Dia bila kaikanka barasa latwankira nani prui bangwan ba dukiara?
“Upla kum prubia kaka, kli rawibubia ki?”, makabi walata wan damika almuk Job ba piu ailal nani luan ba bilara. (Job 14:14, Versión Popular) Bankra man sin naha makabi walanka na daukram. Man nahki damra walma nu takma kaka witin nani aikuki kli prawaia sip kama ba, naha sîm Tasbaia nara bara daukanka painkira wal, lam twankira pruibangwan nani ba aikuki?
Bara, Baibil ba naku pramis munisa: “Pruankam naniba kli raya bubia.[...] Bui banghwan kabia”. Bara sin wisa: “Kasakkira nani ba tasbana brih iwbia, bara bankaiara witin purara iwan kabia”.—Isaias 26:19; Salmo 37:29.
Yawan naha pramiska nanira kasak aiska pali lukaia dukiara aitanisa naha makabi walanka laka nani ansika kum kum ba briaya: Dia muni upla ba pruisa? Pruan nani ba anirasa? Bara yawan nahki kasak lukaiasa witin nani kli raya bubia ba?
Prura ba bara pruya minitkara dia takiba
Baibil ba param marikisa blasi palira God lukanka apia kan upla nani ba prubia. Witin pás upla maia waitna maia mairin, Adam Eva wal, paradais tasbaia kum nina Idin makikan bára mangkan bara win luhpa nani sahwaia an ai pliska paradais ba kau drabaia Tasba aiskara. Sip kan pruaia ai smalkanka nani ba alki briras kaka.—Genesis 1:28; 2:15–17.
Adam Eva wal God painka laka ba kulkras kan, baha mita, bila pura luan bara pât wahwaia kan panistakaia ulban kan ba baku. “[Kli tauma] tasbara” –God ba wisata Adamra– “kan man ba witin wina mai brinsa. Kan tasba yuyasma bara kli tauma tasba yuyara.” (Genesis 3:19) Kau paskras kan bára, Adam ba apu kan; tasba yuya kan. Bara bila pura luanka ba, apia saurkaba mita, Adam ba latuban kata kli tasba yuyara tawaia, apu kaia lakara.
Baha mita, prura ba rayaka apu laka sa. Baibil ba naku mapara laki marikisa: “Saurka mana aibapiba prura, sakuna God prisantka yabiba raya bankaia laka”. (Roman nanira 6:23) Bara sin marikisa prura ba aiskapali wan darawalras laka sa, Baibil kan wisa: “Raya banghwi nani ba aidara walisa prui banghwaia ba; sakuna pruan nani ba, witin nani diara kumi dukiara sin aidara walras sa”. (Eclesiastes 9:5) Bapurkara, Baibil smalki param wisa upla kum pruya bára “ai spiritka ba takisa, bara witin kli tawisa ai tasbayara; baha piuara rait pali ai lukanka nani ba tiwisa”.—Salmo 146:3, 4.
Ban sakuna, Adam Eva wal man Idinra God laka bila lulkansa kaka, dia muni yawan nani sut pruaia sa? Kan yawan nani sut na Adam bila pura luanka ninkara aisubi takan, an ba mita, yawan nani sutra witin wina saurka laka ba wan alkan bara prura ba sin. Baibil ba naku smalki tanka marikisa: “Upla kum bakku Ádam] saurka laka ba tasbara diman, bara prura ba saurka bakku, bara baku prura ba upla nani sutra alkan.”—Roman nanira 5:12; Job 14:4.
Bankra upla kum makabi walaia sipsa: ‘Upla raya banghwi nani ba sip pruras sulka kum brisa kaka pruya ninkara ban rayasa ki?’. Ailal pali naha lukanka na smalkan, bara sin wibanghwisa prura ba dur kum rayaka walara wan brih wisa. Sakuna naha lukanka na Baibil wina balras. Ban sakuna, God Bila ba smalkisa man ba sulka kum sma, man sulkam ba raitpali mansma, winam karnika aiskakira bara sinskam aiskakira. (Genesis 2:7; Jeremias 2:34; Proverbios 2:10) Baibil ba sin wisa: “Ani sulka saura daukiba... witin ba prubia.” (Ezequiel 18:4) Baibil piska kumira smalki wiras upla ba sip pruras sulka kum brisa ai wina tara ba pruya ninkara ban raya kaia.
Nahki upla nani ba kli raya buaia sipsa
Aima kumra saurka ba bara prura ba naha tasbara diman bara, God param marikan ailukankara briba pruan nani ba kli rayaka yabaia kli buaia tanka laka bakku. Baha mita, Baibil ba smalki param marikisa: “Ebraham [...] kasak lukata God sipba kli bukaia [ai luhpia Aisakra] pruan nani tila wina kat sin”. (Hibru nanira 11:17–19) Ebraham kasakka lukan laka ba bapanka apu apia kan, kan Baibil ba wan wisa diara sutra Karnika Tara Pali briba dukiara: “Witin pruan nani Godka apia, ban sakuna rayakira nani Godka, kan witin mapara witin nani sut ba raya banghwisa”.—Luk 20:37, 38.
