ICIPANDWA 6
Uzye Umuntu nga Wafwa Akaya Kwinye?
1-3. Amawuzyo ci yano awantu wakawuzya pa wafwe? Uzye awa mipepele wakakwasuka wuli?
E YEHOVA watulaya mu Baibolo ukuti wanda wumwi “imfwa italiwako na swinya.”(Ukuwumbulika 21:4) Mu Cipandwa 5, twasambilizile ukuti inzuwi ya kwe Yesu ayino yalenga tuwe ni syuko lya kwiza yikala uwumi wa muyayaya. Lelo nanti ciwe wo-o, awantu wacili wakafwa. (Ekawizya 9:5) Acino iwuzyo ilicindame lino tukalondesya ukumanya alya kuti, Uzye umuntu nga wafwa akawa wuli?
2 Tukavwambisya ukumanya icasuko kwe lyo-o iwuzyo nkani nkani nga ca kuti wino twatemwa wafwa. Tukayiwuzya ukuti, ‘Ayile kwinye? Uzye akutulola? Uzye angatwavwa? Uzye tulitela tumulepo swinya?’
3 Awa mumipepele wakakwasuka ya-a amawuzyo mu nzila indekanendekane. Wamwi wakasambilizya ukuti wano wakacita ivizima, wakaya kwi yulu nga wafwa nu kuti wano wakacita iviwipe wakaya mu kupya mu mulilo. Wanji nawo wakati umuntu nga wafwa akaya mukupiluka umuzimu nu kuwa ponga ni vikolwe vyakwe vino vyafwa. Ne wanji nawo wakati nga umuntu wafwa nu kupingulwa wapingulwa, akakwatilwa mu cintu cinji, co-o icintu cingawa akukwatilwa mu muntu winji nanti mu cinyama.
4. Acisambilizyo ci cino tungalanda ukuti awa mu mipepele wonsinye wakasambilizya pa mfwa?
4 Awa mu mipepele wakasambilizya ivipusanepusane. Lelo nanti wangapusananye, wonsinye wazumila vye icintu conga. Na coco icintu aca kuti umuntu nga wafwa kwawa cimwi cino cisifwa. Uzye kweni acisinka?
UZYE UMUNTU NGA WAFWA AKAYA KWINYE?
5, 6. Acani cino cikacitika nga twafwa?
5 E Yehova weni wamanya vino cikawa umuntu nga wafwa. Swinya watunena ukuti umuntu nga wafwa, lyo waleka ukuwako. Asiwa nu wumi swinya. Acino umuntu nga wafwa kusiwa icili consinye cino cikatwalilila ukuwa nu wumi ku ncende yinji.a Nga twafwa tukaleka ukwelenganya, ukulola nanti ukwivwa.
6 Imfumu Solomoni walemvile ukuti “awafwe watamanya icili consinye.” Awafwe watanga watutemwe nanti ukutupata, amuno “ku Nkungwe . . . kutawa umulimo wa kuwomba, nanti ukwelenganya nanti ukumanya nanti amano.” (Wazyani Ekawizya 9:5, 6, 10.) Pa Amalumbo 146:4 e Baibolo ikatunena ukuti umuntu nga wafwa “amelenganyo yakwe” yakafwa.
VINO YESU WALONDOLOZILE IMFWA
E Yehova wapanzile ukuti awantu wize wikale umuyayaya mu nsi
7. Avyani vino Yesu walanzile pa mfwa?
7 Pano e ciwuza wa kwe Yesu, e Lazaro wafwile, e Yesu wanenile awasambilizi wakwe ukuti: “E Lazaro ewunji alazile utulo.” Atapiliwulanga ukuti e Lazaro walazile akupuuza. Wizile alanda ukuti: “E Lazaro afwile.” (Yohani 11:11-14) E Yesu wakolinye imfwa ku kulala utulo. Atalanzile ukuti e Lazaro wayile kwi yulu nanti ukuti walinji ponga ni vikolwe vyakwe vino vyafwile. Swinya atalanzile ukuti e Lazaro waculanga mu mulilo nanti ukuti wakwatizilwe mu muntu winji nanti mu cinyama. Lelo calinji vye ngati alazile utulo. Amawaliko yanji nayonye yakakolanya imfwa ku kulala utulo. E Baibolo ikalanda ukuti pano Stefani wa mukomile “waponile mu tulo twa mfwa.” (Imilimo 7:60) Nanti amutumwa Paulo nye walemvile ukuti Awina Klistu wamwi “walala utulo twa mfwa.”—1 Wakorinte 15:6.
