Kapitlu Ħamsa

Ħarreġ lit-​Tfal Tiegħek mill-​Infanzja

1, 2. Il-​ġenituri lil min għandhom ifittxu għall-​għajnuna f’li jrabbu lit-​tfal tagħhom?

“WIRT il-​Mulej huma l-​ulied,” esklama ġenitur li japprezza madwar 3,000 sena ilu. (Salm 127:3) Tabilħaqq, il-​ferħ taʼ l-​istat taʼ ġenitur huwa premju prezzjuż mingħand Alla, wieħed li huwa disponibbli għall-​biċċa l-​kbira min-​nies miżżewġin. Madankollu, dawk li għandhom it-​tfal malajr jirrealizzaw li flimkien mal-​ferħ, l-​istat taʼ ġenitur iġib ir-​responsabbiltajiet.

² Speċjalment illum, li trabbi t-​tfal hija biċċa xogħol formidabbli. Minkejja dan, ħafna għamlu dan b’suċċess, u s-​salmista mnebbaħ jindika t-​triq, billi jgħid: “Jekk il-​Mulej ma jibnix id-​dar, għalxejn jitħabtu l-​bennejja.” (Salm 127:1) Iktar ma ssegwi mill-​qrib l-​istruzzjonijiet taʼ Jehovah, iktar se ssir ġenitur aħjar. Il-​Bibbja tgħid: “Ittama fil-​Mulej b’qalbek kollha, u tafdax fil-​għaqal tiegħek.” (Proverbji 3:5) Lest int li tagħti widen għall-​parir taʼ Jehovah hekk kif timbarka fuq il-​proġett tiegħek t’20 sena taʼ trobbija tat-​tfal?

NAĊĊETTAW IL-​ĦARSA TAL-​BIBBJA

3. Il-​missirijiet liema responsabbiltà għandhom fit-​trobbija tat-​tfal?

³ F’ħafna djar madwar id-​dinja, l-​irġiel iħarsu lejn it-​taħriġ tat-​tfal prinċipalment bħala xogħol il-​mara. Veru, il-​Kelma t’Alla tipponta lejn l-​irwol tal-​missier bħala l-​wieħed prinċipali li jaqlaʼ l-​ħobża taʼ kuljum. Madankollu, din tgħid ukoll li hu għandu responsabbiltajiet fid-​dar. Il-​Bibbja tgħid: “Qis li x-​xogħol tiegħek ikun f’postu, u li jkollok kollox lest għal xogħol ir-​rabaʼ; u mbagħad ibni d-​dar tiegħek.” (Proverbji 24:27) Fil-​ħarsa t’Alla, missirijiet u ommijiet huma sħab fit-​taħriġ tat-​tfal.​—Proverbji 1:​8, 9.

4. Għala m’għandniex inqisu lit-​tfal maskili bħala superjuri għal dawk femminili?

⁴ Kif tħares int lejn it-​tfal tiegħek? Rapporti jgħidu li fl-​Asja “trabi bniet spiss ma jiġux milqugħin tajjeb.” Huwa rrapportat li preġudizzju kontra l-​bniet għadu jeżisti fl-​Amerka Latina, saħansitra fost “familji iktar moħħhom miftuħ.” Il-​verità hija, iżda, li l-​bniet m’humiex tfal tat-​tieni klassi. Ġakobb, missier magħruf sewwa taʼ żmien il-​qedem, iddeskriva n-​nisel kollu tiegħu, inklużi l-​bniet kollha mwelldin sa dak iż-​żmien, bħala “l-​ulied li Alla l-​ħanin ta [lili].” (Ġenesi 33:​1-5; 37:35) Bl-​istess mod, Ġesù bierek it-​“tfal żgħar” kollha (subjien u bniet) li nġiebu għandu. (Mattew 19:​13-15) Aħna nistgħu nkunu żguri li hu rrifletta l-​ħarsa taʼ Jehovah.​—Dewteronomju 16:14.

5. Liema konsiderazzjonijiet għandhom jikkontrollaw id-​deċiżjoni taʼ koppja inkwantu għal kemm se jkollhom tfal fil-​familja tagħhom?

