Kein Jipañ ñan Kein Katak eo Ad, Jerbal eo Ad im Wãween Ad Mour
Nobõm̦ba 2-8
KATAK KO RAORÕK JÃN NAANIN ANIJ | EXODUS 39-40
“Moses ear Lukkuun L̦oore Naanin Jiroñ Ko”
Jeova Ej Ke Watõk Eok Ãinwõt Juon Iaan Ro Doon?
Moses ear oktak jãn Kora. Ear ‘juon eo ettã bũruon im ejjel̦o̦k juon ioon lal̦ ettã bũruon im ãinwõt e.’ (Bõnbõn 12:3, UBS) Ear kwal̦o̦k ettã bõro ilo an kõm̦m̦ane aolep men ko Jeova ear jiroñe bwe en kõm̦m̦ani. (Exodus 7:6; 40:16) Aolep iien Moses ear kõm̦m̦ane men ko otemjej Jeova ear ba en kõm̦m̦ani. Im Baibõl̦ eo ejjab ba bwe Moses ekõn illu ñe Jeova ej lel̦o̦k naan in tõl ko ñan e. Ñan waanjoñak, Jeova ear kwal̦o̦k ñan Moses ilo tibrikin ewi wãween ej aikuj kalõke im̦õn kabbed eo an Jeova. Jeova ear kwal̦o̦k kõl̦ar in tõrej eo rej aikuj kõjerbale. Ear bareinwõt kwal̦o̦k jete roñin loklok ko armej ro rej aikuj kõm̦m̦ani ilo katiiñ ko ilo im̦õn kabbed. (Exodus 26:1-6, UBS) Ta eo jemaroñ katak jãn joñak in an Moses? El̦aññe juon elder ej kwal̦o̦k ewi wãween kwõj aikuj kõm̦m̦ane juon men, jet iien kwõmaroñ kitõtõ. Jeova ej ri tõl eo ad em̦m̦antata. Ej lel̦o̦k jerbal ko ñan ri karejar ro an, im ejel̦ã bwe enaaj em̦m̦an aer kõm̦m̦ani. El̦aññe ej letok elõñ tibrik ko kõn wãween jej aikuj kõm̦m̦ane juon jerbal, eokwe ewõr unin an kõm̦m̦ane men in. Ke Jeova ear kajjitõk bwe Moses en kõm̦m̦ane jet jerbal ko im lel̦o̦k elõñ tibrik ko, Moses ear jab illu. Ear jab l̦õmn̦ak bwe Jeova ear watõke ãinwõt juon ri kam̦akoko. Moses ear jiroñ ri jerbal ro bwe ren kõm̦m̦ani aolep men ko Jeova ear jiroñ e. (Exodus 39:32) Wãween l̦õmn̦ak im kõm̦m̦an ko an Moses rar kwal̦o̦k bwe ear ettã bũruon. Moses ear jel̦ã bwe jerbal ko rej an Jeova, im Jeova ej baj kõjerbal e ñan katõprak jerbal kein.
Kwoj Tiljek Ke Ilo Men Ko Otemjej?
“Moses e ar tiljek ilo aolepen mweo imõn einwõt dri korijer,” Dri Hibru 3:5 ej ba. Etke kar watõk Moses bwe etiljek? Ke ear kalek imõn kabbed eo, Moses ear “kõmõn: ekar ñõn men otemjej Jeova e ar kaiñi, ein drein an kõmõne.” (Exodus 40:16) Einwõt ri kabuñ ro an Jehovah, jej kamole tiljek eo ad ilo ad bokake e. Ekoba ad tiljek ñan Jehovah ñe jej jelmae abañ ko rebin ak melejoñ ko relap. Bõtab, meñe jemaroñ tiljek iumin melejoñ ko relap ejjab menin wõt ej kamol tiljek eo ad. “Eo ej tiljek ilo men eo eriktata, ej tiljek bareinwõt ilo men eo elap,” Jesus ear ba, “im eo e jab wãnik ilo men eo eriktata, bareinwõt e jab wãnik ilo men eo elap.” (Luk 16:10) Jej aikwij tiljek ilo men ko redik bareinwõt.
