦el̦e kõn jikin eo ear pãd ie im kõjerbale juon naan me ej mel̦el̦ein ro̦ñ eo, ñan kaalikkar bwe ijin ear juon jikin emarok im ekabũrom̦õjm̦õj ñan pãd ie. (Jenesis 40:15) Ilo bokin Sam, jej katak im loe bwe ebar lõñ men ko jet rekaeñtaanan Josep ear iiooni: “Neen rar metak kõn to ko lukwõjeer, im em̦õj lukwõj kenwan kõn jeen.” (Sam 105:17, 18, UBS) Ewõr jet iien ri-Ijipt ro rar jakõl̦e peen ri-kalbuuj ro n̦a itulik: im jet iaaer rej likũt aen ak jeen ko me rej l̦aki ñan kõnwaer. Jemaroñ pijaikl̦o̦k an Josep kar lukkuun eñtaan kõn an kar jab em̦m̦an wãween aer kar kõm̦m̦an ñane, meñe ear ejjel̦o̦k men en enana ear kõm̦m̦ane ñan aer kõmetake.
Ejjab men in wõt, ak ear jab m̦õkaj an jako apañ in ear iioone. Bwebwenato in ej ba bwe Josep “ear pãd [wõt] ijo ilowaan jikin kalbuuj.” Ear pãd ijin me elukkuun nana ium̦win elõñ iiõ! Im Josep ear jab jel̦ã el̦aññe emaroñ naaj kar rõl̦o̦k jãn ijin. Ke ear aetokl̦o̦k wõt raan ko in an bwilõñ kõn men eo ear wal̦o̦k ñane ñan wiik, im allõñ, ewi wãween an kar Josep jab bõk eñjake in bũrom̦õj im l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k an kõjatdikdik?
Bwebwenato in ej letok juon uwaak ekaenõm̦m̦an ilo an ba: “[Jeova] ear pãd ippãn Josep im kõjeraam̦m̦ane.” (Jenesis 39:21, UBS) Ejjel̦o̦k wõrwõr in jikin kalbuuj, jeen ko, jikin kalbuuj ko remarok rej pãd ium̦win juon em̦, emaroñ bõbrae an Jeova kwal̦o̦k yokwe eo em̦ool ñan ri-karejar ro an. (Rom 8:38, 39) Jemaroñ lukkuun pijaikl̦o̦k an Josep kwal̦o̦k aolep men ko ej eddodo kaki ilo jar ñan eo Jemãn ilañ im ejitõnbõro ippãn, im an bõk aenõm̦m̦an eo me “Anij in kaenõm̦m̦an otemjej” wõt emaroñ letok. (2 Korint 1:3, 4; Pilippai 4:6, 7) Ta ko jet Jeova ear kõm̦m̦ani ñan Josep? Jej riiti im loe bwe ear jab bõjrak an kõjeraam̦m̦ane Josep im “l̦eo ej bõk eddon prison eo ear em̦m̦õn̦õn̦õ ippãn.”
w14-E 11/1 15 pãr. 2
“Ekõjkan Aõ Maroñ Kõm̦m̦an Nana in El̦ap?”
Bwebwenato in ej letok juon uwaak ekaenõm̦m̦an ilo an ba: “[Jeova] ear pãd ippãn Josep im kõjeraam̦m̦ane.” (Jenesis 39:21, UBS) Ejjel̦o̦k wõrwõrin jikin kalbuuj, jeen ko, jikin kalbuuj ko remarok rej pãd ium̦win juon em̦, emaroñ bõbrae an Jeova kwal̦o̦k yokwe eo em̦ool ñan ri-karejar ro an. (Rom 8:38, 39) Jemaroñ lukkuun pijaikl̦o̦k an Josep kwal̦o̦k aolep men ko ej eddodo kaki ilo jar ñan eo Jemãn ilañ im ejitõnbõro ippãn, im an bõk aenõm̦m̦an eo me “Anij in kaenõm̦m̦an otemjej” wõt emaroñ letok. (2 Korint 1:3, 4; Pilippai 4:6, 7) Ta ko jet Jeova ear kõm̦m̦ani ñan Josep? Jej riiti im loe bwe ear jab bõjrak an kõjeraam̦m̦ane Josep im “l̦eo ej bõk eddon prison eo ear em̦m̦õn̦õn̦õ ippãn.”
