Гледиштето на Библијата

Дали целибатот е барање за христијанските министри?

ЦЕЛИБАТОТ дословно означува состојба на безбрачност. Меѓутоа, според The New Encyclopædia Britannica, тој термин „обично се користи во врска со улогата на некој поединец кој се заветува на целибат како религиозен службеник, специјалист или поклоник“. Терминот „целибат“ ја означува состојбата на „оние за кои безбрачната состојба е резултат на свет завет; или чин на одрекување; или на верување дека тоа е пожелно за едно лице заради неговата религиозна положба; или заради степенот на неговата религиозна сериозност“.

Во различни прилики, некои водечки религии го усвоиле целибатот како едно барање за нивните министри. Сепак, за ниедна друга религија на христијанскиот свет целибатот не станал толку впечатлива карактеристика како што станал за католицизмот. Денес постои голема полемика во врска со католичкиот целибат. The Wilson Quarterly забележал дека „секоја студија во недамнешните децении заклучила дека задолжителниот целибат, кој е барање за католичките свештеници уште од 12 век, е коренот на проблемите во Црквата при регрутирањето и задржувањето на свештеници“. Според социологот Ричард А. Шонхер, „целокупната тежина на историската и на социјалната промена е против барањето во католичкото свештенство да бидат примени само мажи кои се заветувале на целибат“. Кое е библиското гледиште за целибатот?

Брак или самештво?

Низ историјата, безброј побожни мажи и жени од многу различни религии го избрале целибатот. Зошто? Во многу случаи тоа било затоа што верувале дека телесните, материјални работи се „седиштето на злото“. Ова ја создало филозофијата дека духовната чистота е можна само преку воздржување од секаква сексуална активност. Меѓутоа, ова не е библиското гледиште. Во Библијата, бракот се смета за чист, свет дар од Бог. Извештајот за создавањето од 1. Мојсеева јасно го прикажува бракот како ‚добар‘ во Божји очи и очигледно не како пречка за духовно чист однос со Бог (1. Мојсеева 1:26—28, 31; 2:18, 22—24; види и Изреки 5:15—19).

Апостол Петар и други одобрени слуги на Бог кои имале авторитетни положби во раното христијанско собрание биле женети луѓе (Матеј 8:14; Дела 18:2; 21:8, 9; 1. Коринтјаните 9:5). Упатствата што апостол Павле му ги дал на Тимотеј за наименувањето на собраниски надгледници, односно „бискупи“, го објаснува ова. Тој пишува: „Бискупот мора да биде без прекор, сопруг на една жена“ (курзивот е од нас; 1. Тимотеј 3:2, Revised Standard Version, католичко издание). Забележи дека нема никаква сугестија дека било непогодно еден „бискуп“ да биде оженет. Павле едноставно укажал дека „бискупот“ не треба да биде полигамист; ако е оженет, треба да има само една жена. Всушност, Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature од Меклинток и Стронг, заклучува: Ниту еден пасус во Н[овиот] З[авет] не може да се протолкува како забрана за брак на свештениците според одредбите на Евангелието“.

Иако има високо ценење за бракот, Библијата сигурно не го осудува самештвото доколку се избере доброволно. Библијата го препорачува како пожелен правец за некои (1. Коринтјаните 7:7, 8). Исус Христос рекол дека некои мажи и жени намерно избрале самештво (Матеј 19:12). Зошто? Не заради тоа што има нешто нечисто во самиот брак што би го спречило нивниот духовен развој. Тие го избираат овој правец едноставно за да ги сосредоточат своите напори кон извршувањето на Божјата волја во време за кое согледале дека е итно.

Патот до задолжителен целибат

Меѓутоа, работите се промениле во вековите после времето на Христос. Во текот на првите три века од нашата ера „имало и женети и неженети министри“, објаснува Дејвид Рајс, Доминиканец кој го напуштил свештенството за да се ожени. Потоа, врз оние кои се исповедувале како христијани почнало да влијае она што еден религиозен писател го опишал како „амалгам на грчки и библиски идеи“ кои создале едно извртено гледиште за сексот и за бракот.

Се разбира, некои сепак се стремеле кон самештво едноставно „за да добијат потполна слобода да [се] посветат на делото на царството на Бог“. Меѓутоа, други добиле поголема мотивација од паганските филозофии што ги прифатиле. The New Encyclopædia Britannica вели: „Верувањето дека сексуалниот однос е валкан и нема ништо заедничко со светоста се појавило [во црквата која се исповедувала како христијанска] како доминантна мотивација за практиката на целибатот“.

Во четвртиот век, вели Рајс, црквата „забранила еден женет свештеник да има сексуален однос ноќта пред да се зема причесна. Кога црквата вовела секојдневна причесна, тоа значело дека свештениците морале трајно да се воздржуваат од сексуална активност. Со текот на времето, браковите на свештениците биле целосно забранети. Со тоа целибатот станал задолжителен за секој кој ќе станел министер во црквата.

Апостол Павле предупредил токму на таков развој. Тој напишал: „А Духот јасно зборува дека во последните времиња некои ќе отстапат од верата, слушајќи измамливи духови и ѓаволски учења, кои што забрануваат да се стапува во брак“ (1. Тимотеј 4:1, 3).

„Се оправда Премудроста со своите дела“, рекол Исус Христос (Матеј 11:19). Лудоста на отстапувањето од Божјите мерила се докажала по неговите дела или последици. Авторот Дејвид Рајс интервјуирал многу свештеници во светот во врска со задолжителниот целибат. Некои со кои разговарал рекле: „Остануваш во свештеничкиот ред, правиш добро колку што можеш и дискретно ја ползуваш спремноста на оддадени жени кои ти се восхитуваат и ти се ставаат на располагање за секс“.

Цитирајќи го Матеј 7:20, Рајс изјавува: „,По нивните плодови ќе ги познаете‘, рекол Исус“. Потоа коментира за трагедијата што произлегла од наметнатиот целибат: „Плодовите на задолжителниот целибат се илјадници мажи кои водат двојни животи, илјадници жени чии животи се уништени, илјадници деца кои се отфрлени од своите заредени татковци, а да не зборуваме за тоа колку е погоден свештеничкиот ред“.

Чесниот брак е благослов од Бог. Наметнатиот целибат се покажал духовно штетен. Од друга страна, пак, доброволно избраното самештво, иако не е неопходно за светост или за спасение, за некои се покажало како наградувачки и духовно задоволувачки начин на живот (Матеј 19:12).

[Извор на слика на страница 11]

Life