Daniel
4 “Ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱n ta̱ rey Nabucodonosor xíʼin na̱ yiví na̱ ke̱e ñuu válí xíʼin ñuu náʼnu, na̱ káʼa̱n xa̱a̱ síín síín tu̱ʼun, na̱ ndóo iníísaá nu̱ú ñuʼú: Va̱ʼaní ná kundoondó. 2 Kúsi̱íní-inii̱ nátúʼi̱n xíʼinndó xa̱ʼa̱ milagro ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ káʼnuní ña̱ ke̱ʼé Ndióxi̱ ta̱ káʼnu xíʼi̱n. 3 Náʼnuní milagro ña̱ kéʼéra ta náʼa̱ra ndee̱ra xíʼin ña̱ʼa ña̱ kéʼéra. Ndiʼi tiempo íyo ña̱ xáʼndachíñura, xáʼndachíñura nu̱ú miíyó ta saátu kaʼndachíñura nu̱ú na̱ se̱ʼeyó na̱ kaku chí nu̱únínu.
4 ”Yi̱ʼi̱ ta̱ Nabucodonosor, tá íyoi̱ veʼi̱ ta va̱ása ndíʼi̱-inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo tu̱ndóʼo níxi̱yo tá xáʼndachíñui̱. 5 Ni̱xa̱níi̱ ta ni̱yi̱ʼvíi̱. Tá kánduʼíi̱* nu̱ú xi̱toi̱, xi̱nii̱ visión ta saátu xi̱nii̱ ña̱ʼa ña̱ sa̱yíʼví yi̱ʼi̱. 6 Ña̱kán, xa̱ʼndai̱ chiñu ña̱ ná kundakana ndiʼi na̱ ndíchi na̱ íyo ñuu Babilonia kixina nu̱úi̱, tasaá ka̱ʼa̱nna xíʼi̱n ndáaña kúni̱ kachi ña̱ ni̱xa̱níi̱.
7 ”Tasaá ni̱ki̱ʼvi na̱ su̱tu̱ na̱ kéʼé magia, na̱ ndáku,* na̱ caldeo,* ta saátu na̱ káʼvi xa̱ʼa̱ tí ki̱mi. Tá na̱túʼi̱n xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱níi̱, va̱ása níkivi ka̱ʼa̱nna xíʼi̱n ndáaña kúni̱ kachiña. 8 Tasaá ki̱xi ta̱ Daniel nu̱úi̱, ta̱ kúúmií ndee̱ ndióxi̱ ña̱ yi̱i̱, ta̱yóʼo nanítura Beltsasar saáchi saá naní ndióxi̱ ña̱ ndásakáʼnui̱. Ta na̱túʼi̱n xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱níi̱:
9 ”‘Yóʼó ta̱ Beltsasar, ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ su̱tu̱ na̱ kéʼé magia, kúnda̱a̱ va̱ʼa inii̱ ña̱ kúúmiíún ndee̱ ña̱ táxi ndióxi̱ ña̱ yi̱i̱ ta kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ íyo se̱ʼé nu̱ún chi va̱ʼa kúnda̱a̱-iniún xíʼinña. Ndakani nu̱úi̱ xa̱ʼa̱ visión ña̱ xi̱nii̱ ta ka̱ʼa̱n xíʼi̱n ndáaña kúni̱ kachiña.
10 ”’Ti̱xin visión ña̱ xi̱nii̱ tá kánduʼíi̱ nu̱ú xi̱toi̱, xi̱nii̱ iin yitu̱n tú súkunní ma̱ʼñú ñuʼú. 11 Xa̱ʼnu tú yitu̱n yóʼo, ndu̱ndakúnú ta nda̱a̱ chí ndiví ni̱xa̱a̱ ndaʼa̱nú. Ta nda̱a̱ na̱ xi̱ndoo xíká va̱ʼa xi̱xitona túyóʼo. 12 Livikaví ni̱xi̱yo yuku̱ ndaʼa̱nú, ni̱xi̱yoní ku̱i̱ʼi ndaʼa̱nú ta ndiʼi na̱ yiví xíʼin kití xi̱xaxí ku̱i̱ʼi yóʼo. Kití tí íyo chí yuku̱ xi̱ndoorí ku̱nda̱ti̱* xa̱ʼa̱nú ta ndaʼa̱nú ni̱xi̱yo kití tí ndáchí. Ndiʼi na̱ yiví ta saátu ndiʼi kití xi̱xaxí ku̱i̱ʼi túyóʼo.
