Bijografija

Għaddejt minn Provi Ħorox taʼ Sofferenza

KIF RAKKONTATA MINN PERICLES YANNOURIS

L-​umdità taċ-​ċella, li kellha riħa tinten taʼ moffa, daħlitli f’għadmi u ksaħt silġ. Hekk kif kont bil-​qiegħda waħdi, mgħotti bi gverta rqiqa, ġibt quddiem għajnejja l-​ħarsa bla emozzjoni taʼ marti, li kienet għadha żagħżugħa, hekk kif is-​suldati tal-​milizzja kaxkruni ’l barra minn dari jumejn qabel u ħallejt lilha u liż-​żewġ trabi morda tagħna warajja. Iktar tard, marti, li ma kellhiex l-​istess twemmin tiegħi, bagħtitli pakkett u nota li kienet tgħid: “Qed nibgħatlek dawn il-​panini, u nirra timrad daqs uliedek.” Kont jien se nibqaʼ ħaj biex nerġaʼ lura d-​dar u nara lill-​familja tiegħi?

DAN kien biss episodju wieħed fit-​taqbida twila u diffiċli għat-​twemmin Kristjan, taqbida li kienet tinvolvi oppożizzjoni mill-​familja u mill-​komunità, battalji legali, u persekuzzjoni ħarxa. Imma jien, bniedem kwiet u nibżaʼ minn Alla, kif u għala spiċċajt f’dak il-​post miżerabbli? Jekk jogħġbok ħallini nispjegalek.

Tifel Fqajjar b’Ħolma Kbira

Meta twelidt jien, fl-​1909, fi Stavromeno fi Kreta, il-​pajjiż kien għaddej minn żmien iebes minħabba l-​gwerra, il-​faqar u l-​ġuħ. Ftit taż-​żmien wara, jien u l-​erbaʼ ħuti iżgħar minni għal naqra ma qabditniex l-​influwenza Spanjola. Niftakar li l-​ġenituri tagħna ma kinux iħalluna noħorġu mid-​dar għal ġimgħat sħaħ biex żgur ma niħdux din l-​influwenza.

Missieri, bidwi fqajjar, kien bniedem reliġjuż ħafna, però fl-​istess ħin kien moħħu miftuħ. Meta kien jgħix fi Franza u fil-​Madagaskar, hu kien diġà semaʼ b’ideat progressivi dwar ir-​reliġjon. Però, il-​familja tagħna xorta baqgħet leali lejn il-​Knisja Ortodossa Griega, u konna nattendu l-​Quddies kull nhar taʼ Ħadd u l-​isqof lokali kien joqgħod għandna matul iż-​żjara annwali tiegħu. Jien kont fil-​kor, u l-​ħolma tiegħi kienet li nsir qassis.

Fl-1929 dħalt fil-​korp tal-​pulizija. Kont xogħol f’Tessalonika, fit-​tramuntana tal-​Greċja, meta miet missieri. Sabiex insib il-​faraġ u t-​tidwil spiritwali ksibt transfer għall-​korp tal-​pulizija tal-​Muntanja Athos, komunità monastika fil-​qrib, li l-​Kristjani Ortodossi kienu jqisuha b’riverenza kbira bħala l-​“muntanja qaddisa.”a Jien domt naħdem hemmhekk għal erbaʼ snin u stajt nosserva mill-​qrib il-​ħajja taʼ dawk fil-​monasterju. Minflok ma sirt iktar devot lejn Alla, bqajt diżgustat bl-​immoralità u l-​korruzzjoni sfaċċata tal-​patrijiet. Ħassejtni diżgustat għall-​aħħar meta ġejt ittantat sesswalment mis-​superjur tal-​kunvent, li tant kelli stima kbira lejh. Minkejja dan id-​diżappunt kbir, xorta bqajt bix-​xewqa sinċiera li naqdi lil Alla u nsir qassis. Darba minnhom saħansitra lbist is-​suttana u ħadt ritratt biha biex inżommu bħala tifkira. Maż-​żmien mort lura Kreta.

