ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 28
Ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó tá ná yi̱ʼvíyó kuniyó Ndióxi̱
“Na̱ kéʼé ña̱ va̱ʼa íxato̱ʼóna Jehová” (PROV. 14:2).
YAA 122 Ndakú ná koo iniyó xíʼin Jehová
ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱a
1, 2. ¿Ndáa ki̱ʼva kítáʼan ña̱ ndóʼoyó tiempo vitin xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Lot?
NDÓʼOYÓ nda̱a̱ táki̱ʼva ndo̱ʼo iin ta̱ nda̱kúní ni̱xi̱yo ini xíʼin Jehová, ta̱ xi̱naní Lot, ta̱yóʼo xi̱ndi̱ʼi̱ní-inira xa̱ʼa̱ ña̱ kini ña̱ xi̱keʼé na̱ yiví saáchi xi̱xinira ña̱ sáa̱ní-ini Jehová xínira na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ kini (2 Ped. 2:7, 8). Ta xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuʼvi̱ní-inira xi̱xinira Jehová, xi̱kundasíníra ndiʼi ña̱ kini ña̱ kǒo kútóo Jehová. Ta saátu íyo tiempo ña̱ ndóo miíyó vitin, saáchi ku̱a̱ʼání na̱ yiví ni loʼo kǒo íxato̱ʼóna ña̱ káʼa̱nra, soo tá kúʼvi̱-iniyó xíniyóra ta íxato̱ʼóyóra saá kǒo keʼéyó ña̱ kini ña̱ va̱ása kútóora (Prov. 14:2).
2 Iin ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kǒo keʼéyó ña̱ kini kúú, ña̱ káʼa̱n Jehová xíʼinyó nu̱ú tutu ña̱ Proverbios. Ndiʼiyó kivi kundiku̱nyó consejo yóʼo, kúúyó na̱ va̱lí, na̱ xa̱a̱ chée, ná ñaʼá, á na̱ ta̱a.
ÑA̱ YÍʼVIYÓ XÍNIYÓ NDIÓXI̱ NDÁAÑA MIÍYÓ
Va̱ása kítáʼanyó xíʼin na̱ yiví na̱ kǒo ndásakáʼnu Jehová nu̱ú káchíñuyó, ta saátu va̱ása kéʼéyó táʼan ña̱ kini ña̱ kéʼéna ña̱ kivi sakúsuchí-ini Jehová. (Koto párrafo 3).
3. Nda̱a̱ táki̱ʼva kachi Proverbios 17:3, ¿ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kundaayó níma̱yó? (Koto na̱ʼná).
3 ¿Nda̱chun xíniñúʼu kundaaníyó níma̱yó? Saáchi Jehová xíni̱ra ndáaña ndíkaa̱ níma̱yó, ¿ndáaña kúni̱ kachi ña̱yóʼo? Miíyó na̱ yiví kǒo xíniyó ndáaña kúú ña̱ ñúʼu níma̱ inka na̱ yiví, soo Jehová kúnda̱a̱va-inira xíʼin ña̱yóʼo (kaʼvi Proverbios 17:3).b Tá xíto Jehová ña̱ xíniso̱ʼoyó ndiʼi ña̱ káʼa̱nra xíʼinyó kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó. Tá xíniso̱ʼoyó ndiʼi ña̱ káʼa̱nra xíʼinyó saá kúú ña̱ kǒo kuniso̱ʼoyó ña̱ vatá ña̱ sánáʼa̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa (Juan 4:14; 1 Juan 5:18, 19). Tá viíka ná kutáʼanyó xíʼin Ndióxi̱ saá kúú ña̱ kuʼvi̱níka iniyó kuniyóra ta ixato̱ʼókayóra, ta saátu kǒo keʼéyó ni iin ña̱ʼa ña̱ sákusuchí-inira ta ni iin yichi̱ kǒo keʼéyó ña̱ kini, ña̱kán tá ná kixi iin prueba nu̱úyó kivi ndakanixi̱níyó ña̱yóʼo: “Kúʼvi̱ní Jehová xínira yi̱ʼi̱ ña̱kán, ¿nda̱chun keʼíi̱ ña̱ kini ña̱ sakúsuchí-inira?” (1 Juan 4:9, 10).
