BIBLIOTECA NU̱Ú INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA NU̱Ú INTERNET
tu’un sâví
ǒ
  • ʼ
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • ǐ
  • o̱
  • ǒ
  • u̱
  • BIBLIA
  • NDIʼI TUTU
  • REUNIÓN
  • bt cap. 15 pág. 117-123
  • “Nda̱sandakúna-ini na̱ congregación”

Kǒo video ndíka̱a̱ yóʼo.

Káʼnu koo iniún, kǒo kívi kana ña̱ video.

  • “Nda̱sandakúna-ini na̱ congregación”
  • Ná ndakani ndiʼiyó nu̱úna xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱
  • Subtema
  • Inka ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ña
  • “Ndi̱ku̱n ná ndikóyó kotoyó na̱ hermano” (Hechos 15:36)
  • “Ndeéní ni̱nda̱ʼyi̱ nu̱ú táʼanna” (Hechos 15:37-41)
  • “Va̱ʼaní xi̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ra” (Hechos 16:1-3)
  • “Va̱ʼaníka ki̱xáʼana kándíxana Ndióxi̱” (Hechos 16:4, 5)
  • Ni̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ Jehová saáchi miíra ta̱xi ndee̱ ndaʼa̱na ña̱ va̱ása yi̱ʼvína
    Ná ndakani ndiʼiyó nu̱úna xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱
  • Na̱ va̱lí kúa̱an, kundiku̱nndó yichi̱ ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Timoteo
    Tutu Ña̱ Nátúʼun xíʼinyó Xa̱ʼa Reino Jehová (Ña̱ kaʼviyó) 2025
  • Ta na̱yóʼo “ni̱kusi̱íkaví-inina ta nda̱kiʼinna espíritu santo”
    Ná ndakani ndiʼiyó nu̱úna xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱
  • Ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Timoteo
    Ña̱ sákuaʼayó nu̱ú Biblia
Ná ndakani ndiʼiyó nu̱úna xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱
bt cap. 15 pág. 117-123

CAPÍTULO 15

“Nda̱sandakúna-ini na̱ congregación”

Na̱ superintendente viajante xáʼa̱nna xítona na̱ congregación ña̱ va̱ʼa ndasandakúna-inina

Ka̱naña nu̱ú Hechos 15:36–16:5

1-3. a) ¿Ndáa ta̱ kúú ta̱ ku̱a̱ʼa̱n xíʼin ta̱ Pablo vitin, ta ndáaña xíniyó xa̱ʼa̱ra? b) ¿Ndáaña sakúaʼayó nu̱ú capítulo yóʼo?

NANI xíkana ku̱a̱ʼa̱nna, ku̱a̱ʼání yichi̱ ña̱ kininí káa íyo, ta̱ Pablo ndákanixi̱níra ta xítora nu̱ú ta̱ loʼo ku̱a̱ʼa̱n xíʼinra. Timoteo naníra, ki̱ʼva o̱ko̱ ku̱i̱ya̱ra ta íyoní ndee̱ra. Nani ndákundeéra xíkara ku̱a̱ʼa̱nra, xíkáka kíndo̱o veʼera nu̱úra, ta ñuu Listra xíʼin Iconio ku̱a̱ʼa̱n kíndo̱oña chí sa̱tá. Ta, ¿ndáaña kivi kundoʼona nu̱ú ku̱a̱ʼa̱nna? Ña̱yóʼo kúú yichi̱ u̱vi̱ ña̱ ku̱a̱ʼa̱n ta̱ Pablo ña̱ kúúra misionero, ña̱kán xa̱a̱ xíni̱vara ña̱ kivi ya̱ʼara nu̱ú tu̱ndóʼo. Soo ¿á kuchiñu ta̱ loʼo ta̱ ku̱a̱ʼa̱n xíʼinra yóʼo ya̱ʼara nu̱ú tu̱ndóʼo?

2 Sana ndáaní-ini ta̱ Pablo ta̱ Timoteo. Xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼora, kúnda̱a̱-inira ña̱ xíniñúʼura iin ta̱ vií kitáʼan xíʼinra nu̱ú ku̱a̱ʼa̱nra. U̱vi̱ saána ku̱a̱ʼa̱nna kotona na̱ congregación ña̱ va̱ʼa ndasandakúna-inina, ña̱kán kúnda̱a̱-inira ña̱ xíniñúʼu vií kitáʼanna tasaá saxínuna chiñu ña̱ kúúmiína. Sana ndákanixi̱níra saá xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼora xíʼin ta̱ Bernabé. Ta, ¿ndáaña ku̱u? Ndeéní ni̱na̱ána ta ta̱ʼví táʼanna.

3 Nu̱ú capítulo yóʼo sakúaʼayó xa̱ʼa̱ ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó tá kǒo kítáʼan vií tu̱ʼunyó. Saátu sakúaʼayó nda̱chun nda̱kaxin ta̱ Pablo ta̱ Timoteo ña̱ ku̱ʼu̱nra xíʼinra, ta kunda̱a̱ va̱ʼaka iniyó xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ ndáyáʼviní ña̱ kéʼé na̱ superintendente ña̱ circuito.

“Ndi̱ku̱n ná ndikóyó kotoyó na̱ hermano” (Hechos 15:36)

4. ¿Nda̱chun nda̱kaxin ta̱ Pablo ndikóra yichi̱ u̱vi̱ tá xa̱a̱ kúúra misionero?