8. Twamanya wuli ukuti Leza atalondanga ukuti awantu wawafwa?
8 Uzye Leza wapanzile Adamu ne Eva ukuti mu kupita kwa mpindi wize wafwe? Awe! E Yehova wawapanzile ukuti watwalilile ukuyitopwa uwumi umuyayaya ukwasowa ukucula. E Yehova wapanzile awantu mu nzila ya kuti walondesya ukwikala umuyayaya. (Ekawizya 11:3) Wulyanye vino awakwasi wasilonda ukuti awana wawo wacula, ukukota nu kufwa, avino ne Yehova nye akakwivwa pe sweswe. Nomba nga ca kuti e Leza watupanzile ukuti twakwikala umuyayaya, acani cino tukafwila?
ACANI CINO TUKAFWILA?
9. Amulandu ci wuno tungalandila ukuti isundo lino Yehova wapile Adamu ne Eva litawomile?
9 Mu Edeni, e Yehova wanenile Adamu ukuti: “Ku miti yonsinye iya mu calo ukulya uwawalya nu kwikuta. Lelo ku muti wa kulenga ukumanya uwuzima nu wuwipe utalyako, amuno uwanda wuno ulilyako ulifwa.” (Intaliko 2:9, 16, 17) Lyo-o isundo lyalinji alipepuke sana kwe Adamu. Lyalanjizyanga ukuti e Yehova awino walinji ni nsambu zya kunena Adamu ne Eva icizima ni ciwipe. Ukwivwila lyo-o isundo kwalinji nu kulanjizya ukuti wacindisile Yehova. Swinya yalinji anzila yino walinji nu kulanjizizyamo ukuti wasalifyanga pe vyonsinye vino Yehova wawapile.
10, 11. (a) Awufi ci wuno Satana wawifile Adamu ne Eva? (b) Acani cino tungalandila ukuti Adamu ne Eva watalinji nu mwakuwipicizya pa ciluwo cino waluvinye?
10 Ku ca wulanda, Adamu ne Eva wasozilepo ukukanayivwila Yehova. E Satana walanzile kwe Eva ukuti: “Uzye acisinka ukuti e Leza waminena ukuti mutalyako ku muti uwuli wonsinye mu calo?” E Eva wasusile ukuti: “Ku vikomwa vya miti yonsinye mu calo tungalyako. Lelo ivikomwa vya ku muti wuno wawa pakasi ka calo, e Leza walanda ukuti ‘Mutawalyako, swinya mutakumyako pa kuti mutiza mufwe.’”—Intaliko 3:1-3.
11 Nga pano Satana alanda ati: “Ukufwa mutalifwa. Amuno Leza wamanya ukuti uwanda wuno mulilyako awuno aminso yinu yaliziwuka swinya muliwa ngati we Leza, mulimanya uwuzima nu wuwipe.” (Intaliko 3:4-6) E Satana walondanga Eva ukwelenganya ukuti angayisolela umweneco icizima nanti ciwipe. Pa mpindi yili yonganye, Satana wamuwifile pa viwipe vino vyalinji nu kucitika nga wakana ukwivwila Leza. E Satana walanzile ukuti Eva atalifwa, nawe Eva waliile icikomwa, pa nsizi apako nu mulume. E Adamu ne Eva wamanyile ukuti e Yehova wawalesizye ukulya co-o icikomwa. Pano waliileko, wasozilepo ukukanayivwila isundo ipepuke sana. Wowo vino wacisile walanjizizye ukuti watacindisile Umukwasi wawo uwa lukundo uwa kwi yulu. Watalinji nu mwakuwipicizya pe vyonsinye vyo wacisile.
12. Amulandu ci wuno tungati Adamu ne Eva waluvinye nkaninye pa kukanayivwila Yehova?
12 Ala calinji aca nsoni pe vino awakwasi witu wakanile ukucindika wino wawapanzile! Uzye mungivwa wuli nga ca kuti mwawombesizye ukukuzya umwana, pano wakula wamipilucila nu kukanamivwila vino mukumunena? Mungivwa uwuwi nkaninye.
Adamu wafumile ku lukungu, swinya wanyocezile ku lukungu
13. Uzye Yehova wapiliwulanga cani pa kulanda ukuti “ku lukungu akuno ulinyocela”?
13 Pano Adamu ne Eva wakanile ukwivwila Yehova, wapanizye isyuko lya kwikala umuyayaya. E Yehova wanenile Adamu ukuti: “Amuno we lukungu, swinya ku lukungu akuno ulinyocela.” (Wazyani Intaliko 3:19.) Co-o, casulanga ukuti Adamu walinji nu kunyocela ku lukungu ngati awulyanye vino calinji pano atani apangwe. (Intaliko 2:7) Pano Adamu wawembusile, wafwile casilila na paponye.
