Ġenituri​—Ħarrġu lil Uliedkom bl-​Imħabba

“Kulma tagħmlu agħmluh bl-​imħabba.”​—1 KORINTIN 16:14.

1. Xi jħossu l-​ġenituri meta titwildilhom tarbija?

ĦAFNA mill-​ġenituri jaqblu li t-​twelid taʼ tarbija jistaʼ jkun wieħed mill-​iktar ġrajjiet li jġibu hena fil-​ħajja. Omm li jisimha Aleah qalet: “Malli ħarist għall-​ewwel darba lejn binti li kienet għadha kif twieldet, ħassejtni verament ferħana. Ħassejt li kienet l-​isbaħ tarbija li qatt kont rajt.” Però, okkażjoni taʼ ferħ bħal din tistaʼ wkoll toħloq ansjetà lill-​ġenituri. Ir-​raġel t’Aleah qal: “It-​tħassib tiegħi kien dwar jekk stajtx inħejji lil binti sew għall-​problemi tal-​ħajja.” Ħafna ġenituri jinkwetaw bl-​istess mod u jirrealizzaw kemm għandhom bżonn iħarrġu lil uliedhom bl-​imħabba. Madankollu, xi ġenituri Kristjani li jixtiequ jagħtu taħriġ bħal dan kollu mħabba jiffaċċjaw xi sfidi. X’inhuma xi ftit minnhom?

2. Il-​ġenituri liema sfidi jiffaċċjaw?

² Issa qed ngħixu qrib it-​tmiem taʼ l-​aħħar jiem taʼ din is-​sistema. Bħalma ġie mbassar, id-​dinja li ngħixu fiha mimlija nies li ma jurux imħabba. Anki fost il-​membri tal-​familji, in-​nies ma juru ebda “mħabba naturali” u saru “ingrati, żleali . . . mingħajr rażna, feroċi.” (2 Timotju 3:​1-5) Kuntatt taʼ kuljum maʼ nies li juru kwalitajiet bħal dawn jistaʼ jeffettwa l-​mod kif il-​membri tal-​familji Kristjani jittrattaw lil xulxin. Barra minn hekk, il-​ġenituri jissieltu mat-​tendenza li għandhom fihom infushom li jitilfu l-​paċenzja, li jgħidu affarijiet li jweġġgħu mingħajr ma jridu, u li jonqsu milli jużaw id-​dehen f’affarijiet oħrajn.​—Rumani 3:​23; Ġakbu 3:​2, 8, 9.

3. Il-​ġenituri kif jistgħu jrabbu tfal henjin?

³ Minkejja dawn l-​isfidi, il-​ġenituri jistgħu jrabbu tfal henjin u f’saħħithom spiritwalment. Kif? Billi jsegwu l-​parir tal-​Bibbja: “Kulma tagħmlu agħmluh bl-​imħabba.” (1 Korintin 16:14) Tabilħaqq, l-​imħabba hi “rabta perfetta li tgħaqqad.” (Kolossin 3:​14) Ejja neżaminaw tliet aspetti taʼ l-​imħabba deskritta mill-​appostlu Pawlu fl-​ewwel ittra tiegħu lill-​Korintin u niddiskutu xi modi speċifiċi kif il-​ġenituri jistgħu japplikaw din il-​kwalità meta jħarrġu lil uliedhom.​—1 Korintin 13:​4-8.