4 Nu̱ú capítulo chí sa̱tá sa̱kuaʼayó ña̱ ta̱ Pablo, ta̱ Bernabé, ta̱ Judas xíʼin ta̱ Silas ni̱xa̱ʼa̱nna chí congregación ña̱ Antioquía ña̱ ka̱ʼa̱nna xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kaxinna ke̱ʼéna xa̱ʼa̱ ña̱ ta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱na tasaá ndasandakúna ini na̱ hermano ta chikaa̱na ndee̱ xíʼinna. Ta, ¿ndáaña ku̱u? Ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼin ta̱ Bernabé: “Ndi̱ku̱n ná ndikóyó kotoyó na̱ hermano na̱ ndóo ndiʼi ñuu nu̱ú na̱túʼunyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Jehová ña̱ va̱ʼa kotoyó á ndóo va̱ʼana” (Hech. 15:36). Yichi̱ u̱vi̱ ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nra tá xa̱a̱ kúúra misionero va̱ása níxa̱ʼa̱n kuitíra kotora na̱ cristiano na̱ sa̱kán nda̱kuchi. Tá saá, ¿ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ ndi̱kóra yichi̱ u̱vi̱? Tutu Hechos káʼa̱nña xíʼinyó xa̱ʼa̱ u̱vi̱ ña̱yóʼo: ña̱ nu̱ú, ña̱ káʼa̱nra xíʼin na̱ hermano xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kaxin na̱ apóstol xíʼin na̱ anciano na̱ ñuu Jerusalén (Hech. 16:4). Ña̱ u̱vi̱, ña̱ ndasandakúra-ini na̱ hermano na̱ ñuu kán xa̱ʼa̱ ña̱ kúúra superintendente viajante (Rom. 1:11, 12). ¿Ndáa ki̱ʼva ndíku̱n na̱ testigo Jehová yichi̱ na̱ cuerpo gobernante na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú?

5. ¿Ndáa ki̱ʼva níʼi na̱ Cuerpo Gobernante yichi̱ nu̱ú na̱ congregación ta ndáa ki̱ʼva chíkaa̱na ndee̱ xíʼinna?

5 Na̱ xíniñúʼu ta̱ Cristo ña̱ va̱ʼa kuniʼira yichi̱ nu̱ú na̱ congregación tiempo vitin kúú na̱ Cuerpo Gobernante. Na̱yóʼo xíniñúʼuna carta, tutu ña̱ tavána ña̱ va̱xi nu̱ú celular á nu̱ú computadora, reunión ta saátu xíniñúʼuna inkaka ña̱’a ña̱ va̱ʼa chikaa̱na ndee̱ xíʼin ndiʼi congregación ña̱ íyo iníísaá ñuyǐví. Ta saátu chíkaa̱na ndee̱ ña̱ viíní kiʼinna kuenta xíʼin iin tá iin congregación yóʼo. Ña̱ va̱ʼa saxínuna ña̱yóʼo, ndáka̱xinna na̱ anciano na̱ íyo tu̱ʼva ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na koona superintendente na̱ circuito tasaá ku̱ʼu̱nna kotona congregación ña̱ íyo iníísaá ñuyǐví.

6, 7. ¿Ndáaña kúú sava chiñu ña̱ ndáyáʼviní kéʼé na̱ superintendente ña̱ circuito?

6 Tá xáʼa̱n na̱ superintendente ña̱ circuito xítona iin congregación ndíʼi-inina xa̱ʼa̱ iin tá iin na̱ hermano tasaá chíkaa̱na ndee̱ xíʼinna. ¿Ndáa ki̱ʼva kéʼéna ña̱yóʼo? Ndíku̱nna yichi̱ na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú, tá kúú ta̱ Pablo. Ta̱yóʼo ta̱xira consejo yóʼo ndaʼa̱ inka ta̱ superintendente viajante: “Natúʼún xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱, kundi̱ʼi̱ní-iniún keʼúnña ni kúúña tiempo va̱ʼa á tiempo ña̱ yo̱ʼvi̱, chindeétáʼan xíʼin inkana ña̱ vií ná keʼéna, ka̱ʼa̱n xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼéna, taxi consejo ndaʼa̱na, kúee koo iniún xíʼinna ta viíní sanáʼúnna”. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nkara: “Ndakundéún natúʼún xa̱ʼa̱ tu̱ʼun va̱ʼa” (2 Tim. 4:2, 5).

7 Táki̱ʼva káʼa̱n consejo yóʼo, na̱ superintendente ña̱ circuito xíʼin ñá síʼina, tá xa̱a̱ na̱ tindaʼa̱ kúúna, chíndeétáʼanna xíʼin na̱ congregación ña̱ keʼéna xa̱a̱ síín síín ña̱ʼa ti̱xin predicación. Xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní sánáʼa̱na ta kútóonína natúʼunna xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, va̱ʼaní yichi̱ sándakoona nu̱ú na̱ hermano (Rom. 12:11; 2 Tim. 2:15). Va̱ʼaní náʼa̱ na̱yóʼo ña̱ kúʼvi̱-inina xínina inkana ta saátu ña̱ kútóonína kachíñuna nu̱ú Ndióxi̱. Ni niʼníní á vi̱xinní, ni kininí káa nu̱ú xíkana, na̱yóʼo chíkaa̱na ndee̱ ña̱ ku̱ʼu̱nna (Filip. 2:3, 4). Chíkaa̱na ndee̱ xíʼin na̱ hermano, sanáʼa̱nana ta saátu táxina consejo ndaʼa̱na ti̱xin discurso ña̱ táxina. Ña̱ kivi keʼéyó kúú ña̱ kotoyó ña̱ va̱ʼaní kéʼé na̱ superintendente tasaá kundiku̱nyó yichi̱na ña̱ va̱ʼaní ndásakáʼnuna Ndióxi̱ (Heb. 13:7).

