Теолошка дилема

„ИДЕЈАТА за бесмртноста на душата и верата во воскресението на мртвите . . . се две сфаќања за две сосема различни работи помеѓу кои треба да се направи избор.“ Овие зборови на Филипе Менуд накратко ја прикажуваат дилемата со која се соочуваат протестантските и католичките теолози во врска со состојбата на мртвите. Библијата зборува за надежта за воскресение „во последниот ден“ (Јован 6:39, 40, 44, 54). Но, надежта на многу верници, вели теологот Гизберт Гришејк, „се темели на бесмртноста на душата која се одделува од телото при смртта и се враќа кај Бог, додека надежта во воскресение, во голема мера, ако не и сосема, исчезнала“.

Во тој случај се појавува еден трнлив проблем, објаснува Бернард Себие: „Каква е состојбата на мртвите во ‚интервалот‘ помеѓу нивната телесна смрт и конечното воскресение?“ Се чини дека тоа прашање било во центарот на теолошките дебати во последниве неколку години. Што довело до тоа? И што е уште поважно, која е вистинската надеж за мртвите?

Потекло и развој на една дилема

Првите христијани јасно го разбирале ова. Од Писмото знаеле дека мртвите не се свесни за ништо, бидејќи во Хебрејските списи се вели: „Живите знаат, дека ќе умрат, а мртвите ништо не знаат . . . зашто во гробот, каде што ќе појдеш, нема ни работа, ни размислување, ни знаење, ни мудрост“ (Проповедник 9:5, 10). Тие христијани се надевале дека воскресението ќе се случи во текот на идното ‚доѓање на Господ‘ (1. Солунјаните 4:13-17). Не очекувале да бидат некаде на друго место, во свесна состојба, додека го чекаат тој момент. Јозеф Рацингер, сегашен префект на Ватиканскиот собир за доктрината на верата, вели: „Во древната црква не постоела ниту една доктринална афирмација за бесмртноста на душата“.

Меѓутоа, Nuovo dizionario di teologia (Новиот теолошки речник) го објаснува тоа кога вели дека читајќи ги записите на Црковните Отци, како што биле Августин или Амброз, „стануваме свесни за нешто ново во врска со библиската традиција — појавата на грчката есхатологија, фундаментално различна од онаа на Јудео-христијаните“. Ова ново учење било темелено на „бесмртноста на душата, на индивидуален суд, со награда или казна веднаш после смртта“. Така се појавило прашање во врска со „интермедијарната состојба“: Ако душата ја преживува смртта на телото, што се случува со неа додека го очекува воскресението во „последниот ден“? Ова е дилема за која теолозите се мачеле да ја решат.

Во шестиот век од н. е., папата Григориј I тврдел дека при смртта, душите веднаш одат до местото на нивната судбина. Папата Јован XXII, од XIV век, бил убеден дека мртвите ќе ја добијат нивната конечна награда на Судниот ден. Меѓутоа, папата Бенедикт XII го побил својот претходник. Во папската була Benedictus Deus (1336), тој одредил дека „душите на мртвите веднаш после смртта навлегуваат во состојба на блаженство [небо], чистење [чистилиште] или проклетство [пекол], само за да бидат повторно соединети со нивните воскреснати тела на крајот на светот“.

И покрај спротивностите и дебатите, со векови ова бил ставот на црквите на христијанството, иако протестантските и православните цркви, општо земено, не веруваат во чистилиште. Меѓутоа, од крајот на минатиот век, сѐ поголем број научници укажувале на небиблиското потекло на доктрината за бесмртност на душата, а како последица на тоа, „современата теологија денес често се обидува да го гледа човекот како единство кое потполно се разделува при смртта“ (The Encyclopedia of Religion). Поради тоа, на библиските коментатори им паѓа тешко да го оправдаат постоењето на една „интермедијарна состојба“. Дали Библијата зборува за тоа или, пак, нуди една поинаква надеж?

Дали Павле верувал во „интермедијарна состојба“?

Catechism of the Catholic Church (Катехизмот на католичката црква) вели: „За да се подигнеме со Христос, мораме да умреме со Христос: мора ‚да си заминеме од телото и да бидеме дома со Господа‘ [2. Коринтјаните 5:8]. Во тоа ‚заминување‘, т.е. смртта, душата е одделена од телото [Филипјаните 1:23]. Таа ќе биде повторно соединета со телото на денот на воскресението на мртвите“. Но, дали апостол Павле, во стиховите кои се наведени овде, вели дека душата ја преживува смртта на телото и потоа го чека „последниот суд“ за да биде повторно соединета со телото?

Во 2. Коринтјаните 5:1, Павле се осврнува на својата смрт и зборува за ‚земно живеалиште‘ кое се ‚разрушува‘. Дали мислел на телото кое е напуштено од неговата бесмртна душа? Не. Павле верувал дека човекот е душа, а не дека има душа (1. Мојсеева 2:7; 1. Коринтјаните 15:45). Павле бил со дух помазан христијанин чијашто надеж, како и надежта на неговите браќа од првиот век, била ‚за она што им било определено на небесата‘ (Колосјаните 1:5; Римјаните 8:14-18). Според тоа, неговиот „копнеж“ бил да воскресне на небото како бесмртно духовно суштество, во време одредено од Бог (2. Коринтјаните 5:2-4). Зборувајќи за оваа надеж, тој напишал: „Сите ќе се измениме . . . при последната труба; ќе затруби, и мртвите ќе воскреснат нераспадливи, а ние ќе се измениме“ (1. Коринтјаните 15:51, 52).