Kal̦apl̦o̦k Am̦ Mel̦el̦e
it-2-E 555
Onan
(Oʹnan) [ej itok jãn juon naan mel̦el̦ein “maroñ eo ñan ejaak ak kõm̦m̦an; kajoor eo ekanooj l̦ap”].
L̦eo kein karuo nejin Juda n̦a ippãn kõrã in Kenan eo nejin Shua. (Jen 38:2-4; 1Kr 2:3) Ãlikin an kar Jeova m̦an Er, l̦eo jein Onan me ejjel̦o̦k nejin, Juda ear jiroñ Onan bwe en m̦areik Temar, lio kar pãleen Er. El̦aññe enaaj kar l̦otak juon l̦addik, eban etal ñan l̦ain in baam̦le eo an Onan, im menin jolõt eo ñan eo erũttotata enaaj etal ñan l̦adik eo ãinwõt ñe ej nejin Er; ijoke el̦aññe ejjel̦o̦k ajri enãj l̦otak, innem Onan enaaj bõk menin jolõt eo. Ilo iien ko Onan ej babu ippãn Temar, ej “kato̦o̦rl̦o̦k ineen n̦a iioon bwidej” ak kõm̦m̦an bwe kõrã eo en jab bõro̦ro. Men in Onan ear kõm̦m̦ane ear jab ãinwõt ñe ej iukkure kõn m̦õttan ko ilo ãnbwinnin, kõnke Baibõl̦ ej ba “jabdewõt iien ej babu ippãn lio” ej lutõkl̦o̦k ineen. Ilo m̦ool, kõttõpar eo an Onan ej bwe ineen en jab del̦o̦ñe Temar. Kõn an kar jab pokake jemãn, an kar kũbbon̦, im kar jerawiwi n̦ae laajrak eo an Anij kõn m̦are, im kõnke men in ear kõm̦m̦ane ear jab jelõt wõt e, Jeova ear m̦an Onan, eo me ear bar ejjel̦o̦k nejin.—Jen 38:6-10, UBS; 46:12; Bõn 26:19.
w04-E 1/15 30 pãr. 4-5
Kajjitõk ko Jãn Ro Rej Riit
Ear jab jim̦we an Juda jerbal ilo an kar jab lel̦o̦k Temar ñan Shila, l̦eo nejin ãinwõt an kar kallim̦ur. Bareinwõt ear babu ippãn juon kõrã me ear l̦õmn̦ak bwe ej juon kõrã ekijoñ ilo jikin kweilo̦k eo. Men in ear jum̦aik karõk eo an Anij bwe juon em̦m̦aan ej aikuj babu wõt ippãn kõrã eo em̦õj an m̦areiki. (Jenesis 2:24) Ilo m̦ool, Juda ear jab babu ippãn juon kõrã ekijoñ. Bõtab, ilo an kar jab jel̦ã ear bõk jikin Shila, l̦eo nejin, im kajejjete men eo l̦eo nejin en kar kõm̦m̦ane, kõn men in ear wõr nejin n̦a ippãn Temar ekkar ñan kien eo.
Ikijjeen Temar, men eo ear kõm̦m̦ane ear jab juon men enana. Kar jab watõk bwe l̦adik ro me bo ro ruo nejin rar nejin juon ri-l̦õñ. Ke Boaz jãn Betleem ear bõk Rut, kõrã in Moab eo, im bõk jikin l̦eo kar ippãn, em̦m̦aan ro rerũtto ilo Betleem ear em̦m̦an wãween aer kõnono kõn Pirez l̦eo nejin Temar ke rej ba ñan Boaz im ba: “M̦weo im̦õm̦ en ãinwõt m̦õn Pirez, eo Temar ear keotak ñan Juda, jãn ineem̦ eo Jeova enaaj lewaj jãn kõrã in em̦m̦an ded.” (Rut 4:12) Kar bar kobaik Pirez bwe ej juon iaan ro me Jesus ear itok jãne.—Matu 1:1-3; Luk 3:23-33.