4. ¿Ndáaña ke̱ʼé ñá Marta xa̱ʼa̱ ña̱ íxato̱ʼóñá Jehová?
4 Iin ñá hermana ñá íyo chí ñuu Croacia ñá naní Martac xi̱kuni̱ñá keʼéñá ña̱ kini. Ñáyóʼo káchiñá: “Kǒo níxikunda̱a̱-inii̱ ndáaña keʼíi̱, saáchi xi̱kuni̱níi̱ keʼíi̱ ña̱ kini, soo ña̱ chi̱ndeé yi̱ʼi̱ kúú ña̱ yíʼvii̱ xínii̱ Jehová”. Soo, ¿ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinñá? Chi̱ndeétáʼanña xíʼinñá ña̱ ndakanixi̱níñá ndáaña kundoʼoñá tá ná keʼéñá ña̱yóʼo, ta saátu kivi keʼé miíyó tá yáʼayó nu̱ú iin ña̱ kivi sandákava miíyó ña̱ keʼéyó iin ña̱ kini. Ná ndakaʼányó chi tá ná keʼéyó ña̱ kini kivi sakúsuchíyó-ini Jehová ta kǒo kivika ndasakáʼnuyóra (Gén. 6:5, 6).
5. ¿Ndáaña sákuaʼún xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Leo?
5 Na̱ yíʼvi xíni Jehová tá kéʼéna iin ña̱ʼa kini ndákunina ña̱ ku̱a̱chi miína kúúña, saátu kúnda̱a̱-inina tá kítáʼanna xíʼin na̱ yiví na̱ kǒo ndásakáʼnu Jehová kivi xa̱a̱na keʼéna ña̱ kini. Nda̱a̱ táki̱ʼva ndo̱ʼo ta̱ Leo ta̱ íyo chí República Democrática del Congo, tá ni̱ya̱ʼa ku̱mí ku̱i̱ya̱ ña̱ nda̱kuchira ki̱xáʼara kítáʼanra xíʼin na̱ kǒo ndásakáʼnu Jehová, ta̱yóʼo nda̱kanixi̱níra ña̱ nani kǒo kéʼéra táʼan ña̱ kéʼé na̱yóʼo va̱ása kíʼvivíra ku̱a̱chi nu̱ú Jehová. Soo, tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo ki̱xáʼara kéʼéra táʼan ña̱ xi̱keʼé na̱ migora, ki̱xáʼara xíʼira ndixi nda̱a̱ xi̱nira ta ki̱xáʼara kísi̱ra xíʼin ku̱a̱ʼá ná si̱ʼi. Na̱ yivá ta̱ Leo testigo Jehová xi̱kuuna ta ki̱xáʼara ndákanixi̱níra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ʼa ña̱ sa̱náʼa̱nara ta saátu ña̱ si̱íní ni̱xi̱yora tá ya̱chi̱. Na̱ anciano chi̱ndeétáʼanna xíʼinra ta na̱samara ña̱ xi̱keʼéra tasaá ndi̱kó tukura nu̱ú Jehová. Vitin ta̱ Leo kúsi̱íní-inira saáchi kúúra anciano xíʼin precursor especial.
6. ¿Ndáa u̱vi̱ ná ñaʼá kúú ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú artículo yóʼo?