14. Acani cino tukafwila?
14 E Adamu ne Eva wanga wivwile Leza, na nombanye nga akuno wawa. Lelo pano wakanile ukwivwila Leza, wawembusile, mu kupita kwa mpindi wizile awafwa. Uluwembu lwawa ngati andwala imbipe yino twapyana ukufuma ku wakwasi witu awa kutalicila. Swensinye tukakwatwa nu luwembu, acino tukafwila. (Waroma 5:12) Lelo wo-o asa vino Leza walondanga ukuti awantu wakwikala. E Leza atalondanga ukuti awantu wawafwa, swinya Baibolo ikakwita imfwa ukuti “umulwani.”—1 Wakorinte 15:26.
UKUMANYA ICISINKA PA MFWA KU KATULENGA UKUWA AWANTUNGWA
15. Uzye ukumanya icisinka pa wafwe kukatulenga wuli ukuwa awantungwa?
15 Vino Baibolo ikasambilizya pa wafwe vikatulenga ukuwa awantungwa ku visambilizyo vya wufi. Ikatusambilizya ukuti awafwe wasikwivwa uwulumila nanti uwulanda. Tutanga tulande nawo, nawo watanga walande na sweswe. Tutanga tuwavwe, nawo watanga watwavwe. Watanga wacite icili consinye iciwipe, acino tutazipizile ukuwatina. Lelo awa mumipepele wakasambilizya ukuti awafwe wawa nu wumi ku ncende yimwi nu kuti tungawavwa nga twalipila indalama kwa simapepo nanti kwe wano wakalola ukuti awatele. Nomba nga twamanya icisinka pa wafwe, watanga watuwipe.
16. Awufi ci wuno imipepele imivule ikasambilizya pa wafwe?
16 E Satana akawomvya imipepele ya wufi pa kutuwipa pa kuti twalola ngati awafwe wawa nu wumi. Ku ca kulolelako, imipepele yimwi ikasambilizya ukuti nga twafwa, kwawa cimwi cino cikatwalilila ukuwako ku ncende yimwi. Uzye avino na mwemwe wakamisambilizya kuno mukapepa, nanti wakamisambilizya vino Baibolo ikalanda pa wafwe? E Satana akawomvya uwufi pa kuti afumye awantu kwe Yehova.
17. Amulandu ci wuno tungalandila ukuti icisambilizyo ca kuti Leza akakoca awantu mu mulilo cikasalula Yehova?
17 Vino imipepele imivule ikasambilizya vikazungusya nkaninye. Ku ca kulolelako, wamwi wakasambilizya ukuti awantu awawipe waliwoca mu mulilo. Co-o icisambilizyo cikasalula nkaninye Yehova. Atanga azumilizye awantu ukucula mwe yoyo inzila. (Wazyani 1 Yohani 4:8.) Uzye mungivwa wuli nga ca kuti umukwasi pa kusunda umwana wino aluvinye wamoca amakasa mu mulilo? Mungati wawipa umwezo we-e umuntu. Swinya mutanga mutemwe nu ku mumanya. Wonye wo-o avino Satana akalonda twalola Yehova!
18. Acani cino tutazipizile ukutinila awafwe?
18 Awa mumipepele yimwi wakasambilizya ukuti umuntu nga wafwa akapiluka umuzimu. Wakasambilizya ukuti tuzipizile ukucindika nu kutina imizimu amuno yingawa iviwuza vitu nanti awalwani witu. Ku ca wulanda awavule wakazumila wo-o uwufi. Wakatina awafwe, acino cikalenga ukuti wapepa imizimu ukucila ukupepa Yehova. Lyonsinye twakwizuka ukuti awafwe watamanya nanti cimwi, swinya watanga wacite icili consinye. Acino tutazipizile ukuwatina. E Yehova awino watupanzile. Awili e Leza wa cisinka wino tuzipizile twapepa wenganye.—Ukuwumbulika 4:11.
19. Uzye ukumanya icisinka pa wafwe kukatwavwa wuli?
19 Nga twamanya icisinka pa wafwe, tusiwipwa ku wufi wuno awa mumipepele wakasambilizya. Co-o icisinka acino cikatwavwa ukwivwicisya amalayo yano Yehova watulaya pe vino alitucitila ku nkolelo na vino tuliyikala.
20. Acani cino tulisambilila mu cipandwa cino cikonsilepo?
20 Imyaka imivule ku nsizi, umuwomvi wa kwe Leza, e Job wawuzizye ukuti: “Umuntu nga wafwa uzye angawa nu wumi na swinya?” (Job 14:14) Uzye kweni cingacitika ku muntu umufwe ukuwa nu wumi na swinya? Icasuko cino Leza akatunena mwe Baibolo cikatusansamusya. Tulisambilila mu cipandwa cino cikonsilepo.
a Awantu wamwi wakakwelenganya ukuti uwumi nanti umuzimu wukatwalilila ukuwako umuntu nga wafwa. Nga mu kulonda ukumanyilapo na vinji, wazyani Amazwi na Yanji pa 17 na 18.