⁵ Tistenna l-​komunità tiegħek li mara twelled tfal kemm tiflaħ? Bi dritt, kemm koppja miżżewġa jkollhom tfal hija d-​deċiżjoni persunali tagħhom. X’jiġri jekk xi ġenituri m’għandhomx il-​mezzi biex jitimgħu, ilibbsu, u jedukaw lil numru kbir taʼ tfal? Ċertament, il-​koppja għandhom jikkunsidraw dan meta jiddeċiedu kemm se jkollhom tfal fil-​familja tagħhom. Xi koppji li ma jistgħux imantnu lit-​tfal kollha tagħhom jafdaw lil xi qraba bir-​responsabbiltà li jrabbu xi wħud minnhom. Hija din id-​drawwa mixtieqa? Lanqas xejn. U din ma tilliberax lill-​ġenituri mill-​obbligu tagħhom lejn uliedhom. Il-​Bibbja tgħid: “Jekk xi ħadd ma jiħux ħsieb niesu, l-​aktar dawk tal-​familja tiegħu, dan ċaħad il-​fidi.” (1 Timotju 5:8) Koppji responsabbli jipprovaw jippjanaw kemm se jkollhom tfal fil-​“familja” tagħhom sabiex ikunu jistgħu ‘jieħdu ħsieb nieshom.’ Jistgħu huma jipprattikaw il-​kontroll tat-​twelid sabiex jagħmlu dan? Dik ukoll hija deċiżjoni persunali, u jekk koppji miżżewġin fil-​fatt jiddeċiedu favur din il-​korsa, l-​għażla tal-​kontraċettivi hija wkoll kwistjoni persunali. “Kull wieħed għandu t-​tagħbija tiegħu x’jerfaʼ.” (Galatin 6:5) Madankollu, kontroll tat-​twelid li jinvolvi kwalunkwe forma t’abort imur kontra l-​prinċipji tal-​Bibbja. Alla Jehovah hu “l-​għajn tal-​ħajja.” (Salm 36:10 [36:​9, NW]) Għalhekk, li wieħed jeqred ħajja wara li tkun tnisslet juri diżrispett serju lejn Jehovah u jammonta għal qtil.​—Eżodu 21:​22, 23; Salm 139:15 [139:​16, NW]; Ġeremija 1:5.

TISSODISFA L-​ĦTIĠIJIET TAT-​TFAL TIEGĦEK

6. It-​taħriġ taʼ tifel meta għandu jibda?

⁶ Proverbji 22:6 jgħid: “Ħarreġ tifel jimxi fit-​triq it-​tajba.” It-​taħriġ tat-​tfal huwa dmir serju ieħor tal-​ġenituri. Meta, iżda, għandu jibda dak it-​taħriġ? Kmieni ferm. L-​appostlu Pawlu nnota li Timotju kien ġie mħarreġ ‘minn żgħoritu.’ (2 Timotju 3:15) Il-​kelma Griega wżata hawnhekk tistaʼ tirreferi għal tarbija żgħira jew saħansitra tifel mhux imwieled. (Luqa 1:​41, 44; Atti 7:​18-20) Għalhekk, Timotju rċieva taħriġ minn meta kien żgħir ħafna​—u bix-​xieraq. L-​infanzja hija ż-​żmien ideali biex tibda tħarreġ lil tifel. Saħansitra tarbija żgħira għandha l-​ġuħ għall-​għarfien.

7. (a) Għala huwa importanti li ż-​żewġ ġenituri jiżviluppaw relazzjoni mill-​qrib maʼ tarbija? (b) Liema relazzjoni eżistiet bejn Jehovah u l-​Iben uniġenitu tiegħu?