Kal̦apl̦o̦k Am̦ Mel̦el̦e
it-2-E 884 pãr. 3, 4
Kilin Jiil̦ (Seal)
Wãween Bwe En kar Wõr Ippãn ri-Israel Ro. El̦aññe naan eo taʹchash ilo Baibõl̦ ej kwal̦o̦k kain jiil̦ rot kein, innem emaroñ kõm̦m̦an an wal̦o̦k kajjitõk eo kõn ewi wãween an kar ri-Israel ro maroñ ebbõk ak ellolo kilin jiil̦ ko. Meñe ekkã an jiil̦ ko pãd ilo jikin ko rem̦õl̦o, Arctic im Antarctic (ak jikin ko ipel̦aakin North Pole im South Pole), bõtab jet jiil̦ ko em̦m̦anl̦o̦k ippãer pãd ilo jikin ko reokmããn̦ãn̦l̦o̦k. Rainin, ewõr jejjo jiil̦ ko me rej n̦aetan monk jiil̦ rej pãd ilo jet iaan jikin ko ilo Lom̦al̦o in Mediterranean (Mediterranean Sea), im bar ilo m̦al̦o ko jet me reokmããn̦ãn̦. Ium̦win elõñ epepen ko, armej el̦ap aer kar kõm̦m̦an an iietl̦o̦k oran jiil̦ ko, im ilo iien ko etto ilo Baibõl̦, menninmour in emaroñ kar lukkuun lõñ ilo Lom̦al̦o in Mediterranean im ilo Lom̦al̦o Ekilmir (Red Sea). Ilo kar iiõ eo 1832, juon tũkjinede an Calmet etan Dictionary of the Holy Bible (p. 139) ej ba: “Ilo elõñ iaan ãne jiddik ko ilo Lom̦al̦o Ekilmir, ipel̦aakin peninsula ilo Sinai, elõñ jiil̦ ko kar loi ilo ãne kein.”—Bar lale The Tabernacle’s Typical Teaching, jãn A. J. Pollock, London, p. 47.
Ri-Ijipt ro ilo iien ko etto rekõn wia kab wiakake men ko ilo Lom̦al̦o Ekilmir, im bõk elõñ men ko jãn jikin ko ilo Mediterranean. Kõn men in, ri-Ijipt rein emaroñ kar wõr wãween aer maroñ ebbõk kilin jiil̦ ko. Innem ke ri-Israel ro rar etal jãn Ijipt, remaroñ kar bõk ippãerl̦o̦k kilin jiil̦ ko me ear wõr ippãer kadede, ekoba men ko jet me rar bũki ke ri-Ijipt ro rar lel̦o̦k ñan er elõñ menin aorõk ko.—Ex 12:35, 36.
Eaorõk Ke Wõn Ro Rej Kile Jerbal ko Am̦?
Juon kõdo̦ ear “kalbubu m̦õn kweilo̦k eo, im aiboojoj an Jeova ear kobrak m̦õn kõppãd” eo ke ear dedel̦o̦k. (Exodus 40:34) Men in ej kaalikkar bwe Jeova ear m̦õn̦õn̦õ kõn im̦õn kõppãd eo! Kar ta l̦õmn̦ak ko an Bizalel im Oholiab ilo tõre eo? Meñe rar jab likũt etaerro ilo jerbal ko erro kar kõm̦m̦ani bwe ro jet ren loi, ak ejjel̦o̦k pere bwe erro kar m̦õn̦õn̦õ im jubũrueerro kõnke erro jel̦ã bwe Anij ear kajeraam̦m̦an erro ilo aerro kar kõm̦m̦ani jerbal ko aerro. (Jabõn Kõnnaan 10:22) Bareinwõt, el̦ap aerro m̦õn̦õn̦õ kõnke men ko rar kõm̦m̦ani rar wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõjerbali ilo aer kabuñ ñan Jeova. Ñe Bizalel im Oholiab renaaj bar mour ilo jukjukun pãd eo ekããl, ejjel̦o̦k pere bwe erro naaj lukkuun bwilõñ ñe rejel̦ã bwe kar kõjerbal im̦õn kõppãd eo ium̦win enañin 500 iiõ ko ñan kabuñ ñan Jeova!
Nobõm̦ba 9-15
KATAK KO RAORÕK JÃN NAANIN ANIJ | LIVITIKÕS 1-3
“Unin Menin Joortak ak Menin Katok Ko”
it-2-E 525
Menin Joortak ak Katok Ko
Menin joortak ak katok ko rej tũli. Menin joortak ko rej tũli rekõn ajil̦o̦k ak lil̦o̦k aolepeer ñan Anij; ejjel̦o̦k juon iaan baat ko ilo menninmour eo armej eo me ej kabuñ ej kakon̦e ak bõke. (Keidi Eka 11:30, 31, 39, 40.) Rej kõm̦m̦ane juon wãween ñan kepaake Jeova bwe en buñbũruon, ak kwal̦o̦k an buñbũruon kõn, menin katok eo kõn jerawiwi eo me jet iien rej bar bõktok ippãertok. Ãinwõt juon menin joortak eo rej tile, Jesus ear lel̦o̦k aolepen e make.