6 Vitin ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱xi nu̱ú Proverbios capítulo 9, ta ña̱yóʼo kivi chindeétáʼanña xíʼin ndiʼiyó. Nu̱ú ña̱ capítulo yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ u̱vi̱ ná ñaʼá ná ndána̱ʼa̱ u̱vi̱ ña̱ʼa. Iinñá ndána̱ʼa̱ ña̱ ndíchi ta inkañá ndána̱ʼa̱ ña̱ kíʼví.d Nani káʼviyó párrafo ña̱ va̱xi yóʼo, ndakaʼán chi na̱ yiví na̱ kǒo ndásakáʼnu Jehová kúni̱na ku̱su̱nna xíʼin na̱ yiví na̱ ta̱ʼán ti̱ndaʼa̱ xíʼinna, ta saátu kútóonína kotonde̱ʼéna nu̱ú kée na̱ yiví chálá (Efes. 4:19). Xa̱ʼa̱ ña̱kán xíniñúʼu ndakundeéyó yi̱ʼvíyó kuniyó Jehová ta kuxíkáyó nu̱ú ña̱ kini (Prov. 16:6). U̱vi̱ saá ná ñaʼá ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ vitin, káʼa̱nná xíʼin na̱ yiví kíʼví na̱ kǒo kúúmií ña̱ ndíchi ña̱ ná ku̱ʼu̱nna kuxuna veʼená (Prov. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17). Tá ná kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n ñaʼá ndíchi kutakuvayó, soo tá ná kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n ñaʼá ñá kíʼví na̱ kuviva kúúyó.
NÁ KǑO KUNISO̱ʼOYÓ ÑA̱ KÁʼA̱N ÑAʼÁ ÑÁ KÍʼVÍ
Tá ná kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n ñaʼá ñá kíʼví kixi ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo nu̱úyó. (Koto párrafo 7).
7. Nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n Proverbios 9:13-18, ¿ndáaña ndóʼo na̱ kándíxa ña̱ káʼa̱n ñaʼá ñá kíʼví? (Koto na̱ʼná).
7 Ná kixáʼayó ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ “ñaʼá ñá kíʼví” (kaʼvi Proverbios 9:13-18).e Kǒo kúkaʼan nu̱úñá ta kána kóʼóñá: “Ndiʼi na̱ kǒo xíni̱ á na̱ kíʼví ná kixina yóʼo”. Ña̱yóʼo káʼa̱nñá xíʼin na̱ kíʼví ña̱ ná ku̱ʼu̱nna kuxuna xíʼinñá. Ta, ¿ndáaña ndóʼo na̱ ku̱a̱kiʼvi veʼeñá? “Kán íyo na̱ xa̱a̱ ndátu kuvi”. Su̱ví ña̱yóʼo kúú yichi̱ nu̱ú ña̱ káʼa̱n tutu Proverbios xa̱ʼa̱ iin ñaʼá ñá kéʼé ña̱yóʼo. Saáchi capítulo ña̱ va̱xi chí sa̱tá káʼa̱nña xíʼinyó xa̱ʼa̱ ñaʼá ñá kininí kéʼé xíʼin “ñá kísi̱ xíʼin ku̱a̱ʼá na̱ ta̱a”. Texto yóʼo káchiña: “Ndiʼi na̱ xáa̱ veʼeñá na̱ kuvi kúúna” (Prov. 2:11-19). Proverbios 5:3-10 káʼa̱nña xa̱ʼa̱ inka ñaʼá ñá kininí kéʼé saáchi kéʼéñá ña̱ kúni̱ miíñá. Siaʼa káchi Proverbios xa̱ʼa̱ ñáyóʼo: “Na̱ ndíku̱n sa̱táñá na̱ kuvi kúúna”.
8. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼé na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n ñaʼá ñá kíʼví?
8 Ndiʼi na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n ñá ñaʼá kíʼví, xíniñúʼu ndaka̱xinna ndáaña keʼéna: ña̱ ku̱ʼu̱nna nu̱ú íyoñá á va̱ása ku̱ʼu̱nna. Tá kǒo kíʼinyó kuenta kivi kixáʼayó keʼéyó ña̱ káʼa̱n ñáyóʼo, ña̱ kuni̱yó ku̱su̱nyó xíʼin na̱ kǒo nítindaʼa̱ xíʼinyó, á sana nu̱ú celular á nu̱ú computadora ña̱ kúúmiíyó kana na̱ yiví chálá. Ña̱kán, ¿ndáaña ndaka̱xinyó keʼéyó tá ná ndoʼoyó ña̱yóʼo?
