Il-​Popli li Oriġinaw fil-​Messiku Jisimgħu l-​Aħbar Tajba

FL-​10 taʼ Novembru, 2002, grupp taʼ Mixe, poplu li oriġina fil-​Messiku, inġabar f’San Miguel, ġo Quetzaltepec. Din hi belt fl-​istat mill-​isbaħ taʼ Oaxaca li jinsab fin-​nofsinhar. Il-​grupp kien qed jattendi konvenzjoni distrettwali tax-​Xhieda taʼ Jehovah. Fil-​programm taʼ dik l-​għodwa kienet tispikka drama Biblika.

Meta nstemgħu l-​ewwel ftit kliem tad-​drama Biblika, dawk fl-​udjenza baqgħu mbellha. F’daqqa waħda qabdu jċapċpu kemm jifilħu, ħafna minnhom bid-​dmugħ f’għajnejhom. Id-​drama ġiet preżentata bil-​lingwa tal-​Mixe! Meta spiċċat, ħafna wrew apprezzament profond għal din il-​barka mhux mistennija. “Għall-​ewwel darba stajt nifhem id-​drama. Messitli qalbi,” qalet waħda. “Issa nistaʼ mmut kuntenta għaliex Jehovah ippermettieli nismaʼ d-​drama bil-​lingwa tiegħi stess,” qalet oħra.

Dak li seħħ dakinhar kien parti minn sforz kbir li għamlu dan l-​aħħar ix-​Xhieda taʼ Jehovah fil-​Messiku, sabiex jilħqu lin-​nies tal-​post bl-​aħbar tajba tas-​Saltna.—Mattew 24:14; 28:19, 20.

Jehovah Semaʼ t-​Talb

Hemm iktar minn 6,000,000 ruħ li joriġinaw u jgħixu fil-​Messiku—biżżejjed biex jifformaw ġens waħedhom, ġens kollu kulturi bi 62 lingwa differenti. Ħmistax minn dawn il-​lingwi huma mitkellma minn iktar minn 100,000 ruħ kull waħda. Iktar minn 1,000,000 persuna tal-​post ma jitkellmux bl-​Ispanjol, il-​lingwa uffiċjali tal-​Messiku. U ħafna minn dawk li jitkellmu bl-​Ispanjol jistgħu jitgħallmu l-​verità Biblika iktar faċilment bil-​lingwa tagħhom stess. (Atti 2:6; 22:2) Xi wħud studjaw il-​Bibbja u attendew il-​laqgħat Kristjani lealment għal ħafna snin, però dak li setgħu jifhmu kien limitat. Għalhekk, ilhom ħafna jitolbu biex ikollhom il-​messaġġ tal-​verità bil-​lingwa tagħhom.

Biex jiffaċċja din l-​isfida, fl-​1999, l-​uffiċċju tal-​fergħa tax-​Xhieda taʼ Jehovah fil-​Messiku beda jħejji laqgħat tal-​kongregazzjoni bil-​lingwi tal-​post. Ġew ifformati wkoll it-​timijiet tat-​traduzzjoni. Mis-​sena 2000 ’il quddiem, id-​drama tal-​konvenzjoni distrettwali bdiet tiġi preżentata bil-​Maja u iktar tard b’diversi lingwi oħra.

Imbagħad kien imiss li ssir it-​traduzzjoni tal-​letteratura tax-​Xhieda taʼ Jehovah bħala għajnuna fl-​istudju tal-​Bibbja. L-​ewwel, il-​browxer Gawdi l-​Ħajja fuq l-​Art Għal Dejjem! ġie tradott bil-​lingwi Huave, Maja, Mazatec, Totonac, Tzeltal, u Tzotzil. Wara dan ħarġu iktar pubblikazzjonijiet, inkluż ħarġa regulari tal-​Ministeru tas-​Saltna bil-​Maja. Ġew rekordjati wkoll xi pubblikazzjonijiet fuq l-​awdjokasetts. Biex jgħallmu lin-​nies tal-​post jaqraw u jiktbu bil-​lingwa tagħhom, browxer li jismu Apply Yourself to Reading and Writing qed jiġi addattat biex jintuża lokalment. Il-​letteratura Biblika bħalissa qed issir bi 15-il lingwa tal-​post, u dalwaqt joħorġu iktar pubblikazzjonijiet.