it-2-E 528 pãr. 4
Menin Joortak ak Katok Ko
Menin joortak in wiit. Rekõn kõm̦m̦ani menin joortak in wiit ko ippãn menin joortak ko kõn aenõm̦m̦an, menin joortak ko rej tũli, im menin joortak ak katok ko kõn jerawiwi, im rekõn bar lil̦o̦k ãinwõt jom̦õkaj in leen ko; ak ilo iien ko jet rekõn kõjenolo̦k aer kõm̦m̦ani. (Ex 29:40-42; Lv 23:10-13, 15-18; Bõn 15:8, 9, 22-24; 28:9, 10, 20, 26-28; jebta 29) Men kein kar ñan kwal̦o̦k aer kile an Anij lukkuun kõjeraam̦m̦an er im koorl̦o̦k men ko ippãer. Rekõn bar lil̦o̦k ippãn weil̦ ko kab frankincense. Menin joortak in wiit ko remaroñ lil̦o̦k ilo aer kõm̦m̦ani ilo wãween kein, ãinwõt pilawã ekkwidik, ilo aer kar um̦ni, ak ilo aer kõm̦m̦ane ãinwõt cake ak wafer ko kar iiõki me rejekjekin riiñ, ak kõmatte ilo paan, ak paan ko rem̦wilal̦ im depakpak. Jet iaan menin katok in wiit kein kar likũti ioon lokatok eo an menin katok ko rej tũli, jet iaan men kein bũrij ro rej kañi, im ilo menin katok ko kõn aenõm̦m̦an, ro rej etal in kabuñ rej m̦õñã jãni. (Lv 6:14-23; 7:11-13; Bõn 18:8-11) Ejjel̦o̦k juon iaan menin joortak in wiit kein me rej katok kaki ioon lokatok eo ej aikuj kãre kõn iij ak “honey” (emaroñ jitõñl̦o̦k ñan syrup in fig ak dãnnin fruit ak leen wõjke ko) ko me remaroñ mõñ.—Lv 2:1-16.
it-2-E 526 pãr. 1
Menin Joortak ak Katok Ko
Menin joortak ko kõn aenõm̦m̦an (ak menin katok ko kõn aenõm̦m̦an). Menin joortak ko kõn aenõm̦m̦an me rej kabuñbũruon Jeova rej mel̦el̦ein aenõm̦m̦an ippãn. Eo ej kabuñ kab ro ilo baam̦le eo an rej m̦õñã (rej m̦õñã ilo mel̦an eo an im̦õn kõppãd eo; ekkar ñan m̦anit ak laajrak, kar kajutaki ruum̦ ko ilowaan katiiñ eo me ej pãd ipel̦aakin mel̦an eo; ilo tampel̦ eo, em̦õj kõpooj jikin m̦õñã ko). Kar lel̦o̦k kijen bũrij eo me ej katok kõn menin katok eo, im kar bar lel̦o̦k kijen bũrij ro jet me rej jerbal. Im Jeova, ej ãtbwiin baat eo baatin kũriij eo kar tile. Bõtõktõk eo, ej jitõñl̦o̦k ñan mour, kar lel̦o̦k ñan Anij bwe en an. Kõn men in bũrij ro, eo ej kabuñ, im Jeova ej ãinwõt ñe rej m̦õñã ippãn doon, men in ej kwal̦o̦k bwe ewõr aenõm̦m̦an ikõtaer. Armej eo me ej m̦õñã ak epãd ilo juon wãween ettoon (jabdewõt wãween ko rettoon me kar kwal̦o̦ke ilo Kien eo) ak eo me ej m̦õñã kanniõk eo ãlikin an mootl̦o̦k iien an kanniõk eo nãj kar pãd (ilo iien ko reokmããn̦ãn̦ enãj kar m̦õj an jinotak kõt) kar aikuj jol̦o̦k armej in jãn armej ro doon. Armej in ear kattoone iien m̦õñã eo, emaroñ kõnke armej in make ear ettoon ak emaroñ kõnke ear m̦õñã ilo wãween eo me ej n̦ae kien eo an Jeova Anij, im ekwal̦o̦k an jab kautiej men ko rekkwõjarjar.—Lv 7:16-21; 19:5-8.
Kal̦apl̦o̦k Am̦ Mel̦el̦e
Point ko Relap Jen Book in Livitikõs
2:13—Etke “men in jurtak otemjej” rar aikwij kãreiki kin salt? Rar jab kõmmane ñan kakõmanmanlok nemen men in katok ko. Ibelakin lal, rej kajerbal salt einwõt juõn men in kejbãrok jen jorrãn. Rar kãreiki ibben men in katok ko kinke ear jutak kin anemkwoj jen nana im kõt.
it-1-E 813
Kũriij
Unin kien eo. Ium̦win bujen Kien eo, bõtõktõk eo im kũriij eo, kar kõjenolo̦k men kein ruo im watõki bwe rej ñan Jeova wõt. Mour epãd ilo bõtõktõk eo, me Jeova wõt emaroñ letok; kõn men in, ej ñan e wõt. (Lv 17:11, 14) Kũriij eo ej men eo kar watõke bwe em̦m̦antata ilo aolepen baatin kanniõkin menninmour eo. Ilo aer lel̦o̦k kũriij eo kũriijin menninmour eo bwe ren katok kake ej kaalikkar bwe men ko rem̦m̦antata rej etal ñan Jeova, eo me el̦ap an lel̦o̦k, im men in enãj kaalikkar bwe ro rej kabuñ ñane rekõn̦aan lel̦o̦k men ko rem̦m̦antata ñan Anij. Kõnke men in ej kõkkar kõn an ri-Israel ro kwal̦o̦k aer m̦õn̦õn̦õ in lel̦o̦k men eo em̦m̦antata ñan Jeova, kar ba bwe ren kõm̦m̦an bwe en baat ioon lokatok eo bwe en ãinwõt tarrin “m̦õñã” im ñan kõm̦m̦an bwe en “bwiin enno̦” ñane. (Lv 3:11, 16) Kõn men in, ear mo̦ aer m̦õñã kũriijin men ko em̦õj kokkwõjarjari ñan Anij, kõnke ej ãinwõt ñe rej anemkwõj in bõk men eo me ej ñan Jeova wõt. M̦õñã kũriij enaaj liaakel̦o̦k er ñan mej. Bõtab kũriij eo, eoktakl̦o̦k jãn bõtõktõk eo kõnke kũriij eo remaroñ kõjerbale ñan un ko jet, el̦aññe menninmour eo ear make mej ak ñe bar juon menninmour ear m̦ane.—Lv 7:23-25.