⁷ “Meta rajt it-​tarbija tiegħi għall-​ewwel darba,” tgħid waħda omm, “sirt inħobbha.” Hekk jagħmlu l-​biċċa l-​kbira taʼ l-​ommijiet. Dik ir-​rabta sabiħa bejn l-​omm u t-​tarbija tikber hekk kif huma jqattgħu ħin flimkien wara t-​twelid. It-​treddigħ iżid maʼ dik l-​intimità. (Qabbel 1 Tessalonkin 2:7.) Biex jiġu ssodisfati l-​ħtiġijiet emozzjonali tat-​tarbija huwa kruċjali li omm tmelles it-​tarbija tagħha u titkellem magħha. (Qabbel Isaija 66:12.) Imma xi ngħidu għall-​missier? Hu wkoll għandu jifforma rabta mill-​qrib mal-​wild il-​ġdid tiegħu. Jehovah innifsu hu eżempju taʼ dan. Fil-​ktieb taʼ Proverbji, insiru nafu dwar ir-​relazzjoni taʼ Jehovah maʼ l-​Iben uniġenitu tiegħu, li hu rrappreżentat bħala li qiegħed jgħid: “Il-​Mulej kellu lili sa mill-​bidu taʼ egħmilu, . . . jien kont . . . il-​għaxqa tiegħu, jum wara ieħor.” (Proverbji 8:​22, 30; Ġwann 1:14) Bl-​istess mod, missier tajjeb jikkultiva relazzjoni kordjali taʼ mħabba mat-​tifel tiegħu dritt mill-​bidu tal-​ħajja tat-​tifel. “Uri affezzjoni kemm tiflaħ,” jgħid ġenitur wieħed. “Qatt ma miet xi tifel bit-​tħaddin u l-​bews.”

8. Il-​ġenituri għandhom jagħtu liema stimulu mentali lit-​trabi mill-​iktar fis possibbli?

⁸ Imma t-​trabi jeħtieġu iktar. Minn dak il-​mument li jitwieldu, imħuħhom huma lesti biex jirċievu u jaħżnu informazzjoni, u l-​ġenituri huma sors primarju tagħha. Ħu l-​lingwa bħala eżempju. Riċerkaturi jgħidu li kemm tifel jitgħallem sewwa biex jitkellem u biex jaqra huwa “maħsub li huwa relatat mill-​qrib man-​natura taʼ l-​azzjoni reċiproka bikrija bejn it-​tifel u l-​ġenituri tiegħu.” Kellmu u aqralu lit-​tifel tiegħek minn mindu jkun tarbija. Malajr hu se jkun irid jikkopjak, u fi żmien qasir se tkun qiegħed tgħallmu jaqra. X’aktarx li se jkollu l-​ħila jaqra qabel ma jidħol l-​iskola. Dan se jkun speċjalment t’għajnuna jekk int tgħix f’pajjiż fejn l-​għalliema huma ftit u l-​klassijiet huma ffollati.

9. Liema hija l-​mira l-​iktar importanti li l-​ġenituri jeħtieġ li jiftakru?

⁹ It-​tħassib ewlieni taʼ ġenituri Kristjani huwa li jissodisfaw il-​ħtiġijiet spiritwali tat-​tifel tagħhom. (Ara Dewteronomju 8:3.) B’liema mira? Biex jgħinu lit-​tifel tagħhom jiżviluppa personalità bħal taʼ Kristu, fil-​fatt, biex jilbes il-​“bniedem il-​ġdid.” (Efesin 4:24) Għal dan huma jeħtieġu li jikkunsidraw materjal tal-​bini xieraq u metodi tal-​bini xierqa.

ONQOX IL-​VERITÀ FIT-​TFAL TIEGĦEK

10. It-​tfal liema kwalitajiet għandhom bżonn jiżviluppaw?

¹⁰ Il-​kwalità taʼ bini tiddependi fil-​parti l-​kbira mix-​xorta taʼ materjal użat fl-​istruttura. L-​appostlu Pawlu qal li l-​aħjar materjal tal-​kostruzzjoni għal personalitajiet Kristjani huma “deheb, fidda, ħaġar prezzjuż.” (1 Korintin 3:​10-12) Dawn jirrappreżentaw kwalitajiet bħalma huma l-​fidi, l-​għerf, id-​dixxerniment, il-​lealtà, ir-​rispett, u l-​apprezzament b’imħabba lejn Jehovah u l-​liġijiet tiegħu. (Salm 19:​8-12 [19:7-11, NW]; Proverbji 2:​1-6; 3:​13, 14) Il-​ġenituri kif jistgħu jgħinu lit-​tfal tagħhom minn ċkunithom biex jiżviluppaw dawn il-​kwalitajiet? Billi jsegwu proċedura mfassla żmien twil ilu.

