Bijografija

Fir-​Rotta lejn Dinja Ġdida

Kif rakkontata minn Jack Pramberg

Ftit ’il barra minn Arboga, raħal żgħir u pittoresk fil-​qalba taʼ l-​Isvezja, ix-​Xhieda taʼ Ġeħova għandhom uffiċċju tal-​fergħa fejn jaħdmu iktar minn 80 volontier. Dan huwa fejn ngħixu u naħdmu jien u marti Karin. Kif spiċċajna f’dan il-​post?

LEJN tmiem is-​seklu 19, tfajla Svediża taʼ 15-il sena immigrat lejn l-​Istati Uniti. F’post fejn jingħata kenn lill-​immigranti fil-​belt taʼ New York, hi ltaqgħet maʼ baħri Svediż. Dan wassal għal relazzjoni romantika, żwieġ, u t-​twelid taʼ iben—jien. Dan seħħ fil-​Bronx, fi New York, l-​Istati Uniti, fl-​1916, matul l-​ewwel gwerra dinjija.

Ftit wara dan, aħna morna noqogħdu Brooklyn, ftit blokok ’il bogħod minn Brooklyn Heights. Iktar tard, missieri qalli li jien u hu konna mexxejna fuq l-​ilma mudell żgħir taʼ vapur għall-​ewwel darba ħdejn il-​Pont taʼ Brooklyn, li kien jidher ċar mill-​kwartieri ġenerali tax-​Xhieda taʼ Ġeħova. Mur għidli kemm l-​attivitajiet f’dan il-​post kienu se jeffettwawli ħajti!

Fl-1918, spiċċat l-​ewwel gwerra dinjija, u għal ftit taż-​żmien, il-​qtil bla sens li seħħ madwar l-​Ewropa waqaf. Is-​suldati rritornaw lejn pajjiżhom biex jiffaċċjaw għadu ġdid—il-​qgħad u l-​faqar. Missieri ħass li jkun aħjar għalina jekk nirritornaw lejn l-​Isvezja, u fl-​1923 hekk għamilna. Fl-​aħħar spiċċajna ngħixu Erikstad, raħal żgħir ħdejn stazzjon tal-​ferrovija, fir-​reġjun taʼ Dalsland. Hawnhekk missieri fetaħ ħanut taʼ l-​inġinerija, u kien hawn li trabbejt u mort l-​iskola.

Tinżeraʼ Żerriegħa

In-​negozju taʼ missieri ma rnexxiex. Allura fil-​bidu tas-​snin 30, hu reġaʼ sar baħri. Spiċċajna waħedna—ommi inkwetata ħafna u jien nieħu ħsieb il-​ħanut. Darba minnhom, ommi żaret liz-​ziju tiegħi Johan. Inkwetata għall-​aħħar dwar il-​kundizzjonijiet tad-​dinja, hi staqsietu: “Johan, tgħid id-​dinja dejjem se tkun f’dan l-​istat?”

“Le Ruth,” qalilha hu. Hu kompla billi spjegalha dwar il-​wegħda t’Alla li jtemm il-​ħażen u jġib ħakma tas-​sewwa fuq l-​art permezz taʼ Saltna b’Ġesù Kristu bħala Sultan. (Isaija 9:​5, 6 [9:​6, 7, NW]; Danjel 2:44) Hu spjega li s-​Saltna li Ġesù għallimna nitolbu għaliha hija l-​ħakma ġusta, jew gvern ġust, li se ġġib art magħmula ġenna.—Mattew 6:​9, 10; Rivelazzjoni 21:​3, 4.

Dawn il-​wegħdi tal-​Bibbja mill-​ewwel messew qalb ommi. Hi u ġejja d-​dar, irringrazzjat lil Alla maʼ kull pass li għamlet. Però, la jien u lanqas missieri ma ħadna pjaċir li ommi bdiet tinteressa ruħha fir-​reliġjon. Sa dan iż-​żmien, f’nofs is-​snin tletin, jien mort ngħix fi Trollhättan fil-​punent taʼ l-​Isvezja, fejn bdejt naħdem f’ħanut kbir fejn jagħmlu x-​xogħol taʼ l-​idejn. Wara żmien qasir, ommi flimkien maʼ missieri, li kien għadu kif ġie lura mix-​xogħol tiegħu bħala baħri, ġew jgħixu fl-​istess post. Allura l-​familja tagħna reġgħet ngħaqdet.

