Помош за младите да се справат со проблемите

СВЕТОТ, начинот на живот и трендовите постојано се менуваат. Денес, главно благодарение на современата технологија, промените се многу побрзи и подрастични. Она што било модерно вчера, не е модерно денес, а она што е популарно денес, ќе биде застарено утре. Овие нагли промени имаат силно влијание врз младите.

Општествена револуција

Во последниве години, технологијата доведе до револуција која изврши силно влијание врз младите. На пример, во многу земји мобилниот телефон и компјутерот станаа нешто без кое младиот човек не може да замисли да комуницира со останатиот свет. Електронските страници за дружење отворија еден нов свет на можности. „Можеби немаш многу пријатели во вистинскиот живот, но кога си на Интернет, наеднаш имаш стотици“, вели една 19-годишна девојка од Австралија.

Малку се тие што велат дека мобилниот телефон и Интернетот не се корисни. Сепак, мнозина станале зависни од овие алатки. Според универзитетскиот професор Доналд Робертс, некои студенти „не можат да издржат ни секунда без да зборуваат на својот мобилен во кратката пауза меѓу часовите“. Тој вели: „Ми се чини дека им е просто непријатно кога телефонот не им е в рака — како да сакаат да кажат ‚Не можам да ја поднесам тишината!‘“

Некои млади си признаваат дека станале зависници. „Јас сум тотален зависник од СМС-пораки и од мојот мобилен бидејќи само така сум во контакт со пријателите“, вели 16-годишната Стефани. „Кога се враќам дома, веднаш се вклучувам на Интернет и останувам... понекогаш и до 3 часот наутро.“ Стефани месечно плаќа за телефон од 100 до 500 долари. Таа вели: „Досега им должам на родителите повеќе од 2.000 долари за екстра-разговори. Но, толку се навикнав мобилниот постојано да е со мене што без него не можам нормално да функционирам“.

Меѓутоа, проблемите обично не се само од финансиска природа. Во едно свое истражување на семејниот живот, антропологот Елинор Окс открила дека, кога едниот родител се враќа од работа, неговиот сопружник и децата честопати се толку внесени во она што го прават што го поздравуваат еднаш во три дена! Едноставно си остануваат преокупирани со своите електронски играчки. „Увидовме и дека на родителите им е многу тешко да влезат во светот на своето дете“, вели Окс. Таа додава дека во текот на истражувањето забележале како родителите дури и се повлекувале од децата кои биле целосно внесени во она што го правеле.

Електронски страници за дружење — дали се безопасни?

Многу родители и педагози се загрижени во врска со износот на време што младите го трошат контактирајќи со други лица на таканаречените страници за дружење. Ова се Интернет-страници кои им овозможуваат на своите членови да отворат свои веб-страници со фотографии, видеоклипови и дневници, наречени блогови.

Привлечноста на ваквите страници лежи во тоа што им овозможуваат на своите членови да бидат во контакт со пријателите. Друго што ги привлекува младите е тоа што на својата веб-страница можат да кажат кои се, што се и што мислат. Со оглед на тоа што младоста е време кога човек учи за себе и може да ги открие своите чувства на начин што ќе им остави впечаток на другите, разбирливо е зошто ваквите страници се привлечни.

Но, еден од проблемите во сето ова е тоа што, на ваквата веб-страница, некои млади не даваат реален опис за себеси — наместо да се опишат какви навистина се, тие, всушност, се претставуваат како личноста која би сакале да бидат. „Еден мој соученик се претставува како 21-годишен младич кој живее во Лас Вегас“, вели едно 15-годишно момче. И двајцата живеат во место кое е оддалечено околу 1.600 километри од овој американски град.

Ваквото лажење е многу честа појава. „На Интернет можеш да правиш што сакаш“, вели во доверба една 18-годишна девојка од Австралија. „Можеш да бидеш кој сакаш бидејќи никој, всушност, не те познава. Имаш самодоверба. Можеш да измислуваш работи за себеси за да се направиш поинтересен. Можеш да ставиш твои слики на кои носиш облека што никогаш не би ја носел или правиш работи што никогаш не би ги правел во животот. Можеш да пишуваш работи што никому лично не би му ги кажал. Имаш чувство дека можеш да правиш сѐ што сакаш, и тоа без последици, затоа што се криеш. Никој не знае кој си навистина“.