Il-​Bżonn li Nistabru fit-​Tul

4. Il-​ġenituri għala għandhom bżonn jistabru fit-​tul?

⁴ Pawlu kiteb: “L-​imħabba tistabar fit-​tul.” (1 Korintin 13:4) L-​espressjoni Griega tradotta “tistabar fit-​tul” tfisser li wieħed juri paċenzja u jdum biex jagħdab. Il-​ġenituri għala jridu jistabru fit-​tul? Ħafna ġenituri żgur li se jiġuhom f’moħħhom diversi raġunijiet. Ikkunsidra biss ftit minnhom. It-​tfal rari jitolbu darba waħda biss għall-​oġġett li jkunu jixtiequ. Anki jekk il-​ġenitur jgħidilhom ċar u tond li ma jistgħux jiħduh, it-​tfal għandhom mnejn jistaqsu għal darba wara l-​oħra, minħabba li jittamaw li jingħataw tweġiba differenti. L-​adoloxxenti għandhom mnejn ikunu jridu jagħtu ħafna raġunijiet għala għandhom jitħallew jagħmlu xi ħaġa li l-​ġenitur ikun jaf li hija bluha. (Proverbji 22:15) U bħalna lkoll, it-​tfal għandhom l-​inklinazzjoni li jerġgħu jwettqu ċerti żbalji.​—Salm 130:3.

5. X’jistaʼ jgħin lill-​ġenituri biex jistabru fit-​tul?

⁵ X’jistaʼ jgħin lill-​ġenituri biex jistabru fit-​tul u jkunu paċenzjużi maʼ wliedhom? Is-​Sultan Salamun kiteb: “Bniedem bil-​għaqal idum ma jagħdab.” (Proverbji 19:11) Il-​ġenituri għandhom mnejn jifhmu l-​imġiba taʼ wliedhom billi jiftakru li xi darba huma wkoll kienu ‘jitkellmu taʼ tfal, jaħsbu taʼ tfal, u jirraġunaw taʼ tfal.’ (1 Korintin 13:11) Ġenituri, tiftakruh iż-​żmien meta kontu tiffittaw lil ommkom jew lil missierkom biex iċedi għal dak li titolbuh taʼ tfal li kontu? Bħala adoloxxenti, qatt ħsibtu li l-​ġenituri tagħkom sempliċement ma kinux jifhmu s-​sentimenti jew il-​problemi tagħkom? Jekk inhu hekk, x’aktarx li tifhmu għala wliedkom jaġixxu kif jaġixxu u għala għandhom bżonn taʼ tfakkiriet spissi u bil-​paċenzja dwar id-​deċiżjonijiet tagħkom. (Kolossin 4:6) Taʼ min jinnota li Ġeħova qal lill-​ġenituri Iżraelin biex ‘itennu’ l-​liġijiet tiegħu liċ-​ċkejknin tagħhom. (Dewteronomju 6:​6, 7) Il-​kelma Ebrajka għal “tennihom” tfisser “li tirripeti,” “li tgħid għal darba wara l-​oħra,” u “li tħalli effett.” Dan ifisser li l-​ġenituri għandhom mnejn ikollhom jirripetu l-​istess ħaġa ħafna drabi qabel ma t-​tfal jitgħallmu japplikaw il-​liġijiet t’Alla. Ripetizzjoni simili spiss hija meħtieġa biex jiġu mgħallmin lezzjonijiet oħrajn fil-​ħajja.

6. Għala ġenitur li jistabar fit-​tul m’huwiex ġenitur permissiv?

⁶ Madankollu, ġenitur li jistabar fit-​tul m’huwiex ġenitur permissiv. Il-​Kelma t’Alla twissi: “Tifel mitluq għal riħu jagħmel għajb lil ommu.” Biex jiġi evitat riżultat bħal dan, l-​istess proverbju jgħid: “Il-​bastun u t-​twiddib jagħmlu l-​għorrief.” (Proverbji 29:15) Kultant, it-​tfal għandhom mnejn iħossu li l-​ġenituri m’għandhomx l-​awtorità biex jikkoreġuhom. Imma l-​familji Kristjani m’għandhomx jimxu b’sistema taʼ demokrazija, bħallikieku d-​dritt tal-​ġenituri biex jinforzaw ir-​regoli jiddependi b’xi mod mill-​approvazzjoni tat-​tfal. Minflok, Ġeħova, bħala l-​Kap prinċipali tal-​familja, jagħti lill-​ġenituri l-​awtorità li jħarrġu u jiddixxiplinaw lil uliedhom bl-​imħabba. (1 Korintin 11:3; Efesin 3:15; 6:​1-4) Fil-​fatt, id-​dixxiplina hija konnessa mill-​qrib maʼ l-​aspett li jmiss taʼ l-​imħabba li semma Pawlu.