Biex tissodisfa l-​ġuħ spiritwali tagħha, ommi fittxet lix-​Xhieda taʼ Ġeħova f’dawk l-​inħawi. Dak iż-​żmien kienu jiltaqgħu fid-​djar taʼ xulxin, sewwasew bħalma kienu jagħmlu l-​Kristjani tal-​bidu. (Filemon 1, 2) Darba minnhom, kien imiss lil ommi biex tiftaħ darha għal-​laqgħa. B’qalbha ttaqtaq, staqsiet lil missieri jekk setgħetx tistieden lil sħabha d-​dar. Hu wiġibha, “Sħabek huma sħabi.”

B’dan il-​mod, darna nfetħet għall-​mistidnin. Hekk kif bdew deħlin in-​nies mill-​bieb jien ħriġt ’il barra. Madankollu, ma domtx wisq ma bdejt nibqaʼ hemm. Il-​kordjalità tax-​Xhieda u l-​irraġunar realistiku u sempliċi tagħhom neħħa l-​preġudizzju kollu li kelli f’moħħi. F’qalbi bdiet tinbet żerriegħa—tama għall-​futur.

Inbaħħar

Naħseb li jien uritt mingħand missieri x-​xewqa li nkun baħri, għaliex jien ukoll sirt baħri. Jien bdejt ukoll insir dejjem iktar attent għall-​bżonn spiritwali tiegħi. Meta konna nidħlu f’xi port, dejjem ipprovajt nikkuntattja lix-​Xhieda taʼ Ġeħova. F’Amsterdam, l-​Olanda, jien mort f’uffiċċju postali biex nistaqsi dwar fejn stajt insibhom. Wara diskussjoni, ngħatajt indirizz u mort fil-​post minnufih. Tifla t’għaxar snin laqgħetni fil-​bieb. Jien kont stranġier, imma mill-​ewwel ħassejt rabta magħha u mal-​familja tagħha—kienet esperjenza tal-​fratellanza internazzjonali meraviljuża!

Għalkemm ma konniex nitkellmu l-​istess lingwa, meta l-​familja ħarġet kalendarju u skeda tal-​ferrovija u bdiet tpinġi mappa, jien fhimt li kien se jkun hemm assemblea f’raħal fil-​qrib bl-​isem taʼ Haarlem. Jien attendejt, u minkejja li ma stajtx nifhem kelma, tassew ħadt pjaċir. Meta rajt lix-​Xhieda jqassmu l-​inviti għat-​taħdita pubblika tal-​Ħadd, ħassejt li ridt nieħu sehem. Allura ġbart l-​inviti li rmew in-​nies u rġajt qassamthom.

Darba waqafna Buenos Aires, l-​Arġentina, u hemmhekk sibt l-​uffiċċju tal-​fergħa tax-​Xhieda taʼ Ġeħova. Ġewwa kien hemm uffiċċju u maħżen. Kien hemm mara taħdem is-​suf bil-​qiegħda wara bank, u tifla żgħira, x’aktarx bintha, li kienet qed tilgħab bil-​pupa. Kien tard bil-​lejl, u kien hemm raġel li beda jieħu xi kotba minn fuq xkaffa, inkluż il-​ktieb Creation bl-​Isvediż. Malli rajt l-​uċuħ hienja tagħhom li jilqgħuk, jien kont naf li rrid insir parti minn dan il-​grupp taʼ nies.

Fil-vjaġġ lura lejn id-​dar, il-​bastiment tagħna ġabar l-​ekwipaġġ t’ajruplan militari Kanadiż li kien ikkraxxja ’l barra mill-​kosta taʼ Newfoundland. Ftit ġranet wara, konna ħdejn l-​Iskozja, fejn dgħajsa navali Ingliża arrestatna. Ħaduna Kirkwall fuq il-​Gżejjer Orkney biex jispezzjonawna. Kienet bdiet it-​tieni gwerra dinjija, u t-​truppi Nazisti taʼ Hitler kienu invadew il-​Polonja f’Settembru taʼ l-​1939. Wara ftit ġranet, ġejna meħlusin, u rnexxielna naslu lura lejn l-​Isvezja mingħajr inkwiet.