Ao, God diara sutra Karnika Tara Pali briba witin ai uplika nani bak saki brin nanira baman kli raya bukaia karnika bri kapras, ban sakuna daukaia sin brinkasa. Jisus Kraist pali sin wisata: “Naha dukiara aihka lukibanghpara, kan auarka ba aula bára pruan nani sut raitira ba ai bila baikra wali bara baltakbia”.—Jan 5:28, 29; Apostel Storka 24:15.
Naha aisan ninkara piu kunhkura Jisus Kaikan upla nani bal takikan upla pruan bikaia dukiara Israel tawanka Nein ba wina. Wahma pruan kan ba piarka mairin kum luhpia kumi pali kan. Ai latwanka tara brikan ba kaikan bara, Jisus kupia ba suapni takan; bara pruan rayaka apu ba wîna tarara, tawi win: “Wahma, yang mai wisna: Bus!” Bara wahma ba kli buan bara Jisus bui ai yaptikara laki yaban.—Luk 7:11–17.
Sim baha piarkika thatka baku, lilia tara kum takan kan Jisus Jairus watlara kan bára, Ju nani priaska watla wihtkaba. Ai luhpia marin mani matawalsip pura wal brikan ba pruan kan. Jisus ba Jairus watlara wan bára, tuktika mairin pruan kan bára wan bara win: “Tuktan mairin, Bus!” Bara buata!—Luk 8:40–56.
Ninkara Lasarus ba pruan, Jisus panika kum. Jisus ai watlara wan bára, Lasarus ba pruan pat yu walhwal baku brikan. Sari tara brikan sakuna, ai lakra Marta ba ai bila kaikanka laka ba naku aisi win: “Yang nusna witin kli bubia kli buaia tanka laka ba wal las tnata piuara.” Sakuna bikan ba pliskara Jisus wan, win walpa ba sakbia bara karna winata: “Lasarus, baltaks!” Bara bal takata!—Jan 11:11–44.
Nahara luki kaiks: Dia tnatkara Lasarus ba barakan yu walhwal pruan kan bára? Lasarus wiras witin ba heven pranakira kumra kan apia kaka hil pauta kumra, bara baku kan kata rait pali aisaia kan. Apia, Lazarus ba ai dara walras pali kata prurara bara baku tnatkara waya kan “kli buaia tanka laka ba wal las tnata piuara” ba kat Jisus bui kli rayakara brih balras kata.
Ao rait Jisus sainka nani daukan ba piu kunhkura baman hilp briaya sipkata, kan upla nanira rayabukan ba kli pruwi banghwan. Ban sakuna, witin marikata 1,900 mani nani luan bára, God karnika wal, pruan nani ba rait pali sipsa kli raya buaia! Baku bamna Jisus ai sainka nani ba wal marikata pis sirpi kum God Kingka laka munuhtara witin Tasbara daukbia ba.
Latwankira kum pruya bára
Waihla pruraba alkuya bára, man kli buaia tanka bi lakaikanka bri kama sin, kupiam wihra tara pali kum maikaia sipsa. Ebraham kasak lukan laka brikan ai maia mairin ba kli raya bubia, ban sakuna yawan aisikaikisa “Ebraham dimi kisbi bara inata Sara dukiara”. (Genesis 23:2) Bara Jisus nahki daukan? Lasarus pruan bára, witin “ai spiritkara ai mamna lulki bara turban laka brin,” baha ninkara “ainakra laya saki inan”. (Jan 11:33, 35) Baha mita latwankira kum pruya bára inaia ba wik takan laka sainka kum apia sa.
Luhpia kum pruanka ba sari laka tara palisa, kau paliba yaptika. Baha mita Baibil ba kulkisa sari tahplika paniska waunhwaia sip ba yapti kum. (2 King nani 4:27) Bara, aisika ba sim baku. “Alaih, yang pruaia sip katna, yangna, man pliskamra!”, inata King David ba ai luhpia Absalom pruan bára.—2 Samuel 18:33.
Ban sakuna, man klibuaia tanka laka bára kasak lukisma kaka, sarkam bára pura luaia sipsma. Baibil bila wisa sari tatkbia apia “sîm wala nani bila kaikanka luha ba baku”. (1 Tesalonaika nanira 4:13) Apia, man puram sunrara God lamara wama, bara Baibil pramis munisa: “Witin bui mai alki mai bribia.” —Salmo 55:22.