Лојално да се поддржува Божјата инспирирана Реч

„Се одрековме од тајните срамни дела за да не живееме во лукавство, ниту да го изопачуваме [расипуваме, НС] словото Божјо“ (2. КОРИНТЈАНИТЕ 4:2).

1. а) Што било потребно за да се изврши делото изложено во Матеј 24:14 и 28:19, 20? б) До кој обем Библијата била на располагање на јазиците на луѓето кога почнале последните денови?

ВО СВОЕТО големо пророштво во врска со времето на неговата кралска присутност и заклучокот на стариот систем на ствари, Исус Христос претскажал: „Ќе биде проповедано ова евангелие за царството по целиот свет, за сведоштво на сите народи; и тогаш ќе дојде крајот“. Исто така, своите следбеници ги поучил: „Одете и научете ги сите народи . . . учејќи ги да пазат сѐ што сум ви заповедал“ (Матеј 24:14; 28:19, 20). Исполнувањето на тие пророштва вклучува многу работа околу преведување и печатење на Библијата, околу поучувањето на луѓето што значи таа, како и тоа да им се помогне да ја применуваат во своите животи. Каква само предност е да се има удел во таквата активност! Веќе во 1914, Библијата или некои делови од неа биле издадени на 570 јазици. Но, оттогаш биле додадени уште стотици јазици и бројни дијалекти, и на многу јазици бил ставен на располагање повеќе од еден превод.a

2. Кои разновидни мотиви влијаеле врз работата на преведувачите и на издавачите на Библијата?

² За секој преведувач е предизвик да земе материјал од еден јазик и да го направи разбирлив за оние кои читаат и слушаат друг јазик. Некои преведувачи на Библијата својата работа ја вршеле со длабока свесност дека она што го преведувале е Реч Божја. Други, пак, едноставно биле фасцинирани од схоластичкиот предизвик на проектот. Тие можеби ја сметале содржината на Библијата само како вредно културно наследство. За некои, религијата е нивни бизнис, а печатењето на една книга која го носи нивното име како преведувач или издавач е дел од заработувачката. Нивните мотиви очигледно влијаат врз тоа како ѝ приоѓаат на својата работа.

3. Како гледал на својата работа Одборот за преведување на Библијата New World?

³ Забележителна е следнава изјава дадена од Одборот за преведување на Библијата New World: „Преведувањето на Светото писмо значи да се преведат на друг јазик мислите и кажувањата на Јехова Бог . . . Тоа е една многу отрезнувачка мисла. Преведувачите на ова дело, кои се плашат и кои го љубат Божествениот Автор на Светото писмо, кон него чувствуваат една посебна одговорност неговите мисли и изјави да ги пренесат колку што е можно поточно. Исто така, тие чувствуваат одговорност спрема читателите кои истражуваат, кои всушност зависат од еден превод на инспирираната Реч на Највишиот Бог заради нивно вечно спасение. Токму со едно такво чувство на свечена одговорност, во текот на многу години овој одбор од предадени мажи го произведе New World Translation of the Holy Scriptures“. Целта на одборот беше да се има превод на Библијата кој би бил јасен и разбирлив и кој толку тесно би се држел за оригиналниот хебрејски и грчки што би обезбедил темел за постојан раст во точното спознание.

Што се случило со Божјето име?

4. Колку е важно името на Бог во Библијата?

⁴ Една од главните цели на Библијата е да им помогне на луѓето да го запознаат вистинитиот Бог (2. Мојсеева 20:2—7; 34:1—7; Исаија 52:6). Исус Христос ги поучил своите следбеници да се молат „да се свети“ името на неговиот Татко, тоа да биде сметано за посветено, односно третирано како свето (Матеј 6:9). Бог дал неговото лично име да биде вклучено во Библијата повеќе од 7.000 пати. Тој сака луѓето да го знаат тоа име, како и особините на Оној кој го носи (Малахија 1:11).

5. На кој начин различни преведувачи го прикажувале божественото име?