Jien mhux biss ġejt lura d-​dar fiżikament, imma issa stajt ukoll niffoka fuq ir-​relazzjoni tiegħi m’Alla. Issa ridt tassew nagħmel parti mill-​poplu t’Alla u ma ridtx nabbanduna l-​laqgħat li stajt nattendi magħhom. (Ebrej 10:​24, 25) Nifraħ meta niftakar li bħala baħri dejjem kont nagħti xiehda lil baħrin oħrajn, u naf li wieħed minnhom sar Xhud ukoll.

Forma taʼ Servizz Speċjali

Fil-​bidu tas-​snin 40, jien żort l-​uffiċċju tal-​fergħa tax-​Xhieda taʼ Ġeħova fi Stokkolma. Laqagħni Johan H. Eneroth, li dak iż-​żmien kien qed imexxi l-​indokrar tax-​xogħol taʼ l-​ippridkar fl-​Isvezja. Meta għedtlu li ridt nieħu sehem fix-​xogħol taʼ l-​ippridkar full-time bħala ministru pijunier, hu ħares fiss lejja u staqsieni, “Temmen int li din hija l-​organizzazzjoni t’Alla?”

“Iva,” wiġibtu jien. Dan wassal għall-​magħmudija tiegħi fit-​22 taʼ Ġunju, 1940, u jien bdejt naqdi fl-​uffiċċju tal-​fergħa f’dak l-​ambjent mill-​isbaħ maʼ ħaddiema sħabi li huma tant eżemplari. Konna nqattgħu tmiem il-​ġimgħa fil-​ministeru. Fis-​sajf, spiss konna nitilqu bir-​roti lejn territorji mbegħdin u konna nqattgħu s-​Sibtijiet u l-​Ħdud kollha kemm huma fix-​xogħol taʼ l-​ippridkar, u konna nqattgħu l-​lejl reqdin fuq munzell tiben.

Madankollu, l-​iktar li konna nippridkaw kien minn dar għal dar fi Stokkolma u madwarha. Darba minnhom rajt raġel li kien fil-​kantina, mitluf jaħdem bil-​ħeffa fuq il-​bojler tiegħu. Allura xammart il-​kmiem u bdejt ngħinu. Meta rnexxielna nwaqqfu l-​ilma milli jqattar, ir-​raġel ħares lejja bi gratitudni u qalli: “Naħseb li int għal xi ħaġa oħra tinsab hawn. Mela ejja nitilgħu sa fuq biex naħslu idejna u nieħdu belaʼ kafè.” Hekk għamilna, u waqt li ħadna l-​kafè jien tajtu xiehda. Maż-​żmien, hu sar ħu Kristjan.

Minkejja li uffiċjalment il-​pajjiż kien newtrali, l-​Isvediżi xorta ġew effettwati mill-​gwerra. Għadd li dejjem jikber taʼ rġiel ġew ingaġġati bil-​lieva, inkluż jien. Meta kont nirrifjuta li nieħu sehem f’eżerċizzji taʼ taħriġ militari, jien kont niġi mitfugħ il-​ħabs għal perijodi qosra. Iktar tard ngħatatli s-​sentenza biex naħdem f’kamp tax-​xogħol. Xhieda żgħażagħ spiss kienu jittieħdu quddiem l-​imħallfin, u aħna kellna l-​opportunità li nagħtu xiehda dwar is-​Saltna t’Alla. Dan wettaq il-​profezija taʼ Ġesù: “Iressqukom quddiem gvernaturi u slaten minħabba fija, biex tingħata xiehda lilhom u lill-​ġnus.”—Mattew 10:18.

Ħajti Tinbidel

Fl-​1945, il-​gwerra ġiet fi tmiemha fl-​Ewropa. Iktar tard fl-​istess sena, Nathan H. Knorr, li dak iż-​żmien kien qed jieħu t-​tmexxija fix-​xogħol taʼ madwar id-​dinja, żarna minn Brooklyn, flimkien mas-​segretarju tiegħu, Milton Henschel. Iż-​żjara tagħhom uriet li kienet waħda tassew importanti għall-​organizzar mill-​ġdid tax-​xogħol taʼ l-​ippridkar fl-​Isvezja—u għalija personalment. Meta smajt dwar iċ-​ċans li nattendi l-​Iskola taʼ Gilgħad (Watchtower Bible School of Gilead), jien applikajt mill-​ewwel.