“Ndeéní ni̱nda̱ʼyi̱ nu̱ú táʼanna” (Hechos 15:37-41)

8. ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Bernabé tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo ña̱ ndikó tukuna kotona na̱ hermano?

8 Nu̱ú ta̱ Bernabé iin ña̱ va̱ʼaní xi̱kuu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo ña̱ ndikó tukuna kotona na̱ hermano (Hech. 15:36). U̱vi̱ saána va̱ʼaní ni̱xa̱a̱na ki̱táʼanna ta xa̱a̱ xi̱xini̱ va̱ʼana ña̱ congregación ña̱ íyo lugar nu̱ú ni̱xa̱ʼa̱nna (Hech. 13:2–14:28). Ña̱kán iin ña̱ va̱ʼaníva kúú ña̱ ni̱tu̱vina ña̱ inkáchi ndikó tukuna ña̱ ku̱ʼu̱nna natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Soo íyo ña̱ i̱xayo̱ʼvi̱ xíʼinna. Hechos 15:37 káchiña: “Ta̱ Bernabé xi̱kuni̱ra ku̱ʼu̱n ta̱ Juan xíʼinna, ta̱ xi̱ka̱ʼa̱nna Marcos xíʼin”. Nda̱a̱ táki̱ʼva xítoyó, ta̱ Bernabé kǒo nínda̱ka̱tu̱ʼunra á kivi ku̱ʼu̱n ta̱ Marcos xíʼinna chi “xi̱kuni̱ra” ná ku̱ʼu̱n ta̱yóʼo xíʼinna, chi primora xi̱kuura.

9. ¿Nda̱chun va̱ása níkitáʼanka ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé?

9 Ta̱ Pablo kǒo níxiinra ña̱ ku̱ʼu̱n ta̱ Marcos xíʼinna. Ta ña̱ relato káʼa̱nña ndáa xa̱ʼa̱ xi̱kuuña: “Ta̱ Pablo kǒo níxiinra ku̱ʼu̱n ta̱yóʼo xíʼinna saáchi sa̱ndákoorana chí Panfilia, ta kǒo níxa̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱” (Hech. 15:38). Nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱niyó, ta̱ Marcos xa̱a̱ ni̱xa̱ʼa̱nvara xíʼin ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Pablo tá ni̱xa̱ʼa̱nra yichi̱ nu̱ú tá ki̱xáʼara kúúra misionero, soo va̱ása níndo̱ora xíʼinna nda̱a̱ tá sa̱ndíʼina ke̱ʼéna chiñu yóʼo (Hech. 12:25; 13:13). Tá sa̱kán ki̱xáʼana kéʼéna viaje yóʼo ta íyona chí Panfilia, ta̱ Marcos sa̱ndákoorana ta ndi̱kóra chí Jerusalén. ¿Nda̱chun ke̱ʼéra saá? Tu̱ʼun Ndióxi̱ kǒo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, soo sana ta̱ Pablo ki̱ʼinra kuenta ña̱ va̱ása nísaxínu ta̱yóʼo ña̱ ki̱ndoora keʼéra. Ta sana i̱xayo̱ʼvi̱ña xíʼin ta̱ Pablo kundaa-inira ta̱yóʼo.

10. ¿Ndáaña ku̱u xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása inkáchi níxi̱yo ña̱ xi̱kuni̱ ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé keʼéna?

10 Ta̱ Bernabé xi̱kuni̱ra ña̱ ná ku̱ʼu̱n ta̱ Marcos xíʼinna, soo ta̱ Pablo kǒo níxi̱kuni̱ra ña̱ ku̱ʼu̱n ta̱yóʼo xíʼinna. “Tasaá ndeéní ni̱nda̱ʼyi̱ nu̱ú táʼanna ta ni̱sa̱a̱na nu̱ú táʼanna ta ta̱ʼví-táʼanna” (Hech. 15:39). Ta̱ Bernabé ku̱a̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Marcos chí isla ña̱ Chipre, ñuu nu̱ú ka̱kura. Soo ta̱ Pablo nda̱kaxinra ña̱ ku̱ʼu̱nra yichi̱ u̱vi̱ ña̱ kotora na̱ hermano. Ña̱ relato káchikaña: “Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱n na̱ hermano xa̱ʼa̱ ta̱ Pablo xíʼin Jehová ña̱ ná kundaarara, saá nda̱kiʼinra ta̱ Silas ku̱a̱ʼa̱n xíʼinra” (Hech. 15:40). Ta u̱vi̱ saána ni̱ya̱ʼana chí Siria xíʼin Cilicia ta kán nda̱sandakúna-ini na̱ congregación (Hech. 15:41).

11. ¿Ndáaña va̱ʼa xíniñúʼu kuumiíyó ña̱ va̱ása kama sa̱a̱yó tá sása̱a̱ inkana miíyó?