“Jagħmlu Kull Sforz”

Ix-​xogħol tat-​traduzzjoni ma kienx faċli. Waħda mir-​raġunijiet hi li ma tantx hemm letteratura sekulari pubblikata bil-​lingwi li oriġinaw fil-​Messiku. F’ħafna każi, kienet taʼ sfida biex jinstabu d-​dizzjunarji. Imbagħad hemm il-​ħafna djaletti taʼ wħud mil-​lingwi. Per eżempju, fil-​lingwa taz-​Zapotec biss, hemm mill-​inqas ħames djaletti. Dawn id-​djaletti tant saru differenti minn xulxin li xi wħud miz-​Zapotec minn inħawi differenti ma jistgħux jifhmu lil xulxin.

Iktar minn hekk, meta ma jkunx hemm livelli stabbiliti għal xi lingwa, it-​tradutturi jkollhom jistabbilixxu ċerti livelli għalihom stess. Dan jeħtieġ ħafna tiftix u konsultazzjoni. Mhux taʼ b’xejn li, għall-​ewwel, ħafna minnhom ħassewhom bħal Élida mit-​tim tal-​Huave. Hi tiftakar: “Meta stidnuni fl-​uffiċċju tal-​fergħa tax-​Xhieda taʼ Jehovah fil-​Messiku biex nagħmel ix-​xogħol tat-​traduzzjoni, ħassejtni b’żewġ modi—ferħana u mbeżżgħa.”

It-tradutturi jridu wkoll jitgħallmu jħaddmu l-​kompjuter, jimxu maʼ ċerti skedi u proċeduri tat-​traduzzjoni. Tabilħaqq, l-​inkarigu kien tassew taʼ sfida għalihom. Kif iħossuhom dwaru? Gloria, membru tat-​tim tal-​Maja, twieġeb: “M’għandniex kliem biex niddeskrivu l-​ferħ tagħna minħabba s-​sehem li għandna fit-​traduzzjoni tal-​letteratura Biblika bil-​Maja, il-​lingwa oriġinali tagħna.” U dwar it-​tradutturi, indokratur fid-​Dipartiment tat-​Traduzzjoni josserva: “Ix-​xewqa li jkollhom il-​letteratura Biblika bil-​lingwa tagħhom tant hi qawwija li qed jagħmlu kull sforz biex jiffaċċjaw l-​isfida.” Sewa xi ħaġa l-​isforz tagħhom?

“Grazzi, Jehovah!”

Il-​barka taʼ Jehovah tidher ċara fix-​xogħol li qed isir fost in-​nies tal-​post. L-​attendenza għal-​laqgħat Kristjani u l-​assembleat immultiplikat. Per eżempju, fl-​2001, il-​223 Xhud li jitkellmu bil-​Mixe ltaqgħu għall-​osservanza tat-​Tifkira tal-​mewt taʼ Kristu. Madankollu, l-​attendenza b’kollox kienet taʼ 1,674 ruħ—sebaʼ darbiet u nofs iktar mill-​għadd taʼ Xhieda!

Xi wħud minn dawk li jaċċettaw il-​verità issa jistgħu jifhmuha sew mill-​bidunett. Mirna tiftakar xi ġralha qabel ma l-​laqgħat bdew isiru bil-​Maja. “Tgħammidt wara li kont ili nistudja l-​Bibbja tliet xhur,” tgħid hi. “Kont naf li għandi nitgħammed, imma jkolli ngħid li ma kontx nifhem sew il-​veritajiet tal-​Bibbja daqskemm suppost. Naħseb li r-​raġuni hi li l-​lingwa oriġinali tiegħi hi l-​Maja, u l-​Ispanjol ma kontx nifhmu ħafna. Domt daqsxejn biex fhimt sew il-​verità.” Illum, hi u żewġha jinsabu kuntenti li jagħmlu parti mit-​tim tat-​traduzzjoni tal-​Maja.

Dawk kollha li huma fil-​kongregazzjonijiet tgħidx kemm jifirħu meta jirċievu pubblikazzjonijiet bil-​lingwa tagħhom. Meta ħareġ il-​browxer Gawdi l-​Ħajja fuq l-​Art Għal Dejjem!, li kien għadu kif ġie tradott bil-​lingwa Tzotzil, mara li kienet bdiet tattendi l-​laqgħat Kristjani għannqitu u qalet: “Grazzi, Jehovah!” Ir-​rapporti juru li ħafna studenti tal-​Bibbja qed jaslu għall-​magħmudija iktar malajr, pubblikaturi inattivi qed jerġgħu jsiru attivi, u ħafna aħwa Kristjani issa jħossuhom kwalifikati biex jaċċettaw ir-​responsabbiltajiet fil-​kongregazzjoni. Xi inkwilini huma iktar lesti li jaċċettaw il-​letteratura Biblika bil-​lingwa tagħhom stess u jistudjawha.