11. Il-​ġenituri Israeliti kif għenu lit-​tfal tagħhom biex jiżviluppaw personalitajiet devoti?

¹¹ Ftit qabel ma l-​ġens taʼ Israel daħal fl-​Art Imwiegħda, Jehovah qal lill-​ġenituri Israeliti: “Żomm f’qalbek dan il-​kliem u dawn il-​kmandamenti li qiegħed nagħtik illum. Tennihom lil uliedek, u tkellem fuqhom meta tkun f’darek, u meta tkun miexi fit-​triq, u meta timtedd, u meta tqum.” (Dewteronomju 6:​6, 7) Iva, il-​ġenituri jeħtieġ li jkunu eżempji, kumpanni, komunikaturi, u għalliema.

12. Għala huwa vitali li l-​ġenituri jkunu t’eżempju tajjeb?

¹² Kun eżempju. L-​ewwel, Jehovah qal: “Żomm f’qalbek dan il-​kliem.” Imbagħad, żied: “Tennihom lil uliedek.” Mela l-​kwalitajiet divini jridu jkunu l-​ewwel fil-​qalb tal-​ġenitur. Il-​ġenitur irid iħobb il-​verità u jgħixha. Imbagħad biss jistaʼ jilħaq qalb it-​tifel. (Proverbji 20:7) Għala? Għaliex it-​tfal jiġu influwenzati iktar b’dak li jaraw milli b’dak li jisimgħu.​—Luqa 6:40; 1 Korintin 11:1.

13. F’li jagħtu attenzjoni lit-​tfal tagħhom, ġenituri Kristjani kif jistgħu jikkopjaw l-​eżempju taʼ Ġesù?

¹³ Kun kumpann. Jehovah qal lill-​ġenituri f’Israel: ‘Tkellmu mat-​tfal tagħkom meta tkunu f’darkom u meta timxu fit-​triq.’ Dan jitlob li għandhom kemm għandhom x’jagħmlu l-​ġenituri jridu jqattgħu ħin mat-​tfal. Ġesù evidentement ħass li t-​tfal kien jistħoqqilhom il-​ħin tiegħu. Matul il-​jiem finali tal-​ministeru tiegħu, in-​nies “ġibulu quddiemu xi tfal ċkejknin biex imisshom.” X’kienet ir-​reazzjoni taʼ Ġesù? “Ħaddanhom miegħu u qiegħed idejh fuqhom u berikhom.” (Mark 10:​13, 16) Immaġina, is-​sigħat finali tal-​ħajja taʼ Ġesù kienu resqin lejn tmiemhom. Xorta waħda, hu ta lil dawn it-​tfal il-​ħin u l-​attenzjoni tiegħu. X’lezzjoni mill-​aħjar!

14. Għala huwa taʼ benefiċċju għall-​ġenituri li jqattgħu ħin mat-​tifel tagħhom?

¹⁴ Kun komunikatur. Li tqattaʼ l-​ħin mat-​tifel tiegħek se jgħinek biex tikkomunika miegħu. Iktar ma tikkomunika, iktar se tagħraf kif il-​personalità tiegħu qiegħda tiżviluppa. Ftakar, iżda, illi li tikkomunika huwa iktar milli titkellem. “Kelli niżviluppa l-​arti taʼ li nagħti widen,” qalet omm fil-​Brażil, “nagħti widen b’qalbi.” Il-​paċenzja tagħha tat il-​frott meta binha beda jaqsam magħha s-​sentimenti tiegħu.

