Bijografija

Dawl Spiritwali Jiddi fil-​Lvant Nofsani

KIF RAKKONTATA MINN NAJIB SALEM

Fl-​ewwel seklu E.K., id-​dawl tal-​Kelma t’Alla beda jiddi mil-​Lvant Nofsani u xtered sa truf l-​art. Matul is-​seklu 20, dak id-​dawl reġaʼ lura biex idawwal dik il-​parti tad-​dinja għal darb’oħra. Ħalli ngħidlek kif ġara dan.

JIEN twelidt fl-​1913 fil-​belt taʼ Amioun, fit-​tramuntana tal-​Libanu. Dik kienet l-​aħħar sena taʼ stabbiltà relattiva u kalma fid-​dinja, għax is-​sena taʼ wara faqqgħet l-​Ewwel Gwerra Dinjija. Meta ntemmet il-​gwerra fl-​1918, il-​Libanu, li dak iż-​żmien kien magħruf bħala l-​ġawhra tal-​Lvant Nofsani, kien fallut kemm ekonomikament kif ukoll politikament.

Fl-​1920, meta s-​servizzi postali reġgħu bdew jaħdmu fil-​Libanu, bdew jaslu ittri mingħand nies Lebaniżi li kienu jgħixu barra l-​pajjiż. Fosthom kien hemm dawk taz-​zijiet tiegħi Abdullah u George Ghantous. Dawn kitbu lil missierhom, Habib Ghantous, li kien jiġi nannuwi, biex jgħidulu dwar is-​Saltna t’Alla. (Mattew 24:14) Għax sempliċement irrakkonta lil sħabu tal-​belt x’kien fihom l-​ittri taʼ wliedu, lin-​nannu bdew iwaqqgħuh għaċ-​ċajt. In-​nies tal-​belt xerrdu x-​xniegħa li wlied Habib kienu qed iħeġġu lil missierhom ibigħ l-​art li kellu, jixtri ħmar, u jmur jippriedka.

Id-​Dawl Jinfirex minn Kmieni

Is-​sena taʼ wara, fl-​1921, Michel Aboud, li kien qed joqgħod Brooklyn, New York, fl-​Istati Uniti, ġie lura Tripli, fil-​Libanu. Kien sar Student tal-​Bibbja, bħalma kienu magħrufin dak iż-​żmien ix-​Xhieda taʼ Jehovah. Għalkemm il-​biċċa l-​kbira mill-​ħbieb u l-​qraba taʼ Ħuna Aboud ma laqgħuhx il-​messaġġ tal-​Bibbja, kien hemm żewġ persuni magħrufa li laqgħuh. Dawn kienu Ibrahim Atiyeh, li kien professur, u Hanna Shammas, li kien dentist. Dr. Shammas, fil-​fatt, ħalla d-​dar u l-​klinika tiegħu jintużaw għal-​laqgħat Kristjani.

Kont għadni daqsxejn taʼ tifel meta Ħuna Aboud u Ħuna Shammas żaru Amioun, fejn kont noqgħod jien. Iż-​żjara tagħhom kellha effett profond fuqi, u bdejt immur maʼ Ħuna Aboud fix-​xogħol taʼ l-​ippridkar. It-​tnejn li aħna konna noħorġu regolarment flimkien fil-​ministeru għal 40 sena, sakemm Ħuna Aboud miet fl-​1963.

Bejn l-​1922 u l-​1925, id-​dawl tal-​verità tal-​Bibbja xtered sew f’bosta rħula fit-​tramuntana tal-​Libanu. Bejn 20 u 30 ruħ kienu jiltaqgħu biex jiddiskutu l-​Bibbja fi djar privati, bħad-​dar tagħna ġewwa Amioun. Il-​membri tal-​kleru kienu jibagħtu lit-​tfal biex joqogħdu jħabbtu fuq il-​bottijiet tal-​landa u jgħajtu u jwerżqu biex jipprovaw jisfrattawlna l-​laqgħat, u għalhekk xi kultant konna niltaqgħu fil-​foresta.