11 Relato yóʼo sándakaʼánña miíyó ña̱ ndiʼiyó kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi. Ná ndakaʼányó chi na̱ cuerpo gobernante kúú na̱ chi̱ndaʼá ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé, ta sana ta̱ Pablo nda̱a̱ xi̱kuura táʼan na̱yóʼo. Soo nisaá, u̱vi̱ saá na̱yóʼo ni̱ya̱ʼana nu̱ú tu̱ndóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuuna na̱ yiví ku̱a̱chi. ¿Á xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱nda̱ʼyi̱ nu̱ú táʼanna va̱ása viíka kitáʼanna? Va̱ása. Ni u̱vi̱ saána xi̱kuuna na̱ yiví ku̱a̱chi, xi̱kuni̱na keʼéna ña̱ xi̱keʼé ta̱ Jesús, ña̱ vitá koo inina. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo, ni̱na̱ʼa̱na ndáa ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ xíniñúʼu kuumií na̱ cristiano, tasaá na̱túʼun-táʼanna ta vií nda̱kutáʼan tukuna (Efes. 4:1-3). Tá ni̱ya̱ʼa ku̱a̱ʼá ku̱i̱ya̱ ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Marcos inkáchi ndi̱kóna ka̱chíñuna ña̱ ke̱ʼéna chiñu ña̱ ta̱xina ndaʼana (Col. 4:10).a

12. ¿Ndáaña va̱ʼa xi̱kuumií ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé xíniñúʼu kuumií na̱ anciano?

12 Ni ta̱ Pablo ni ta̱ Bernabé va̱ása níxi̱kuuna na̱ yiví na̱ kamaní sáa̱. Ki̱vi̱ ta̱ Bernabé xi̱kuuña José, ta̱yóʼo va̱ʼa ni̱xi̱yo inira ta xi̱taxira ña̱ʼa ndaʼa̱ inkana, ña̱kán na̱ apóstol ki̱xáʼana káʼa̱nna Bernabé xíʼinra, ña̱yóʼo kúni kachiña “ta̱ sándi̱ko-ini inkana” (Hech. 4:36). Saátu ta̱ Pablo va̱ʼa ni̱xi̱yo inira xíʼin inkana ta va̱ʼaní xi̱keʼéra xíʼinna (1 Tes. 2:7, 8). Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé, ndiʼi na̱ kúú anciano xíʼin superintendente ña̱ circuito, xíniñúʼu chikaa̱na ndee̱ ña̱ vitá koo inina ta vií keʼéna xíʼin na̱ kúú anciano xíʼinna ta saátu xíʼin na̱ íyo ti̱xin congregación na̱ kúú ndikachi sa̱na̱ Ndióxi̱ (1 Ped. 5:2, 3).

“Va̱ʼaní xi̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ra” (Hechos 16:1-3)

13, 14. a) ¿Ndáa ta̱ xi̱kuu ta̱ Timoteo, ta ndáa míí xi̱ni ta̱ Pablo ta̱yóʼo? b) ¿Nda̱chun nda̱kaxin ta̱ Pablo ta̱ Timoteo? c) ¿Ndáa chiñu kúú ña̱ ta̱xina ndaʼa̱ ta̱ Timoteo?

13 Yichi̱ u̱vi̱ ña̱ ni̱xa̱ʼa̱n ta̱ Pablo tá xi̱kuura misionero, ni̱xa̱ʼa̱nra chí Galacia ta na̱ ñuu Roma kúú na̱ xi̱xaʼnda chíñu ñuu kán, nu̱ú xi̱xiyo sava congregación. Ña̱ relato káchiña ña̱ “ni̱xa̱a̱ra ñuu Derbe tándi̱ʼi saá ni̱xa̱ʼa̱nra ñuu Listra”. Ta káchikaña: “Ta kán ni̱xi̱yo iin ta̱ discípulo ta̱ xi̱naní Timoteo. Ta̱kán xi̱kuura se̱ʼe iin ñaʼá ñá judía ñá xi̱ndiku̱n ta̱ Jesús, soo yivára ta̱ griego xi̱kuura” (Hech. 16:1).b

14 Sana tá ku̱i̱ya̱ 47 kúú ña̱ yichi̱ nu̱ú ña̱ xi̱ni ta̱ Pablo na̱ veʼe ta̱ Timoteo. Soo vitin, tá ni̱ya̱ʼa u̱vi̱ á u̱ni̱ ku̱i̱ya̱, tá ndi̱kóra yichi̱ ña̱ u̱vi̱, ki̱ʼinkara kuenta xíʼin ta̱yóʼo. ¿Nda̱chun? Saáchi na̱ hermano na̱ ni̱xi̱yo ñuu kán ta saátu na̱ ni̱xi̱yo inka ñuu “va̱ʼaní xi̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ra”. Tutu ña̱ Hechos káʼa̱nña “na̱ hermano ñuu Listra xíʼin na̱ ñuu Iconio va̱ʼaní xi̱ka̱ʼa̱nna” xa̱ʼa̱ ta̱ Timoteo, ta ki̱ʼva 30 kilómetro xíká xi̱kindoo ñuu yóʼo (Hech. 16:2). Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱niʼi ña̱ espíritu santo yichi̱ nu̱ú na̱ anciano, ta̱xina chiñu ña̱ ndáyáʼviní yóʼo ndaʼa̱ ta̱ Timoteo: ña̱ chindeétáʼanra xíʼin ta̱ Pablo ta saátu xíʼin ta̱ Silas ña̱ koora superintendente viajante ta ku̱ʼu̱nna kotona ku̱a̱ʼání congregación (Hech. 16:3).

15, 16. ¿Nda̱chun xi̱kaʼa̱n va̱ʼanína xa̱ʼa̱ ta̱ Timoteo?