Како и со секој друг вид комуникација, и електронските страници за дружење можат да се користат на исправен начин, а можат и да се злоупотребат. Како родител, дали знаеш што прават твоите деца на Интернет? Проверуваш ли дали мудро го користат своето време?a (Ефешаните 5:15, 16). Освен тоа, злоупотребата на Интернет може да ги изложи младите на бројни сериозни опасности. Да видиме некои од нив.

Мрачната страна на Интернетот

Можноста да се остане непознат на Интернет ја злоупотребуваат педофилите кои го користат за да ги најдат своите млади жртви. Младите можат несакајќи да паднат во замка ако даваат лични податоци или се согласат лично да се сретнат со лицето со кое се допишувале на Интернет. Некои тврдат дека „децата сѐ повеќе се соочуваат со опасност од насилство или злоупотреба во својот сопствен дом или на игралиштето“, вели книгата Итна помош за родителите (Parenting 911). „Сепак, повеќето родители сметаат дека е многу пострашно тоа што педофилите можат подмолно да влезат во нивните домови преку компјутерскиот екран и да им ја одземат невиноста на нивните деца.“

Комуникацијата преку Интернет се злоупотребува и на други начини. Некои млади почнале психички да малтретираат други млади на Интернет со тоа што испраќале пораки со кои немилосрдно ги исмевале, ги омаловажувале, ги напаѓале и им се заканувале. Единствената цел на некои веб-страници е само да се понижува некој, а електронските пораки и чет-линиите се користат за клеветење. Координаторката на една група за безбедност на Интернет смета дека дури 80 отсто од децата на возраст од 10 до 14 години биле директно или индиректно изложени на вакво малтретирање на Интернет.

Се разбира, психичкото малтретирање не е ништо ново. Но, сега озборувањето и клеветењето можат да патуваат многу подалеку и неверојатно побрзо отколку порано. А со текот на времето работите стануваат сѐ полоши. Некои користат мобилни телефони со вградена камера за да прават непристојни фотографии и видеоклипови од други млади кога тие, на пример, се пресоблекуваат или се тушираат. Потоа ги ставаат овие фотографии и клипови на Интернет и им ги испраќаат на еден куп други лица што едвај чекаат да добијат такво нешто.

Јавноста е сѐ позагрижена

Поради сето ова, Отсекот за одржување јавен ред и мир во Њу Џерси (САД) испратил писмо до родителите и старателите за да побара од нив „помош за заедно да се справат со проблемите предизвикани од тоа што децата го користат Интернетот на неисправен начин, и во и вон училиштето“. Особено била изразена загриженост во врска со тоа што децата изнесуваат лични податоци и фотографии на Интернет. Страниците на кои се откриваат такви поединости честопати се магнет за бескрупулозните младинци и возрасни. Во писмото стоело: „Како родител, мора да бидете свесен дека навистина има основа за ваквата загриженост и дека Вие можете да сторите многу за да ги заштитите своите деца така, што повеќе ќе се заинтересирате за тоа како Вашите деца го користат Интернетот“.

Сепак, некои родители знаат неверојатно малку за тоа што прават нивните деца на Интернет. Една мајка, која многу внимава како нејзината 16-годишна ќерка го користи Интернетот, вели: „Родителите би биле апсолутно шокирани и засрамени кога би знаеле што сѐ ставаат таму и за што сѐ разговараат нивните деца“. Според еден експерт за безбедност на Интернет, некои млади ставаат фотографии кои се многу сексуално провокативни.

Лоши последици

Дали целата оваа тревога е само параноја на возрасните кои се претерано загрижени и заборавиле како е да си тинејџер? Статистиката укажува на спротивното. Размисли: во некои делови од светот речиси третина од момчињата и девојчињата меѓу 15 и 17 години веќе имале интимни односи. Повеќе од половина од младите на возраст од 13 до 19 години изјавиле дека имале орален секс.