Meta kont għadni żgħir, peress li kelli ħeġġa kbira għall-​ministeru u kont nattendi l-​laqgħat Kristjani kollha, laqqmuni Timotju. Id-​direttur taʼ l-​iskola ordnali biex ma nkomplix nattendi “dawk il-​laqgħat,” kif kien isejħilhom hu. Meta rrifjutajt, keċċieni mill-​iskola.

Nagħti Xiehda f’Artijiet Bibliċi

Ftit wara li tgħammidt fl-​1933 bdejt fis-​servizz taʼ pijunier, il-​ministeru full-time kif isejħulu x-​Xhieda taʼ Jehovah. Għalkemm konna ftit dak iż-​żmien, mhux biss ippridkajna kważi fl-​irħula kollha fin-​naħa taʼ fuq tal-​Libanu imma wasalna wkoll sa Bejrut u l-​inħawi taʼ madwaru u bqajna neżlin san-​naħa t’isfel tal-​Libanu. Ġeneralment, f’dawk iż-​żminijiet tal-​bidu, konna nivvjaġġaw bil-​mixi jew fuq xi ħmar, bħalma għamlu Ġesù Kristu u s-​segwaċi tiegħu fl-​ewwel seklu.

Fl-​1936, Yousef Rahhal, Xhud Lebaniż li kien għex fl-​Istati Uniti għal bosta snin, ġie lura l-​Libanu biex iżurna. Miegħu ġab sistema taʼ mikrofoni u loudspeakers u żewġ kaxxi tad-​daqq. Għabbejna kollox fuq karozza Ford taʼ l-​1931 u vvjaġġajna mal-​Libanu kollu u s-​Sirja, inġorru l-​messaġġ tas-​Saltna lejn inħawi li diffiċli biex jintlaħqu. Il-​loudspeaker setaʼ jinstemaʼ minn xi 10 kilometri ’l bogħod. In-​nies kienu jitilgħu fuq il-​bjut biex jisimgħu dawk il-​vuċijiet li huma kienu jistħajluhom ġejjin mis-​sema. Nies li kienu jkunu qegħdin jaħdmu fl-​għelieqi kienu jitilqu kollox u jersqu qrib biex jisimgħu.

Wieħed mill-​aħħar vjaġġi li għamilt maʼ Yousef Rahhal kien lejn Aleppo, fis-​Sirja, fix-​xitwa taʼ l-​1937. Qabel mar lura lejn l-​Istati Uniti vvjaġġajna wkoll sal-​Palestina. Hemm żorna l-​bliet taʼ Ħajfa u Ġerusalemm, u anki l-​irħula fil-​kampanja. Wieħed li għamilna kuntatt miegħu kien Ibrahim Shehadi, li jien kont sirt nafu iktar qabel bl-​ittri li konna niktbu lil xulxin. Ibrahim kien għamel progress biżżejjed fl-​għarfien tal-​Bibbja tant li matul iż-​żjara tagħna beda jiġi magħna fil-​ministeru minn dar għal dar.—Atti 20:20.

Kont ħerqan ukoll biex niltaqaʼ mal-​Professur Khalil Kobrossi, wieħed Kattoliku ferventi li kien qed jistudja l-​Bibbja max-​Xhieda taʼ Jehovah permezz taʼ l-​ittri. Dan kif kien irnexxielu jikseb l-​indirizz tax-​Xhieda fil-​Libanu? Sewwa, ġewwa ħanut f’Ħajfa, sid il-​ħanut kien geżwer l-​affarijiet li kien xtara Khalil f’karta li ġiet maqtugħa minn waħda mill-​pubblikazzjonijiet tax-​Xhieda taʼ Jehovah. Dik il-​karta kellha l-​indirizz tagħna fuqha. It-​tnejn li aħna ħadna gost b’dik iż-​żjara, u iktar tard, fl-​1939, hu ġie Tripli biex jitgħammed.