15. X’hemm bżonn li wieħed iżomm f’moħħu f’dik li hija rikreazzjoni?

¹⁵ It-​tfal jeħtieġu ‘żmien biex jidħku u żmien biex jiżfnu,’ żmien għar-​rikreazzjoni. (Koħelet 3:​1, 4; Żakkarija 8:5) Ir-​rikreazzjoni hija produttiva ferm meta l-​ġenituri u t-​tfal igawduha flimkien. Huwa fatt taʼ swied il-​qalb li f’ħafna djar ir-​rikreazzjoni tfisser li jaraw it-​televixin. Waqt li xi programmi fuq it-​televixin jistgħu jkunu divertenti, ħafna minnhom jeqirdu valuri tajbin, u li wieħed jara t-​televixin għandu t-​tendenza li joħnoq il-​komunikazzjoni ġo familja. Għalhekk, għala ma tagħmilx xi ħaġa kreattiva mat-​tfal tiegħek? Kanta magħhom, ilgħab magħhom, assoċja mal-​ħbieb, żur postijiet pjaċevoli. Attivitajiet bħal dawn jinkuraġġixxu l-​komunikazzjoni.

16. Il-​ġenituri x’għandhom jgħallmuhom lit-​tfal tagħhom dwar Jehovah, u dan kif għandhom jagħmluh?

¹⁶ Kun għalliem. “Tennihom [dawn il-​kelmiet] lil uliedek,” qal Jehovah. Il-​kuntest jgħidlek x’għandek tgħallem u kif. L-​ewwel, “ħobb, mela, lill-​Mulej, Alla tiegħek, b’qalbek kollha, b’ruħek kollha u b’saħħtek kollha.” (Dewteronomju 6:5) Imbagħad, ‘dawn il-​kelmiet tennihom.’ Agħti istruzzjoni mmirata lejn li wieħed jiżviluppa mħabba b’ruħu kollha kemm hi lejn Jehovah u l-​liġijiet tiegħu. (Qabbel Lhud 8:10.) Il-​kelma “tennihom” tfisser li tgħallem permezz tar-​ripetizzjoni. Mela Jehovah, fil-​fatt, jgħidlek li l-​mod primarju biex tgħin lit-​tfal tiegħek jiżviluppaw personalità devota huwa li titkellem dwaru fuq bażi konsistenti. Dan jinkludi li jkollok studju tal-​Bibbja regulari magħhom.

17. Il-​ġenituri x’għandhom mnejn ikollhom bżonn jiżviluppaw fit-​tifel tagħhom? Għala?

¹⁷ Il-​biċċa l-​kbira tal-​ġenituri jafu li m’huwiex faċli li ddaħħal l-​informazzjoni fil-​qalb taʼ tifel. L-​appostlu Pietru ħeġġeġ lil Kristjani sħabu: “Bħal trabi għadhom jitwieldu, ifformaw xenqa għall-​ħalib mhux imħallat li jappartjeni lill-​kelma.” (1 Pietru 2:2, NW) L-​espressjoni “ifformaw xenqa” tissuġġerixxi li ħafna m’għandhomx ġuħ b’mod naturali għal ikel spiritwali. Il-​ġenituri għandhom mnejn ikollhom bżonn isibu modi biex jiżviluppaw dik ix-​xenqa fit-​tifel tagħhom.

18. X’inhuma xi metodi taʼ tagħlim taʼ Ġesù li l-​ġenituri huma inkuraġġiti biex jimitaw?

¹⁸ Ġesù laħaq il-​qlub billi uża t-​tixbihat. (Mark 13:34; Luqa 10:​29-37) Dan il-​metodu taʼ tagħlim huwa speċjalment effettiv mat-​tfal. Għallem prinċipji tal-​Bibbja billi tuża stejjer imżewqin, interessanti, forsi dawk misjubin fil-​publikazzjoni Il-​Ktieb Tiegħi taʼ Stejjer mill-​Bibbja.a Involvi lit-​tfal. Ħallihom jużaw il-​kreattività tagħhom f’li jpinġu u jirreċtaw ġrajjiet Bibliċi. Ġesù uża wkoll il-​mistoqsijiet. (Mattew 17:​24-27) Imita l-​metodu tiegħu matul l-​istudju tal-​familja tiegħek. Minflok ma sempliċement tistqarr xi liġi t’Alla, staqsi mistoqsijiet bħal, Jehovah għala tana din il-​liġi? X’se jiġri jekk inħarsuha? X’se jiġri jekk ma nħarsuhiex? Mistoqsijiet bħal dawn jgħinu lil tifel biex jirraġuna u biex jara li l-​liġijiet t’Alla huma prattiċi u tajbin.​—Dewteronomju 10:13.