⁵ Многу преведувачи на Библијата покажувале искрена почит спрема божественото име и доследно го користеле во својата работа. Некои преведувачи фаворизираат Јахве. Други, пак, избрале облик на божественото име кој е приспособен на нивниот јазик, а сепак јасно идентификуван со она што се појавува во хебрејскиот текст, веројатно некој облик кој е добро познат преку долгогодишната употреба. New World Translation of the Holy Scriptures го употребува Јехова 7.210 пати во својот главен текст.

6. а) Што сториле преведувачите во последниве години во врска со осврнувањата на божественото име? б) Колку е раширена оваа практика?

⁶ Во последниве години, иако преведувачите на Библијата ги задржуваат имињата на таквите пагански божества како што се Ваал и Молох, тие сѐ почесто го отстрануваат личното име на вистинитиот Бог од преводите на неговата инспирирана Реч (2. Мојсеева 3:15; Јеремија 32:35). Во таквите пасуси како што се Матеј 6:9 и Јован 17:6, 26, грчкиот израз за „твоето име“ (то ест името на Бога), во еден широко дистрибуиран албански превод е преведен едноставно со „ти“, како тие текстови да не споменуваат некое име. Во Псалм 82 [83]:18, Светото писмо на современ македонски литературен јазик и Даничић—Караџић го отстрануваат и Божјето лично име и секое осврнување на фактот дека Бог има име. Иако божественото име се појавувало во постарите преводи на Хебрејските списи на повеќето јазици, поновите преводи честопати го елиминираат или, пак, го потиснуваат на некоја маргинална позиција. Ова е случај во англискиот јазик, како и во многу јазици од Европа, Африка, Јужна Америка, Индија и од островите на Пацификот.

7. а) Како постапуваат преведувачите на некои африкански Библии со божественото име? б) Што мислиш ти за тоа?

⁷ Преведувачите на Библијата на некои африкански јазици одат чекор понатаму. Наместо само да го заменат божественото име со некоја библиска титула, како што е Бог или Господ, тие додаваат имиња земени од локални религиозни верувања. Во The New Testament and Psalms in Zulu (верзија од 1986), титулата Бог (Ункулункулу) наизменично била употребена со едно лично име (Умвелинганги), кое народот Зулу го разбира како да се однесува на ‚големиот предок, кој е обожаван преку човечки предци‘. Една статија во списанието The Bible Translator од октомври 1992 известила дека при подготвувањето на Библијата на чичева, која ќе се вика Буку Лојера, преведувачите го користеле Чаута како лично име кое треба да го заземе местото на Јехова. Чаута, објаснила статијата, е „Богот кого тие отсекогаш го знаеле и обожавале“. Па сепак, мнозина од овој народ го обожаваат и она за кое веруваат дека се духови на умрените. Дали е точно тоа дека, ако луѓето му се молат на едно „Врховно битие“, тогаш кое и да е име што го употребуваат за „Врховното битие“ е оправдан еквивалент за личното име Јехова, без разлика што друго би можело да вклучува нивното обожавање? Секако дека не! (Исаија 42:8; 1. Коринтјаните 10:20). Заменувањето на Божјето лично име со нешто што ги наведува луѓето да мислат дека нивните традиционални верувања навис⁠тина се исправни, не им помага за повеќе да му се приближат на вистинитиот Бог.

8. Зошто не била осуетена Божјата намера неговото име да биде објавено?

⁸ Сево ова ниту ја изменило ниту ја осуетило Јеховината намера неговото име да биде објавено. На јазиците од Европа, Африка, Америките, Ориентот и морските острови сѐ уште има во оптек многу Библии кои го вклучуваат божественото име. Има и преку 5.400.000 Јеховини сведоци во 233 земји и територии, кои колективно посветуваат преку една милијарда часови годишно за да им кажуваат на другите за името и намерата на вистинитиот Бог. Тие печатат и дистрибуираат Библии — кои го користат божественото име — на јазици што ги зборуваат околу 3.600.000.000 лица од населението на Земјата, вклучувајќи англиски, кинески, руски, шпански, португалски, француски и холандски. Тие печатат и помошни средства за проучување на Библијата на јазици што ги знае огромното мнозинство од населението на Земјата. Наскоро, самиот Бог ќе преземе акција на начин кој одлучно ќе ја исполни неговата изјава дека нациите „ќе мораат да знаат дека [тој е] Јехова“ (Језекиил 38:23, НС).