15 ¿Nda̱chun va̱ʼaní xi̱kaʼa̱nna xa̱ʼa̱ ta̱ Timoteo ni loʼo ku̱i̱ya̱ xi̱kuumiíra? ¿Á xi̱kuura iin ta̱ loʼo ta̱ ndíchiní, ta̱ liviní xi̱naʼa̱ ta xi̱xini̱ra keʼéra ku̱a̱ʼá ña̱ʼa? Ku̱a̱ʼá na̱ yiví ndákanda̱-inina xíʼin ña̱yóʼo tá iinna kúúmií ña̱yóʼo. Nda̱a̱ ta̱ profeta Samuel ndo̱ʼora táʼan ña̱yóʼo iin yichi̱. Soo, Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinra: “Ndióxi̱ va̱ása xítora iin ña̱ʼa nda̱a̱ táki̱ʼva xíto iin na̱ yivíña, na̱ yiví kíʼinna kuenta xíʼin ña̱ xíto kuitína soo Jehová xítora ña̱ ndíkaa̱ níma̱na” (1 Sam. 16:7). Ña̱ xi̱kaʼa̱n va̱ʼa na̱ hermano xa̱ʼa̱ ta̱ Timoteo, su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní xi̱naʼa̱ra kúúña á xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱xini̱ra keʼéra kúúña, chi xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ xi̱kuumiíra xi̱kuuña.

16 Tá ni̱ya̱ʼa sava ku̱i̱ya̱, ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ xi̱kuumií ta̱ Timoteo. Tá kúú: ña̱ ni̱xi̱yo tu̱ʼvara keʼéra nda̱a̱ ndáaka chiñu, ña̱ xi̱kuʼvi̱-inira xi̱xinira inkana, ña̱ xi̱xinira ka̱ʼnu̱-inira ta saátu ña̱ ndeéní xi̱kachíñura xa̱ʼa̱ na̱ hermano (Filip. 2:20-22). Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinra “ndinuʼuní-iniún kándíxaún Ndióxi̱” (2 Tim. 1:5).

17. ¿Ndáa ki̱ʼva kundiku̱n na̱ va̱lí yichi̱ ta̱ Timoteo?

17 Tiempo vitin íyo ku̱a̱ʼání na̱ va̱lí na̱ chíkaa̱ ndee̱ ña̱ kuumiína táʼan ña̱ va̱ʼa ña̱ xi̱kuumií ta̱ Timoteo, ni válína va̱ʼa íyo ña̱ kéʼéna nu̱ú Jehová ta saátu nu̱ú na̱ ñuura (Prov. 22:1; 1 Tim. 4:15). Ta na̱yóʼo ndinuʼu-inina kándíxana Ndióxi̱ ta kǒo kéʼé se̱ʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa (Sal. 26:4). Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Timoteo saátu na̱ va̱lí yóʼo kivi keʼéna ku̱a̱ʼá chiñu ti̱xin ña̱ congregación. Ndiʼiyó kúsi̱í-ini tá xáa̱ na̱yóʼo kúúna publicador ta tá yáʼa tiempo ndátaxina miína ndaʼa̱ Jehová ta ndákuchina.

“Va̱ʼaníka ki̱xáʼana kándíxana Ndióxi̱” (Hechos 16:4, 5)

18. a) ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Pablo ta saátu ta̱ Timoteo tá xi̱kuuna superintendente? b) ¿Ndáaña va̱ʼa nda̱kiʼin na̱ congregación xíʼin ña̱yóʼo?

18 Ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Timoteo ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ inkáchi ka̱chíñuna tá xi̱kuuna superintendente. Ta va̱ʼaní sa̱xínuna chiñu ña̱ ta̱xi na̱ cuerpo gobernante ndaʼa̱na. Tá kúú, “tá ku̱a̱ʼa̱nna ñuu tá ñuu, xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ hermano ña̱ xíniñúʼu kundiku̱nna ña̱ nda̱kaxin na̱ apóstol xíʼin na̱ anciano na̱ ni̱xi̱yo chí ñuu Jerusalén” (Hech. 16:4). Ta xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní ka̱ndíxa na̱ congregación ña̱yóʼo, “va̱ʼaníka ki̱xáʼana kándíxana Ndióxi̱, ta ndiʼi ki̱vi̱ ku̱a̱ʼáka xi̱nduuna” (Hech. 16:5).

19, 20. ¿Nda̱chun xíniñúʼu kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n na̱ níʼi yichi̱ nu̱úyó?

19 Tiempo vitin Jehová táxira bendición ndaʼa̱ na̱ káchíñu nu̱úra, saáchi kándíxana ña̱ káʼa̱n na̱ níʼi yichi̱ nu̱úna (Heb. 13:17). Xa̱ʼa̱ ña̱ kamaní nása̱ma ña̱ʼa ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo, ndáyáʼviní sakúaʼayó ndiʼi ña̱ táxi ta̱ “esclavo ta̱ nda̱kúní-ini ta̱ ndíchiní” ndaʼa̱yó (Mat. 24:45; 1 Cor. 7:29-31). Tá saá ná keʼéyó, nda̱kúní koo iniyó xíʼin Ndióxi̱ ta kǒo keʼéyó ña̱ yaku̱a̱ ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo (Sant. 1:27).