13 ”’Tá xítokai̱ visión tá kánduʼíi̱ nu̱ú xi̱toi̱, xi̱nii̱ iin ta̱ yi̱i̱ ta̱ ndáa, ta̱ va̱xinuu chí ndiví. 14 Ta ndeéní ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kaʼndandó yitu̱n yóʼo, kaʼndandó ndaʼa̱nú, kindaandó yu̱ku̱ ndaʼa̱nú ta katandó ku̱i̱ʼi ña̱ táxinú. Ná kunu kití tí ndóo xa̱ʼa̱nú ta saátu saa tí níndoso ndaʼa̱nú. 15 Soo va̱ása kaʼndandó xa̱ʼa̱nú ta va̱ása tuʼunndó ti̱oʼonú,* chikaa̱ndó ka̱a ña̱ hierro xíʼin ña̱ cobre xa̱ʼa̱nú ta ná kindo̱o xa̱ʼa̱nú ma̱ʼñú ku̱ʼu̱. Ná ndaxinú* xíʼin yúyú ta taxindó ná kindo̱o xa̱ʼa̱nú nu̱ú ndóo tí kití, ma̱ʼñú ku̱ʼu̱ ña̱ kána nu̱ú ñuʼú. 16 Ná nasa̱ma níma̱nú: nu̱úka ña̱ kuumiínú iin níma̱ na̱ yiví ná kuumiínú níma̱ kití, ta taxindó ná ya̱ʼa u̱xa̱ tiempo. 17 Ña̱yóʼo kúú chiñu ña̱ xa̱ʼnda na̱ ndáa ta ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n na̱ yi̱i̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kundoʼonú, tasaá kunda̱a̱-ini ndiʼi na̱ táku ña̱ Ndióxi̱ ta̱ káʼnuní kúú ta̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ yiví, táxira ña̱ kaʼndachíñu na̱ kúni̱ miíra, ta kivitu taxira chiñu yóʼo ndaʼa̱ iin ta̱a ta̱ va̱ása ndáyáʼvi”.
18 ”’Ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱xa̱ní yi̱ʼi̱ ta̱ Nabucodonosor. Ta vitin yóʼó ta̱ Beltsasar ka̱ʼa̱n xíʼi̱n ndáaña kúni̱ kachiña, saáchi nda̱a̱ ni iin na̱ ndíchi na̱ íyo nu̱ú xáʼndachíñui̱ va̱ása kívi ka̱ʼa̱nna xíʼi̱n ndáaña kúni̱ kachiña. Soo kiviva ka̱ʼa̱n yóʼó xíʼi̱n ndáaña kúni̱ kachiña, saáchi kúúmiíún ndee̱ na̱ ndióxi̱ na̱ yi̱i̱’.
19 ”Tasaá, ta̱ Daniel ta̱ xi̱nanítu Beltsasar, ni̱ndi̱ʼiní-inira ta ki̱xáʼara yíʼvira.
”Ta̱ rey ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: ‘Yóʼó ta̱ Beltsasar, va̱ása taxiún ña̱ sayíʼvi xa̱ni yóʼo miíún ta va̱ása yi̱ʼvíún xíʼin ña̱ kúni̱ kachiña’.
”Ta̱ Beltsasar nda̱kuiinra: ‘Táta rey, ná kundoʼo na̱ sáa̱-ini xíni yóʼó ña̱ ni̱xa̱níún ta ná kundoʼo na̱ íyo contra xíʼún ña̱ kúni̱ kachi xa̱ni yóʼo.