“Dan Xitan!”

Fl-​1942 iżżewwiġt tfajla gustuża jisimha Frosini, li kienet minn familja rispettata ħafna. Iż-​żwieġ kompla saħħaħli d-​deċiżjoni tiegħi biex insir qassis, għaliex il-​kunjati tiegħi kienu reliġjużi ħafna.b Kont determinat li mmur Ateni biex nistudja f’seminarju. Fl-​aħħar taʼ l-​1943 wasalt fil-​port taʼ Iráklion, ġewwa Kreta, imma ma tlaqtx lejn Ateni. Dan forsi kien minħabba li sadattant kont sibt sors differenti taʼ rifreskar spiritwali. X’kien ġara?

Emmanuel Lionoudakis, predikatur żagħżugħ u enerġetiku assoċjat max-​Xhieda taʼ Jehovah, kien ilu għal xi żmien jivvjaġġa maʼ Kreta kollha jgħallem lin-​nies u jiftħilhom għajnejhom dwar veritajiet mill-​Bibbja.c Il-​mod ċar li bih setgħu jifhmu l-​Kelma t’Alla kif preżentata mix-​Xhieda tant laqat lil xi nies li abbandunaw ir-​reliġjon falza. F’Sitía, belt fil-​qrib, ġie organizzat grupp taʼ Xhieda li kellhom ħeġġa kbira għall-​verità. Dan xejn m’għoġbu lill-​isqof tal-​post għax hu kien għex għal xi żmien fl-​Istati Uniti u kien jaf kemm kienu effettivi x-​Xhieda taʼ Jehovah bħala predikaturi. Kien determinat li jeqred darba għal dejjem din “l-​ereżija” fit-​territorju tiegħu. Bit-​tixwix li xewwex lill-​pulizija, dawn spiss kienu jkaxkru lix-​Xhieda lejn il-​ħabs u jtellgħuhom il-​qorti fuq diversi akkużi foloz.

Wieħed minn dawn ix-​Xhieda pprova jispjega l-​verità tal-​Bibbja lili, imma hu assuma li jien ma kontx interessat. Għalhekk bagħat lil Xhud ieħor taʼ iktar esperjenza biex ikellimni. Peress li qtajtlu fil-​qasir, dan it-​tieni Xhud mar lura lejn il-​grupp żgħir taʼ Xhieda u qalilhom: “M’hemmx ċans li Pericles isir Xhud. Dan xitan!”

L-​Ewwel Esperjenza t’Oppożizzjoni

Jien ferħan li Alla ma ħasibhiex bħalhom. Fi Frar taʼ l-​1945, ħija Demosthenes li kien konvint li x-​Xhieda taʼ Jehovah kienu jgħallmu l-​verità, tani l-​ktejjeb Comfort All That Mourn (Farraġ lil Kulmin Hu Mnikket).d Dak li kien miktub fih impressjonani. Aħna mill-​ewwel waqafna nattendu l-​Knisja Ortodossa, ngħaqadna mal-​grupp li kien hemm f’Sitía, u bdejna nagħtu xiehda lil ħutna iżgħar minna dwar it-​twemmin ġdid tagħna. Kollha aċċettaw il-​verità tal-​Bibbja. Kif kien mistenni, id-​deċiżjoni tiegħi li nabbanduna r-​reliġjon falza ġabet oppożizzjoni u ostilità minn marti u l-​familja tagħha. Għal xi żmien missier il-​mara lanqas biss ried ikellimni. Id-​dar kien ikollna argumenti u tensjoni kontinwa. Minkejja dan, fil-​21 taʼ Mejju, 1945, jien u Demosthenes ġejna mgħammdin minn Ħuna Minos Kokkinakis.e