F’każ minnhom, waħda Xhud marret tikkonduċi studju tal-​Bibbja, imma l-​istudenta ma kinitx id-​dar. Meta żewġha fetaħ il-​bieb, hi offriet li taqralu minn browxer. Hu weġibha: “Ma rrid xejn.” L-​oħt qaltlu bit-​Totonac li l-​browxer kien bil-​lingwa tagħhom. Malli semaʼ dan, ir-​raġel ġibed bank u poġġa bil-​qiegħda. Hekk kif kienet qed taqralu, hu beda jgħid: “Dan hu minnu. Iva, dan hu minnu.” Issa hu qed jattendi l-​laqgħat Kristjani.

F’Yucatán, ir-​raġel taʼ waħda Xhud kien jopponi l-​verità u kultant kien isawwat lil martu meta din kienet tiġi lura d-​dar mil-​laqgħat. Meta bdew isiru l-​laqgħat bil-​Maja, hi ddeċidiet li tistiednu. Hu mar, u tassew ħa pjaċir bihom. Issa qed jattendi l-​laqgħat regolarment, qed jistudja l-​Bibbja u, m’għandniex xi ngħidu, m’għadux isawwat lil martu.

Raġel li jitkellem bit-​Totonac qal lil żewġ Xhieda li hu qatt ma kien jitlob minħabba li l-​qassis Kattoliku qallu li Alla jismaʼ t-​talb bl-​Ispanjol biss. Fil-​fatt, hu kellu jħallas lill-​qassis biex jitlob għan-​nom taʼ dawk li jitkellmu bit-​Totonac. Ix-​Xhieda spjegawlu li Alla jismaʼ t-​talb bil-​lingwi kollha, u tawh browxer bit-​Totonac, li hu aċċettah b’ferħ kbir.—2 Kronaki 6:32, 33; Salm 65:3, 4a (65:2, NW).

“Kualtsin Tajtoua”

Ferħanin b’dawn l-​iżviluppi, ħafna pubblikaturi tas-​Saltna qed jistinkaw biex jitgħallmu lingwa tal-​post jew biex itejbu waħda li diġà jafu. Dan hu eżatt dak li qed jagħmel indokratur tas-​circuit li jaqdi f’ħames kongregazzjonijiet li jitkellmu bin-​Nahuatl fi Puebla tat-​tramuntana. Hu jgħid: “It-​tfal li qabel kienu jorqdu fil-​laqgħat qegħdin joqogħdu verament attenti u qed jisimgħu b’attenzjoni meta nitkellem bin-​Nahuatl. Wara waħda mil-​laqgħat, tifel t’erbaʼ snin ġie fuqi u qalli: ‘Kualtsin tajtoua’ (titkellem sabiħ). Dan ġagħalni nħoss li l-​isforz tiegħi kien tassew siewi.”

Iva, it-​territorju tal-​lingwi tal-​post huma bħal għelieqi li verament “bjadu għall-​ħsad,” u dawk kollha li jieħdu sehem f’dan ix-​xogħol iħossuhom tabilħaqq inkuraġġiti. (Ġwanni 4:35) Roberto, li ħadem biex jorganizza t-​timijiet tat-​traduzzjoni, jiġbor kollox b’dan il-​kliem: “Qatt ma se ninsa l-​mument li rajt id-​dmugħ taʼ ferħ nieżel maʼ wiċċ ħutna, hekk kif bdew jisimgħu l-​verità bil-​lingwa oriġinali tagħhom u jifhmuha. Meta naħseb dwar dan titlagħli bħal għoqla fi griżmejja.” Żgur li l-​għajnuna li tingħata lil uħud sinċieri biex jieħdu l-​pożizzjoni tagħhom favur is-​Saltna ġġib ferħ kbir lil qalb Jehovah.—Proverbji 27:11.

[Kaxxa f’paġna 10, 11]

Niltaqgħu maʼ Xi Tradutturi

● “Minn dejjem niftakarni niġi mgħallma l-​verità mill-​ġenituri tiegħi. B’sogħba, meta kelli 11-il sena, missieri telaq il-​kongregazzjoni Kristjana. Sentejn wara, ommi abbandunatna. Peress li jien il-​kbira minn ħamest itfal, kelli nġorr ir-​responsabbiltajiet taʼ ommi, avolja kont għadni mmur l-​iskola.

