Ħajti Bħala Lebbruż​—Mimlija Ferħ u Mbierka Spiritwalment

KIF IRRAKKONTAT MINN ISAIAH ADAGBONA

IMMA jien xorta ridt nitgħallem naqra. Fil-​għaxijiet, kont noqgħod nissemmaʼ minn wara t-​tieqa taʼ dar fejn kien ikun hemm għalliem privat jgħallem lil xi tfal. Dan kien fl-​1940 meta kelli xi 12-il sena. Meta kien jarani missier it-​tfal, kien jaqbad jgħajjat u jkeċċini. Imma jien xorta bqajt immur. Xi drabi l-​għalliem ma kienx jiġi, u jien kont nidħol bis-​serqa u noqgħod nara l-​kotba tat-​tfal flimkien magħhom. Xi kultant kienu jħalluni nissellef il-​kotba tagħhom. Dak kien kif tgħallimt naqra.

Ningħaqad mal-​Poplu t’Alla

Maż-​żmien iddobbajt Bibbja u bdejt naqraha regolarment qabel immur norqod. Lejla minnhom qrajt Mattew kapitlu 10, li juri li d-​dixxipli taʼ Ġesù kellhom ikunu mibgħudin u ppersegwitati mill-​bnedmin.

Ftakart li x-​Xhieda taʼ Jehovah kienu ġew id-​dar tiegħi u ġew ittrattati ħażin. Daħalli f’rasi li dawn jistgħu jkunu n-​nies li Ġesù kien tkellem dwarhom. Meta x-​Xhieda reġgħu ġew, ksibt rivista mingħandhom. Hekk kif bdejt nassoċja magħhom, sirt il-​mira taʼ ħafna ridikolar. Madankollu, iktar ma n-​nies ipprovaw jiskuraġġuni, iktar sirt konvint u ferħan li kont sibt ir-​reliġjon vera.

Dak li verament impressjonani dwar ix-​Xhieda kien li, b’differenza mill-​gruppi reliġjużi l-​oħrajn fl-​inħawi tiegħi, huma ma kinux iħalltu l-​qima tagħhom mad-​drawwiet u t-​tradizzjonijiet tar-​reliġjon pagana lokali. Per eżempju, għalkemm il-​familja tiegħi kienet tattendi l-​knisja Anglikana, missieri kellu niċċa taʼ l-​alla Joruban Ogun.

Wara li miet missieri, suppost li dik in-​niċċa writtha jien. Jien ma ridthiex, għax kont naf li l-​Bibbja tikkundannaha l-​idolatrija. Bil-​għajnuna taʼ Jehovah bdejt nagħmel progress spiritwali, u f’Diċembru taʼ l-​1954, tgħammidt.

Qabditni l-​Lebbra

Iktar kmieni dik is-​sena, innotajt li kelli nefħa f’saqajja u ma bdejtx inħosshom. Kieku rfist fuq il-​ġamar jaħraq, ma kont inħoss ebda wġigħ. Wara xi żmien, tfaċċaw ulċeri ħomor fuq ġbini u xofftejja. La jien u lanqas il-​familja tiegħi ma konna nafu x’kienet il-​problema; ħsibna li kienet ekżema. Mort għand 12-il erbalista nfittex mezz biex infiq. Fl-​aħħar, wieħed minnhom qalilna li kelli l-​lebbra.

Dak kien xokk! Ħadtha bi kbira u ma stajtx norqod sew. Kont inqum imwerwer. Imma l-​għarfien li kelli tal-​verità tal-​Bibbja u l-​fatt li striħajt fuq Jehovah għenuni nħares lejn il-​futur b’fiduċja.

In-nies qalulha lil ommi li jekk immur s’għand oraklu biex noffri s-​sagrifiċċji, kont se mmur għall-​aħjar. Jien irrifjutajt li mmur, għax kont naf li azzjoni bħal din ma kinitx se togħġob lil Jehovah. Billi rrealizzaw li kont diġà ħadt id-​deċiżjoni tiegħi dwar il-​kwistjoni, il-​ħbieb t’ommi ssuġġerewlha li taqbad lewża tal-​kola u tmissli moħħi biha. Imbagħad setgħet tippreżenta l-​lewża tal-​kola lill-​oraklu biex jużaha fis-​sagrifiċċji għan-​nom tiegħi. Jien ma ridt li jkolli x’naqsam xejn maʼ dan u għedtilha bix-​xewqa tiegħi. Fl-​aħħar qatgħet qalbha tipprova tinvolvini fir-​reliġjon pagana.