Sa fl-​aħħar il-​ħolma tiegħi li naqdi bħala ministru veru t’Alla saret realtà! Għadni niftakar l-​ewwel ġurnata li mort fil-​ministeru minn dar għal dar. B’basket li kien fih 35 ktejjeb, qbadt il-​karozza tal-​linja u mort waħdi f’wieħed mill-​irħula. Daqsxejn beżgħan bdejt inħabbat bieb bieb. Iktar ma mort ’il bogħod iktar bdejt irrabbi l-​kuraġġ. X’ħin ġie fuqi qassis kollu rabja, irnexxieli bil-​kuraġġ kollu nieħu l-​waqfa tiegħi, u ninjora l-​persistenza tiegħu biex jiħodni l-​għassa tal-​pulizija. Jien għedtlu li ma kontx se nitlaq qabel ma nżur lin-​nies kollha f’dak ir-​raħal, u propju hekk għamilt. Tant kont ferħan li lanqas kelli sabar nistenna l-​karozza tal-​linja u mxejt 15-il kilometru lura lejn id-​dar.

F’Idejn Delinkwenti bla Qalb

F’Settembru taʼ l-​1945, ngħatajt iktar responsabbiltajiet fil-​kongregazzjoni li kienet għadha kif tiġi fformata f’Sitía. Ftit żmien wara faqqgħet il-​gwerra ċivili fil-​Greċja. Gruppi partiġjani bdew jiġġieldu kontra xulxin b’mibegħda ħarxa. L-​isqof ipprofitta ruħu mis-​sitwazzjoni u ħeġġeġ lil grupp lokali taʼ gwerillieri biex jeħilsu mix-​Xhieda bi kwalunkwe mezz li riedu huma. (Ġwann 16:2) Hekk kif dawn il-​gwerillieri kienu fuq tal-​linja fi triqithom lejn ir-​raħal tagħna, mara li kienet fuq tal-​linja semgħet il-​pjanijiet tagħhom biex iwettqu dan l-​att “li ordnalhom Alla,” u taʼ mara twajba li kienet ġiet tavżana. Aħna nħbejna, u wieħed minn qrabatna daħal għalina biex jiddefendina. Ħajjitna ġiet meħlusa.

Dan fetaħ it-​triq għal iktar sofferenza. Is-​swat u t-​theddid saru affarijiet taʼ kuljum. L-​avversarji tagħna pprovaw iġagħluna mmorru lura fil-​knisja, ngħammdu lil uliedna, u rroddu s-​salib. Darba minnhom, huma baqgħu jsawtu lil ħija sakemm ħasbu li kienu qatluh. Kemm kienet diffiċli għalija li narahom iħebbu għaż-​żewġ ħuti bniet, iċarrtulhom ħwejjiġhom u jsawtuhom! Matul dak il-​perijodu, il-​knisja għammdet bil-​forza tmienja mit-​tfal tax-​Xhieda taʼ Jehovah.

Fl-1949 mietet ommi. Il-​qassis reġaʼ qabad magħna u beda jakkużana li ma konniex qed inwettqu l-​ħtiġijiet legali għall-​permess tal-​funeral. Tellgħuni l-​qorti u ħriġt liberat. Din kienet xiehda kbira, ladarba l-​isem taʼ Jehovah issemma fil-​kummenti li saru fil-​bidu tal-​każ. L-​unika ħaġa li l-​għedewwa tagħna kien baqgħalhom jagħmlu biex “iġibuna f’sensina” kienet li jarrestawna u jeżiljawna. Dan għamluh f’April taʼ l-​1949.

Ġo Forn tan-​Nar

Jien kont wieħed minn tliet Xhieda li ġew arrestati. Marti lanqas biss indenjat ruħha tiġi tarani l-​għassa tal-​pulizija. L-​ewwel waqfa tagħna kienet f’ħabs f’Iráklion. Kif diġà ddeskrivejt qabel, ħassejtni waħdi u qalbi sewda. Kont ħallejt warajja lil marti, li kienet għadha żagħżugħa u li ma kellhiex l-​istess twemmin tiegħi, u liż-​żewġ uliedi ċkejknin. Tlabt b’qalbi kollha lil Jehovah biex jgħinni. F’moħħi ġieni l-​kliem taʼ Lhud 13:5: “Jien m’iniex se nħallik, anqas nitilqek.” Irrealizzajt kemm kien għaqli li npoġġi l-​fiduċja sħiħa tiegħi f’Jehovah.—Proverbji 3:5.