Point ko Relap Jen Book in Livitikõs
3:17. Kinke rar watõk kioeo einwõt mõttan eo emõntata, alikar kien eo nae air kañe ear kalikar ñan Ri Israel ro bwe mõttan eo emõntata en an Jehovah. (Jenesis 45:18) Men in ej kakememej kij bwe jej aikwij lelok ñan Jehovah men ko ad remõntata.—Jabõn Kennan Ko 3:9, 10; Dri Kolosse 3:23, 24.
Nobõm̦ba 16-22
KATAK KO RAORÕK JÃN NAANIN ANIJ | LIVITIKÕS 4-5
“Lel̦o̦k ñan Jeova Ijo Em̦m̦antata”
it-2-E 527 pãr. 9
Menin Joortak ak Katok Ko
Menin joortak ak katok ko kõn ruod. Menin katok ko kõn ruod kar bar katok kaki kõn jerawiwi, kõn jabdewõt men ko ewõr ruod kaki me rej kitibuj an juon jerawiwi. Men kein kar ñan kain jerawiwi ko ejejuwaer me ikijjeen an juon jirilo̦k, im reoktakl̦o̦k jidik jãn menin katok ko jet kõn jerawiwi me rej ñan bõktok buñbõro ak en bar ro̦o̦ll̦o̦k jim̦we im maroñ eo, emaroñ ñan jim̦we im maroñ eo an Jeova ñe ejjab, jim̦we im maroñ eo an aelõñ eo an eokkwõjarjar me kar jerawiwi n̦ae. Menin katok in kõn ruod kar ñan kabuñbũruon Jeova kõn jim̦we eo an me kar jerawiwi n̦ae, ak ñan bar karo̦o̦ll̦o̦k ak kõjepl̦aaktok jet jim̦we im maroñ ko ikijjeen juon bujen kar kõm̦m̦ane ñan eo me ear kõm̦m̦an bõd bõtab ej ukel̦o̦k im karõl̦o̦ke jãn men eo ruõn kõn an kar kõm̦m̦an jerawiwi.—Keidi Ais 53:10.
Nõbar Jeova ilo Eklejia Eo
Jeova ejel̦ã bwe eoktak maroñ ko ad im wãween ko ippãd jãn doon, im ej lukkuun kaorõk kein katok eo ad me jej lel̦o̦k ekkar ñan joñan maroñ ko ad. L̦õmn̦ak kõn menin katok ko ri-Israel ro rar lil̦o̦k ñan Jeova me rar oktak jãn doon im Jeova ear m̦õn̦õn̦õ kaki. Jet ri-Israel rar maroñ lel̦o̦k juon koon in jiip ak juon koot. Bõtab ri-Israel ro me rejeram̦õl rar maroñ lel̦o̦k “ruo tõrtel dõv ak ruo m̦ul̦e rem̦m̦an ded.” Im ñe ear lukkuun ejjel̦o̦k aer maroñ ñan lel̦o̦k ruo bao, Jeova ear m̦õn̦õn̦õ wõt ñe rej katok kõn“juon m̦õttan joñoul in epa in pilawã kwidik,” ak pilawã eo em̦m̦antata. (Lv. 5:7, 11) Meñe ekar dikl̦o̦k on̦ããn pilawã jãn bao ko, ak Jeova ekar m̦õn̦õn̦õ wõt kake el̦aññe ri-Israel ro rar katok kõn pilawã eo em̦m̦antata.