Mãe 18-24
KATAK KO RAORÕK JÃN NAANIN ANIJ | JENESIS 40-41
“Jeova ear Kadiwõj Josep”
w15-E 2/1 14 pãr. 4-5
“Mel̦el̦e ko Rejjab Pãd Ippãn Anij Ke?”
Ri-lale wain eo emaroñ kar mel̦o̦kl̦o̦k kõn Josep, ak Jeova ejjañin kar mel̦o̦kl̦o̦ke. Juon boñ, Ear lel̦o̦k ñan Pero ruo ettõn̦ak me ear kõm̦m̦an an l̦o̦kjenaan. Ilo ettõn̦ak eo kein kajuon, kiiñ eo ear lo jimjuon kau ko em̦m̦an aer mour im rematõk rej wanlõñtak jãn Reba Nile, innem ãlikin ej bar wanlõñtak jimjuon kau ko enana kããn im raidik. Kau ko raidik rar kañ kau ko rematõk. Tokãlik, Pero ear ettõn̦ak im lo jimjuon corn ko rej eddek jãn juon kããn im em̦m̦an aer mour im elõñ leen. Bõtab, ear bar eddek jimjuon corn ko me raidik im raemedl̦o̦k im rar orañl̦o̦k corn ko em̦m̦an aer mour. Ilo jibboñõn raan eo, ke Pero ear ruj ear lukkuun abn̦õn̦õ kõn ettõn̦ak ko, innem ear kũrtok aolep rimmãlõtlõt im ri-anijnij ro an bwe ren kõmel̦el̦eik e. Ak ejjel̦o̦k juon iaaer ear maroñ kõmel̦el̦eiki. (Jenesis 41:1-8, UBS) Jejjab lukkuun jel̦ã, bõtab remaroñ kar lukkuun jaje ta eo ren ba ak bõlen remaroñ kar ekõn tak wõt jabdewõt mel̦el̦e. Ear jab jubũruon Pero ilo iien in, innem ej kab l̦apl̦o̦k wõt an kõn̦aan lo uwaakin ettõn̦ak ko an.
Ãliktata, ri-lale wain eo ej kab keememej Josep! Bõklõkõt eo an ear kõm̦akũti, innem ear ba ñan Pero kõn juon likao me ej pãd ilo kalbuuj me ear jim̦we an kõmel̦el̦eiki ettõn̦ak eo an im ettõn̦ak eo an ri-iiõk eo ruo iiõ ko remootl̦o̦k. Ilo m̦õkaj, Pero ear ba ren bõktok Josep jãn kalbuuj.—Jenesis 41:9-13.
w15-E 2/1 14-15
“Mel̦el̦e ko Rejjab Pãd Ippãn Anij Ke?”
Jeova ej yokwe armej ro ettã bũrueer im retiljek, ejjel̦o̦k pere eñin unin ear lel̦o̦k uwaak eo ñan Josep me rimmãlõtlõt im bũrij ro rar bane ak jaje kõmel̦el̦eiki. Josep ear kõmel̦el̦e im ba bwe ewõr juon wõt mel̦el̦ein ettõn̦ak ko ruo an Pero. Unin an ruo kõttan an wal̦o̦k ettõn̦ak eo, men in ej kwal̦o̦k an Jeova kaalikkar bwe enaaj wal̦o̦k ak jejjet kũtien ettõn̦ak eo. Kau ko rematõk im corn ko remmourur rej jutak kõn an Ijipt naaj lutõkl̦o̦k kõn jeraam̦m̦an ium̦win jimjuon iiõ, ijoke kau ko raidik im corn ko raemedl̦o̦k rej jutak kõn an naaj ñũta Ijipt ium̦win jimjuon iiõ ãlikin wõt an jem̦l̦o̦k iiõ ko rar jeraam̦m̦an. Ñũta in enaaj ko̦kkure ãneo.—Jenesis 41:25-32, UBS.
w15-E 2/1 15 pãr. 3
“Mel̦el̦e ko Rejjab Pãd Ippãn Anij Ke?”