Fl-​1937 waslu Tripli Petros Lagakos u martu. Għal xi snin, it-​tlieta li aħna dorna kważi l-​Libanu u s-​Sirja kollha, billi morna għand in-​nies fi djarhom bil-​messaġġ tas-​Saltna. Sa ma miet Ħuna Lagakos fl-​1943, ix-​Xhieda kienu ġarrew id-​dawl spiritwali lejn il-​biċċa l-​kbira mill-​bliet u l-​irħula tal-​Libanu, is-​Sirja, u l-​Palestina. Xi drabi, madwar 30 minna konna nerħulha minn kmieni bil-​karozza jew b’tal-linja, ġieli anki f’xi t-​tlieta taʼ fil-​għodu biex infittxu naslu f’inħawi li diffiċli biex jintlaħqu.

Fis-​snin 40, Ibrahim Atiyeh kien jittraduċi It-​Torri taʼ l-​Għassa bl-​Għarbi. Imbagħad, jien kont nagħmel erbaʼ kopji tar-​rivista bl-​idejn u nibgħathom lil Xhieda fil-​Palestina, fis-​Sirja, u fl-​Eġittu. F’dawk il-​jiem matul it-​Tieni Gwerra Dinjija, l-​oppożizzjoni għall-​ippridkar tagħna kienet kbira, imma xorta bqajna f’kuntatt maʼ dawk kollha li kienu jħobbu l-​verità tal-​Bibbja fil-​Lvant Nofsani. Jien stess kont inpinġi mapep tal-​bliet u l-​irħula taʼ madwarhom, u konna nagħmlu kull sforz biex nilħquhom bl-​aħbar tajba.

Fl-1944, waqt li t-​Tieni Gwerra Dinjija kienet għadha fl-​eqqel tagħha, iżżewwiġt lil Evelyn, bint Michel Aboud li kien sieħbi fix-​xogħol taʼ pijunier. Maż-​żmien kellna tlett itfal, tifla u żewġ subien.

Naħdem mal-​Missjunarji

Ftit wara li spiċċat il-​gwerra, waslu l-​Libanu l-​ewwel gradwati mill-​Iskola taʼ Gilgħad għall-​missjunarji. Bis-​saħħa t’hekk, twaqqfet l-​ewwel kongregazzjoni fil-​Libanu, u jien inħtart bħala l-​qaddej tal-​kumpanija. Imbagħad, fl-​1947 żaru l-​Libanu Nathan H. Knorr u s-​segretarju tiegħu, Milton G. Henschel, li kienu taʼ inkuraġġiment kbir għall-​aħwa. Ma damux ma ġew iktar missjunarji, u dawn kienu t’għajnuna kbira għalina biex norganizzaw il-​ministeru u nikkonduċu l-​laqgħat tal-​kongregazzjoni.

Matul wieħed mill-​vjaġġi tagħna lejn post imbiegħed fis-​Sirja, sibna oppożizzjoni mill-​isqof t’hemmhekk. Dan beda jakkużana li konna qegħdin inqassmu pubblikazzjonijiet li hu sejħilhom Zijonisti. Ironikament, qabel l-​1948, il-​kleru spiss kien ilaqqamna “Komunisti.” F’din l-​okkażjoni ġejna arrestati u interrogati għal sagħtejn sħaħ, li matulhom tajna xiehda mill-​aqwa.

Fl-aħħar, l-​imħallef li semaʼ l-​każ tagħna ddikjara: “Għalkemm nisħet dik id-​daqna [idjoma li tirreferi għall-​isqof] li ġabet l-​akkużi kontra tagħkom, ikolli nirringrazzjaha talli tatni din l-​opportunità biex niltaqaʼ magħkom u nsir naf x’qegħdin tgħallmu.” Imbagħad skuża ruħu talli kien skomodana.