Дали технологијата е заслужна за ваквата отрезнувачка статистика? Нема сомнение во тоа. „Мобилните телефони и Интернетот, кои на тинејџерите им овозможуваат неспоредливо поголема приватност од порано, многу го олеснуваат влегувањето во ‚секс-шеми‘“, стои во една статија од New York Times Magazine.b Всушност, сега не треба многу за да се закаже таен состанок со некој од спротивниот пол — само неколку притискања на тастатурата на компјутерот. Во една анкета, над 80 отсто од девојките признале дека не се доволно внимателни кога се на Интернет.

Некои што си бараат партнер или „секс-шема“ на Интернет можат да си добијат и повеќе од она што го барале. „Сведоци сме на порастот на сексуалното насилство“, изјави Џенифер Велч од полицијата во Новато (Калифорнија). Таа вели дека голем број од жртвите најпрво стапиле во контакт со својот иден напаѓач на Интернет и се согласиле лично да се сретнат со него.

Чувај се од „мудроста на светот“!

Статиите во весниците и списанијата, во кои им се даваат совети на младите, обично се попустливи кога станува збор за младината и сексот. Иако ги одобруваат апстиненцијата и моралната чистота, тие главно се залагаат за „сигурен“ секс, а не се против сексот. Се чини дека нивното резонирање е: ‚Ако веќе не можеме да ги спречиме, тогаш барем да ги поучиме да бидат одговорни‘.

Во една статија што излезе на угледна веб-страница за тинејџери, дилемата дали младите треба да имаат интимни односи или не, се сведе на следниве три фактори: 1) ризикот од несакана бременост, 2) ризикот од полово пренослива болест и 3) важноста и двете страни да проценат дали се емотивно подготвени за ваков чекор. „На крајот, одлуката е твоја“, стои на оваа страница. Само попатно беше спомнато дека за оваа работа би можело да се разговара со некој од родителите. А воопшто не стана збор за тоа дали ваквите интимни односи се исправни или не.

Ако си родител, сигурно не би сакал ваквата променлива и лекоумна ‚мудрост на светот‘ да ги води твоите деца (1. Коринќаните 1:20). Како можеш да им помогнеш да си го најдат патот во младоста и да ги избегнат опасностите за кои стана збор во оваа статија? Одговорот не е толку едноставен. Не можеш само да им го исклучиш компјутерот или да им го земеш телефонот. Со ваквите површни решенија тешко ќе можеш да влијаеш врз срцето на твоето дете (Изреки 4:23). Размисли и за тоа дека можеби твоите деца ги користат мобилниот телефон и Интернетот да задоволат некои свои потреби кои ти како родител можеш многу подобро да им ги задоволиш. Кои се некои од овие потреби?

[Фусноти]

[Истакната мисла на страница 4]

„Кога се враќам дома, веднаш се вклучувам на Интернет и останувам... понекогаш и до 3 часот наутро“

[Истакната мисла на страница 5]

„На Интернет можеш да правиш што сакаш. Можеш да бидеш кој сакаш бидејќи никој, всушност, не те познава“

[Истакната мисла на страница 7]

„Родителите би биле апсолутно шокирани и засрамени кога би знаеле што сѐ ставаат таму и за што сѐ разговараат нивните деца“

[Рамка/слика на страница 6]

Страници за дружење — изјава на една девојка

„Почнав да ја користам веб-страницата на нашето училиште за да контактирам со соучениците и со професорите. Почнав со еден час седмично. Наскоро седев на Интернет секој ден. Станав толку зависна што, кога не бев на Интернет, размислував за него. Не можев да се концентрирам на ништо друго. Не можев да постигнам со учењето, не можев да ја следам програмата на христијанските состаноци, па дури ги запоставив и моите пријатели. На крајот, татко ми и мајка ми сфатија во што е проблемот и ми го ограничија користењето на Интернет. Ми беше тешко. Бев многу лута. Но, сега сум среќна што постапија така и успеав да ги направам потребните промени. Никогаш повеќе не сакам да бидам зависна од Интернет“ (Бјанка).