Кога личните верувања го обликуваат преводот

9. На кој начин Библијата ја покажува сериозната одговорност која почива врз оние кои ракуваат со Божјата Реч?

⁹ Врз оние кои ја преведуваат Божјата Реч, како и врз оние кои поучуваат за неа, почива сериозна одговорност. Во врска со својата служба, како и со службата на неговите придружници, апостол Павле рекол: „Се одрековме од тајните срамни дела за да не живееме во лукавство, ниту да го изопачуваме [расипуваме, НС] словото Божјо, туку со јавувањето на вистината да се покажеме на секоја човечка совест пред Бога“ (2. Коринтјаните 4:2). Да се расипува значи да се расипува со вмешување нешто туѓо или послабо. Апостол Павле не бил како неверните израелски пастири од времето на Јеремија, кои биле укорени од Јехова поради тоа што проповедале свои сопствени идеи, наместо она што го рекол Бог (Јеремија 23:16, 22). Но, што се случило во денешно време?

10. а) На кој начин другите мотиви, освен лојалноста кон Бог, влијаеле врз некои преведувачи во денешни времиња? б) Каква улога тие неисправно си присвојувале?

¹⁰ Во текот на II светска војна, еден одбор од теолози и пастори соработувал со нацистичката влада во Германија за да произведе еден ревидиран „Нов завет“ кој ги елиминирал сите поволни осврнувања на Евреите, како и сите укажувања за еврејското потомство на Исус Христос. Уште понеодамна, преведувачите кои го произвеле The New Testament and Psalms: An Inclusive Version, се приклониле кон еден поинаков правец, настојувајќи да ги исчистат сите укажувања дека Евреите сноселе одговорност во врска со смртта на Исус. Тие преведувачи исто така мислеле дека феминистичките читатели би биле посреќни ако за Бог се зборува не како за Татко, туку како за Татко⁠-​Мајка, и ако за Исус се рече дека не бил Божји Син, туку негово Дете (Матеј 11:27). Додека работеле на тоа, тие го отстраниле начелото за подложност на сопругите спрема сопрузите, како и послушноста на децата спрема родителите (Колосјаните 3:18, 20). Производителите на тие преводи очигледно не ја делеле решеноста на апостол Павле да не ‚го изопачуваат [расипуваат, НС] словото Божјо‘. Тие ја губеле од вид улогата на преведувачот, преземајќи позиција на автор, произведувајќи книги кои ја искористувале репутацијата на Библијата како средство за застапување на свои сопствени гледишта.

11. На кој начин учењата на христијанскиот свет се во конфликт со она што го вели Библијата за душата и смртта?

¹¹ Општо земено, црквите на христијанскиот свет учат дека човечката душа е дух, дека го напушта телото при смртта и дека е бесмртна. За разлика од тоа, постарите преводи на Библијата на повеќето јазици јасно наведуваат дека луѓето се души, дека животните се души и дека душата умира (1. Мојсеева 12:5; 36:6, обата НС; 4. Мојсеева 31:28; Јаков 5:20). Тоа предизвикува непријатност кај свештенството.

12. На кој начин некои неодамнешни верзии ги прикриваат основните библиски вистини?

¹² Сега, некои понови верзии ги прикриваат овие вистини. Како? Едноставно избегнуваат директен превод на хебрејската именка не́феш (душа) во извесни текстови. Во 1. Мојсеева 2:7, тие може да речат дека првиот човек „почнал да живее“ (наместо ‚станал жива душа‘). Или, може да се осврнат на „суштество“ наместо на „душа“ во случајот со животинскиот живот (1. Мојсеева 1:21, НС). Во такви текстови како Језекиил 18:4, 20, тие се осврнуваат на „лицето“ или на „поединецот“ (наместо на „душата“) дека умира. Таквите преводи можеби се оправдани за преведувачот. Но, колкава помош тие му даваат на искрениот барач на вистината, чие размислување веќе е условено од небиблиските учења на христијанскиот свет?b

13. На кои начини некои верзии на Библијата ја сокриле Божјата намера во врска со Земјата?