Pero ear kajejjet men ko ear ba. Ejjabto, kar kõkõn̦ake Josep kõn juon kopã eaiboojoj kõm̦m̦an jãn linen. Pero ear lel̦o̦k ñane juon m̦arm̦ar gold, juon riiñ me ewõr annañin sil eo an ie, juon waan jariot jãn im̦õn kiiñ, im ear lel̦o̦k aolep maroñ ñane ñan etal ilujen ãneo im kõm̦m̦ane jerbal eo ej l̦õmn̦ak in kõm̦m̦ane. (Jenesis 41:42-44, UBS) Ejja iien eo wõt, Josep ear oktak jãn juon eo ear pãd ilo kalbuuj ñan juon eo ej pãd ilo im̦õn kiiñ. Ke ear ruj jibboñõn raan eo, ear juon ri-kalbuuj ettã ak ke ear kiki ear juon ri-tõl eo kein karuo jãn Pero. Men in ej lukkuun kaalikkar bwe Jeova ear kajim̦we wãween ko rar wal̦o̦k, kõn wõt tõmak eo an Josep. Jeova ear lo aolep wãween ko rejjab jim̦we me ri-karejar eo an ear eñtaan kaki ium̦win iiõ ko m̦aantak. Ear kõm̦adm̦õdi apañ kein ilo iien eo ejejjet im ilo wãween eo ejim̦we. Jeova ear jab l̦õmn̦akin kajim̦we wõt wãween ko rejjab jim̦we me kar kõm̦m̦ani ñan Josep ak ear bar l̦õmn̦akin kõjparok ilju eo an aelõñin Israel. Jenaaj etale wãween an kar kõm̦m̦ane men in ilo katak eo tok juon m̦õttan katak in.
Kal̦apl̦o̦k Am̦ Mel̦el̦e
w15-E 11/1 9 pãr. 1-3
Kwaar Jel̦ã Ke?
Etke Josep ear m̦wijbar im reja m̦okta jãn an kar etal ippãn Pero?
Ekkar ñan bwebwenato eo ilo bokin Jenesis, ej kwal̦o̦k bwe Pero ear ba ren m̦õkaj im bõktok ri-kalbuuj in Hibru eo Josep ñan ippãn bwe en kõmel̦el̦eiki ettõn̦ak ko an me rej kõm̦m̦an an abn̦õn̦õ. Ilo iien in, eto an kar Josep kalbuuj ium̦win elõñ iiõ. Meñe ear juon menin ekkaiuriur bwe Josep en etal, ak ear m̦wijbar im reja m̦okta. (Jenesis 39:20-23; 41:1, 14, UBS) Ke ri-jeje eo ear kwal̦o̦k kõn men in me ãinwõt ejjab kar menin aikuj bwe Josep en kar kõm̦m̦ane, ej kwal̦o̦k bwe Josep ear jel̦ã kõn m̦anit ko an ri-Ijipt ro.
Ear juon men ekkã an ri-aelõñ ko kõm̦m̦ane ekoba ri-Hibru ro ñan kaetok kwõdeak ko aer. Ijoke, ekkar ñan bok ko McClintock im Strong rar je me etaer ej Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature ej ba bwe “iaan aelõñ ko wõj, ri-Ijipt ro etto kar aelõñ eo wõt me rar kamoiki an wõr aer kwõdeak.”
Rar ke aikuj m̦wijbar wõt im rejaiki kwõdeak ko aer? Bok eo etan Biblical Archaeology Review ej kwal̦o̦k bwe jet iaan m̦anit ko ilo iien kwõjkwõj ko an ri-Ijipt ro ej bwe ñe juon em̦m̦aan ej itok ñan im̦aan Pero ej aikuj kõpooje ilo wãween eo ñe en kar tõn del̦o̦ñ ilo juon tampel̦. Innem, ilo iien rot in Josep ear aikuj pil̦õl̦e bõran im rejaiki ãnbwinnin.