20 Tiempo vitin na̱ kúú anciano ta saátu na̱ Cuerpo Gobernante, na̱ yiví ku̱a̱chi kúúna nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Pablo, ta̱ Bernabé, ta̱ Marcos xíʼin inkaka na̱ anciano na̱ nda̱kaxin ña̱ espíritu santo na̱ ku̱ʼu̱n chí ndiví na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú (Rom. 5:12; Sant. 3:2). Soo ná ndakaʼányó ña̱ kiviva kundiku̱nyó ña̱ káʼa̱n na̱ Cuerpo Gobernante, saáchi na̱yóʼo viíní ndíku̱nna ña̱ káʼa̱n Biblia ta saátu ndíku̱nna yichi̱ ña̱ sa̱ndákoo na̱ apóstol nu̱úyó (2 Tim. 1:13, 14). Tá ná keʼéyó ña̱yóʼo, viíka koo ña̱ congregación ta va̱ʼaníka kandíxana Ndióxi̱.

NDA̱A̱ TÁKI̱ʼVA NI̱XI̱YO IIN ESCLAVO SAÁ NI̱XI̱YO TA̱ TIMOTEO ÑA̱ VA̱ʼA NATÚʼUNRA TU̱ʼUN VA̱ʼA XA̱ʼA̱ NDIÓXI̱

Ki̱ʼva 11 ku̱i̱ya̱ xi̱chindeétáʼan ta̱ Timoteo xíʼin ta̱ Pablo, xa̱ʼa̱ ña̱kán xi̱chindayáʼviní ta̱ Pablo miíra, xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra: “Saáchi kǒo nda̱a̱ ni iinna íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ta̱yóʼo, chi ta̱yóʼo ndixaní ndíʼi̱-inira xa̱ʼa̱ndó”. Ta ka̱chikara: “Ndóʼó xa̱a̱ kúnda̱a̱va-inindó ña̱ ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ va̱ʼaní chiñu kéʼéra, chi nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin esclavo saá íyora ña̱ chi̱ndeétáʼanra xíʼi̱n ña̱ na̱túʼunndi̱ xa̱ʼa̱ tu̱ʼun va̱ʼa” (Filip. 2:20, 22). Xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱kaa̱níra ndee̱ ña̱ natúʼunra xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta̱ Pablo ni̱xa̱a̱ra ni̱kuʼvi̱ní-inira xi̱nirara, ta va̱ʼaní yichi̱ chi̱núura nu̱ú miíyó.

Timoteo

Ta̱ griego xi̱kuu yivára ta siʼíra ñá judía xi̱kuuñá, ta sana Listra xa̱ʼnura. Tá ni̱xi̱yo loʼora, siʼíra ñá Eunice xíʼin xi̱tánra ñá Loida sa̱náʼa̱ná miíra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (Hech. 16:1, 3; 2 Tim. 1:5; 3:14, 15). Sana yichi̱ nu̱ú tá ni̱xa̱ʼa̱n ta̱ Pablo Listra saá kúú ña̱ ni̱xa̱a̱ u̱ni̱ saá na̱yóʼo ndu̱una cristiano.

Tá ni̱ya̱ʼa ku̱i̱ya̱, ndi̱kó tuku ta̱ apóstol Pablo ñuu yóʼo, ta tiempo saá, ta̱ Timoteo sana 20 ku̱i̱ya̱ xi̱kuumiíra, “ta na̱ hermano ñuu Listra xíʼin na̱ ñuu Iconio va̱ʼaní xi̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ra” (Hech. 16:2). Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi profecía ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ta̱ Timoteo, ta̱ Pablo xíʼin na̱ anciano na̱ ñuu kán nda̱kaxinna ña̱ taxina iin chiñu ndáyáʼviní ndaʼa̱ra (1 Tim. 1:18; 4:14; 2 Tim. 1:6). Ta̱ Timoteo ni̱xi̱kara xíʼin ta̱ Pablo ña̱ ke̱ʼéra chiñu misionero, ta ña̱ va̱ʼa ke̱ʼé ta̱ Timoteo chiñu yóʼo xi̱niñúʼu sa̱ndákoora na̱ veʼera, ta xi̱niñúʼu ta̱ʼnda̱ nu̱ú yi̱i̱ra “ña̱ va̱ʼa kuniso̱ʼo na̱ judío ña̱ natúʼunna xíʼinna” (Hech. 16:3).

Ta̱ Timoteo ni̱xi̱kaníra ña̱ va̱ʼa natúʼunra xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Chi ni̱xa̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Pablo ta saátu ta̱ Silas chí Filipos, ni̱xa̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Silas chí Berea, ta iinlá miíra ni̱xa̱ʼa̱n na̱túʼun xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ chí ñuu Tesalónica. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo nda̱kutáʼan tukura xíʼin ta̱ Pablo chí ñuu Corinto, ta na̱túʼunra xíʼinra xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ Tesalónica ña̱ nda̱kúní íyo inina ta kúʼvi̱ní-inina xínitáʼanna ni ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo yáʼana nu̱ú (Hech. 16:6–17:14; 1 Tes. 3:2-6). Tá ni̱ya̱ʼa tiempo tá ndíkaa̱ ta̱ Pablo chí Éfeso, ni̱ndi̱ʼi̱ní-inira saáchi ku̱ndaa̱-inira xa̱ʼa̱ na̱ cristiano na̱ ñuu Corinto, ña̱kán nda̱kanixi̱níra ña̱ chindaʼá tukura ta̱ Timoteo ku̱ʼu̱nra kotorana (1 Cor. 4:17). Tá ni̱ya̱ʼa tiempo ta̱ Pablo chi̱ndaʼára ta̱ Timoteo xíʼin ta̱ Erasto chí Macedonia. Ta tá ka̱ʼyí ta̱ Pablo carta ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ na̱ romano xa̱a̱ íyo ta̱ Timoteo xíʼinra chí ñuu Corinto saá (Hech. 19:22; Rom. 16:21). Ña̱yóʼo kúú sava ñuu nu̱ú ni̱xi̱ka ta̱ Timoteo ña̱ va̱ʼa na̱túʼunra xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱.