9, 10. ¿Nda̱chun xíniñúʼu kundasíyó ña̱ kini?
9 Íyo ku̱a̱ʼá ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó tá ná kǒo keʼéyó ku̱a̱chi kini. Nu̱ú Proverbios va̱xi ña̱ káʼa̱n ñá ñaʼá kíʼví, ñáyóʼo káchiñá: “Ti̱kui̱í tá íxakuíʼnána vi̱si̱níra”. ¿Ndáaña ndána̱ʼa̱ “ti̱kui̱í tá íxakuíʼnána”? Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱ na̱ ti̱ndaʼa̱ tá kísi̱ xíʼin táʼanna, íyoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ti̱kui̱í tá sándi̱ko-inina (Prov. 5:15-18). Iin ta̱a xíʼin iin ñaʼá na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ kiviva ku̱su̱n xíʼin táʼanna. Soo tá káʼa̱n Proverbios xa̱ʼa̱ “ti̱kui̱í tá íxakuíʼnána” ña̱yóʼo kúni̱ kachiña, ña̱ kísi̱ iin ta̱a xíʼin iin ñaʼá ta ta̱ʼán tindaʼa̱na, á na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ kísi̱na xíʼin na̱ kǒo nítindaʼa̱ xíʼinna, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo yáʼanndosóna ley Ndióxi̱. Na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱yóʼo kéʼé se̱ʼénaña, nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé iin ta̱ kui̱ʼná tá ku̱a̱ʼa̱nra ixakuíʼnára. Tá “ti̱kui̱í tá íxakuíʼnána” vi̱si̱níra nu̱ú na̱ kǒo xíín natúʼun xa̱ʼa̱ ku̱a̱china, soo sándaʼvina miívana, saáchi Jehová xítora ndiʼi ña̱ kúú ta kǒo kivi sandáʼviyóra. Ndáyáʼviníka ña̱ kitáʼanyó xíʼin Jehová nu̱úka ña̱ keʼéyó ña̱ kini (1 Cor. 6:9, 10). Soo, su̱ví ña̱yóʼo kúú ndiʼiña.
10 Na̱ yiví na̱ kísi̱ xíʼin na̱ ta̱ʼán tindaʼa̱ xíʼinna, va̱ása va̱ʼa kúni̱na xíʼin miína, ndákanixi̱nína ña̱ kǒo ndáyáʼvina, kée̱ se̱ʼena, ta kíxáʼa káku ku̱a̱chi ti̱xin veʼena. Ña̱kán ná kǒo kandíxayó ña̱ káʼa̱n ñaʼá ñá kíʼví. Ku̱a̱ʼání na̱ kéʼé ña̱ kini su̱ví nu̱ú Jehová kuití kúxíkana chi savana nda̱a̱ kíʼinna kue̱ʼe̱ ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíʼi̱na (Prov. 7:23, 26). Proverbios capítulo 9 versículo 18 káchiña: “Ndiʼi na̱ ni̱xa̱ʼa̱n nu̱úñá na̱ xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱ kúúna”. Ku̱a̱ʼání na̱ yiví kúnda̱a̱-inina tá ná ku̱ʼu̱nna nu̱ú ñaʼá ñá kíʼví yóʼo kuvina. Tásaá, ¿nda̱chun ku̱a̱ʼa̱nna veʼeñá? (Prov. 9:13-18).
11. ¿Nda̱chun va̱ása va̱ʼa kotoyó nu̱ú kée na̱ yiví chálá?