20 ”’Yitu̱n tú xi̱niún, tú xa̱ʼnu ta ndu̱ndakúnú, tú ni̱xa̱a̱ ndaʼa̱ chí ndiví, tú xi̱xito na̱ xi̱ndoo xíká, 21 livikaví ni̱xi̱yo yu̱ku̱ ndaʼa̱nú, ni̱xi̱yoní ku̱i̱ʼi ndaʼa̱nú ta ndiʼi na̱ yiví xíʼin kití xi̱xaxí ku̱i̱ʼi yóʼo. Kití tí íyo chí yuku̱ xi̱ndoorí xa̱ʼa̱nú ta ndaʼa̱nú ni̱xi̱yo kití tí ndáchí, 22 yitu̱n kán kúú miíún táta rey, saáchi ndu̱káʼnu ña̱ xáʼndachíñún ta ndu̱ndakúña, nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱ʼnu tú yitu̱n yóʼo nda̱a̱ chí ndiví saá xa̱ʼnu ndee̱ ña̱ kúúmiíún ta iníísaá nu̱ú ñuʼú xáʼndachíñún.
23 ”’Ta yóʼó táta rey, xi̱niún iin ta̱ yi̱i̱ ta̱ ndáa, ta̱ va̱xinuu chí ndiví ta ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kaʼndandó yitu̱n yóʼo, sandíʼi-xa̱ʼa̱ndónú, soo va̱ása kaʼndandó xa̱ʼa̱nú ta va̱ása tuʼunndó ti̱oʼonú, chikaa̱ndó ka̱a ña̱ hierro xíʼin ña̱ cobre xa̱ʼa̱nú ta ná kindo̱o xa̱ʼa̱nú ma̱ʼñú ku̱ʼu̱. Ná ndaxinú xíʼin yúyú ta taxindó ná kindo̱o xa̱ʼa̱nú nu̱ú ndóo kití tí íyo yuku̱, ta taxindó ná ya̱ʼa u̱xa̱ tiempo”. 24 Táta rey, ña̱yóʼo kúú ña̱ kúni̱ kachi ña̱ ni̱xa̱níún ta ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ ta̱ káʼnu kundoʼún. 25 Tavána yóʼó ta va̱ása koún xíʼin na̱ yiví, kundika̱ún xíʼin kití tí íyo chí yuku̱ ta kaxíún ku̱ʼu̱ nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé si̱ndi̱ki̱. Ndaxiún xíʼin yúyú ta ya̱ʼa u̱xa̱ tiempo nda̱a̱ ná kunda̱a̱-iniún ña̱ mií Ndióxi̱ ta̱ káʼnu kúú ta̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ yiví, ta táxira ña̱ kaʼndachíñu na̱ kúni̱ miíra.
26 ”’Soo xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ ná kindo̱o xa̱ʼa̱ yitu̱n yóʼo xíʼin ti̱oʼonú, tuku kaʼndachíñún tá ná ndakuniún ña̱ íyo iin ta̱ xáʼndachíñu chí ndiví. 27 Xa̱ʼa̱ ña̱kán táta rey, ixaún ña̱ ma̱ní kuniso̱ʼún consejo ña̱ taxii̱ ndaʼún. Va̱ása ki̱ʼvikaún ku̱a̱chi ta kixáʼún keʼún ña̱ va̱ʼa; va̱ása keʼékaún ña̱ va̱ása va̱ʼa ta kundáʼvi-iniún kuniún na̱ nda̱ʼví. Tá ná keʼún ña̱yóʼo, sana ku̱a̱ʼáka tiempo va̱ʼaní koún’”.
28 Ndiʼi ña̱yóʼo kúú ña̱ ndo̱ʼo ta̱ rey Nabucodonosor.
29 Tá ni̱ya̱ʼa iin ku̱i̱ya̱, tá xíkara chí xi̱ní veʼera* nu̱ú xáʼndachíñura chí Babilonia. 30 Ta̱ rey xi̱kachira: “¿Á su̱ví ña̱yóʼo kúú Babilonia ña̱ káʼnu, ña̱ ke̱ʼíi̱ xíʼin ndeíi̱ ña̱ va̱ʼa koo veʼe nu̱ú kaʼndachíñui̱?”.
