L-​Akaċja Dehbija—Il-​Bidu tar-​Rebbiegħa fl-​Awstralja

MINN KITTIEB GĦAL STENBAĦ! FL-​AWSTRALJA

IL-​FJURA li qed iżżejjen dawn il-​paġni m’hijiex xi fjura ordinarja. Fl-​Awstralja din hija favorita u magħrufa ħafna min-​nies. Fil-​fatt, mill-​1912 ’l hawn, l-​arma taʼ l-​Awstralja ġiet imżejna b’din il-​fjura, u fl-​1988 din l-​arma ffjorita ġiet dikjarata bħala l-​emblema uffiċjali taʼ l-​Awstralja. Din ukoll ġiet preżentata fuq muniti u bolli Awstraljani. Għala din il-​popolarità kollha?

Parti mit-​tweġiba nistgħu nsibuha f’poeżija miktuba minn Veronica Mason u pubblikata fl-​1929. Wara li tiddeskrivi “l-​aħdar lewn iż-​żebbuġa u l-​kannella u l-​griż,” kuluri monotoni li jiddominaw il-​pajsaġġ fi tmiem ix-​xitwa, il-​poeżija tħabbar bil-​ferħ: “Imma issa waslet ir-​Rebbiegħa / Biż-​żahar taʼ l-​Akaċja.”

Jidher li kważi kulħadd jifraħ meta tkun riesqa r-​rebbiegħa. Fl-​Emisferu tan-​Nofsinhar fl-​Awstralja, ir-​rebbiegħa tibda waqt li fl-​Emisferu tat-​Tramuntana tkun dieħla l-​ħarifa. F’dan il-​kontinent fin-​naħa t’isfel tad-​dinja, sinjal bikri li tkun dieħla r-​rebbiegħa huwa li s-​siġra taʼ l-​akaċja dehbija (golden wattle) timtela f’daqqa waħda bil-​fjuri. B’hekk, kull Awissu wieħed jistaʼ jismaʼ lit-​tfal taʼ l-​iskola jlissnu l-​poeżija taʼ Mason. U fl-​1992 il-​gvernatur ġenerali taʼ l-​Awstralja ddikjara l-​1 taʼ Settembru bħala l-​Jum Nazzjonali taʼ l-​Akaċja.

M’għandniex xi ngħidu, l-​akaċja dehbija mhux sempliċement tħabbar li ġejja r-​rebbiegħa—din tagħmel dan b’mod grazzjuż u mill-​isbaħ. Il-​vers taʼ Mason jitkellem dwar “l-​Akaċja delikata, li tilwi rkobbitha,” li jirreferi għall-​friegħi mimlijin fjuri li jintlewew u jitbandlu maż-​żiffa tar-​rebbiegħa. Madankollu, l-​isem bl-​Ingliż wattle m’huwiex l-​isem uffiċjali taʼ din is-​siġra. Fil-​fatt din ġejja minn razza interessanti taʼ siġar li jinstabu l-​iktar f’postijiet madwar id-​dinja li għandhom klima sħuna.

Razza Magħrufa u b’Saħħitha taʼ Siġar

L-​isem botaniku taʼ l-​akaċja dehbija (golden wattle) huwa Acacia pycnantha. Hija arbuxxell jew siġra żgħira li tikber minn 4 sa 8 metri għoli. Imma fl-​Awstralja hemm madwar 600 sa 1,000 tip taʼ akaċja li jissejħu wattles. Fil-​fatt, iktar minn nofs il-​varjetajiet t’akaċja magħrufa fid-​dinja jinstabu fl-​Awstralja. Fl-​Ewropa u l-​Amerika, l-​akaċja taʼ spiss tissejjaħ mimosa. Varjetà oħra t’akaċja tissemma ħafna fil-​Bibbja. Alla kkmanda li l-​arka tal-​patt u xi partijiet mit-​tabernaklu jinħadmu mill-​injam tal-​gażżi, kelma oħra għal akaċja.—Eżodu 25:10; 26:​15, 26.

Siġra magħrufa mir-​razza taʼ l-​akaċja hija l-​varjetà f’għamla t’umbrella, li tinsab fl-​Afrika. Il-​weraq taʼ din l-​akaċja huwa l-​ikel favorit tal-​ġiraffi. Fil-​fatt, li kien għalihom ma jħallux werqa fiha, imma din is-​siġra għandha ftehim uniku maʼ tip taʼ nemla. Is-​siġra tipprovdi dar lin-​nemla u tħalliha tiekol min-​nektar tagħha. Min-​naħa tagħha, in-​nemla tniggeż lill-​ġiraff, u b’hekk dan l-​annimal kbir wikkiel ikollu jiċċaqlaq u jmur ifittex f’siġra oħra. M’huwiex minnu li sħubija bħal din tipprovdi evidenza taʼ l-​għaġeb li xi ħadd iddisinja l-​affarijiet b’intelliġenza?