Sirna nafu li konna se niġu eżiljati lejn Makrónisos, gżira għerja lil hinn mix-​xatt taʼ Attica, fil-​Greċja. L-​isem Makrónisos kien biżżejjed biex iqajjimlek ġismek xewk xewk, għaliex il-​ħabs li kien hemm fuq din il-​gżira kien assoċjat mat-​torturi u x-​xogħol iebes. Fi triqitna lejn il-​ħabs waqafna f’Piraeus. Għalkemm konna għadna mmanettjati, ġejna inkuraġġiti ferm meta xi Xhieda oħra telgħu fuq il-​vapur u bdew jgħannquna.—Atti 28:​14, 15.

Il-ħajja f’Makrónisos kienet esperjenza tal-​biżaʼ. Is-​suldati mmaltrattaw lill-​priġunieri minn fil-​għodu sa tard bil-​lejl. Ħafna priġunieri li ma kinux Xhieda tilfu moħħhom, oħrajn mietu, u għadd kbir minnhom baqgħu mmankati fiżikament. Matul il-​lejl, konna nisimgħu l-​għajjat u l-​krib taʼ dawk li kienu jkunu qed jiġu torturati. Il-​gverta rqiqa li kelli ma tantx kienet issaħħanni f’dawk l-​iljieli kesħin.

Bil-mod il-​mod, ix-​Xhieda taʼ Jehovah bdew isiru magħrufin mal-​kamp kollu għaliex dan l-​isem kien jissemma kull fil-​għodu meta kienet issir ir-​rassenja. B’hekk, kellna ħafna opportunitajiet biex nagħtu xiehda. Jien saħansitra kelli l-​privileġġ li ngħammed priġunier politiku, li kien għamel progress u ddedika ħajtu lil Jehovah.

Matul l-​eżilju tiegħi, komplejt nikteb lil marti, imma din qatt ma kitbitli lura. Dan ma żammnix milli niktbilha b’tenerezza, noffrilha l-​faraġ, u nassiguraha li din kienet biss sitwazzjoni temporanja u li fil-​futur konna se nerġgħu nkunu ferħanin.

Sadattant, komplejna niżdiedu hekk kif iktar aħwa waslu fil-​ħabs. Waqt li kont naħdem fl-​uffiċċju, għamilt ħbieb mal-​kurunell kmandant tal-​ħabs. Peress li kien jirrispetta lix-​Xhieda, jien għamilt il-​kuraġġ u staqsejtu jekk stajniex nirċievu xi letteratura Biblika mill-​uffiċċju tagħna f’Ateni. “Hekk impossibbli,” qalli, “imma għala ma tgħidux lin-​nies tagħkom f’Ateni jippakkjawha ġol-​bagalja tas-​safar tiegħek, jiktbu ismi fuqha, u jibagħtuha lili?” Ma stajtx nemmen lil widnejja! Xi ftit tal-​jiem wara, hekk kif konna qed inħottu minn vapur li kien għadu kif daħal, wieħed mill-​pulizija sellem lill-​kurunell u qallu: “Sir, il-​bagalja tiegħek waslet.” “X’bagalja hi?” wieġeb hu. Inzertajt kont qrib u smajt din il-​konversazzjoni, u għalhekk għedtlu minn taħt l-​ilsien: “Naħseb li tagħna, għax intbagħtet f’ismek kif għedtilna int.” Dan kien mod wieħed kif Jehovah ra li aħna niġu mitmugħin spiritwalment.