Kif Tiddixxiplina bl-​Imħabba

7. Il-​ġenituri li juru qalb tajba għala jiddixxiplinaw lil uliedhom, u x’tinkludi din id-​dixxiplina?

⁷ Pawlu kiteb li “l-​imħabba . . . qalbha tajba.” (1 Korintin 13:4) Ġenituri li huma tassew qalbhom tajba se jiddixxiplinaw lil uliedhom b’mod konsistenti. Billi jagħmlu hekk, huma jimitaw lil Ġeħova. “Ġeħova jiddixxiplina lil min iħobb,” kiteb Pawlu. Jekk jogħġbok innota li t-​tip taʼ dixxiplina msemmija fil-​Bibbja ma tfissirx sempliċi kastig. Din tagħti l-​ħsieb taʼ taħriġ u edukazzjoni. X’inhu l-​iskop taʼ dixxiplina bħal din? Pawlu qal: “Wara, lil dawk li jkunu tħarrġu biha tagħtihom frott li jġib il-​paċi, jiġifieri, is-​sewwa.” (Ebrej 12:​6, 11) Meta l-​ġenituri jedukaw lil uliedhom b’qalb tajba skond ir-​rieda t’Alla, huma jagħtuhom l-​opportunità li jsiru adulti paċifiċi u retti. Jekk it-​tfal jaċċettaw “id-​dixxiplina taʼ Ġeħova” (NW), huma jiksbu l-​għerf, l-​għarfien, u d-​dehen—kwalitajiet li huma iktar taʼ valur mill-​fidda u d-​deheb.—Proverbji 3:​11-18.

8. X’jiġri ġeneralment meta l-​ġenituri ma jiddixxiplinawx lil uliedhom?

⁸ Mill-​banda l-​oħra, il-​ġenituri li ma jiddixxiplinawx lil uliedhom ma jkunux qed juru qalb tajba. Ġeħova ispira lil Salamun biex jikteb: “Min iżomm lura l-​bastun jobgħod lil ibnu, imma min iħobbu jieħu ħsieb iwiddbu.” (Proverbji 13:24) It-​tfal imrobbijin mingħajr dixxiplina konsistenti x’aktarx li jkunu egoisti u mdejqin. Kuntrarju għal dan, it-​tfal li l-​ġenituri tagħhom jifhmuhom imma jpoġġulhom limiti ċari nstabu li jmorru aħjar fl-​iskola, huma iktar kapaċi jingwalawha m’oħrajn, u ġeneralment huma henjin. Mela żgur li l-​ġenituri li jiddixxiplinaw lil uliedhom ikunu qed juruhom qalb tajba.

9. Il-​ġenituri Kristjani x’jgħallmuhom lil uliedhom, u kif għandhom jitqiesu dawn il-​ħtiġijiet?

⁹ X’jinvolvi li t-​tfal jiġu dixxiplinati b’qalb tajba u bi mħabba? Il-​ġenituri għandhom bżonn jiddiskutu maʼ wliedhom x’inhu meħtieġ eżatt minnhom. Per eżempju, miċ-​ċokon, it-​tfal taʼ ġenituri Kristjani jiġu mgħallmin prinċipji Bibliċi fundamentali kif ukoll dwar il-​bżonn li jieħdu sehem f’diversi aspetti tal-​qima vera. (Eżodu 20:​12-17; Mattew 22:​37-40; 28:19; Ebrej 10:​24, 25) It-​tfal għandhom bżonn ikunu jafu li dawn il-​ħtiġijiet ma jinbidlux.