Kal̦apl̦o̦k Am̦ Mel̦el̦e
Katak jãn Joñak ko an Rũkarejar ro Retiljek an Jeova
Kwe bareinwõt kwõmaroñ kwal̦o̦k am̦ tiljek ñan Jeova m̦oktata im ro jet tokãlik el̦aññe kwõj kwal̦o̦k jouj ñan er. Ñan waanjoñak, bõlen kwaar loe an juon iaan rũttõmak ro jeim̦ im jatũm̦ kõm̦m̦ane juon bõd el̦ap. Bõlen kwõmaroñ kõn̦aan kwal̦o̦k am̦ tiljek ñane, el̦aptata ñe ej m̦õttam̦ ak juon iaan ro ilo baam̦le eo am̦. Bõtab, kwõbar jel̦ã bwe el̦apl̦o̦k an aorõk ñan am̦ tiljek ñan Jeova. Ãinwõt Netan, kwõn pokake Jeova bõtab kwõn bar kwal̦o̦k jouj ñan rũttõmak eo jeim̦ ak jatũm̦. Kwõn ba ñane bwe en kajjitõk jipañ ippãn em̦m̦aan ro rej lale eklejia im en m̦õkaj in kepaak er. El̦aññe ejjab, eokwe kwõn kepaak em̦m̦aan ro rej lale eklejia im ba l̦o̦k ñan er. Ilo am̦ kõm̦m̦ane men in, kwõj kwal̦o̦k am̦ tiljek wõt ñan Jeova. Im ilo ejja iien eo wõt, kwõj bar kwal̦o̦k am̦ jouj ñan eo ear kõm̦m̦an bõd kõnke em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo remaroñ jipañe bwe en bar em̦m̦an jem̦jerã eo an ippãn Jeova. Rein renaaj kajim̦we ilo ineem̦m̦an im ilo jouj.—Riit Livitikõs 5:1; Galetia 6:1.
it-1-E 1130 pãr. 2
Kwõjarjar
Menninmour im Keinikkan. Kau im jiip im koot kom̦aan ko me rar l̦otak m̦oktata kar watõki bwe rekkwõjarjar ñan Jeova, im men kein kar jab maroñ bar wiakaki. Rar aikuj katok kaki, im jet baat ko ilo ãnbwinnier kar lil̦o̦k ñan bũrij ro rekkwõjarjar. (Bõn 18:17-19) Aolep leen ko m̦oktata leen keinikkan ko kab juon m̦õttan joñoul ko rar aolep kwõjarjar, kõnke aolepeer rar menin katok im menin lel̦o̦k ko rekkwõjarjar ñan jerbal ko ilo jikin kwõjarjar ak im̦õn kõppãd eo. (Ex 28:38) Aolep men ko me rekkwõjarjar ñan Jeova rar lukkuun kwõjarjar im rar aikuj in jab kajejtokjãn men kein ak kõjerbali ilo jabdewõt wãween ak wãween ko rettoon. Juon waanjoñak kõn kien eo ikijjeen juon m̦õttan joñoul ko, el̦aññe em̦õj an juon em̦m̦aan kõjenolo̦k juon m̦õttan joñoul eo an, jen ba, jãn jikin kallib wiit eo an, ak kiiõ e ñe ejjab juon iaan ro uwaan baam̦le eo an ear bõk jet iaan men kein ilo jirilo̦k ak an jab jel̦ã kake bwe en kõjerbale ilo m̦weo im̦õn, emaroñ ñan kõmat kijen, innem enaaj wõr ruõn em̦m̦aan eo kõn ko̦kkure kien Anij ikijjeen men ko rekkwõjarjar. Kien eo ej kwal̦o̦k bwe enãj aikuj in n̦aon̦ããn men in ak lel̦o̦k ñan jikin kwõjarjar eo ak im̦õn kõppãd eo joñan eo ejako ekoba 20 bõjjããn, ijello̦kun menin katok eo an kõn juon jiip kom̦aan me ejjel̦o̦k an utam̦we. Ilo wãween in, ear kõm̦m̦an bwe en bar lukkuun kautiej men ko rekkwõjarjar an Jeova.—Lv 5:14-16.
Nobõm̦ba 23-29
KATAK KO RAORÕK JÃN NAANIN ANIJ | LIVITIKÕS 6-7
“Juon Wãween ñan Kwal̦o̦k Kam̦m̦oolol”
Men ko Jemaroñ Katak jãn Bokin Livitikõs
Men eo kein karuo me jemaroñ katak: Jej karejar ñan Jeova kõnke el̦ap ad kam̦m̦oolole. Ñan kal̦apl̦o̦k ad jel̦ã kõn men in, jen etale menin katok ko kõn aenõm̦m̦an, juon iaan wãween ko ebar aorõk ilo an kar ri-Israel ro kabuñ. Jenaaj katak kõn men in ilo ad katak kõn an ri-Israel ro lel̦o̦k kar menin katok ko kõn aenõm̦m̦an. (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Ilo bokin Livitikõs, jej katak bwe juon ri-Israel emaroñ lel̦o̦k juon menin katok kõn aenõm̦m̦an ãinwõt juon “menin kam̦m̦oolol.” (Liv. 7:11-13, 16-18) Ear lel̦o̦k menin katok in, ejjab kõnke ear juon menin aikuj, ak kõnke ear juon men ear kõn̦aan kõm̦m̦ane. Menin katok in ear juon men me juon ear lel̦o̦k jãn emake kõn wõt an yokwe Anij eo an, Jeova. Armej eo me ear lel̦o̦k menin katok in, e kab baam̦le eo an, im bũrij ro, rar aolep m̦õñã kanniõkin menninmour eo kar katok kake. Bõtab jet iaan m̦õttan ko ilo ãnbwinnin menninmour eo kar lil̦o̦k ñan Jeova wõt. Tu ia lo ãnbwin eo?