11 Ña̱ pornografía á nu̱ú kée na̱ yiví chálá ndiʼi lugar íyoña. Savana káʼa̱nna ña̱ kǒo ku̱a̱chiví ña̱ kotoyóña, soo su̱ví ña̱ nda̱a̱ví kúú ña̱yóʼo. Saáchi na̱ xíto ña̱yóʼo kúni̱kana kotonaña, sándiʼi-xa̱ʼa̱ñana ta va̱ása va̱ʼaka ndákanixi̱nína xa̱ʼa̱ inkana. Na̱ yiví na̱ xíto ña̱yóʼo íxayo̱ʼvi̱níña xíʼinna nandósona xa̱ʼa̱ña, ta ña̱yóʼo kǒo chíndeétáʼanña xíʼinna chi kúni̱níkana keʼéna ña̱ kini (Col. 3:5; Sant. 1:14, 15). Ku̱a̱ʼá na̱ xíto nu̱ú kée na̱ yiví chálá xáa̱na kíʼvina ku̱a̱chi kini ta kísi̱na xíʼin na̱ ta̱ʼán tindaʼa̱ xíʼinna.
12. ¿Ndáaña keʼéyó tá kána iin na̱ʼná nu̱ú celularyó ña̱ kivi chika̱a̱-iniyó keʼéyó ña̱ kini?
12 ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá nu̱ú tabletayó á celularyó kána na̱ʼná na̱ yiví chálá? Ndi̱ku̱n kama ná sayáʼayóña ta kǒo kotoyóña. Iin ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ása kotoyó ña̱yóʼo kúú, ña̱ ndakaʼányó ña̱ ndáyáʼviníka ña̱ vií kutáʼanyó xíʼin Jehová. Soo, sava na̱ʼná su̱ví na̱ yiví cháláví va̱xi nu̱úña, nisaá xíniñúʼu kiʼinníyó kuenta chi kivi saxínuña-iniyó ta keʼéyó ña̱ kini, ¿nda̱chun kǒo xíniñúʼu kotoyó ña̱yóʼo? Saáchi kǒo kúni̱yó ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ kini, ña̱ kuni̱yó ku̱su̱nyó xíʼin na̱ kǒo nítindaʼa̱ xíʼinyó (Mat. 5:28, 29). Iin ta̱ anciano ta̱ ñuu Tailandia ta̱ naní David káchira: “Ndiʼi tiempo ndákanixi̱níi̱ ña̱yóʼo: ‘Ni su̱ví na̱ yiví chálá va̱xi nu̱ú na̱ʼná yóʼo, soo ¿á kutóo Jehová ña̱ kotoi̱ña?’. Ña̱yóʼo kúú ña̱ chíndeétáʼan xíʼi̱n ña̱ vií koo ña̱ keʼíi̱”.
13. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ndaka̱xin viíyó ña̱ keʼéyó?
13 Tá chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ ixato̱ʼóyó Jehová saá kúú ña̱ viíní koo ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó, xa̱ʼa̱ ña̱kán Proverbios 9:10 káchiña “ña̱ yíʼviyó xíniyó Jehová kúú ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ni̱ʼíyó ña̱ ndíchi”. Ta ña̱yóʼo kúú ña̱ káxiní káʼa̱n nu̱ú kíxáʼa Proverbios capítulo 9, saáchi yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ñaʼá ñá ndána̱ʼa̱ ña̱ ndíchi.
NÁ KUNISO̱ʼOYÓ ÑA̱ KÁʼA̱N ÑAʼÁ ÑÁ NDÍCHI
14. ¿Ndáaña káʼa̱n Proverbios 9:1-6 xa̱ʼa̱?
14 (Kaʼvi Proverbios 9:1-6).f Yóʼo ndáni̱ʼíyó tu̱ʼun ña̱ káʼa̱n mií Jehová xíʼinyó, saáchi ta̱yóʼo kúú ta̱ i̱xava̱ʼa miíyó ta ndíchiníra (Prov. 2:6; Rom. 16:27). Tutu ña̱ Proverbios káʼa̱nña xíʼinyó xa̱ʼa̱ iin veʼe ña̱ kúúmií u̱xa̱ columna, xíʼin ña̱yóʼo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ʼaní-ini Jehová saáchi miíra va̱ʼaní kítáʼanra xíʼin ndiʼi na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱nra.
15. ¿Ndáaña káʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinyó keʼéyó?