Barka Mhux Mistennija —Imbagħad Iktar Sofferenza

Fl-​aħħar taʼ l-​1950 ġejt meħlus. Mort lura d-​dar—marradi, isfar mewt, niexef għuda, u beżgħan għax ma kontx naf kif kont se niġi milqugħ. Kemm fraħt meta rġajt rajt lil marti u lil uliedi! Jerġaʼ aħjar, bqajt mistagħġeb meta rajt li Frosini ma kinitx għadha ostili daqskemm kienet. Dawk l-​ittri mill-​ħabs kienu effettivi. Is-​sabar u l-​persistenza tiegħi kienu laqtuha ħafna lil Frosini. Ftit wara kelli diskussjoni twila u paċifika magħha. Hi aċċettat studju tal-​Bibbja u bdiet tibni fidi f’Jehovah u fil-​wegħdi tiegħu. Waħda mill-​isbaħ ġranet taʼ ħajti kienet fl-​1952 meta jien stess għammidtha bħala qaddejja dedikata taʼ Jehovah!

Fl-​1955 tajna bidu għal kampanja biex nagħtu lil kull qassis kopja tal-​ktejjeb Christendom or Christianity​—Which One Is “the Light of the World”? (Il-Kristjaneżmu jew il-​Kristjanità—Liema Minnhom Hu “d-​Dawl tad-​Dinja”?) Jien ġejt arrestat u flimkien maʼ numru taʼ Xhieda sħabi ġejna mtellgħin il-​qorti. Tant kien hemm każi kontra x-​Xhieda taʼ Jehovah li l-​qorti kellha tagħmel sessjoni speċjali biex jiġu mismugħin kollha. Dakinhar, l-​istituzzjoni legali kollha tal-​provinċja kienet preżenti, u l-​awla kienet ippakkjata bil-​qassisin. L-​isqof beda jippassiġġa ’l hawn u ’l hemm. Wieħed mill-​qassisin kien akkużani bi proselitiżmu. L-​imħallef staqsieh: “Hija l-​fidi tiegħek daqshekk dgħajfa li tiġi konvertit sempliċement għax taqra browxer?” Il-​qassis lanqas kien jaf x’se jaqbad jgħid. Jien ġejt liberat, imma xi aħwa weħlu sa sitt xhur ħabs.

Fis-snin taʼ wara, kemm-il darba ġejna arrestati, u l-​kawżi fil-​qorti żdiedu. L-​avukati li ddefendewna kellhom x’jagħmlu mhux ħażin. Jien ġejt imtellaʼ l-​qorti 17-il darba. Minkejja l-​oppożizzjoni li kellna, konna regulari fl-​attività tagħna taʼ l-​ippridkar. Aħna aċċettajna bil-​ferħ din l-​isfida, u l-​provi jaħarqu li għaddejna minnhom irfinaw il-​fidi tagħna.—Ġakbu 1:​2, 3.

Privileġġi u Sfidi Ġodda

Fl-​1957 morna noqogħdu Ateni. Ma domtx ma ġejt maħtur biex naqdi f’kongregazzjoni li kienet għadha kif ġiet ifformata. Bl-​appoġġ kbir taʼ marti stajna nżommu ħajjitna sempliċi u l-​prijoritajiet tagħna kienu jiffokaw fuq attivitajiet spiritwali. B’hekk, stajna nqattgħu l-​biċċa l-​kbira mill-​ħin tagħna fix-​xogħol taʼ l-​ippridkar. Tul is-​snin intlabna mmorru f’diversi kongregazzjonijiet li kellhom bżonn l-​għajnuna.

Fl-​1963 ibni għalaq 21 sena u nqabad bil-​lieva. Minħabba l-​waqfa newtrali tagħhom, ix-​Xhieda kollha li nqabdu bil-​lieva ġew imsawtin, imwaqqgħin għaċ-​ċajt u umiljati. Anki ibni hekk ġralu. Għalhekk, jien tajtu l-​gverta li kelli meta kont Makrónisos biex ninkuraġġih b’mod simboliku ħalli jsegwi l-​eżempju taʼ dawk li żammew l-​integrità fil-​passat. L-​aħwa li nqabdu bil-​lieva kienu jidhru quddiem il-​qorti marzjali u ġeneralment kienu jeħlu minn sentejn sa erbaʼ snin ħabs. Meta jinħelsu kienu jerġgħu jinqabdu bil-​lieva u jiġu sentenzjati mill-​ġdid. Bħala ministru tar-​reliġjon, stajt inżur diversi ħabsijiet u kelli kuntatti limitati maʼ ibni u Xhieda leali oħra. Ibni nżamm il-​ħabs għal iktar minn sitt snin.