“Kellna l-​appoġġ kollu mħabba taʼ ħutna spiritwali, imma ma kinitx ħajja faċli. Kultant kont naħseb bejni u bejn ruħi: ‘Għala qed jiġrili hekk? Għadni tant żgħira!’ Kien biss bl-​għajnuna taʼ Jehovah li stajt inkampa. Wara li ggradwajt mill-​iskola sekondarja, sirt ministru full-time, u dan għenni ferm. Meta t-​tim tat-​traduzzjoni tan-​Nahuatl ġie fformat, ġejt mistiedna nkun parti minnu.

“Missieri issa reġaʼ lura lejn il-​kongregazzjoni, u ħuti ż-​żgħar qed jaqdu lil Jehovah. Ma jiddispjaċini xejn li għamilt l-​isforz biex nibqaʼ leali lejn Jehovah. Hu bierek il-​familja tiegħi bil-​kbir.”—Alicia.

● “Xhud fl-​istess klassi tiegħi tat taħdita dwar l-​oriġini tal-​ħajja. Ma kontx preżenti għal dik il-​lezzjoni u kont inkwetat dwar l-​eżami fuq dan is-​suġġett, allura tlabtha tispjegali s-​suġġett. Jien dejjem xtaqt inkun naf għala n-​nies imutu. Meta offrietli l-​ktieb Creationa u studju tal-​Bibbja, jien aċċettajt. L-​iskopijiet u l-​imħabba tal-​Ħallieq laqtuni profondament.

“Meta spiċċajt l-​iskola kelli l-​opportunità li nsir għalliem taʼ żewġ lingwi, l-​Ispanjol u t-​Tzotzil. Imma dan kien jeħtieġ li mmur noqgħod ’il bogħod, nieħu iktar lezzjonijiet fi tmiem il-​ġimgħa, u nitlef il-​laqgħat Kristjani. Minflok, bdejt naħdem bħala bennej. Missieri, li ma kienx Xhud, xejn ma ħa pjaċir bid-​deċiżjoni tiegħi. Iktar tard, meta bdejt naqdi bħala pijunier, ġie organizzat tim biex tiġi tradotta l-​letteratura Biblika bit-​Tzotzil. Ħassejtni mqanqal biex nieħu sehem fit-​traduzzjoni.

“Nistaʼ nara li meta l-​aħwa jkollhom pubblikazzjonijiet bil-​lingwa tagħhom iħossuhom apprezzati u rispettati. Dan iġib sodisfazzjon kbir. Inħossni privileġġat ħafna li għandi dan l-​inkarigu.”—Humberto.

● “Meta kelli sitt snin, ommi abbandunatna. Fi żmien l-​adoloxxenza tiegħi, missieri beda jistudja max-​Xhieda taʼ Jehovah. Darba minnhom oħt offrietli studju tal-​Bibbja li kien jinkludi pariri għaż-​żgħażagħ. Bħala adoloxxenti mingħajr omm, ħassejt li dan kien eżatt dak li kelli bżonn. Tgħammidt meta kelli 15-il sena.

“Fl-​1999, missieri nqatel minn xi nies mill-​agħar li riedu l-​artijiet tiegħu. Ħassejtni mkissra. Waqajt f’dipressjoni qawwija u ħassejt li ma stajtx nibqaʼ ngħix. Imma bqajt nitlob lil Jehovah għas-​saħħa. L-​indokratur li jivvjaġġa u martu inkuraġġewni ħafna. Ma domtx ma sirt pijuniera regulari.

“Darba minnhom rajt lil xi wħud li kienu mxew xi sitt sigħat biex jisimgħu taħdita taʼ 20 minuta bit-​Totonac, avolja l-​bqija tal-​laqgħa kienet bl-​Ispanjol, li ma setgħux jifhmuh. Għalhekk, tgħidx kemm fraħt meta stidnuni biex ngħin fit-​traduzzjoni tal-​letteratura Biblika bit-​Totonac.

“Kont ngħid lil missieri li l-​ħolma tiegħi hi li naqdi fl-​uffiċċju tal-​fergħa tax-​Xhieda taʼ Jehovah. Hu kien qalli li din ma kinitx xi ħaġa faċli għal tfajla waħedha taʼ l-​età tiegħi. Kemm se jifraħ la jiġi rxoxtat u jsir jaf li rnexxieli nagħmel dan billi nittraduċi l-​letteratura Biblika bil-​lingwa tagħna!”—Edith.

[Nota taʼ taħt]

[Stampa f’paġna 9]

Membri tat-​tim tat-​traduzzjoni tat-​Tzotzil jiddiskutu kelma li hi diffiċli biex tiġi tradotta