15 Jehová va̱ʼaní-inira ta ku̱a̱ʼání ña̱ʼa táxira ndaʼa̱yó. Ña̱yóʼo kúú ña̱ va̱ʼaní ndána̱ʼa̱ ñaʼá ñá ndíchi ñá káʼa̱n Proverbios capítulo 9 xa̱ʼa̱, saáchi xa̱a̱ nda̱saviíñá ndiʼi ña̱ʼa, xa̱a̱ i̱xaviíñá ku̱ñu xíʼin tá vino, ta saátu xa̱a̱ chi̱nuuñá ndiʼi ña̱ʼa nu̱ú mesa (Prov. 9:2). Ta saátu, táki̱ʼva káʼa̱n versículo 4 xíʼin 5, ñaʼá ñá ndána̱ʼa̱ ña̱ “ndíchi” káʼa̱nñá xíʼin na̱ yiví na̱ kǒo xíni̱: “Naʼandó, ta kuxundó ña̱ xíxii̱”. ¿Nda̱chun xíniñúʼu kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n ñá ñaʼá yóʼo? Saáchi Jehová kúni̱ra kundaara miíyó ta taxira ña̱ ndíchi ndaʼa̱yó. Ya̱chi̱ka káʼa̱nra xíʼinyó, saáchi kǒo kúni̱ra ná kixi tu̱ndóʼo nu̱úyó ni ña̱ xo̱ʼvi̱yó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéyó tá ya̱chi̱, ña̱kán chíndeétáʼanra xíʼin na̱ nda̱kú íyo ini xíʼinra ña̱ ndíchiní koona (Prov. 2:7). Tá íxato̱ʼóyó Jehová ta xíniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱nra saá kúú ña̱ va̱ása keʼéyó nda̱a̱ ni iin ña̱ kini ta kusi̱íní-iniyó (Sant. 1:25).
16. Xa̱ʼa̱ ña̱ yíʼvi ta̱ Alain xínira Jehová, ¿ndáaña ke̱ʼéra, ta ndáaña va̱ʼa nda̱kiʼinra?
16 Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iin ejemplo ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó ña̱ tá íxato̱ʼóníyó Ndióxi̱ ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ viíní koo ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó. Ta̱ Alain kúúra anciano ta kúútura maestro ti̱xin iin escuela. Ta̱yóʼo káchira: “Ku̱a̱ʼání na̱ maestro na̱ káchíñu xíʼi̱n káʼa̱nna ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼin na̱ va̱lí ña̱ sakúaʼakana ndáa ki̱ʼva íyoyó kúú, ña̱ kotondeʼéna película nu̱ú kée na̱ yiví chálá”. Soo ta̱ Alain xíni̱ra ña̱ su̱ví ña̱ ndixaví kúú ña̱yóʼo. Ta̱yóʼo káʼa̱nkara ndáaña ke̱ʼéra: “Xa̱ʼa̱ ña̱ íxato̱ʼíi̱ Jehová kǒo níxii̱n kotonde̱ʼíi̱ película kán, ta ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin na̱ maestro kán ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ kǒo kívi kotoi̱ ña̱yóʼo”. Xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Alain ña̱yóʼo, ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ ndíchiní íyora, ta ke̱ʼéra ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun yóʼo: “Kakandó nu̱ú yichi̱ ña̱ táxi ña̱ ndíchi ndaʼa̱ndó” (Prov. 9:6). Sava na̱ maestro na̱ káchíñu xíʼinra ki̱ʼinna kuenta ña̱ nda̱kúní íyo inira xíʼin Ndióxi̱, xa̱ʼa̱ ña̱kán ki̱xáʼa savana sákuaʼana xa̱ʼa̱ Jehová ta ki̱xáʼana xáʼa̱nna reunión.
Tá ná kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinyó, si̱íní kooyó tiempo vitin ta saátu kutakuyó ndiʼi tiempo chí nu̱únínu. (Koto párrafo 17 xíʼin 18).