Sa dak in-​nhar li mort l-​isptar, il-​lebbra diġà kienet waslet fi stadju avanzat. Kelli ulċeri maʼ ġismi kollu. L-​isptar tawni l-​mediċina, u bil-​mod il-​mod il-​ġilda tiegħi reġgħet ġiet għan-​normal.

Ħasbu li Kont Mejjet

Imma l-​kbir kien għadu ġej. Qabditni infezzjoni kbira f’sieqi l-​leminija, u fl-​1962 kellhom jaqtgħuhieli. Wara l-​operazzjoni, kien hemm komplikazzjonijiet mediċi. It-​tobba ma stennewx li se nibqaʼ ħaj. Qassis missjunarju li kien abjad ġie biex jamministra l-​aħħar sagramenti. Kont dgħajjef wisq biex nitkellem, imma infermiera qaltlu li jien kont wieħed mix-​Xhieda taʼ Jehovah.

Il-qassis qalli: “Trid tibdel ir-​reliġjon u ssir Kattoliku ħalli tkun tistaʼ tmur fis-​sema?” Qbadt nidħak ġo qalbi. Bdejt nitlob lil Jehovah jagħtini s-​saħħa ħalli nwieġeb. Bi sforz kbir irnexxieli ngħid, “Le!” Il-​qassis dar u telaq ’l hemm.

Il-kundizzjoni tiegħi marret għall-​agħar sa ma l-​istaff taʼ l-​isptar ħasbu li kont mejjet. Għattewli wiċċi b’liżar. Iżda ma ħadunix fil-​kamra mortwarja, ladarba l-​ewwel kien jeħtieġ li tabib jew infermier jiċċertifikani mejjet. Ma kien hemm ebda tabib li kien imissu xogħol, u l-​infermiera kollha kienu marru party. Għalhekk, dak il-​lejl ħallewni fis-​sala. Meta t-​tabib ġie jagħmel il-​visti tiegħu l-​għada fil-​għodu, ħadd ma resaq lejn is-​sodda tiegħi peress li kont għadni mgħotti u kienu għadhom jaħsbu li kont mejjet. Eventwalment, xi ħadd innota li l-​“katavru” taħt il-​liżar kien qiegħed jiċċaqlaq!

Sewwa, jien irkuprajt, u f’Diċembru taʼ l-​1963 ħaduni l-​Abeokuta Leprosy Hospital Settlement fil-​Lbiċ tan-​Niġerja. Ili ngħix hemmhekk minn dak iż-​żmien ’l hawn.

Oppożizzjoni lejn l-​Ippridkar Tiegħi

Kien hemm madwar 400 lebbruż fl-​isptar meta wasalt, u jien kont l-​uniku Xhud. Ktibt lis-​Soċjetà, u huma rrispondew fil-​pront billi taw direzzjoni lill-​aħwa tal-​Kongregazzjoni taʼ Akomoje biex jikkuntattjawni. Għalhekk, qatt ma tlift il-​kuntatt maʼ l-​aħwa.

Malli wasalt l-​isptar, bdejt nippriedka. Il-​kappillan lokali ma ħax pjaċir b’dan, u rrapportani lill-​uffiċjal tas-​servizzi soċjali li kien inkarigat mill-​kamp. L-​uffiċjal tas-​servizzi soċjali kien raġel akbar fl-​età li kien mill-​Ġermanja. Qalli li ma kelli ebda dritt ngħallem il-​Bibbja minħabba li ma kontx taʼ l-​iskola jew ma kellix xi ċertifikat biex nagħmel dan; u la ma kontx ikkwalifikat, lin-​nies ma kontx se ngħallimhom tajjeb. Li kieku ppersistejt, stajt nitkeċċa mill-​isptar u niġi mċaħħad mill-​kura medika. Lanqas ħallieni ngħid xejn dwar dan.