Men In Katok Ko Me Rej Kabuñburuen Anij
Bar juõn men in jurtak kar men in katok kin ainemõn, eo Livitikõs chapter 3 ej kwalok kake. Ãt eo remaroñ bareinwõt ukõte einwõt “juõn katok kin men in jurtak kin ainemõn.” Ilo Hebrew, nan eo “ainemõn” ej melelen elaplok jen baj ejelok tarinae ak aploñloñ ko. “Ilo Bible eo, ej eindein melele eo, im ej bareinwõt melelen juõn wãwen ak kõtan ainemõn ibben Anij, mweie, lañliñ, im mõnõnõ,” book eo Studies in the Mosaic Institutions ej ba. Kin men in, rar katok kin men in katok kin ainemõn, ejjab ñan bõk ainemõn ibben Anij, einwõt ñan medõk e, ak ñan kwalok air kamolol ak ñan mõnõnõ kin jerammõn eo kin juõn wãwen ainemõn ibben Anij eo ro Anij ej buñburu ibbeir rej lañliñ kake. Priest ro im eo kar lelok men in katok eo rar jimor mõñã men in katok eo elikin kar katok kin bõtõktõkin im kioeo ñan Jehovah. (Livitikõs 3:17; 7:16-21; 19:5-8) Ilo juõn wãwen eaibujuij im ilo kõkkar, eo ear lelok men in katok eo, priest ro, im Jehovah Anij rar mõñã ibben don, im ear kalikar bwe juõn kõtan ainemõn ear bed ibbeir.
Men In Katok Ko Me Rej Kabuñburuen Anij
Ta kin armij eo ej kõmman men in katok eo? Kien eo ej ba bwe jabdewõt armij eo ej walok iman Jehovah ear aikwij erreo im jab etton. Eo ear etton kin jabdewõt un ear aikwij mokta lelok juõn men in jurtak in jerawiwi ak men in jurtak in bwid ñan kõmman bwe en bar erreo iman Jehovah bwe En buñburuen kake e. (Livitikõs 5:1-6, 15, 17) Inem, jej kamolol ke kin aorõkin ad kejbãrok juõn jutak erreo iman mejen Jehovah? Elañe jekõnan bwe Jehovah en buñburuen kake kabuñ eo ad, jej aikwij mõkaj im kajimwe jabdewõt bwid ko jej kõmmani nae kien ko an Anij. Jej aikwij mõkaj im kortokjen jabdewõt men in jibañ ko letok in Anij—“elder ro an eklisia” im “ken mirik kin jerawiwi ko ar,” Jesus Christ.—Jemes 5:14; 1 Jon 2:1, 2.
Kal̦apl̦o̦k Am̦ Mel̦el̦e
it-1-E 833 pãr. 1
Kijeek
An ekkejell̦o̦k ippãn im̦õn kõppãd eo im tampel̦ eo. Ekar wõr kijeek ilo aer kõn kabuñ ilo kar im̦õn kõppãd eo im tokãlik ilo kar tampel̦ eo. Kajjojo jibboñ kab jota, bũrij eo el̦ap ear aikuj ittil kaijurjur ioon lokatok im kakaijurjur eo. (Ex 30:7, 8) Anij ear kakien bwe kijeek eo ioon lokatok eo an menin katok ko rej tũli en bwil ak urur wõt im jab kun. (Lv 6:12, 13) Ri-Ju ro el̦ap aer kar l̦oor tõmak im imminene ko rar tõmak bwe Anij eo ear kõm̦m̦an bwe kijeek eo ioon lokatok eo en make jino kar urur ilo kabwilõñlõñ. Meñe ebwe an lõñ rej tõmak ak errã ilo mel̦el̦e in, bõtab Eoon ko ilo Baibõl̦ rejjab rejetak mel̦el̦e in. Ekkar ñan naanin jiroñ ko Jeova ear lil̦o̦k ñan Moses ilo jinoin, ro nejin Aron rar aikuj “likũt kijeek ioon lokatok eo, im kõllaajrak kane ioon kijeek eo” m̦okta jãn aer likũt menin katok ko ioon lokatok eo. (Lv 1:7, 8) Men in ej kab bõk jikin ãlikin an kar jutak l̦ain in bũrij eo an Aron, innem ãlikin aer kar kõm̦m̦ani ak kõpooji menin katok ko im ajil̦o̦k, kijeek eo jãn Jeova, me emaroñ kar wal̦o̦ktok jãn kõdo̦ eo me ej pãd ioon im̦õn kõppãd eo, ej kab wal̦o̦ktok im tũli menin katok ko ioon lokatok eo me kar ajil̦o̦k. Men in ej kaalikkar bwe kijeek eo ekabwilõñlõñ me ear make wal̦o̦ktok, ejjab ñan kaurur ak tile kane al̦al̦ ko ioon lokatok eo, bõtab ñan “tile menin katok kijeek im kũriij ioon lokatok eo.” Innem kijeek eo me ear wõnm̦aanl̦o̦k wõt im urur ak bwil wõt ioon lokatok eo, ealikkar bwe emaroñ kar itok wõt jãn an kar kobatok kijeek eo jãn Anij ippãn kijeek eo me ear urur kadede ioon lokatok eo. (Lv 8:14–9:24) Ilo ejja wãween in wõt, ear bar wal̦o̦ktok kijeek ilo kabwilõñlõñ jãn Jeova im tũli menin katok ko ãlikin wõt an kar Solomon jar ilo iien eo rar ajel̦o̦k tampel̦ eo.—2Kr 7:1; bar lale Eka 6:21; 1Kñ 18:21-39; 1Kr 21:26 ñan lale waanjoñak ko jet kõn an kar Jeova kõjerbal kijeek ilo kabwilõñlõñ ñe ej kwal̦o̦k an buñbũruon kõn menin katok ak lel̦o̦k ko an ri-karejar ro an.