Waqt li konna sejrin lejn Bejrut b’tal-linja għaxar snin wara, bdejt nitkellem maʼ wieħed raġel bil-​qiegħda ħdejja, li kien inġinier agrikolu. Wara li dam xi ftit minuti jismaʼ dwar it-​twemmin tagħna, qalilna li kien semaʼ diskors simili mingħand wieħed ħabib tiegħu fis-​Sirja. U min kien dak il-​ħabib? Ħadd ħlief l-​imħallef li kien semaʼ l-​każ tagħna għaxar snin qabel!

Matul is-​snin 50, żort Xhieda fl-​Iraq u ħriġt magħhom nagħti xiehda minn dar għal dar. Għamilt ukoll ħafna vjaġġi lejn il-​Ġordan u lejn ix-​Xatt tal-​Punent. Fl-​1951 kont wieħed minn grupp t’erbaʼ Xhieda li marru sa Betlehem. Hemm fakkarna l-​Ikla taʼ Fil-​Għaxija tal-​Mulej. Iktar kmieni dakinhar dawk kollha li kienu preżenti għal dik l-​okkażjoni kienu marru b’tal-linja sax-​Xmara Ġordan, fejn kien hemm 22 ruħ li tgħammdu b’simbolu tad-​dedikazzjoni tagħhom lil Jehovah. Kulmeta konna nħabbtu wiċċna maʼ xi oppożizzjoni f’dawk l-​inħawi, konna ngħidulhom: “Ġejna ngħidulkom li wieħed minn uliedkom li twieled hawn se jsir Sultan fuq l-​art kollha! Għala qed tinkwetaw? Imisskom tifirħu!”

Nippriedka Fost Ħafna Diffikultajiet

In-​nies fil-​Lvant Nofsani huma fil-​biċċa l-​kbira qalbhom tajba, umli, u ospitabbli. Hemm ħafna li jisimgħu l-​messaġġ tas-​Saltna t’Alla b’interess. Verament, m’hemm xejn li jistaʼ jserrħek iktar milli tkun taf li din il-​wegħda tal-​Bibbja dalwaqt se sseħħ: “Alla nnifsu jkun [mal-poplu tiegħu], Alla tagħhom. Hu jixxuttalhom kull demgħa minn għajnejhom: ma jkunx hemm iżjed mewt, anqas biki jew għajat jew tbatija ma jkun hemm iżjed.”—Apokalissi 21:​3, 4.

Jien sibt li l-​biċċa l-​kbira min-​nies li jopponu l-​attività tagħna fil-​fatt ma jifhmuhx ix-​xogħol tagħna u l-​messaġġ li qegħdin inġorru. Il-​kleru tal-​Kristjaneżmu għamel minn kollox biex iġagħalna nidhru koroh! Minħabba f’hekk, matul il-​gwerra ċivili li faqqgħet fil-​Libanu fl-​1975 u li damet sejra iktar minn 15-il sena, ix-​Xhieda ħabbtu wiċċhom maʼ bosta diffikultajiet.

Darba minnhom kont qed nikkonduċi studju tal-​Bibbja maʼ familja li l-​membri tagħha qabel tgħidx kemm kienu tal-​knisja. Dawn tant kienu qed jagħmlu progress fit-​tagħlim tal-​Bibbja li l-​membri tal-​kleru ma felħux iktar. Dan wassal biex grupp reliġjuż lokali xewwex lill-​membri tiegħu, u dawn attakkaw il-​ħanut taʼ dik il-​familja matul il-​lejl u ħarqulhom il-​merkanzija kollha li kienet tiswa iktar minn Lm4,000. F’dak il-​lejl stess ġew għalija u ħatfuni. Madankollu, irnexxieli nirraġuna mal-​mexxej tagħhom, billi spjegajtlu li kieku kienu verament Kristjani ma kinux jaġixxu b’mod barbaru. Malli semaʼ dan, ordna li jwaqqfu l-​karozza u qalli biex noħroġ minnha.