Is-sena taʼ wara, jien kont bil-​qiegħda fi klassi taʼ l-​iskola, li dak iż-​żmien kienet issir ħdejn South Lansing, New York. Matul il-​kors taʼ ħames xhur, jien ngħatajt taħriġ li kabbar l-​apprezzament tiegħi għall-​Bibbja u għall-​organizzazzjoni t’Alla. Irrealizzajt li dawk li jieħdu t-​tmexxija fix-​xogħol taʼ l-​ippridkar madwar id-​dinja kienu dħulin u kienu juru konsiderazzjoni. Huma ħadmu iebes magħna. (Mattew 24:14) Għalkemm dan ma ssorprendinix, jien fraħt li stajt nara dan b’għajnejja stess.

Malajr wasal il-​mument—fid-​9 taʼ Frar, 1947—biex tiggradwa t-​tmien klassi taʼ l-​Iskola taʼ Gilgħad. Ħuna Knorr ħabbar il-​pajjiżi li fihom kienu se jintbagħtu l-​istudenti. Malli wasal għalija, hu qal, “Ħuna Pramberg se jmur lura l-​Isvezja biex jaqdi lil ħutu hemmhekk.” Ikolli nammetti li ma ħassejtnix daqshekk mimli ħeġġa dwar il-​fatt li kont sejjer lura pajjiżi.

Niffaċċja Sfida Kbira

Meta mort lura l-​Isvezja, sirt naf dwar xogħol ġdid li kien se jibda f’ħafna pajjiżi madwar id-​dinja—ix-​xogħol tad-​distrett. Jien ġejt maħtur biex naqdi bħala l-​ewwel indokratur tad-​distrett fl-​Isvezja, u l-​inkarigu tiegħi kien li nkopri l-​pajjiż kollu. Għamilt arranġamenti u indokrajt dawk li bdew jissejħu assembleat tas-​circuit, li bdew isiru fil-​bliet u l-​irħula madwar l-​Isvezja kollha. Ladarba dan l-​arranġament kien ġdid għalkollox, ma tantx ngħatajt istruzzjonijiet. Jien u ħuna Eneroth poġġejna bil-​qiegħda u ħejjejna programm bl-​aħjar mod li stajna. Jien kont imwerwer meta ngħatajt l-​inkarigu u tħannint maʼ Ġeħova ħafna u ħafna drabi permezz tat-​talb. Kelli l-​privileġġ li naqdi fix-​xogħol tad-​distrett għal 15-il sena.

Dak iż-​żmien, kien diffiċli ssib postijiet adattati għal-​laqgħat. Kellna ngħaddu bi swali taż-​żfin u swali bħal dawn li spiss ma kienx ikollhom sistema tajba biex iżżomm il-​bini sħun u kultant kienu jkunu ġew traskurati. Eżempju tipiku taʼ dan kienet assemblea f’Rökiö, il-​Finlandja. Is-​sala kienet ċentru qadim tal-​komunità li kien ilu ftit li ġie abbandunat. Kien hemm maltempata bil-​borra, u t-​temperatura kienet t’20 grad Celsius taħt iż-​żero. Għalhekk, qabbadna n-​nar f’żewġ heaters kbar ħafna magħmulin minn kontenituri taż-​żejt. Però, ma ndunajniex li l-​għasafar kienu bnew xi bejtiet fiċ-​ċumnija. Id-​duħħan fgana! Madankollu, imkebbin fil-​kowtijiet u b’għajnejna jaħarquna, ilkoll kemm aħna bqajna bil-​qiegħda. Dan sempliċement għamel dik l-​assemblea tassew taʼ min jiftakarha.

Fost l-​istruzzjonijiet biex norganizzaw assembleat tas-​circuit taʼ tlett ijiem kien hemm id-​direzzjoni li nipprovdu l-​ikel għad-​delegati. Għall-​ewwel ma kellniex tagħmir u esperjenza biex nagħmlu ħaġa bħal din. Imma kellna aħwa meraviljużi li daħlu għall-​biċċa xogħol diffiċli bil-​ferħ. Fil-​jum taʼ qabel l-​assemblea, kont tarahom milwijin iqaxxru l-​patata fil-​borom waqt li jirrakkontaw l-​esperjenzi u jieħdu pjaċir flimkien. F’dawn l-​okkażjonijiet inbdew ħafna ħbiberiji dejjiema hekk kif l-​aħwa ħadmu iebes flimkien.