10, 11. Il-​ġenituri għala għandhom mnejn jikkunsidraw l-​interessi taʼ wliedhom meta jagħmlu r-​regoli fil-​familja?

¹⁰ Però, kultant il-​ġenituri għandhom mnejn ikunu jridu jinvolvu lil uliedhom meta jagħmlu r-​regoli tad-​dar. Jekk iż-​żgħażagħ ikunu jistgħu jieħdu sehem fid-​diskussjonijiet dwar dawn ir-​regoli, huma għandhom mnejn ikunu iktar lesti li jobduhom. Per eżempju, il-​ġenituri għandhom mnejn jiddeċiedu li jagħżlu ħin speċifiku meta t-​tfal għandhom jidħlu d-​dar. Jew inkella, bħala alternattiva, huma jistgħu jħallu lil uliedhom jissuġġerixxu ħin u jagħtu r-​raġunijiet għall-​għażla tagħhom. Imbagħad, il-​ġenituri jistgħu jgħidu huma x’ħin jixtiquhom jidħlu d-​dar u jgħidulhom għala jħossu li dan huwa xieraq. Jekk hemm opinjonijiet differenti, li x’aktarx se jkun il-​każ, imbagħad x’għandu jsir? F’ċerti każijiet, il-​ġenituri jistgħu jiddeċiedu li forsi jkun possibbli li jaqtgħu x-​xewqa taʼ wliedhom meta l-​prinċipji tal-​Bibbja ma jkunux ġew miksurin. Ifisser dan li l-​ġenituri jkunu qed iċedu l-​awtorità tagħhom?

¹¹ Biex twieġeb din il-​mistoqsija, ikkunsidra kif Ġeħova eżerċita l-​awtorità tiegħu bl-​imħabba meta ttratta maʼ Lot u l-​familja tiegħu. Wara li ħarġu lil Lot, lil martu, u lil uliedu l-​bniet ’il barra minn Sodoma, l-​anġli qalulhom: “Aħrab lejn l-​għoljiet li ma tinqeridx.” Madankollu, Lot wieġeb: “Le, ja Sidi.” Imbagħad Lot issuġġerixxa għażla oħra: “Ara hawn din il-​belt fil-​qrib, ħa nistkenn hemm, belt żgħira hi. Ħalli naħrab, u nistkenn hemm?” Kif wieġbu Ġeħova? “Ara jien se naqtagħlek xewqtek f’din il-​ħaġa wkoll,” qallu hu. (Ġenesi 19:​17-22) Ċeda Ġeħova l-​awtorità tiegħu? Dażgur li le! Minkejja dan, hu kkunsidra r-​rikjesta taʼ Lot u għażel li juri iktar qalb tajba miegħu f’din il-​kwistjoni. Jekk int ġenitur, hemm drabi meta tistaʼ tikkunsidra l-​interessi taʼ wliedek waqt li tistabbilixxi r-​regoli fil-​familja?

12. X’se jgħin lit-​tfal biex ikollhom moħħhom mistrieħ?

¹² M’għandniex xi ngħidu, it-​tfal għandhom bżonn ikunu jafu mhux biss ir-​regoli imma wkoll il-​konsegwenzi li se jġarrbu talli ma jobdux dawn ir-​regoli. Ladarba l-​konsegwenzi jiġu diskussi u mifhuma, ir-​regoli jridu jiġu inforzati. Il-​ġenituri ma jkunux qed juru qalb tajba jekk il-​ħin kollu jwissu ’l uliedhom dwar kastig li jkun jistħoqqilhom imma jonqsu li jwettquh. “Għax l-​għemejjel tal-​ħżiena ma jeħdux minnufih il-​kundanna li jkun jistħoqqilhom; għalhekk qalb il-​ħżiena titħajjar ħafna biex tagħmel id-​deni,” tgħid il-​Bibbja. (Koħèlet 8:11) Huwa minnu li ġenitur għandu mnejn joqgħod lura milli jikkastiga lil uliedu fil-​pubbliku jew meta jkunu maʼ sħabhom, ħalli ma jimbarazzahomx. Imma t-​tfal iħossuhom iktar moħħhom mistrieħ u jiżviluppaw iktar rispett u mħabba għall-​ġenituri tagħhom meta jkunu jafu li l-​“Iva” tal-​ġenituri jfisser iva u l-​“Le” jfisser le—anki jekk dan iġib miegħu kastig.—Mattew 5:37.