¹³ Во обидот да го поддржат своето верување дека сите добри луѓе одат на небо, преведувачите — или теолозите кои ја прегледуваат нивната работа — може исто така да настојуваат да го сокријат она што го вели Библијата во врска со Божјата намера со Земјата. Во Псалм 36:11, извесен број верзии гласат дека понизните ќе го поседуваат „копното“. ‚Копно‘ е можен превод на зборот (е́рец) што е употребен во хебрејскиот текст. Меѓутоа, Today’s English Version (кој го обезбедил темелот за преводите на многу други јазици) оди уште понатаму. Иако оваа верзија во евангелието по Матеј 17 пати го преведува грчкиот збор ге како „Земја“, во Матеј 5:5 таа ја заменува „Земја“ со фразата „она што Бог го ветил“. Членовите на црквата, нормално, мислат на небото. Тие не се чесно информирани дека, во својата Проповед на гората, Исус Христос рекол оти лицата со блага нарав, кротките, односно понизните, ќе „ја наследат земјата“.

14. Која себична мотивација е очигледна во извесни верзии на Библијата?

¹⁴ Некои преводи на Писмото очигледно се формулирани со намера да им помогнат на проповедниците да добијат добра плата. Точно е дека Библијата наведува: „Работникот ја заслужува својата плата“ (1. Тимотеј 5:18). Но, во 1. Тимотеј 5:17, каде што се вели дека постарите мажи кои претседаваат на добар начин треба да „се удостојуваат со двојна почит“, единствената почит што некои од нив ја сметаат вредна за споменување е паричната. (Спореди 1. Петрово 5:2.) Така, The New English Bible вели дека овие старешини „треба да се сметаат достојни за двојна плата“, а Contemporary English Version вели дека тие „заслужуваат да бидат платени двапати повеќе“.

Лојално да се поддржува Божјата Реч

15. Како можеме да одредиме кои преводи на Библијата да ги цитираме?

¹⁵ Што значи сево ова за еден индивидуален читател на Библијата и за оние кои ја користат Библијата за да поучуваат други? На повеќето од широко употребуваните јазици, постои повеќе од еден превод на Библијата од кои може да се избира. Покажи проникливост при изборот на Библијата што ја користиш (Изреки 19:8). Ако некој превод не е чесен во врска со идентитетот на самиот Бог — со тоа што го отстранува неговото име од инспирираната Реч под каков и да е изговор — можно ли е преведувачите да чепкале и во други делови од библискиот текст? Кога си во сомнение околу полноважноста на некој превод, настојувај да го споредиш со постари преводи. Ако си учител на Божјата Реч, фаворизирај ги верзиите кои тесно се држат за она што стои во оригиналниот хебрејски и грчки текст.

16. Како можеме поединечно да покажуваме лојалност во нашата употреба на Божјата инспирирана Реч?

¹⁶ Сите ние поединечно треба да ѝ бидеме лојални на Божјата Реч. Тоа го правиме на тој начин што доволно се грижиме околу она што таа го содржи за, ако е можно, секојдневно да поминуваме некое време во читање на Библијата (Псалм 1:1—3). Тоа го правиме така што потполно го применуваме во својот живот она што го вели таа, учејќи да ги користиме нејзините начела и примери како темел за донесување здрави одлуки (Римјаните 12:2; Евреите 5:14). Покажуваме дека сме лојални застапници на Божјата Реч со тоа што ревносно им ја проповедаме на другите. Тоа го правиме и како учители, грижливо користејќи ја Библијата, никогаш не искривувајќи и не растегнувајќи го она што го вели таа за да одговара на нашите идеи (2. Тимотеј 2:15). Она што Бог го претскажал, непогрешливо ќе се случи. Тој е лојален во исполнувањето на својата Реч. Да бидеме лојални во нејзиното поддржување.

[Фусноти]

Дали се сеќаваш?

◻ Кои мотиви ја обликувале работата на преведувачите на Библијата во денешно време?

◻ Зошто современите преведувачки трендови не ја осуетиле Божјата намера во поглед на неговото лично име?

◻ На кој начин некои преводи ги прикриваат библиските вистини во врска со душата, смртта и Земјата?

◻ На кои начини можеме да покажеме дека лојално ја поддржуваме Божјата Реч?

[Слика на страница 16]

Кој превод на Библијата треба да го користиш?