Imbagħad ħareġ direttiva li ħadd m’għandu jistudja l-​Bibbja miegħi. B’riżultat taʼ dan, dawk li kienu wrew interess ma baqgħux jiġu għandi.

Jien ħadt din il-​kwistjoni quddiem Jehovah fit-​talb, u tlabtu għall-​għerf u d-​direzzjoni. Il-​Ħadd taʼ wara, mort fil-​knisja Battista li kien hemm fl-​isptar, għalkemm ma pparteċipajtx fis-​servizzi reliġjużi. Kien hemm ħin waqt is-​servizz reliġjuż li fih dawk preżenti setgħu jistaqsu xi mistoqsijiet. Jien għollejt idi u staqsejt: “Jekk in-​nies tajbin kollha sejrin fis-​sema u n-​nies ħżiena kollha sejrin xi mkien ieħor, Isaija 45:18 għala jgħid li Alla sawwar l-​art biex tkun abitata?”

Instemaʼ ħafna tgemgim fost il-​kongregazzjoni. Fl-​aħħar, il-​kappillan missjunarju qal li l-​modi t’Alla ma nistgħux nifhmuhom. Meta qalli hekk, jien weġibt il-​mistoqsija tiegħi stess billi qrajt skritturi li juru li 144,000 se jmorru fis-​sema, li dawk mill-​agħar se jinqerdu, u li nies twajbin se jgħixu fuq l-​art għal dejjem.—Salm 37:10, 11; Apokalissi 14:1, 4.

Kulħadd beda jċapċap b’apprezzament għal dik it-​tweġiba. Imbagħad il-​kappillan qal: “Ċapċpu għal darb’oħra għax dan ir-​raġel tassew jafha l-​Bibbja.” Wara li spiċċa s-​servizz reliġjuż, xi wħud ġew fuqi u qaluli: “Int taf iktar mill-​kappillan!”

Tibqaʼ Ssir Pressjoni biex Nitkeċċa

Dan naqqas ħafna mill-​persekuzzjoni, u n-​nies reġgħu bdew jistudjaw il-​Bibbja miegħi. Madankollu, kien għad fadal min jopponi li għamel pressjoni fuq l-​uffiċjal tas-​servizzi soċjali biex iqalfatni ’l barra. Madwar xahar wara dak is-​servizz reliġjuż fil-​knisja, sejjaħli ħdejh u qalli: “Għala tibqaʼ tippriedka? Fil-​pajjiż tiegħi, in-​nies ma jiħdux pjaċir bix-​Xhieda taʼ Jehovah, u lanqas hawnhekk. Għala qed taqlagħli l-​inkwiet? Ma tafx li nistaʼ nkeċċik?”

Jien weġibt: “Nann, jien nirrispettak għal tliet raġunijiet. l_-ewwel, għax int akbar minni, u l-​Bibbja tgħid li għandna nuru rispett lejn ix-​xagħar abjad. It-​tieni raġuni għala nirrispettak hi li int ħallejt pajjiżek biex ġejt tgħinna hawnhekk. It-​tielet ra-ġuni hi li int qalbek tajba, ġeneruż u tgħin lil dawk fil-​hemm. Imma b’liema jedd taħseb li tistaʼ tkeċċini? Il-​president tal-​pajjiż ma jkeċċihomx lix-​Xhieda taʼ Jehovah. Il-​ħakkiem tradizzjonali taʼ dan ir-​reġjun ma jkeċċiniex. Anki jekk ittellaqni ’l barra minn dan il-​kamp, Jehovah xorta jibqaʼ jieħu ħsiebi.”

Qatt qabel ma kont kellimtu b’mod daqshekk dirett, u stajt nara li baqaʼ impressjonat. Telaq ’l hemm mingħajr ma lissen kelma waħda. Iktar tard, meta xi ħadd gerger kontrija, hu wieġeb, mifxul: “M’iniex se nindaħal iktar f’din il-​kwistjoni. Jekk għandek xi oġġezzjoni dwar l-​ippridkar tiegħu, mur iddiskutiha miegħu!”