Aspett ieħor taʼ xogħolna dak iż-​żmien kien il-​mixi fit-​toroq bil-​kartelluni li jirreklamaw l-​assembleat tas-​circuit. Konna nimxu wara xulxin mar-​raħal kollu, biex nistiednu lir-​residenti għat-​taħdita pubblika. In-​nies b’mod ġenerali spiss kienu juruna qalb tajba u rispett. Darba minnhom fir-​raħal taʼ Finspång, it-​triq kienet mimlija ħaddiema li bdew ħerġin minn fabbrika. F’daqqa waħda, wieħed minnhom għajjat: “Araw sħabi, dawn huma n-​nies li Hitler ma rnexxilux jegħlibhom!”

Ġrajja Sinifikanti f’Ħajti

Ħajti bħala ministru li jivvjaġġa dalwaqt kienet se tinbidel wara li ltqajt maʼ Karin, tfajla meraviljuża. It-​tnejn li aħna ġejna mistidnin nattendu l-​konvenzjoni internazzjonali f’Yankee Stadium, fil-​belt taʼ New York, f’Lulju taʼ l-​1953. F’dan il-​post, bejn is-​sezzjonijiet taʼ nhar it-​Tnejn, 20 taʼ Lulju, Milton Henschel għamel iċ-​ċerimonja tat-​tieġ tagħna. Din kienet ġrajja mhux tas-​soltu f’dan il-​post popolari għad-​dinja tal-​baseball. Wara li qdejna flimkien fix-​xogħol taʼ l-​ivvjaġġar sa l-​1962, jien u Karin ġejna mistidnin ningħaqdu mal-​familja Betel taʼ l-​Isvezja. Għall-​ewwel kont naħdem fid-​Dipartiment tar-​Rivisti. Imbagħad, minħabba t-​taħriġ li ħadt bħala mekkanik, ġejt inkarigat nieħu ħsieb l-​istamperiji u makkinarji oħrajn li kellha l-​fergħa. Karin għamlet diversi snin taħdem fil-​ħasil tal-​ħwejjeġ. Issa ilha żmien twil taqdi fid-​Dipartiment tal-​Proofreading.

X’ħajja mimlija ġrajjiet eċċitanti, sinifikanti, u li ġabulna ħafna hena gawdejna fl-​54 sena u fuqhom li qattajna flimkien fis-​servizz taʼ Ġeħova bħala koppja miżżewġa! Ġeħova tassew bierek l-​organizzazzjoni tiegħu taʼ qaddejja kollhom imħabba li jaħdmu iebes. Lura fl-​1940 meta bdejt naqdi fil-​fergħa, kien hemm biss 1,500 Xhud fl-​Isvezja. Imma issa hemm iktar minn 22,000. It-​tkabbir kien saħansitra akbar f’partijiet oħrajn tad-​dinja, u b’hekk madwar id-​dinja issa nammontaw għal iktar minn sitt miljuni u nofs.

Huwa l-​ispirtu taʼ Ġeħova li qed jappoġġa x-​xogħol tagħna u bħallikieku qed jonfoħ fl-​ilqugħ tagħna biex imexxina. Bl-​għajnejn tal-​fidi, aħna nittawlu lejn il-​baħar imqalleb taʼ l-​umanità, imma ma nibżgħux. Eżatt quddiemna fir-​rotta tagħna, naraw ċar id-​dinja l-​ġdida t’Alla. Jien u Karin nirringrazzjaw ’l Alla għat-​tjubija kollha tiegħu u nitolbu kuljum għas-​saħħa biex inżommu l-​integrità tagħna u biex fl-​aħħar mill-​aħħar nilħqu l-​mira tagħna—l-​approvazzjoni t’Alla u l-​ħajja taʼ dejjem!—Mattew 24:13.

[Stampa f’paġna 12]

F’ħoġor ommi

[Stampa f’paġna 13]

Il-​post fejn jien u missieri mexxejna fuq l-​ilma mudell żgħir taʼ vapur fil-​bidu tas-​snin 20

[Stampa f’paġna 15]

Maʼ Herman Henschel (missier Milton) f’Gilgħad, fl-​1946

[Stampi f’paġna 16]

Aħna żżewwiġna f’Yankee Stadium fl-​20 taʼ Lulju, 1953