13, 14. Il-​ġenituri kif jistgħu jimitaw lil Ġeħova meta jħarrġu lil uliedhom?

¹³ Jekk il-​kastig se jingħata b’qalb tajba, dan irid jingħata skond il-​bżonnijiet tat-​tfal. “Iż-​żewġt itfal tagħna kellhom bżonnijiet differenti fejn kienet tidħol id-​dixxiplina,” tiftakar Pam. “Dak li kien jaħdem maʼ waħda ma kienx jaħdem maʼ l-​oħra.” Żewġha Larry jispjega: “It-​tifla l-​kbira kellha rasha iebsa u kienet tobdi biss meta tingħata dixxiplina stretta. Madankollu, it-​tifla ż-​żgħira kienet tobdi malajr għal kliem sod u saħansitra għal ħarsa waħda taʼ diżapprovazzjoni.” Tabilħaqq, ġenituri li juru qalb tajba jistinkaw biex jagħrfu liema dixxiplina hija l-​iktar effettiva għal uliedhom b’mod individwali.

¹⁴ Ġeħova jagħti eżempju lill-​ġenituri minħabba li jaf fiex inhu tajjeb u fiex inhu dgħajjef kull wieħed mill-​qaddejja tiegħu. (Ebrej 4:13) Barra minn hekk, meta jagħti kastig, Ġeħova qatt ma jkun iebes bla bżonn jew permissiv iżżejjed. Minflok, hu dejjem jiddixxiplina lill-​poplu tiegħu ‘skond ma ħaqqu.’ (Ġeremija 30:11) Ġenituri, tafu x’inhuma l-​kwalitajiet tajbin u d-​dgħjufijiet taʼ wliedkom? Tafu tużaw dan l-​għarfien b’mod effettiv biex b’qalb tajba tħarrġuhom? Jekk inhu hekk, intom qed turu li tħobbu lil uliedkom.

Inkuraġġixxi Komunikazzjoni Sinċiera

15, 16. Il-​ġenituri kif jistgħu jinkuraġġixxu lil uliedhom biex jitkellmu bis-​sinċerità, u xi ġenituri Kristjani liema metodu sabu li hu effettiv f’dan ir-​rigward?

¹⁵ Aspett ieħor taʼ l-​imħabba hu li din “ma tithenniex bl-​inġustizzja, imma tithenna bil-​verità.” (1 Korintin 13:6) Kif jistgħu l-​ġenituri jħarrġu lil uliedhom biex iħobbu dak li hu tajjeb u veru? Pass fundamentali hu li jinkuraġġixxu lil uliedhom biex jesprimu s-​sentimenti tagħhom bis-​sinċerità, anki jekk dak li jgħidu t-​tfal ikun diffiċli biex il-​ġenituri jaċċettawh. M’għandniex xi ngħidu, il-​ġenituri jifirħu meta t-​tfal jesprimu l-​ħsibijiet u s-​sentimenti tagħhom fi qbil mal-​livelli ġusti. Però, drabi oħra l-​kummenti mill-​qalb tat-​tfal jistgħu jikxfu inklinazzjoni lejn dak li m’huwiex sewwa. (Ġenesi 8:21) Kif għandhom jirreaġixxu l-​ġenituri? Għall-​ewwel, jistaʼ jkollhom it-​tendenza li jikkoreġu lil uliedhom mill-​ewwel talli jesprimu ħsibijiet bħal dawn. Jekk il-​ġenituri jirreaġixxu b’dan il-​mod, it-​tfal għandhom mnejn jitgħallmu malajr jgħidu biss dak li jogħġob lill-​ġenituri tagħhom. M’għandniex xi ngħidu, kliem nieqes mir-​rispett għandu jiġi koreġut minnufih, imma hemm differenza bejn li tgħallem lit-​tfal kif jikkomunikaw bl-​edukazzjoni u li tgħidilhom x’għandhom jgħidu.

