^२ यासाठीच मोशेने राष्ट्राला मवाबाच्या तळवटीवर एकत्र केले. सुरवातीला त्याने राष्ट्राच्या इतिहासाची उजळणी केली व देवाच्या नियमशास्त्राची परत माहिती दिली व यानंतर त्याने जे सांगितले त्याला त्याचे उत्कृष्ट काव्य म्हणता येईल. त्याने श्रेष्ठ पद्यात इस्राएलांना यहोवावर भाव ठेवण्यास व त्याच्या आज्ञा पाळून चालण्यास आर्जविले. तो म्हणाला की, यहोवा हा “विश्‍वसनीय देव आहे. त्याच्या ठायी अनीती नाही, तो न्यायी व सरळ देव आहे.” समारोपात मोशाने पुन्हा आवर्जून म्हटलेः “ज्या गोष्टी आज मी तुम्हाला इशारेवजा सांगत आहे त्या सर्व आपल्या अंतःकरणी लावा, ह्‍या नियमशास्त्रातील सर्व गोष्टी काळजीपर्वूक पाळण्याची तुम्ही आपल्या मुलांना आज्ञा करा. ही बाब तुमच्या दृष्टीने निरर्थक नसावी, कारण हीच तुमचे जीवन होय.”—अनुवाद ३२:४, ४६, ४७, न्यू.व.

देवाच्या वचनाला ‘आपल्या अंतःकरणी लावणे’

३, ४. (अ) इस्राएलांनी काय ‘आपल्या अंतःकरणी लावायचे’ होते? (ब) नंतरच्या पिढ्यांनी मोशेच्या सूचनांचा कसा अवलंब केला?

^३ मोशाने इस्राएलांना केवळ त्याच्या थरारक गाण्याचे शब्दच नव्हे तर सबंध पवित्र लिखाणाला ‘आपल्या अंतःकरणी लाव’ण्यास सांगितले. त्यांनी देवाच्या वचनाकडे “चांगले लक्ष द्यावयाचे” होते (नॉक्स), ते “मानण्याची खात्री करायची” होती (टुडेज इंग्लिश व्हर्शन), किंवा त्याचे “मनन करायचे” होते (द लिविंग बायबल). देवाच्या नियमाशी पूर्णपणे परिचित झाल्यावरच त्यांना ‘या नियमशास्त्रातील सर्व गोष्टी काळजीपूर्वक पाळण्याची आज्ञा आपल्या मुलांना देता’ येऊ शकत होती. अनुवाद ६:६-८ मध्ये मोशाने लिहिलेः “ज्या गोष्टी मी तुला आज बजावून सांगत आहे त्या तुझ्या ह्रदयात ठसव; आणि त्या तू आपल्या मुलाबाळांच्या मनावर बिंबव . . . त्या आपल्या हाताला चिन्हादाखल बांध आणि आपल्या डोळ्यांच्या मध्यभागी कपाळपट्टी म्हणून लाव.”

देवाचे नियम शिकून घेण्याविषयी करण्यात आलेल्या तरतूदी

६, ७. (अ) मोशेच्या नियमशास्त्राशी इस्राएल लोकांनी परिचित व्हावे यासाठी यहोवाने त्यांना कोणत्या तरतुदी पुरविल्या? (ब) प्राचीन काळी देवाच्या लोकांना देववचनातून शिक्षण मिळणे देखील कसे शक्य झाले असावे?

^६ नियमशास्त्रातील सुमारे ६०० नियम इस्राएलांना कसे शिकता येणार होते? सुरवातीला याच्या खूप कमी प्रती होत्या हे खरे. पण इस्राएलाच्या नंतरच्या राजांनी “नियमशास्त्राची एक नक्कल . . . एका वहीत स्वतःसाठी उतरुन घ्यावी, . . . आणि त्याने तिचे जन्मभर अध्ययन करावे” असे सांगण्यात आले. याकरवीच, “त्या नियमशास्त्रातल्या सगळ्या आज्ञा व हे विधि पाळून व त्याप्रमाणे आचरुन [ते] आपला देव यहोवा ह्‍याचे भय बाळगावयाला” शिकणार होते. (अनुवाद १७:१८, १९) याचप्रमाणे, देवाने दर सातव्या वर्षी, मंडपाच्या सणाच्या वेळी नियमशास्त्राचे वाचन व्हावे हा नियम लावून दिला. (अनुवाद ३१:१०-१३) असे हे प्रसंग उभारणीकारक निश्‍चये होते, पण ते ज्ञानाची खोली प्रकटविण्यासाठी फारच तुरळक होते.

^७ यासाठीच, यहोवाने आणखी एक व्यवस्था लावून दिली, व ती ही होती की, लेव्याच्या वंशातील लोकांनी ‘याकोबाला देवाचे न्यायी निर्णय आणि इस्राएलाला त्याचे नियमशास्त्र शिकवावे.’ (अनुवाद ३३:८, १०; पडताळा मलाखी २:७.) काही प्रसंगी, लेव्यांनी शैक्षणिक मोहीमा काढल्या ज्यामुळे ते सबंध राष्ट्रभर फिरु शकले. (२ इतिहास १७:७-९; नेहम्या ८:७-९) असे दिसते की, काही काळात देववचनाचा काही भाग सर्वसाधारण लोकांना मिळू शकला.a यासाठीच स्तोत्रकर्ता हे लिहू शकलाः “जो पुरुष . . . यहोवाच्या नियमशास्त्रात रमतो, त्याच्या नियमशास्त्राचे अहोरात्र मनन करतो, तो धन्य.” (स्तोत्रसंहिता १:१, २) अशाप्रकारे, ‘देवाचे वचन आपल्या अंतःकरणी लावा’ हा मोशाने केलेला बोध, पवित्र शास्त्राचा परिश्रमी अभ्यास करावा या आज्ञेच्या समतुल्य ठरला.