19. Jekk il-​ġenituri jsegwu l-​prinċipji tal-​Bibbja f’li jittrattaw mat-​tfal tagħhom, x’vantaġġi kbar se jgawdu t-​tfal?

¹⁹ Billi tkun eżempju, kumpann, komunikatur, u għalliem, int tistaʼ tgħin lit-​tifel tiegħek minn ċkunitu biex jifforma relazzjoni persunali mill-​qrib m’Alla Jehovah. Din ir-​relazzjoni se tinkuraġġixxi lit-​tifel tiegħek biex ikun hieni bħala Kristjan. Hu se jistinka biex jgħix fi qbil mal-​fidi tiegħu saħansitra meta jkun iffaċċjat bi pressjoni minn taʼ mparu u b’tentazzjonijiet. Dejjem għinu biex japprezza din ir-​relazzjoni prezzjuża.​—Proverbji 27:11.

IL-​ĦTIEĠA VITALI TAD-​DIXXIPLINA

20. X’inhi d-​dixxiplina, u kif għandha tiġi applikata?

²⁰ Id-​dixxiplina hija taħriġ li jikkorreġi l-​moħħ u l-​qalb. It-​tfal jeħtiġuha l-​ħin kollu. Pawlu jagħti parir lill-​missirijiet biex ‘irabbu [lit-tfal tagħhom] fid-​dixxiplina u t-​twiddib tal-​Mulej.’ (Efesin 6:4) Il-​ġenituri għandhom jiddixxiplinaw bl-​imħabba, sewwa sew bħalma jagħmel Jehovah. (Lhud 12:​4-11) Dixxiplina bbażata fuq l-​imħabba tistaʼ tiġi trasmessa permezz tar-​raġunar. Għalhekk, jintqalilna biex ‘nagħtu widen għad-​dixxiplina.’ (Proverbji 8:​33, NW) Kif għandha tingħata d-​dixxiplina?

21. Il-​ġenituri liema prinċipji għandhom iżommu f’moħħhom meta jiddixxiplinaw lit-​tfal tagħhom?

²¹ Xi ġenituri jaħsbu li l-​iddixxiplinar tat-​tfal tagħhom jinvolvi sempliċement li jkellmuhom b’ton taʼ theddid, iċanfruhom, jew saħansitra jinsulentawhom. Madankollu, fuq l-​istess suġġett, Pawlu jwissi: “Intom il-​missirijiet, iġġarrbuhomx iżżejjed lil uliedkom.” (Efesin 6:4) Il-​Kristjani kollha huma mħeġġin biex ikunu ‘ħelwin maʼ kulħadd . . . iwiddbu bil-​ħlewwa lil dawk li ma jaqblux magħhom.’ (2 Timotju 2:​24, 25) Ġenituri Kristjani, waqt li jirrikonoxxu l-​bżonn li jkunu sodi, jipprovaw iżommu dan il-​kliem f’moħħhom meta jiddixxiplinaw lit-​tfal tagħhom. Kultant, iżda, ir-​raġunar mhux biżżejjed, u xi tip taʼ kastig jistaʼ jkun meħtieġ.​—Proverbji 22:15.

22. Jekk tifel għandu bżonn jiġi kkastigat, x’irid jiġi mgħejjun biex jifhem?

²² Tfal differenti jeħtieġu tipi differenti taʼ dixxiplina. Xi wħud ‘bil-​kliem biss ma jitwiddbux.’ Għalihom, il-​kastig taʼ kultant mogħti għad-​diżubbidjenza jistaʼ jkun taʼ salvazzjoni għal ħajjithom. (Proverbji 17:10; 23:​13, 14; 29:19) Tifel, iżda, għandu jifhem għala qiegħed jiġi kkastigat. “Il-​bastun u t-​twiddib jagħmlu l-​għorrief.” (Proverbji 29:15; Ġob 6:24) Iktar minn hekk, il-​kastig għandu l-​limiti. “Nikkastigak biss kemm ħaqqek,” qal Jehovah lill-​poplu tiegħu. (Ġeremija 46:28b) Il-​Bibbja bl-​ebda mod ma tapprova swat bir-​rabja jew xebgħat ħorox, li jbenġlu u saħansitra jkorru lil tifel.​—Proverbji 16:32.