si-E 27 pãr. 15
Bok eo Kein Kajilu ilo Baibõl̦—Livitikõs
(3) Ear juon menin aikuj ñan aer kar lel̦o̦k menin katok ko kõn jerawiwi kõn wõt jerawiwi ko me rar jirilo̦k im kõm̦m̦ani, ak jerawiwi ko me rar likjab im kõm̦m̦ani. Im kain menninmour eo me renãj kar aikuj kõjerbale ñan katok kake enãj wawa ioon wõn eo me kar aikuj lel̦o̦k menin katok kõn jerawiwi eo an—bũrij eo ke, ak aolepen ri-aelõñ eo ke, ak juon iaan ri-tõl ro ke, ak baj juon iaan armej ro. Menin katok kõn jerawiwi eoktakl̦o̦k jãn menin katok ko me kajjojo armej ej make kwal̦o̦k an m̦õn̦õn̦õ in kõm̦m̦ani ilo an lel̦o̦k menin katok ko rej tũli ak menin katok ko kõn aenõm̦m̦an, kõnke menin katok kõn jerawiwi ej juon kakien ak juon men kar aikuj kõm̦m̦ane.—4:1-35; 6:24-30.
Nobõm̦ba 30–Tijem̦ba 6
KATAK KO RAORÕK JÃN NAANIN ANIJ | LIVITIKÕS 8-9
“Men ko Rej Kam̦ool an Jeova Kõjeraam̦m̦an”
it-1-E 1207
Kajutak
Moses ear katutu ak kwal̦e Aron im l̦õm̦aro nejin Aron, Nedab, Ebaihu, Iliezar, im Itamar (ak, ear jiroñ er ñan tutu ak kwal̦ er make) ilo basin bronze eo ilo mel̦an eo an im̦õn kõppãd eo, im ear kõkkõn̦ake Aron kõn nuknuk ko raiboojoj an bũrij l̦apl̦ap. (Bõn 3:2, 3) Kiiõ ilo an m̦õj kanuknuki kõn nuknuk aiboojoj, nuknuk kein kar kõkkõn̦ake kaki rar kaalikkar kadkad ko ak eddo ko me ej pojakin bũki. Innem Moses ear kapiti im̦õn kõppãd eo, aolep men ko kobban ak ilowaan kab kein jerbal ko ie, im lokatok in menin katok ko rej tũli, bareinwõt basin eo im kein jerbal ko rej ekkejell̦o̦k ippãn men kein. Wãween in ear kokkwõjarjar men kein, im kõjenolo̦ki ñan aer jerbal ak ñan kõjerbali wõt ñan jerbal ko an Anij me renaaj kar jino kiiõ kõm̦m̦ani. Ãliktata, Moses ear kapiti Aron ilo an lutõk weil̦ eo ioon bõran.—Lv 8:6-12; Ex 30:22-33; Sam 133:2.
it-1-E 1208 pãr. 8
Kajutak
Ilo raan eo kein karalitõk, kiiõ elukkuun dedel̦o̦k kõpooje kab kajutak im lel̦o̦k eddo ko, im bũrij ro (ilo an Moses jab jipañ er kiiõ) rar kiiõ kõm̦m̦ane jerbalin katok ko kõn jerawiwi ko an aelõñin Israel, im eñin iien eo m̦oktata in aer make kõm̦m̦ane. Rar kõm̦m̦ane men in el̦aptata ejjab kõn wõt aer rijjerawiwi ak kõnke ej kab m̦õjl̦o̦k aer jab pokake ilo aer kar kõm̦m̦ane koon in kau gold eo, me ear kõm̦m̦an an rup bũruon Jeova ippãer. (Lv 9:1-7; Ex 32:1-10) Ilo jem̦l̦o̦kin iien in me ej kab kein kajuon in aer kõm̦m̦ani jerbal ko ikijjeen l̦ain in bũrij in me ej kab m̦õj kajutake, Jeova ear kaalikkar an buñbũruon im kaalikkar an kile er kõn jerbal in ilo an kar jilkinl̦o̦k juon kijeek ilo kabwilõñlõñ, ejjel̦o̦k pere ear jilkinl̦o̦k kijeek eo jãn jurõn kõdo̦ eo ioon im̦õn kõppãd eo, im tile im kõmaat aolep menin katok ko ioon lokatok eo.—Lv 9:23, 24.