17, 18. ¿Ndáaña va̱ʼa ndákiʼin na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ tiempo vitin, ta ndáaña ndakiʼinna chí nu̱únínu? (Koto na̱ʼná).
17 Jehová xi̱niñúʼura u̱vi̱ ná ñaʼá yóʼo ña̱ va̱ʼa na̱ʼa̱ra ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tasaá si̱í kooyó. Ta na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n ñaʼá ñá kíʼví, na̱yóʼo kúú na̱ kéʼé ña̱ kini saáchi kúni̱na keʼéna ña̱ʼa ña̱ sákusi̱í-ini mií kuitína, ta kǒo ndákanixi̱nína xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ ki̱xi nu̱úna chí nu̱únínu, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kuvina (Prov. 9:13, 17, 18).
18 Soo na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ ta kándíxanara ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndákiʼinna ta kúsi̱íní-inina, saáchi mií Jehová sánáʼa̱na ta ndiʼi ña̱ sákuaʼana ña̱ va̱ʼa kúúña ta nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin comida ña̱ ya̱sinní saá íyoña (Is. 65:13). Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ profeta Isaías ña̱ kaʼyíra ña̱yóʼo: “Kuniso̱ʼondó ña̱ káʼi̱n, ta nina ña̱ va̱ʼa kuxundó” (Is. 55:1, 2). Ná sakúaʼayó kutóoyó ña̱ kútóo Jehová ta ná kundasíyó kuniyó ña̱ kúndasíra xínira (Sal. 97:10). Kúsi̱íní-iniyó ña̱ káʼa̱nyó xíʼin inkana ña̱ kuyatinna nu̱ú Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na kuumiína ña̱ ndíchi. Ta íyoyó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ná ñaʼá ná káʼa̱n Proverbios capítulo 9 xa̱ʼa̱, ná ndíta chí nu̱ú súkun ta kána kóʼóná: “Na̱ va̱ása xíni̱ ná kixina yóʼo”. Ndiʼi miíyó ta saátu na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱nyó ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndakiʼinyó tiempo vitin ta saátu chí nu̱únínu, ña̱kán tá ná chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ kakayó “yichi̱ ña̱ táxi ña̱ ndíchi ndaʼa̱yó”, kivi kutakuyó ndiʼi saá tiempo (Prov. 9:3, 4, 6).
19. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Eclesiastés 12:13, 14, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼéyó? (Koto recuadro ña̱ naní “Ña̱ va̱ʼa ndákiʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ íxato̱ʼóyó Ndióxi̱”).
19 (Kaʼvi Eclesiastés 12:13, 14).g Ndóoyó tiempo nu̱ú ndíʼi, ta ku̱a̱ʼání ña̱ kini íyo, soo miíyó kúni̱níyó ixato̱ʼóyó Jehová saáchi kúni̱níyó kundaayó ña̱ ndíkaa̱ níma̱yó, ta kǒo kúni̱yó keʼéyó ña̱ kini ña̱ sakúxíka miíyó nu̱ú Jehová. Xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-iniyó xíniyó Jehová ta íxato̱ʼóyóra, chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ yiví ña̱ ná nandukúna ña̱ ndíchi ña̱ kúúmiíra ta ná chika̱a̱na ndee̱ ña̱ kuniñúʼunaña.
YAA 127 ¿Nda̱saa xíniñúʼu kooyó?
a Miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ kúni̱yó yi̱ʼvíyó kuniyóra, chi tá kéʼéyó ña̱yóʼo iin ña̱ va̱ʼaní kúúña, tá yíʼviyó xíniyó Ndióxi̱ ña̱yóʼo ndáaña miíyó ta chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kǒo ku̱su̱nyó xíʼin na̱ kǒo nítindaʼa̱ xíʼinyó, ni ña̱ kǒo kotoyó nu̱ú kée na̱ yiví chálá. Nu̱ú artículo yóʼo sakúaʼayó ña̱ va̱xi nu̱ú Proverbios capítulo 9, saáchi yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ u̱vi̱ ná ñaʼá ná ndána̱ʼa̱ u̱vi̱ ña̱ʼa, iinñá ndána̱ʼa̱ ña̱ ndíchi, ta inkañá ndána̱ʼa̱ ña̱ kíʼví, ña̱ sakúaʼayó nu̱ú capítulo yóʼo va̱ʼaní chindeétáʼanña xíʼinyó tiempo vitin ta saátu chí nu̱únínu.