Il-varjetajiet t’akaċja fl-​Awstralja m’għandhomx il-​ġiraffi biex jhedduhom. Madankollu, għandhom għedewwa oħra, bħalma hija n-​nixfa, u għal din għandhom difiża effettiva ħafna. Il-​qoxra taʼ barra taż-​żerriegħa taʼ l-​akaċja tant hija iebsa li trid issirilha l-​ħsara biex jippenetra l-​ilma u tkun tistaʼ tikber. Tant huma ebsin dawn iż-​żrieragħ li l-​ġardinara jkollhom jgħaddsuhom fil-​misħun biex dawn jintefħu u jkunu jistgħu jinbtu meta jinżergħu. Fl-​ambjent naturali, iż-​żerriegħa taʼ l-​akaċja tistaʼ tibqaʼ ma tinbetx għal għaxriet taʼ snin! Fl-​aħħar, in-​nirien li jseħħu minn żmien għal żmien iġagħlu lil din iż-​żerriegħa żgħira u iebsa tinbet. B’hekk, anki fl-​agħar żmien taʼ nixfa, fl-​art dejjem hemm ħażna protetta taʼ żrieragħ, lesti biex inisslu mill-​ġdid.

Għal ħafna snin issa, xi akaċji b’saħħithom taʼ l-​Awstralja ġew esportati lejn l-​Afrika bil-​ħsieb li jintużaw bħala sors taʼ ikel fi żmien taʼ nixfa. Vantaġġ kbir li għandhom dawn l-​akaċji huwa li jistgħu jgħixu f’ħamrija iebsa u mhix fertili. Ċerti varjetajiet jistgħu saħansitra jikbru fid-​duni tar-​ramel! Dawn is-​siġar iżommu l-​ħamrija magħquda, jagħtuha n-​nitroġenu, u jaġixxu bħala lqugħ mir-​riħ, u b’hekk itejbu l-​ambjent għal pjanti oħra wkoll.

Siġra li Tintuża b’Mod Differenti

Hemm xjenzati li jqisu liż-​żrieragħ taʼ ċerti akaċji bħala li jistgħu jkunu prodott taʼ l-​ikel, waqt li osservaw li għandhom ħafna proteini u qabblu l-​valur tagħhom bħala ikel maʼ dak taʼ ċereali oħra. Meta ż-​żrieragħ jiġu inkaljati, dawn għandhom togħma bnina bħal tal-​lewż; meta jitgħallew, xi varjetajiet oħra jkollhom togħma t’għads. Iż-​żrieragħ taʼ l-​akaċja jidħnuhom bħad-​dqiq u bihom jagħmlu l-​ħobż u anki l-​għaġin. Xi wħud mis-​siġar taʼ l-​akaċja jipproduċu sa 10 kilogrammi taʼ żerriegħa fis-​sena.

Il-fjura tfuħ taʼ l-​akaċja tintuża fil-​produzzjoni tal-​fwieħa. Minbarra dan, is-​siġra taʼ l-​akaċja tintuża ħafna bħala għalf taʼ l-​annimali u biex tikkontrolla l-​erożjoni tal-​ħamrija. Imma għadna ma semmejna xejn dwar l-​użu prattiku taʼ l-​injam taʼ l-​akaċja.

L-Aboriġini Awstraljani tal-​bidu kienu jagħmlu l-​bumerangs mill-​injam taʼ l-​akaċja. Varjetà waħda t’akaċja, l-​Acacia acuminata, tissejjaħ ġamm tal-​lampun, għax meta l-​injam tagħha jkun għadu kif inqataʼ, ir-​riħa tiegħu tkun qisha tal-​frott mgħaffeġ tal-​lampun. L-​ewwel kolonisti Awstraljani kienu jużaw is-​siġar taʼ l-​akaċja biex jibnu djar bit-​tajn. It-​tajn kien jitqiegħed fuq siġar żgħar minsuġin flimkien biex joħolqu ħitan għall-​bini.

M’huwiex tassew meraviljuż li dawn is-​siġar jintużaw għal ħafna affarijiet? Madankollu, meta tibda r-​rebbiegħa fl-​Awstralja, in-​nies ma jaħsbux f’kemm tintuża b’modi differenti l-​akaċja. Minflok, meta dawn is-​siġar jiksu l-​għoljiet bil-​fjuri dehbija tagħhom u jixxenglu maż-​żiffa ħelwa, il-​qlub tan-​nies jimtlew bil-​ferħ u jiftakru f’poeżiji dwar l-​akaċja. Imma s-​sbuħija u l-​użu kbir taʼ din is-​siġra tfakkar lil kull min jammiraha dwar l-​għerf u s-​sengħa kbira taʼ Alla, il-​wieħed li “jibni kollox.”—Lhud 3:4.

[Stampi f’paġna 16, 17]

Il-​fjuri u ż-​żerriegħa taʼ l-​akaċja

[Sors]

© Kummissjoni Awstraljana għat-​Turisti

[Sors taʼ l-​Istampa f’paġna 15]

L-​Akaċja: © Copyright CSIRO Land and Water; bolla: National Philatelic Collection, Australia Post; l-​emblema: Użata bil-​permess tad-​Dipartiment tal-​Prim Ministru u l-​Kabinett