Kien hemm okkażjoni oħra fejn ġejt maħtuf minn erbaʼ suldati tal-​milizzja. Wara ħafna theddid, il-​mexxej tagħhom, li kien qal li se jisparali, f’daqqa waħda biddel fehemtu, u ħallewni nitlaq. Tnejn minnhom bħalissa qegħdin il-​ħabs fuq qtil u serq, u t-​tnejn l-​oħra ngħataw il-​mewt.

Opportunitajiet Oħrajn biex Nagħti Xiehda

Spiss kelli l-​opportunità li mmur bl-​ajruplan minn pajjiż għall-​ieħor. Darba minnhom waqt titjira minn Bejrut sa l-​Istati Uniti, sibt ruħi bil-​qiegħda ħdejn Charles Malek, li darba kien il-​ministru taʼ l-​affarijiet barranin Lebaniż. Qagħad jismagħni b’attenzjoni kbira, u apprezza kull vers li qrajtlu mill-​Bibbja. Fl-​aħħar, hu qalli li kien imur l-​iskola fi Tripli fejn kien jgħallmu Ibrahim Atiyeh, ir-​raġel li missier il-​mara tiegħi kien kellmu għall-​ewwel darba dwar il-​verità tal-​Bibbja! Mr. Malek qal li Ibrahim kien għallmu jirrispettaha l-​Bibbja.

Waqt titjira oħra qgħadt bil-​qiegħda ħdejn rappreżentant tal-​Palestinjani fil-​Ġnus Magħquda. Kelli l-​opportunità ngħidlu l-​aħbar tajba tas-​Saltna t’Alla. Iktar tard introduċieni mal-​familja taʼ ħuh fi New York, u spiss kont inżurhom hemmhekk. Jien ukoll kelli lil min jiġi minni jaħdem fil-​bini tal-​Ġnus Magħquda fi New York. Żjara li għamilt fl-​uffiċċju tiegħu darba damet tliet sigħat, li matulhom stajt nagħtih xiehda rigward is-​Saltna t’Alla.

Illum għandi 88 sena, u xorta għadni nistaʼ nieħu sehem attiv f’dawk li huma responsabbiltajiet fil-​kongregazzjoni. Marti Evelyn għadha taqdi ’l Jehovah miegħi. Bintna żżewġet Xhud taʼ Jehovah li kien indokratur li jivvjaġġa u issa jaqdi bħala anzjan f’kongregazzjoni f’Bejrut. Binthom ukoll hija Xhud. It-​tifel iż-​żgħir tagħna u martu huma Xhieda, u binthom ukoll qiegħda fil-​verità. Lill-​iben il-​kbir tagħna, il-​fidi Kristjana daħħalnihielu f’qalbu, u nittama li maż-​żmien jasal li jħaddanha.

Fl-1933 kont ġejt maħtur biex naqdi bħala pijunier—l-​ewwel wieħed fil-​Lvant Nofsani. Ma stajtx insib mod aħjar kif inqattaʼ ħajti ħlief li naqdi lil Jehovah bħala pijunier għal dawn l-​aħħar 68 sena. U ninsab determinat li nkompli miexi fid-​dawl spiritwali li jipproduċi hu.

[Stampa f’paġna 23]

Najib fl-​1935

[Stampa f’paġna 24]

B’karozza armata b’loudspeaker fuq il-​Muntanji tal-​Libanu, fl-​1940

[Stampi f’paġna 25]

Min-​naħa taʼ fuq tax-​xellug skond l-​arloġġ: Najib, Evelyn, binthom, Ħuna Aboud u l-​iben il-​kbir taʼ Najib, fl-​1952

Isfel (fil-filliera taʼ quddiem): Ħutna Shammas, Knorr, Aboud, u Henschel fid-​dar taʼ Najib, fi Tripli, fl-​1952

[Stampi f’paġna 26]

Najib u martu, Evelyn