Во 2. Коринтјаните 5:8, Павле вели: „Но не се плашиме и сакаме што поскоро да го напуштиме телото и да се прибереме при Господа“. Некои веруваат дека овие зборови се однесуваат на една интермедијарна состојба на чекање. Таквите исто се повикуваат и на ветувањето што им го дал Исус на своите верни следбеници, дека тој оди да подготви место во кое ќе ги ‚прими дома кај себе‘. Но, кога ќе се остварат ваквите очекувања? Христос рекол дека тоа ќе биде кога ‚повторно ќе дојде‘, во неговата идна присутност (Јован 14:1-3). Слично на тоа, во 2. Коринтјаните 5:1-10, Павле рекол дека надежта својствена за помазаните христијани била дека ќе го наследат небесното живеалиште. Ова ќе се реализира, не преку некаква наводна бесмртност на душата туку преку воскресение за време на Христовата присутност (1. Коринтјаните 15:23, 42-44). Толкувачот Шарл Масон заклучува дека 2. Коринтјаните 5:1-10 „може добро да се разбере без да треба да се прибегне кон хипотезата за ‚интермедијарна состојба‘“

Во Филипјаните 1:21, 23, (НС) Павле вели: „Во мојов случај, да се живее, е Христос, а да се умре — придобивка. Јас сум под притисок на овие две работи; но, она што го сакам е ослободување и да бидам со Христа, бидејќи ова, сигурно, е многу подобро“. Дали Павле овде се осврнува на некаква „интермедијарна состојба“? Некои мислат така. Меѓутоа, Павле вели дека стоел под притисок на две можности — живот или смрт. „Но, она што го сакам“, додал тој, спомнувајќи ја третата можност, „е ослободување и да бидам со Христа“. „Ослободување“ — да биде со Христос веднаш после смртта? Па, како што веќе видовме, Павле верувал дека верните помазани христијани ќе бидат воскреснати за време на Христовата присутност. Значи, во мислите мора да ги имал настаните од тој период.

Ова може да се види од неговите зборови кои се наоѓаат во Филипјаните 3:20, 21 и во 1. Солунјаните 4:16. Такво „ослободување“ за време на присутноста на Христос Исус, ќе му овозможи на Павле да ја прими наградата што Бог ја подготвил за него. Дека ова било негова надеж видливо е од зборовите упатени до младиот Тимотеј: „Понатаму ме очекува венецот на правдата, што ќе ми го даде во оној ден Господ, праведниот Судија; но не само мене, туку и на сите кои се радуваат на Неговото доаѓање“ (2. Тимотеј 4:8).

Воскресението — прекрасна библиска вистина

Првите христијани го сметале воскресението за настан кој ќе започне во времето на Христовата присутност и тие примиле сила и утеха од оваа прекрасна библиска вистина (Матеј 24:3; Јован 5:28, 29; 11:24, 25; 1. Коринтјаните 15:19, 20; 1. Солунјаните 4:13). Верно ја очекувале таа идна радост, отфрлајќи ги отпадничките учења за бесмртна душа (Дела 20:28-30; 2. Тимотеј 4:3, 4; 2. Петрово 2:1-3).

Се разбира, воскресението не е ограничено само на христијаните со небесна надеж (1. Петрово 1:3-5). Патријарсите и другите древни Божји слуги покажувале вера во Јеховината способност да ги врати мртвите назад за живот на Земјата (Јов 14:14, 15; Даниил 12:2; Лука 20:37, 38; Евреите 11:19, 35). Дури и оние милијарди луѓе кои во текот на вековите никогаш не го запознале Бог, имаат прилика да се вратат во живот на еден земски рај, бидејќи „ќе има воскресение на мртвите, на праведните и на неправедните“ (Дела 24:15; Лука 23:42, 43). Зарем ова не е возбудлив изглед?

Наместо да веруваме дека постојано ќе има страдање и смрт, Јехова го свртува нашето внимание на времето кога „последниот непријател, смртта“, ќе биде отстранет засекогаш и кога верното човештво ќе живее вечно на Земјата, обновена во Рај (1. Коринтјаните 15:26; Јован 3:16; 2. Петрово 3:13). Колку прекрасно ќе биде да видиме како нашите сакани се враќаат во живот! Колку многу подобра е оваа сигурна надеж од хипотетичната бесмртност на човечката душа — доктрина која се темели не на Божјата Реч, туку на грчката филозофија! Ако ја темелиш својата надеж на Божјето сигурно ветување, и ти ќе можеш да бидеш сигурен дека наскоро „смрт нема да има веќе“ (Откровение 21:3-5).

[Слика на страница 31]

Воскресението е прекрасна библиска вистина