Il-​Klassi għat-​Tagħlim tal-​Qari u l-​Kitba

L-​oppożizzjoni lejn l-​ippridkar tiegħi kompliet min-​naħa taʼ dawk li kienu jattendu l-​knisja Battista fil-​kamp. Imbagħad ġietni idea. Mort fuq l-​uffiċjal tas-​servizzi soċjali u staqsejtu jekk stajtx nibda klassi għat-​tagħlim tal-​qari u l-​kitba. Meta staqsa kemm ridt nitħallas, għedtlu li kont lest li ngħallem mingħajr ħlas.

Huma pprovdew klassi, blackboard, u ġibs, u għalhekk bdejt ngħallem lil xi wħud li kienu residenti hemm jaqraw. Konna nagħmlu l-​lezzjonijiet kuljum. Għall-​ewwel nofs siegħa, kont ngħallimhom jaqraw, imbagħad kont nirrakkonta u nispjega storja mill-​Bibbja. Wara, konna naqraw ir-​rakkont mill-​Bibbja.

Studenta minnhom kienet mara jisimha Nimota. Kienet turi interess profond f’affarijiet spiritwali u kienet tistaqsi mistoqsijiet reliġjużi kemm fil-​knisja u kemm fil-​moskea. Hemmhekk ma ngħatatx tweġiba għall-​mistoqsijiet tagħha, u għalhekk kienet tiġi tistaqsi lili. Eventwalment, hi ddedikat ħajjitha lil Jehovah u tgħammdet. Fl-​1966 iżżewwiġna.

Il-biċċa l-​kbira taʼ l-​aħwa li hemm fil-​kongregazzjoni tagħna llum tgħallmu jaqraw permezz taʼ dik il-​klassi. Jien ma kellix l-​għerf biex nissuġġerixxi li tibda dik il-​klassi. Ċertament, din kienet evidenza tal-​barka taʼ Jehovah. Wara dan, ħadd ma pprova jwaqqafni milli nippriedka.

Sala tas-​Saltna fil-​Kamp

Saż-​żmien li Nimota u jien iżżewwiġna, kien hemm erbgħa minna li konna niltaqgħu regolarment biex nistudjaw It-​Torri taʼ l-​Għassa flimkien. Għal madwar sena, konna niltaqgħu fil-​kamra fejn jaħslu l-​ġrieħi tal-​lebbra. Imbagħad l-​uffiċjal tas-​servizzi soċjali, li issa kien sar ħabib tiegħi, qalli: “Mhux sewwa li tqimu lil Alla tagħkom f’kamra fejn tingħata l-​kura.”

Qalilna li stajna niltaqgħu f’remissa taʼ mastrudaxxa li kienet battala. Maż-​żmien, dik ir-​remissa ġiet ittrasformata f’Sala tas-​Saltna. Fl-​1992, bil-​għajnuna taʼ l-​aħwa tal-​belt, lestejnieha. Kif tistaʼ tara fl-​istampa f’paġna 24, is-​sala tagħna hija bini b’saħħtu​—imkaħħal u mbajjad, bl-​art tal-​konkrit u saqaf li jiflaħ.

Nippriedka lil Dawk Milqutin mil-​Lebbra

Għal 33 sena, it-​territorju tiegħi kien l-​isptar tal-​lebbrużi. X’jinvolvi li tippriedka lil-​lebbrużi? Hawn fl-​Afrika l-​biċċa l-​kbira tan-​nies jemmnu li l-​affarijiet kollha jiġu minn Alla. Għalhekk, meta jintlaqtu mil-​lebbra, huma jemmnu li Alla huwa b’xi mod responsabbli. Xi wħud jaqgħu f’dipressjoni kbira minħabba l-​kundizzjoni tagħhom. Oħrajn iħossuhom irrabjati u jgħidu: “Tkellimniex fuq Alla taʼ mħabba u ħniena. Li kieku dan huwa veru, neħilsu minnha din il-​marda!” Imbagħad naqraw u nirraġunaw fuq Ġakbu 1:​13, li jgħid: ‘Alla m’hu se jġarrab lil ħadd għall-​ħażin.’ Wara dan, nispjegaw għala Jehovah jippermetti li n-​nies jintlaqtu mill-​mard, u niġbdu l-​attenzjoni lejn il-​wegħda tiegħu taʼ art magħmula ġenna fejn ħadd m’hu se jkun marid.—Isaija 33:24.