Jehovah Żammna Qawwijin u Sħaħ

Wara li ġiet restawrata l-​libertà tar-​reliġjon fil-​Greċja, jien kelli l-​privileġġ naqdi bħala pijunier speċjali temporanju fuq il-​gżira taʼ Rodi. Imbagħad fl-​1986 kien hemm bżonn taʼ l-​għajnuna f’Sitía, fi Kreta, fejn kont bdejt il-​karriera Kristjana tiegħi. B’qalbi kollha aċċettajt l-​inkarigu biex nerġaʼ naqdi hemmhekk m’aħwa li kont ili nafhom minn żgħożiti.

Bħala l-​patrijarka tal-​familja tiegħi, jien għandi l-​pjaċir nara total taʼ kważi 70 mill-​qraba tiegħi jaqdu lil Jehovah lealment. U dawn ikomplu jiżdiedu. Xi wħud għadhom jaqdu bħala anzjani, qaddejja ministerjali, pijunieri, Beteliti, u indokraturi li jivvjaġġaw. Għal iktar minn 58 sena, il-​fidi tiegħi ġiet testjata minn provi ħorox taʼ sofferenza. Jien issa għandi 93 sena, u hekk kif inħares lura, xejn ma jiddispjaċini li qdejt lil Alla. Hu tani s-​saħħa biex inwieġeb għall-​istedina kollha mħabba tiegħu: “Ibni, agħtini qalbek, u għajnejk jitgħaxxqu bi triqati.”—Proverbji 23:26.

[Noti taʼ taħt]

[Kaxxa f’paġna 27]

Makrónisos Gżira taʼ Terrur

Għal għaxar snin, mill-​1947 sa l-​1957, il-​gżira għerja u mħarbta taʼ Makrónisos kienet laqgħet fiha iktar minn 100,000 priġunier. Fost dawn kien hemm għexieren taʼ Xhieda leali li ntbagħtu hemmhekk minħabba n-​newtralità Kristjana tagħhom. Dawk li xewxu biex ix-​Xhieda jiġu eżiljati ġeneralment kienu jkunu qassisin tal-​Knisja Ortodossa Griega, u l-​akkuża falza kienet li x-​Xhieda kienu Komunisti.

Rigward il-​proċess taʼ “riforma” li kien jiġi użat f’Makrónisos, l-​enċiklopedija Griega Papyros Larousse Britannica tgħid: “Il-​metodi taʼ torturi kefrin, . . . il-​kundizzjonijiet t’għajxien li m’humiex aċċettabbli għal ġens ċivilizzat, u l-​imġiba degradanti tal-​gwardjani lejn il-​ħabsin . . . jagħmlu għajb lill-​istorja tal-​Greċja.”

Xi Xhieda ntqalilhom li qatt ma kienu se jinħelsu jekk ma jiċħdux it-​twemmin reliġjuż tagħhom. Minkejja dan, l-​integrità tax-​Xhieda baqgħet sħiħa. Barra minn hekk, xi priġunieri politiċi bdew iħaddnu l-​verità tal-​Bibbja bħala riżultat tal-​kuntatt tagħhom max-​Xhieda.

[Stampa f’paġna 27]

Minos Kokkinakis (it-tielet mil-​lemin) u jien (ir-rabaʼ mix-​xellug) fuq il-​gżira penali taʼ Makrónisos

[Stampa f’paġna 29]

Waqt li kont qed naħdem maʼ Xhud ieħor f’Sitía, fi Kreta fejn kont naqdi meta kont żagħżugħ