Sana ta̱ Timoteo nda̱kanixi̱níra ña̱ va̱ása kuchiñura saxínura chiñu ña̱ nda̱kiʼinra, xa̱ʼa̱ ña̱kán ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Nda̱a̱ ni iinna ná kǒo ka̱ʼa̱n xa̱ʼún ña̱ va̱ása ndáyáʼviún xa̱ʼa̱ ña̱ kúún iin ta̱ loʼo” (1 Tim. 4:12). Soo ni saá ta̱ Pablo xi̱ndaaní-inira ta̱ Timoteo ta chi̱ndaʼárara ku̱ʼu̱nra iin congregación nu̱ú íyo ku̱a̱chi ndeé ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra nda̱chún chíndaʼára miíra ku̱ʼu̱nra kán, ta ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Ta saátu vitin káʼi̱n xíʼún ña̱ ná ka̱ʼún xíʼin sava na̱ yiví, ña̱ ná kǒo sanáʼa̱na ña̱ vatá” (1 Tim. 1:3). Ta saátu ta̱xira chiñu ndaʼa̱ra ña̱ ndakaxinra ndáana koo anciano xíʼin siervo ministerial (1 Tim. 5:22).

Ta̱ Pablo xi̱kuni̱nírara xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa xi̱kuumiíra, ta̱ Timoteo ni̱xi̱yora nda̱a̱ táki̱ʼva íyo se̱ʼe mií ta̱ Pablo, ta xi̱kuʼvi̱ní-inira xi̱xinitáʼanra ta viíní xi̱kitáʼanra. Ña̱kán ka̱ʼyíra nu̱úra ña̱ xi̱ndakaʼánrara xa̱ʼa̱ ñá xi̱xakura, ña xi̱kuni̱níra kotorara ta xi̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ra xíʼin Ndióxi̱. Ta saátu xi̱ndi̱ʼi̱ní-ini ta̱ Pablo xa̱ʼa̱ra chi chi̱to̱ní xi̱kuʼvi̱ ti̱xinra, ña̱kán ta̱xira iin consejo ndaʼa̱ra (1 Tim. 5:23; 2 Tim. 1:3, 4).

Yichi̱ nu̱ú ña̱ xi̱ndikaa̱ ta̱ Pablo veʼeka̱a chí Roma ta̱ Timoteo ni̱xi̱yora xíʼinra, ta saátu ta̱ Timoteo xi̱ndikaa̱ra loʼo tiempo veʼeka̱a (Filem. 1; Heb. 13:23). Va̱ʼaní xi̱kitáʼanna ña̱kán tá ku̱ndaa̱-ini ta̱ Pablo ña̱ si̱lóʼo tiempo kúma̱ní ña̱ kuvira, ni̱ka̱ʼa̱n ndáʼvira xíʼin ta̱ Timoteo: “Chika̱a̱níún ndee̱ ña̱ kamaní kixiún kuniún yi̱ʼi̱” (2 Tim. 4:6-9). Soo, ña̱ Biblia va̱ása káʼa̱nña á ku̱ndeéka ta̱ Timoteo ni̱xa̱a̱ra xi̱tora ta̱ xi̱kuu migora xíʼin maestrora.

TA̱ MARCOS NDA̱KIʼINRA CHIÑU ÑA̱ NDÁYÁʼVINÍ

Sananí ta̱ Marcos ta̱ káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ yóʼo xi̱kaʼa̱ntuna xíʼinra Juan Marcos, tá ni̱xi̱yo loʼo ta̱yóʼo “xi̱nu chálára ku̱a̱ʼa̱nra” tá ti̱inna ta̱ Jesús (Mar. 14:51, 52). ¿Nda̱chun káʼa̱nyó ña̱yóʼo? Saáchi iinlá Evangelio ña̱ ka̱ʼyírakúú ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Ña̱kán ta̱ Marcos yóʼo kúú ta̱ ni̱xi̱ka xíʼin ta̱ Jesús sava yichi̱.

Ta̱ Marcos káʼyira ña̱ káʼa̱n iin ta̱a ta̱ xi̱kuaʼa̱

Tá ni̱ya̱ʼa 11 ku̱i̱ya̱, ta̱ Herodes Agripa i̱xandi̱va̱ʼara xíʼin na̱ cristiano. Iin yichi̱ nda̱kutáʼan ku̱a̱ʼání na̱ discípulo na̱ xi̱ndikaa̱ ti̱xin congregación ña̱ Jerusalén ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nna xíʼin Ndióxi̱ chí veʼe ñá María ñá xi̱kuu siʼí ta̱ Marcos. Saá kúú ña̱ ta̱vá iin ángel ta̱ Pedro veʼeka̱a (Hech. 12:12). Ña̱kán, ta̱ Marcos sananí xa̱ʼnura veʼe nu̱ú xi̱ndasakáʼnuna Jehová. Ña̱kán va̱ʼaní xi̱xini̱ ta̱yóʼo na̱ siʼnaka nda̱kaxin ta̱ Jesús ña̱ koona discípulora, ta va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanna xíʼinra.