Kwalok Joij im Koutiej Einwõt Dri Kwalok ro an Anij
14 Ilo ien ko ilo Baibel, ro jemen im jinen me rar mijõk Anij rar lukkun kanuij lale bwe ajiri ro nejiir ren katak ilo mweo kilen kwalok joij im koutiej. Lale wãwen an Ebream im Aisak, leo nejin, kar konono ñõn dron ilo juõn wãwen ejoij im eor koutiej ie ilo Jenesis 22:7. Bareinwõt, bwebwenato eo kin Josep ej kamol bwe ear emõn an jemen im jinen katakin e. Ke ear ber ilo prisõn, ear kwalok joij im koutiej ñõn dri kalbuj ro mõtõn. (Jen. 40:8, 14) Nan ko an ñõn Pero rar kwalok bwe ear katak wãwen eo ejime ñõn konono ñõn juõn armij eutiej.—Jen. 41:16, 33, 34.
Mãe 25-31
KATAK KO RAORÕK JÃN NAANIN ANIJ | JENESIS 42-43
“Josep ear Kwal̦o̦k an Lukkuun Jel̦ã Irooj Ioon Make”
w15-E 5/1 13 pãr. 5
“Ijjab Maroñ Bõk Jikin Anij”
Ak ta kõn Josep? Ear kajju m̦õkaj an kile l̦õm̦aro jein! Ejjab men in wõt, ak ke ear lo aer badikdik ñane, ear keememej tok iien eo ke ear l̦addik. Bwebwenato in ej kwal̦o̦k ñan kõj bwe Josep “ear keememej tõn̦ak ko” Jeova ear lel̦o̦k ñani ke ear juon l̦addik, ettõn̦ak ko me rej kanaan kõn iien eo me l̦õm̦aro jein renaaj badikdik im̦aan mejãn, ãinwõt aer kõm̦m̦ane ñan e kiiõ! (Jenesis 37:2, 5-9, UBS; 42:7, 9) Ta eo Josep enaaj kõm̦m̦ane? Enaaj ke atbo̦kwõje er? Enaaj ke idenon̦e er?
w15-E 5/1 14 pãr. 1
“Ijjab Maroñ Bõk Jikin Anij”
Bõlen jejjab iioone wãween in ilo mour ko ad. Ijoke, ilo lal̦ in rainin ekkã an wal̦o̦k apañ ko im bõro jepel ilowaan baam̦le ko. Ñe jej iiooni wãween kein reppen, emaroñ pidodo ad l̦oore bũruod im kõm̦m̦ani men ko me eitok wõt bwe jen kõn̦aan kõm̦m̦ani kõn ad jab weeppãn. El̦apl̦o̦k an menin mãlõtlõt ñan anõke Josep im kajjioñ jel̦ã kilen kõm̦adm̦õdi apañ ko ilo wãween eo Anij ekõn̦aan. (Jabõn Kõnnaan 14:12) Keememej bwe ãinwõt an aorõk ñan kõm̦m̦an aenõm̦m̦an ippãn ro uwaan baam̦le eo, el̦apl̦o̦k an aorõk ñan kõm̦m̦an aenõm̦m̦an ippãn Jeova im eo Nejin.—Matu 10:37.
w15-E 5/1 14 pãr. 2
“Ijjab Maroñ Bõk Jikin Anij”
Josep ear kõjerbal mãlejjoñe ko me renaaj kaalikkar lukkuun kain armej rot l̦õm̦aro jein. M̦okta, ear nana an kõnnaanl̦o̦k ñan er ke ej n̦arueer im ba bwe rej jet ri-iaroñroñ jãn bar juon aelõñ, im ewõr juon ej ukoti naan ko an. Ñan jojomare er make, rar kõnono kõn baam̦le eo aer ñane, joñan rar bar ba bwe ewõr juon jatier l̦addik ak epãd wõt m̦weo. Josep ear kajjioñ in n̦ooje an m̦õn̦õn̦õ. M̦ool ke bwe l̦adik eo jatin ej mour wõt? Kiiõ, Josep ejel̦ã ta eo en kõm̦m̦ane. Ear ba: “Eñin wãween aõ naaj mãlejjoñe kom̦,” innem ear ba ñan er bwe ej aikuj in lo l̦adik eo jatier. Ilo raan eo, ear kõtl̦o̦k aer ro̦o̦l ñan ijo jikier bwe ren bõktok l̦adik eo jatier ñe juon iaaer enaaj errã im pãdwõt ãinwõt juon ri-kalbuuj.—Jenesis 42:9-20, UBS.