Ħafna wieġbu b’mod favorevoli għall-​aħbar tajba. Minn mindu ġejt f’dan il-​kamp, Jehovah wżani biex ngħin lil iktar minn 30 persuna sad-​dedikazzjoni u l-​magħmudija, kollha kemm huma lebbrużi. Ħafna rritornaw lejn id-​dar wara li ġew imfejqin, u xi ftit mietu. Issa għandna 18-il pubblikatur tas-​Saltna, u madwar 25 persuna jattendu għal-​laqgħat regolarment. Tnejn minna jaqdu bħala anzjani, u għandna qaddej ministerjali wieħed u pijunier regulari wieħed. Kemm inħossni ferħan meta nara tant individwi li issa qegħdin jaqdu lil Jehovah lealment f’dan il-​kamp! Meta ġejt hawn, bżajt li kont se nkun waħdi, imma Jehovah berikni b’mod meraviljuż.

Il-​Ferħ taʼ li Naqdi lil Ħuti

Domt nieħu l-​mediċina għal-​lebbra mill-​1960 sa madwar ħames snin ilu. Issa jien imfejjaq kompletament, l-​istess bħall-​oħrajn fil-​kongregazzjoni. Il-​lebbra ħalliet il-​marka tagħha​—tlift il-​parti t’isfel taʼ riġli, u ma nistax niddritta jdejja—​imma l-​marda għaddietli.

Ladarba jien imfejjaq, xi wħud staqsewni għala ma nitlaqx mill-​kamp u mmur lura d-​dar. Hemm diversi raġunijiet għala nibqaʼ hawn, imma r-​raġuni prinċipali hija li rrid nibqaʼ ngħin lil ħuti hawnhekk. Il-​ferħ taʼ li nieħu ħsieb in-​nagħaġ taʼ Jehovah jisboq dak kollu li tistaʼ tagħtini l-​familja tiegħi jekk nerġaʼ lura għandhom.

Jien grat ħafna li kont naf lil Jehovah qabel ma sirt naf li kelli l-​lebbra. Kieku ma kienx hekk, forsi kont noqtol lili nnifsi. Kien hemm ħafna diffikultajiet u problemi tul is-​snin, imma ma kinitx il-​mediċina li sostnietni​—kien Jehovah. Meta nirrifletti fuq il-​passat, tant inħossni ferħan; u meta naħseb dwar il-​futur taħt is-​Saltna t’Alla, inħossni jerġaʼ iktar u iktar ferħan.

[Kaxxa f’paġna 25]

Fatti li Għandek Tkun Taf Dwar il-​Lebbra

X’inhi?

Il-​lebbra taʼ żmienna hija marda kkaġunata minn baċillu li ġie identifikat fl-​1873 minn Armauer Hansen. B’rikonoxximent għax-​xogħol tiegħu, it-​tobba jirreferu wkoll għal-​lebbra bħala l-​marda taʼ Hansen.

Il-​baċillu jagħmel ħsara lin-​nervituri, lill-​għadam, lill-​għajnejn, u lil ċerti organi. Wieħed ma jibqax iħoss ċerti partijiet taʼ ġismu, li taʼ spiss ikunu l-​idejn u s-​saqajn. Jekk ma tiġix ikkontrollata, il-​marda tistaʼ tikkaġuna mankamenti koroh fil-​wiċċ, fl-​idejn u fis-​saqajn. Din rari tkun fatali.

Hemm Fejqan?

Nies li taqbadhom lebbra ħafifa jfiqu mingħajr ebda kura. Każi iktar serji jistgħu jiġu mfejqin bil-​mediċini.

L-​ewwel mediċina li tikkumbatti l-​lebbra, u li bdiet tintuża fis-​snin 50, kienet taħdem bil-​mod u bdiet issir iktar u iktar ineffettiva għaliex il-​baċillu tal-​lebbra żviluppa reżistenza għaliha. Ġew żviluppati mediċini oħrajn, u sa mill-​bidu tas-​snin 80, il-​Multi-Drug Therapy (MDT) (Terapija b’Diversi Mediċini) saret il-​kura stabbilita li tintuża madwar id-​dinja kollha. Din il-​kura tħallat l-​użu taʼ tliet mediċini​—Dapsone, Rifampicin, u Clofazimine. Fil-​waqt li l-​MDT toqtol il-​baċillu, din ma tirranġax il-​ħsara li tkun diġà saret.