Inkáchi ka̱chíñura xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ superintendente na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú ña̱ congregación. Ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱ chiñu nu̱ú ña̱ nda̱kiʼin ta̱ Marcos kúú ña̱ ni̱xa̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ primora Bernabé xíʼin ta̱ Pablo chí Antioquía ña̱ Siria (Hech. 12:25). Tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo, ni̱xa̱ʼa̱nra xíʼinna chí Chipre ta tándi̱ʼi ni̱xa̱ʼa̱nna Asia Menor. Soo tándi̱ʼi, ndi̱kóra chí Jerusalén (Hech. 13:4, 13). Ña̱ capítulo 15 ña̱ Hechos nátúʼunña xa̱ʼa̱ ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé ña̱ ni̱na̱ána xa̱ʼa̱ ta̱ Marcos, tasaá ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Bernabé nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna chí Chipre ña̱ va̱ʼa ndakundeéna keʼékana chiñu Ndióxi̱ (Hech. 15:36-39).

Tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo, nda̱saviívana ku̱a̱chi yóʼo ña̱kán tá ku̱i̱ya̱ 60 á 61 ta̱ Marcos ndi̱kó tukura ka̱chíñura xíʼin ta̱ Pablo chí Roma. Kúnda̱a̱-iniyó ña̱yóʼo saáchi ta̱ apóstol ka̱ʼyira carta ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ na̱ colosenses tá ndíkaa̱ra veʼeka̱a: “Ta̱ Aristarco ta̱ ndíkaa̱ xíʼi̱n veʼeka̱a, chíndeéníra ndóʼó ta saátu ta̱ Marcos ñani kúáchi ta̱ Bernabé (ta nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ kúnda̱a̱-inindó, viíní xíniñúʼu ndakiʼinndó ta̱yóʼo tá ná xa̱a̱ra nu̱úndó)” (Col. 4:10). Ña̱kán, ta̱ apóstol Pablo xi̱kuni̱ra chindaʼára ta̱ Marcos ña̱ ná ku̱ʼu̱nra chí Colosas.

Tá ku̱i̱ya̱ 62 xíʼin 64, ta̱ Marcos ka̱chíñura xíʼin ta̱ Pedro chí Babilonia. Táki̱ʼva ka̱ʼviyó nu̱ú ña̱ capítulo 10, na̱yóʼo va̱ʼaní xi̱táʼanna. Iin yichi̱ ta̱ Pedro ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ta̱ Marcos ña̱ íyora nda̱a̱ táki̱ʼva íyo se̱ʼe miíra (1 Ped. 5:13).

Tándi̱ʼi, tá ku̱i̱ya̱ 65 tá chi̱kaa̱ tukuna ta̱ Pablo veʼeka̱a chí Roma, ka̱ʼyira carta ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ ta̱ Timoteo ta̱ ndíkaa̱ra chí Éfeso, ta ña̱yóʼo kúú ña̱ ka̱ʼyira: “Ná kixi ta̱ Marcos xíʼún saáchi ta̱yóʼo chindeétáʼanníra xíʼi̱n ña̱ va̱ʼa keʼíi̱ chiñu nu̱ú Ndióxi̱” (2 Tim. 4:11). Sana tá ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱yóʼo xíʼin ta̱ Marcos nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra chí Roma. Ña̱kán va̱ása ndákanda̱-iniyó ña̱ ta̱ Pablo, ta̱ Bernabé ta saátu ta̱ Pedro xi̱kuʼvi̱ní-inina xi̱xininara.

Soo chiñu ña̱ ndáyáʼviníka ña̱ nda̱kiʼin ta̱ Marcos kúú ña̱ xi̱niñúʼu Jehová miíra ña̱ ka̱ʼyíra Evangelio ña̱ níʼi ki̱vi̱ra. Savana káʼa̱nna ña̱ sava ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Marcos, ta̱ Pedro kúú ta̱ chi̱ndeétáʼan xíʼinra. Ta sana ña̱ nda̱a̱ kúúvaña, saáchi ña̱ ka̱ʼyí ta̱yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xi̱ninu̱ú iin na̱ yiví, tá kúú ta̱ Pedro. Ta sana ka̱ʼyíra ña̱yóʼo tá ni̱xi̱yora chí Roma ta su̱ví tá níxi̱yora xíʼin ta̱ Pedro chí Babilonia. Tá ka̱ʼyíra ña̱yóʼo sana nda̱kanixi̱níra xa̱ʼa̱ na̱ va̱ása níxi̱kuu judío, saáchi ku̱a̱ʼání ña̱ ka̱ʼyíra yóʼo tu̱ʼun latín ni̱xi̱yoña ta ku̱a̱ʼání ña̱ ni̱xi̱yo tu̱ʼun hebreo sa̱ndáya̱ʼaraña tu̱ʼun miína ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina xíʼinña.

a Koto recuadro ña̱ naní “Ta̱ Marcos nda̱kiʼinra chiñu ña̱ ndáyáʼviní”.

b Koto recuadro ña̱ naní “Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo iin esclavo saá ni̱xi̱yo ta̱ Timoteo ña̱ va̱ʼa natúʼunra tu̱ʼun va̱ʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱”.

    Publicación ña̱ va̱xi tu̱ʼun sâví (1993-2025)
    Kita
    Yóʼo ki̱ʼviún
    • tu’un sâví
    • Chindaʼáña ndaʼa̱ inkana
    • Nda̱saa kúni̱únña
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ña̱ xíniñúʼuna
    • Política ña̱ privacidad
    • Configuración ña̱ privacidad
    • JW.ORG
    • Yóʼo ki̱ʼviún
    Chindaʼáña ndaʼa̱ inkana