23. Tifel x’għandu jkollu l-​ħila jagħraf meta jiġi kkastigat mill-​ġenituri tiegħu?

²³ Meta Jehovah wissa lin-​nies tiegħu li kellu jiddixxiplinahom, hu l-​ewwel qal: “La tibżax. . . . Għax miegħek jien.” (Ġeremija 46:28a) Bl-​istess mod, id-​dixxiplina tal-​ġenituri, hi x’inhi l-​forma xierqa, qatt m’għandha tħalli lil tifel iħossu miċħud. (Kolossin 3:21) Minflok, it-​tifel għandu jħoss li d-​dixxiplina tingħata għaliex il-​ġenitur hu ‘miegħu,’ fuq in-​naħa tiegħu.

IPPROTEĠI LIT-​TFAL TIEGĦEK MILL-​ĦSARA

24, 25. Liema theddida kerha hemm li minnha t-​tfal jeħtieġu protezzjoni daż-żmien?

²⁴ Ħafna adulti jħarsu lura lejn it-​tfulija tagħhom bħala żmien hieni. Jiftakru sentiment kordjali taʼ sigurtà, ċertezza li l-​ġenituri tagħhom se jieħdu ħsiebhom jiġri x’jiġri. Il-​ġenituri jridu li t-​tfal tagħhom iħossuhom hekk, imma fid-​dinja mħassra tal-​lum, huwa iktar iebes minn qatt qabel biex iżżomm lit-​tfal fis-​sigurtà.

²⁵ Theddida waħda kerha ferm li kibret f’dawn l-​aħħar snin hija l-​immolestar sesswali tat-​tfal. Fil-​Malasja, rapporti dwar molestar tat-​tfal ikkwadruplikaw matul perijodu t’għaxar snin. Fil-​Ġermanja xi 300,000 tifel u tifla jiġu abbużati sesswalment kull sena, waqt li f’pajjiż fl-​Amerka t’Isfel, skond studju wieħed, in-​numru annwali impressjonanti huwa stmat li jilħaq id-​9,000,000! Traġikament, il-​maġġoranza taʼ dawn it-​tfal jiġu mmolestati fid-​dar tagħhom stess minn nies li huma jafu u jafdaw. Imma t-​tfal għandhom ikollhom difiża qawwija fil-​ġenituri tagħhom. Il-​ġenituri kif jistgħu jkunu protetturi?

26. Liema huma xi modi kif it-​tfal jistgħu jinżammu fis-​sigurtà, u l-​għarfien kif jistaʼ jipproteġi lil tifel?

²⁶ Ladarba l-​esperjenza turi li tfal li jafu ftit li xejn dwar is-​sess huma speċjalment vulnerabbli għal dawk li jimmolestaw lit-​tfal, pass preventiv kbir huwa li wieħed jeduka lit-​tfal, saħansitra meta jkunu għadhom żgħar. L-​għarfien jistaʼ jipprovdi protezzjoni “minn triq il-​ħażen, minn nies taʼ kliem il-​għawġ.” (Proverbji 2:​10-12) Liema għarfien? Għarfien dwar prinċipji tal-​Bibbja, dwar dak li huwa moralment tajjeb u ħażin. Għarfien ukoll li xi adulti jagħmlu affarijiet ħżiena u li persuna żagħżugħa m’għandhiex għalfejn tobdi meta xi nies jissuġġerixxu atti mhux xierqa. (Qabbel Danjel 1:​4, 8; 3:​16-18.) Tillimitax istruzzjoni bħal din għal okkażjoni waħda. Il-​biċċa l-​kbira tat-​tfal żgħar jeħtieġu li lezzjoni tiġi ripetuta qabel ma jiftakruha sewwa. Hekk kif it-​tfal jikbru ftit iktar, missier bl-​imħabba se jirrispetta d-​dritt taʼ bintu għall-​privatezza, u omm dik taʼ binha​—u b’hekk jirrinforzaw is-​sens tat-​tifel dwar dak li huwa xieraq. U, m’għandniex xi ngħidu, waħda mill-​aħjar salvagwardji kontra l-​abbuż hija superviżjoni mill-​qrib minnkom bħala ġenituri.