it-2-E 108 pãr. 4
Josep
Kõn wõt men kein rewal̦o̦k ñan er, l̦õm̦aro jein Josep rar l̦õmn̦ak bwe kõn wõt aer kar wiakake l̦eo jatier bwe en ri-kõm̦akoko iiõ ko remootl̦o̦k rej kiiõ jeore men eo rar kõm̦m̦ane. Im̦aan mejãn l̦eo jatier, eo me rejjañin de kile, rar kõnono ippãn doon kõn an nana aer mour kõn men eo rar kõm̦m̦ane. Ke Josep ear roñ naan kein aer me ej kaalikkar aer ajl̦o̦k, ear lukkuun eddo tok bũruon innem ear etal jãn ippãer im jañ. Innem ke ear jepl̦aaktok, ear bõk Simeon bwe en kalbuuj ñan tõre eo renaaj bar ro̦o̦ltok kõn diktata eo jatier.—Jen 42:21-24, UBS.
Kal̦apl̦o̦k Am̦ Mel̦el̦e
it-2-E 795
Ruben
Jet iaan kadkad ko rem̦m̦an kadkadin Ruben ear alikkar ke ear ba ñan l̦õm̦aro jatin ruwatimjuon ñan jol̦o̦k Josep ñan ilowaan aebõj lal̦ eo ejjel̦o̦k kobban ijello̦kun aer m̦ane, Ruben ear l̦õmn̦ak in kũttiliek in ro̦o̦ll̦o̦k ñan aebõj lal̦ eo bwe en lo̦mo̦o̦rene Josep. (Jen 37:18-30, UBS) Ium̦win elõñl̦o̦k jãn 20 iiõ ko tokãlik, ke ejja l̦õm̦arein wõt jatin rar kõnono ippãn doon bwe unin aer n̦aruer ilo Ijipt bwe er ri-iaroñroñ ej kõn men eo enana rar kõm̦m̦ane ñan Josep, Ruben ear kakeememej er bwe ear jab kobal̦o̦k ilo kar pepe eo enana rar kõm̦m̦ane ñan Josep. (Jen 42:9-14, 21, 22, UBS) Bareinwõt, ke Jekob ear m̦akoko in kõtl̦o̦k Benjamin ñan etal ippãn l̦õm̦aro jein ñan Ijipt ilo tũreep eo aer kein karuo, Ruben eo ear ajel̦o̦k l̦adik ro ruo nejin ãinwõt juon kein kam̦ool bwe enaaj karo̦o̦ltok l̦adik eo, ilo an kar ba: “El̦aññe ijjãmin jepl̦aaktok kõn Benjamin ñan ippam̦, kwõmaroñ m̦an l̦adik [ran̦i].”—Jen 42:37, UBS.
Katak ko Relap Itukaduin Jen Book in Jenesis—II
43:32—Etke Ri Egypt ro rar watõke einwõt juõn menin jõjõ ñan air mõñã ibben Ri Hebrew ro? Men in emaroñ kin kalijeklok eo air kin kabuñ ak utiej buru kin ailiñ eo air. Ri Egypt ro rar bareinwõt jõjõik ri lale sheep ro. (Jenesis 46:34) Etke? Ri lale sheep ro rar maroñ bed ilo juõn jikin ilal ilo lajrak eo an Ri Egypt ro. Ak emaroñ kinke ear wõr joñan ene eo rar maroñ kajerbale ñan kaddeklok men in eddek ko, im Ri Egypt ro rar kijirãte ro rar bukõt melaj ko ñan menin mour ko air.