Men ko Jemaroñ Katak jãn Bokin Livitikõs
Men eo kein keemãn me jemaroñ katak: Jeova ej kõjeraam̦m̦ane doulul eo an ijin ioon lal̦. L̦õmn̦ak m̦õk kõn ta eo ear wal̦o̦k ilo iio eo 1512 m̦okta jãn Christ ke kar kajutake im̦õn kõppãd eo itulal̦in Tol̦ Sainai. (Ex. 40:17) Moses ear kõm̦m̦ane kwõjkwõj eo ñan kõm̦m̦an bwe Aron im l̦õm̦aro nejin ren erom bũrij. Armej ro ilo aelõñin Israel rar koba ippãn doon ñan lale an bũrij ro aje kein katok eo aer jinointata. (Liv. 9:1-5) Ewi wãween an Jeova kar kwal̦o̦k an buñbũruon kõn bũrij ro me ej kab m̦õj jitõñ er? Ilo iien eo me Aron im Moses rej kõjeraam̦m̦ane armej ro, Jeova ear kõm̦m̦an bwe juon kijeek en tile aolepen kein katok eo ioon lokatok eo.—Riit Livitikõs 9:23, 24.
Kal̦apl̦o̦k Am̦ Mel̦el̦e
Etke Jej Aikuj Kwõjarjar?
Ke bũrij ro an RiIsrael ro rar aikuj karreoik ãnbwinnier, men in ej jitõñl̦o̦k ñan jet men me rej wal̦o̦k ñan armej ro doon Jeova ilo raan kein. Ñan waanjoñak, elõñ iaan armej ro me jej katak Baibõl̦ ippãer rej kile bwe jerreo, jekarbõb, im erreo Im̦õn Kweilo̦k ko ad. Ejjab baj men in wõt, ak ej aikuj erreo ak “kwõjarjar” bũruon ro me rej wanlõñl̦o̦k ñan tol̦ eo an Jeova im kabuñ ñane. (Riit Sam 24:3, 4; Aiseia 2:2, 3.) Ej aikuj erreo bũruod, ãnbwinnid, kab l̦õmn̦ak ko ad ñe jej kabuñ ñan Anij. Kõn men in, jej aikuj etale kõj make. Jet armej remaroñ aikuj kõm̦m̦ani oktak ko rel̦l̦ap ilo mour ko aer bwe ren maroñ kwõjarjar. (2 Korint 13:5, UBS) Ñan waanjoñak, juon eo em̦õj an peptaij ak ej alwõji pija ko rettoon ej aikuj kajjitõk ippãn make im ba: ‘Ij ke kwõjarjar ilo aõ kõm̦m̦ane men in?’ Innem, armej in ej aikuj kappok jipañ bwe en bõjrak jãn men in enana ej kõm̦m̦ane.—Jemes 5:14.
it-2-E 437 pãr. 3
Moses
Anij ear jitõñ Moses bwe en ri-kõllaajrak eo an bujen Kien eo ippãn ri-Israel ro, juon jerbal me ejjañin kar wõr jabdewõt armej ear bõke ak kõm̦m̦ane im̦aan Anij ijello̦kun wõt Jesus Christ, eo me ej ri-Kõllaajrak eo an bujen eo ekããl. Ikijjeen bõtõktõkin menninmour ko kar katok kaki, Moses ear kabbũtũktũk bokin bujen eo, im kwal̦o̦k kõn Jeova ãinwõt juon “kumi,” im armej ro (ejjel̦o̦k pere ej jitõñl̦o̦k ñan em̦m̦aan ro rerũtto) ãinwõt “kumi” eo tok juon. Ear riitil̦o̦k bokin bujen eo ñan armej ro, im armej ro rar uwaak im ba, “Men otemjej Jeova ear kõnono kake, kõm naaj kõm̦m̦ani, im naaj pokake.” (Ex 24:3-8; Hi 9:19) Ilo jerbal eo an ãinwõt juon ri-kõllaajrak, Moses ear bõk jeraam̦m̦an eo ñan bõk eddon aer kar kalõk im̦õn kõppãd eo im aer kõm̦m̦ani kein jerbal ko ie, joñak ak jekjek ko me Anij ear lil̦o̦k ak jiroñe kaki, im ñan kajutak l̦ain in bũrij eo, kapiti im̦õn kõppãd eo im Aron, bũrij l̦apl̦ap eo, kõn weil̦ in ekkapit eo ñan an juon bõk juon eddo ejejuwaan. Im ear bõk eddon kõm̦m̦ane jerbal ko m̦oktata me kar kõm̦m̦ani ikijjeen l̦ain in bũrij eo ekããl me kar kajutake.—Ex jebta 25-29; Lv jebta 8, 9.