FITTEX GWIDA DIVINA

27, 28. Min hu l-​akbar Sors t’għajnuna għall-​ġenituri meta jiffaċċjaw l-​isfida taʼ li jrabbu tifel?

²⁷ Verament, it-​taħriġ taʼ tifel mill-​infanzja huwa sfida, imma ġenituri kredenti m’għandhomx għalfejn jiffaċċjaw l-​isfida waħedhom. Lura fi żmien l-​Imħallfin, meta raġel li kien jismu Manoa sar jaf li kien se jkun missier, talab lil Jehovah għal gwida fit-​trobbija tat-​tifel tiegħu. Jehovah wieġeb it-​talb tiegħu.​—Imħallfin 13:​8, 12, 24.

²⁸ B’mod simili llum, hekk kif ġenituri kredenti jrabbu lit-​tfal tagħhom, jistgħu wkoll jitkellmu maʼ Jehovah fit-​talb. Li tkun ġenitur huwa xogħol iebes, imma hemm premji kbar. Koppja Kristjana fil-​Hawaii tgħid: “Għandek 12-il sena biex tlesti xogħlok qabel dawk is-​snin kritiċi taʼ l-​adolexxenza. Imma jekk ħdimt iebes biex tapplika l-​prinċipji tal-​Bibbja, wasal iż-​żmien biex taħsad il-​ferħ u l-​paċi meta huma jiddeċiedu li jridu jaqdu lil Jehovah mill-​qalb.” (Proverbji 23:​15, 16) Meta t-​tifel tiegħek jieħu dik id-​deċiżjoni, int ukoll se tiġi mqanqal biex tesklama: “Wirt il-​Mulej huma l-​ulied.”

[Nota taʼ taħt]

DAWN IL-​PRINĊIPJI TAL-​BIBBJA KIF JISTGĦU JGĦINU . . . LILL-​ĠENITURI BIEX IĦARRĠU LIT-​TFAL TAGĦHOM?

Afda f’Jehovah.​—Proverbji 3:5.

Kun responsabbli.​—1 Timotju 5:8.

Jehovah hu Missier li jħobb.​—Proverbji 8:​22, 30.

Il-​ġenituri huma responsabbli biex jistruwixxu lit-​tfal tagħhom.​—Dewteronomju 6:​6, 7.

Id-​dixxiplina hija meħtieġa.​—Efesin 6:4.

[Kaxxa f’paġna 61]

DIXXIPLINA EFFETTIVA

Forma waħda sinjifikanti taʼ dixxiplina hija li ġġiegħel lit-​tfal iħossu l-​konsegwenzi xejn pjaċevoli taʼ mġiba żbaljata. (Galatin 6:7; qabbel Eżodu 34:​6, 7.) Jekk, per eżempju, it-​tifel tiegħek jagħmel mandra, li jnaddafha waħdu jistaʼ jagħti l-​aqwa impressjoni. Ittratta hu lil xi ħadd b’mod inġust? Li tesiġi li jagħmel apoloġija jistaʼ jikkorreġi din ix-​xejra żbaljata. Forma oħra taʼ dixxiplina hija li ċċaħħdu minn privileġġi għal xi żmien sabiex iġġiegħlu jifhem sew il-​lezzjoni meħtieġa. B’dan il-​mod it-​tifel jitgħallem l-​għerf taʼ li jżomm qabda soda maʼ prinċipji xierqa.

[Stampi f’paġna 57]

Ġenituri, kunu eżempji, kumpanni, komunikaturi, u għalliema