b Proverbios 17:3: “Ña̱ oro xíʼin ña̱ plata xáʼminaña ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina á nina ña̱ va̱ʼa kuuña, soo Jehová kúú ta̱ xíto níma̱ ndiʼi na̱ yiví”.
c Na̱sama sava ki̱vi̱na.
d Nu̱ú Romanos 5:14 xíʼin Gálatas 4:24 káʼa̱nkaña xa̱ʼa̱ ña̱ va̱xi yóʼo.
e Proverbios 9:13-18: “Ñá ñaʼá kíʼví yóʼo kininí kéʼéñá, kǒo xíni̱ñá nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa. 14 Níndúʼúñá nu̱ú iin tayi̱ chí yéʼé veʼeñá, chí xi̱ní ñuu 15 ta kána kóʼóñá na̱ ku̱a̱yaʼa kán, na̱ ku̱a̱ʼa̱n chí yichi̱ nu̱ú níndúʼúñá, 16 ‘Ndiʼi ndóʼó na̱ kíʼví naʼandó yóʼoʼ. Ñáyóʼo káʼa̱nñá xíʼin na̱ kǒo kúúmií ña̱ ndíchi ta káchiñá: 17 ‘Ti̱kui̱í tá íxakuíʼnána vi̱si̱níra, ta si̱ta̱váʼa ña̱ xíxi se̱ʼéna ya̱sínníñaʼ. 18 Soo na̱ yiví na̱ ku̱a̱ʼa̱n veʼeñá kǒo xíni̱na ña̱ lugar kán íyo na̱ xa̱a̱ ndátu kuvi, ndiʼi na̱ ku̱a̱ʼa̱n veʼeñá nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱ saá íyona”.
f Proverbios 9:1-6: “Ña̱ ndíchi íyoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin ñaʼá ñá i̱xava̱ʼa iin veʼe, ta ke̱ʼéñá u̱xa̱ columna. 2 xa̱a̱ i̱xava̱ʼañá ku̱ñu, xa̱a̱ i̱xatu̱ʼvañá vino, ta xa̱a̱ nda̱saviíñá ndiʼi ña̱ʼa nu̱ú mesa, 3 chi̱ndaʼáñá ná káchíñu nu̱úñá ña̱ ku̱ʼu̱nná nu̱ú súkunní ta kana kóʼóná: 4 ‘Ndiʼi na̱ kǒo xíni̱ ná kixina yóʼo’. Ñáyóʼo káʼa̱nñá xíʼin ndiʼi na̱ kǒo kúnda̱a̱-ini: 5 ‘Xaandó, kuxundó ña̱ xíxii̱, ta koʼondó vino tá i̱xava̱ʼi̱’. 6 Kixáʼandó kuumiíndó ña̱ ndíchi ta kutakundó, kakandó nu̱ú yichi̱ ña̱ táxi ña̱ ndíchi ndaʼa̱ndó”.
g Eclesiastés 12:13, 14: “Tándi̱ʼi xi̱niso̱ʼi̱ ndiʼi ña̱yóʼo, ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱xa̱i̱ ku̱nda̱a̱-inii̱: ixato̱ʼó Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ ta keʼé ña̱ káʼa̱nra, chi ndiʼi ña̱yóʼo kúú ña̱ xíniñúʼu keʼé iin na̱ yiví. 14 Saáchi Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ ndatiinra ku̱a̱chi xíʼinyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ kéʼéyó, nda̱a̱ ña̱ʼa ña̱ íyo se̱ʼé kotora ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inira á ña̱ va̱ʼa kúúña á ña̱ va̱ása va̱ʼa kúúña”.