Ir-​Rombli tal-​Baħar il-​Mejjet Għala Għandhom Jinteressawk?

Sakemm instabu r-​Rombli tal-​Baħar il-​Mejjet, l-​eqdem manuskritti disponibbli taʼ l-​Iskrittura Ebrajka kienu jmorru lura sad-​disaʼ u l-​għaxar seklu E.K. Setgħu dawn il-​manuskritti jiġu fdati li kienu qed iwasslu l-​Kelma t’Alla lealment, ladarba l-​kitba taʼ l-​Iskrittura Ebrajka tlestiet iktar minn elf sena qabel? Il-​Professur Julio Trebolle Barrera, membru tat-​tim internazzjonali t’edituri tar-​Rombli tal-​Baħar il-​Mejjet, jgħid: “Ir-​Romblu taʼ Isaija [minn Qumran] jagħtina prova ċara li f’perijodu taʼ iktar minn elf sena l-​kopjisti Lhud għaddewlna t-​test bibliku b’mod mill-​iktar leali u bir-​reqqa.”

IR-​ROMBLU li jirreferi għalih Barrera fih il-​ktieb sħiħ taʼ Isaija. Sal-​lum, fost il-​manuskritti Bibliċi li nstabu f’Qumran, li jgħoddu ’l fuq minn 200, ġew identifikati partijiet minn kull ktieb taʼ l-​Iskrittura Ebrajka minbarra l-​ktieb taʼ Ester. Għall-​kuntrarju tar-​Romblu taʼ Isaija, ħafna minnhom huma biss frammenti li fihom inqas minn wieħed minn kull għaxra tal-​kontenut taʼ kwalunkwe ktieb speċifiku. Il-​kotba Bibliċi li kienu l-​iktar popolari f’Qumran kienu s-​Salmi (36 kopja), id-​Dewteronomju (29 kopja), u Isaija (21 kopja). Dawn huma wkoll l-​iktar kotba li ġew kwotati fl-​Iskrittura Griega Kristjana.

Ir-rombli juru li ma kien hemm l-​ebda bidla fundamentali fil-​kontenut tal-​Bibbja. Madankollu, juru wkoll li sa ċertu punt kien hemm verżjonijiet differenti tat-​testi Bibliċi Ebrajċi li kienu jiġu użati mil-​Lhud fil-​perijodu tat-​Tieni Tempju. Dawn il-​verżjonijiet kellhom il-​varjazzjonijiet tagħhom. Mhux ir-​rombli kollha huma identiċi għat-​test Masoretiku fil-​mod kif jiġi spellut jew impoġġi l-​kliem. Xi wħud minnhom jixbhu ħafna s-​Settanta Griega. Qabel, l-​istudjużi kienu jaħsbu li d-​differenzi li hemm fis-​Settanta setgħu kienu r-​riżultat taʼ żbalji jew saħansitra taʼ invenzjonijiet li saru apposta mit-​traduttur. Issa r-​rombli juru li ħafna minn dawn id-​differenzi fil-​fatt ġew minħabba l-​varjazzjonijiet fit-​test Ebrajk. Dan jistaʼ jispjega għala kien hemm każi li fihom il-​Kristjani bikrin ikkwotaw mill-​Iskrittura Ebrajka u użaw kliem differenti mit-​test Masoretiku.—Eżodu 1:5; Atti 7:​14.

B’hekk, din l-​iskoperta imprezzabbli taʼ rombli u frammenti Bibliċi tipprovdi bażi mill-​aqwa biex wieħed jistudja kif wasal għandna t-​test Bibliku Ebrajk. Ir-​Rombli tal-​Baħar il-​Mejjet ikkonfermaw il-​valur kemm tas-​Settanta kif ukoll tal-​Pentatewku Samaritan meta niġu biex inqabblu l-​kitbiet. Għat-​tradutturi tal-​Bibbja, ir-​rombli huma sors ieħor li jridu jikkunsidraw meta jiġu biex jagħmlu xi korrezzjonijiet għal titjib fit-​test Masoretiku. F’numru taʼ każi, jikkonfermaw id-​deċiżjonijiet li ħa l-​Kumitat tat-​Traduzzjoni tal-​Bibbja New World biex jerġaʼ jpoġġi l-​isem Jehovah f’ċerti postijiet minfejn kien tneħħa mit-​test Masoretiku.

Ir-​rombli li jiddeskrivu r-​regoli u t-​twemmin tas-​setta taʼ Qumran jagħmluha ċara li fi żmien Ġesù kien hemm iktar minn forma waħda taʼ Ġudaiżmu. Is-​setta taʼ Qumran kellha tradizzjonijiet differenti minn dawk tal-​Fariżej u s-​Sadduċej. Dawn id-​differenzi x’aktarx wasslu biex din is-​setta tmur toqgħod fix-​xagħri. B’mod żbaljat, huma ħasbu li s-​setta tagħhom kienet qed twettaq il-​kliem taʼ Isaija 40:3 dwar leħen fix-​xagħri li jwitti t-​triq għal Jehovah. Numru taʼ frammenti tar-​rombli jirreferu għall-​Messija, li l-​miġja tiegħu l-​awturi rawha li kienet qorbot sew. Dan hu verament interessanti għaliex Luqa jgħid li “l-​poplu kien qiegħed jistenna ħerqan” il-​miġja tal-​Messija.—Luqa 3:15.

Ir-Rombli tal-​Baħar il-​Mejjet, sa ċertu punt, jgħinuna nifhmu l-​kuntest tal-​ħajja Lhudija fiż-​żmien li kien jippriedka Ġesù. Jipprovdu tagħrif komparattiv li jistaʼ jintuża mill-​istudjużi biex iqabblu t-​test Ebrajk maʼ dak tal-​Bibbja. Imma l-​kontenut taʼ ħafna mir-​Rombli tal-​Baħar il-​Mejjet għad għandu bżonn jiġi analizzat bir-​reqqa. Għalhekk, għad nistgħu niksbu ħafna għarfien ieħor. Tabilħaqq, l-​akbar skoperta arkeoloġika tas-​seklu 20 tkompli tqanqal entużjażmu kbir fost l-​istudjużi u l-​istudenti tal-​Bibbja hekk kif inkomplu mexjin fis-​seklu 21.

[Sors tal-​Istampa f’paġna 7]

Tħaffir f’Qumran: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.; manuskritt: Bil-​korteżija tal-​ Mużew tax-​Shrine of the Book, Iżrael, Ġerusalemm