31 Tá káʼa̱nka ta̱ rey ña̱yóʼo, ni̱ka̱ʼa̱n iinna chí ndiví ta ka̱china: “Ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱nna xíʼin yóʼó ta̱ rey Nabucodonosor: ‘Va̱ása kaʼndachíñukaún chi ki̱ndaana chiñu yóʼo ndaʼún, 32 tavána yóʼó ta va̱ása koún xíʼin na̱ yiví. Kundika̱ún xíʼin kití tí íyo chí yuku̱ ta kaxíún ku̱ʼu̱ nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé tí si̱ndi̱ki̱. Ta ya̱ʼa u̱xa̱ tiempo nda̱a̱ ná kunda̱a̱-iniún ña̱ mií Ndióxi̱ ta̱ káʼnu kúú ta̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ yiví, ta táxira ña̱ kaʼndachíñu na̱ kúni̱ miíra’”.
33 Ta ndi̱ku̱n saá ndo̱ʼo ta̱ Nabucodonosor ña̱yóʼo. Ta ni̱xi̱nu tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra, xíká ni̱xi̱yora nu̱ú na̱ yiví ta ki̱xáʼara xáxira ku̱ʼu̱ nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé tí si̱ndi̱ki̱. Xi̱ndaxira xíʼin yúyú ta náni̱ní xa̱ʼnu ixí* xi̱níra nda̱a̱ táki̱ʼva náni̱ tu̱mi tí ta̱sú,* ta chíi̱nra xi̱naʼa̱ña nda̱a̱ táki̱ʼva náʼa̱ chíi̱n tí saa.
34 “Tá ni̱ya̱ʼa ku̱i̱ya̱ yóʼo, yi̱ʼi̱ ta̱ Nabucodonosor nda̱niʼii̱ nu̱úi̱ chí ndiví ta ki̱xáʼa ndákani vií tuku xi̱níi̱. Ki̱xáʼíi̱ ndásakáʼnui̱ Ndióxi̱ ta̱ káʼnu; nda̱sakáʼnui̱ ta̱ táku ndiʼi tiempo ta ta̱xii̱ tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ra saáchi ndiʼi tiempo ndísochíñura, ta kaʼndachíñura nu̱ú miíyó ta saátu nu̱ú na̱ se̱ʼeyó na̱ kaku chí nu̱únínu. 35 Tá ná chitáʼanyó na̱ yiví na̱ ndóo nu̱ú ñuʼú yóʼo xíʼinra, nda̱a̱ ni loʼo va̱ása ndáyáʼvina, kéʼéra ña̱ kúni̱ miíra xíʼin na̱ ángel ta saátu xíʼin na̱ ndóo nu̱ú ñuʼú. Ta kǒo na̱ kivi kasi nu̱úra á na̱ kivi ka̱ʼa̱n xíʼinra: ‘¿Ndáaña ke̱ʼún?’.
36 ”Ndi̱ku̱n saá ki̱xáʼa ndákani vií xi̱níi̱, ki̱xáʼa tukui̱ xáʼndachíñui̱ ta ndu̱káʼnu ña̱ xáʼndachíñui̱, ki̱xáʼana íxato̱ʼóna yi̱ʼi̱ ta va̱ʼa tuku xi̱naʼii̱. Na̱ kúúmií chiñu ña̱ ndáyáʼvi ta saátu na̱ ta̱a na̱ ndáyáʼvi, ki̱xi tukuna nu̱úi̱ ña̱ nda̱ka̱tu̱ʼunna yi̱ʼi̱, tuku ki̱xáʼíi̱ xáʼndachíñui̱ ta ki̱xáʼana íxato̱ʼókana yi̱ʼi̱.
37 ”Ta vitin yi̱ʼi̱ ta̱ Nabucodonosor, ndásakáʼnui̱ ta̱ xáʼndachíñu chí ndiví ta táxii̱ tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ra saáchi ndiʼi ña̱ kéʼéra ña̱ nda̱kú kúúña, ta ndiʼi ña̱ kéʼéra va̱ʼaníña ta kivi sakúkaʼanra nu̱ú na̱ kúta̱aní-ini”.