L-​MDT hija effettiva ħafna biex tfejjaq il-​marda. Bħala konsegwenza taʼ dan, in-​numru taʼ nies li għandhom il-​lebbra niżel minn 12-il miljun fl-​1985 għal madwar 1.3 miljun sa nofs l-​1996.

Kemm Tittieħed?

Il-​lebbra ma titteħidx ħafna; il-​biċċa l-​kbira tan-​nies għandhom is-​sistema taʼ l-​immunità b’saħħitha biżżejjed biex tiġġildilha. Meta fil-​fatt titfaċċa, din normalment taqbad lil nies li jgħixu f’kuntatt mill-​qrib għal tul taʼ żmien maʼ wħud infettati.

It-​tobba ma jafux fiċ-​ċert kif il-​baċillu jidħol fil-​ġisem tal-​bniedem, imma jissuspettaw li dan jidħol minn ġol-​ġilda jew mill-​imnieħer.

Prospetti għall-​Futur

Hemm il-​mira li l-​lebbra tiġi “eliminata bħala problema pubblika tas-​saħħa” sas-​sena 2000. Dan ifisser li n-​numru taʼ każi taʼ lebbra fi kwalunkwe komunità m’huwiex se jkun iżjed minn persuna waħda għal kull 10,000. Taħt is-​Saltna t’Alla din se tispiċċa kompletament.—Isaija 33:24.

Sorsi: Organizzazzjoni Dinjija tas-​Saħħa; Federazzjoni Internazzjonali taʼ Assoċjazzjonijiet għall-​Kura tal-​Lebbra; u Manson’s Tropical Diseases, edizzjoni taʼ l-​1996.

[Kaxxa f’paġna 27]

Hija l-​Lebbra Llum l-​Istess Bħal fi Żminijiet Bibliċi?

Kotba tal-​mediċina llum jagħtu definizzjoni tal-​lebbra f’termini preċiżi; l-​isem xjentifiku għall-​mikrobu involut huwa Mycobacterium leprae. M’għandniex xi ngħidu, il-​Bibbja m’hijiex xi ktieb tal-​mediċina. Il-​kelmiet bl-​Ebrajk u bil-​Grieg li huma tradotti “lebbra” f’ħafna traduzzjonijiet tal-​Bibbja għandhom tifsir iktar profond. Per eżempju, il-​lebbra msemmija fil-​Bibbja kienet tipproduċi sintomi li wieħed setaʼ jinduna bihom mhux biss fuq il-​bnedmin imma anki fuq il-​ħwejjeġ u d-​djar, xi ħaġa li ma tiġrix fil-​każ taʼ baċillu.—Levitiku 13:2, 47; 14:34.

Barra minn hekk, is-​sintomi fuq il-​bnedmin li jidentifikaw il-​lebbra llum ma jaqblux eżatt mad-​deskrizzjoni tal-​lebbra fi żminijiet Bibliċi. Xi wħud jissuġġerixxu li dan jiġi spjegat mill-​fatt li n-​natura tal-​mard tinbidel mal-​mogħdija taż-​żmien. Oħrajn jemmnu li l-​lebbra li tirreferi għaliha l-​Bibbja tiddeskrivi serje taʼ mardiet, li għandha mnejn tinkludi jew ma tinkludix il-​marda kkaġunata mill-​M. leprae.

It-​Theological Dictionary of the New Testament jistqarr li kemm il-​kelma Griega u kemm il-​kelma Ebrajka li normalment jiġu tradotti bħala lebbra “jirreferu għall-​istess marda jew grupp taʼ mardiet . . . Jistaʼ jkun hemm dubju jekk din il-​marda hijiex dik li issa nsejħulha lebbra. Imma l-​identifikazzjoni medika preċiża tal-​marda ma teffettwax il-​mod kif inqisu r-​rakkonti taʼ fejqan [taʼ lebbrużi minn Ġesù u mid-​dixxipli tiegħu].”

[Stampa f’paġna 24]

Il-​kongregazzjoni ħdejn is-​Sala tas-​Saltna fil-​kamp tal-​lebbrużi

[Stampa f’paġna 26]

Isaiah Adagbona u martu, Nimota