¹⁶ Il-​ġenituri kif jistgħu jinkuraġġixxu komunikazzjoni sinċiera? Aleah, li semmejna qabel, tgħid: “Aħna ħloqna ambjent taʼ komunikazzjoni sinċiera billi pprovajna ma nirrabjawx iżżejjed meta wliedna jgħidulna affarijiet li jinkwetawna.” Missier li jismu Tom qal: “Aħna inkuraġġejna lit-​tifla tagħna biex tesprimi ruħha magħna, anki meta ma kinitx taqbel mal-​mod kif naħsbuha aħna. Ħassejna li jekk dejjem konna se naqtgħulha kliemha u nimponu fuqha dak li rridu aħna kif ifettlilna, hi kienet se tiddejjaq u titgħallem ma tgħidilniex dak li jkollha tassew f’qalbha. Mill-​banda l-​oħra, inħossu li minħabba li konna nagħtuha widen hi ġiet inkuraġġita biex tismaʼ minna.” Żgur li t-​tfal għandhom jobdu l-​ġenituri tagħhom. (Proverbji 6:20) Imma komunikazzjoni bil-​miftuħ tagħti lill-​ġenituri l-​opportunità li jgħinu lil uliedhom jiżviluppaw l-​abbiltà li jirraġunaw. Vincent, missier t’erbat itfal, jgħid: “Spiss nitkellmu dwar il-​vantaġġi u l-​iżvantaġġi taʼ xi sitwazzjoni ħalli wliedna jaraw għalihom infushom x’inhu l-​aħjar riżultat. Dan għenhom jitgħallmu jaħsbu qabel jaġixxu.”—Proverbji 1:​1-4.

17. Il-​ġenituri dwar xiex jistgħu jkunu ċerti?

¹⁷ M’għandniex xi ngħidu, ebda ġenitur ma jistaʼ japplika perfettament il-​parir tal-​Bibbja dwar it-​trobbija tat-​tfal. Imma xorta waħda, int tistaʼ tkun ċert li wliedek se japprezzaw ħafna l-​isforzi tiegħek biex tipprova tħarriġhom bis-​sabar fit-​tul, b’qalb tajba, u bl-​imħabba. Ġeħova żgur li se jbierek l-​isforzi tiegħek biex tagħmel dan. (Proverbji 3:33) Fl-​aħħar mill-​aħħar, il-​ġenituri Kristjani kollha jridu li wliedhom jitgħallmu jħobbu lil Ġeħova daqskemm iħobbuh huma. Kif jistgħu l-​ġenituri jilħqu din il-​mira eċċellenti? L-​artiklu li jmiss se jitkellem dwar xi metodi speċifiċi.

Tiftakar Int?

• Kif jistaʼ ġenitur jiġi megħjun jistabar fit-​tul jekk ikollu d-​dehen?

• Il-​qalb tajba u d-​dixxiplina kif inhuma konnessi?

• Għala huwa vitali li l-​ġenituri u t-​tfal ikollhom komunikazzjoni sinċiera bejniethom?

[Stampi f’paġna 23]

Ġenituri, tiftakru xi jfisser li tkunu tfal?

[Stampa f’paġna 24]

Tinkuraġġixxu intom komunikazzjoni sinċiera u bil-​miftuħ maʼ wliedkom?