ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 18
YAA 65 Chikaa ndee̱ ña̱ sakuaʼakaún
Na̱ va̱lí kúa̱an, kundiku̱nndó yichi̱ ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Timoteo
“Ná kixi ta̱ Marcos xíʼún saáchi ta̱yóʼo chindeétáʼanníra xíʼi̱n ña̱ va̱ʼa keʼíi̱ chiñu nu̱ú Ndióxi̱” (2 TIM. 4:11).
ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱
Yichi̱ ña̱ sa̱ndákoo ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Timoteo kivi chindeétáʼanña xíʼin ta̱ va̱lí kúa̱an ña̱ ná chikaa̱kana ndee̱ ña̱ keʼéna chiñu nu̱ú Jehová xíʼin ña̱ chindeétáʼanna xíʼin na̱ hermano.
1, 2. ¿Ndáaña kivi kasi nu̱ú ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Timoteo ña̱ va̱ʼa kachíñukana nu̱ú Jehová?
TÁ KÚÚN iin ta̱ kúa̱an, sana kúni̱kaún kachíñukaún nu̱ú Jehová ta saátu ti̱xin congregación. Kúsi̱íní-inindi̱ ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ kúa̱an kúni̱na chindeétáʼanna xíʼin inkana (Sal. 110:3). Soo sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna keʼéna ña̱yóʼo. Sana yíʼviún keʼékaún chiñu nu̱ú Jehová saáchi nda̱a̱ ni iin yichi̱ ta̱ʼán keʼúnña. Á sana va̱ása níxiún ndakiʼún iin chiñu saáchi nda̱kanixi̱níún ña̱ kǒo kuchiñún keʼúnña. Kǒo kundi̱ʼi̱-iniún chi su̱ví iinlá miíún ndóʼo saá.
2 Ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Timoteo ndo̱ʼona táʼa̱n ña̱yóʼo, soo va̱ása nítaxina ña̱ xi̱yiʼvína á ña̱ va̱ása xínina keʼéna ña̱yóʼo kasiña nu̱úna ña̱ chindeétáʼanna xíʼin inkana. Tá ka̱na ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé ta̱ Marcos ña̱ ku̱ʼu̱nra xíʼinna yichi̱ nu̱ú ña̱ kotona na̱ hermano, sana ta̱yóʼo xíʼin siʼíra ni̱xi̱yora ta iin veʼe va̱ʼa ni̱xi̱yona ta kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa níxi̱kuma̱ní nu̱úna (Hech. 12:12, 13, 25). Ta̱ Marcos sa̱ndákoora veʼera ña̱ va̱ʼa kachíñukara nu̱ú Jehová. Siʼna nu̱ú ni̱xa̱ʼa̱nra xi̱kuu Antioquía tándi̱ʼi ni̱xa̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ apóstol Pablo ta saátu xíʼin ta̱ Bernabé inka ñuu ña̱ xíkaka (Hech. 13:1-5). Sana saátu ta̱ Timoteo xíʼin na̱ yivára ni̱xi̱yora tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xíʼinra ña̱ ku̱ʼu̱nra natúʼunra xíʼinra xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Sana ta̱ Timoteo nda̱kanixi̱níra ña̱ loʼonívara ta va̱ása xíni̱ra keʼéra chiñu yóʼo (chitáʼanña xíʼin 1 Corintios 16:10, 11 xíʼin 1 Timoteo 4:12). Soo nda̱kaxinra ña̱ ku̱ʼu̱nra xíʼin ta̱ Pablo, ta ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa nda̱kiʼinra (Hech. 16:3-5).
3. a) ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱ xi̱ndayáʼviní ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Timoteo nu̱ú ta̱ Pablo? (2 Timoteo 4:6, 9, 11; koto na̱ʼná). b) ¿Ndáa pregunta ndakuiinyó nu̱ú artículo yóʼo?
3 Válíniva ni̱xi̱yo ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Timoteo tá sa̱kúaʼana keʼéna chiñu ti̱xin ña̱ congregación. Nu̱ú ta̱ Pablo xi̱ndayáʼvinívana, saáchi tá ku̱ndaa̱-inira ña̱ si̱lóʼo tiempo kíndo̱o nu̱úra ta kuvira, ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱yóʼo ña̱ ná koona xíʼinra (kaʼvi 2 Timoteo 4:6, 9, 11). ¿Ndáaña va̱ʼa xi̱kuumií ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Timoteo ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xi̱kuni̱ní ta̱ Pablo miína? Ndóʼó ta̱ va̱lí kúa̱an, ¿ndáa ki̱ʼva kundiku̱ndó yichi̱ na̱yóʼo? Ta, ¿ndáa consejo ta̱xi ta̱ Pablo kivi chindeétáʼan xíʼinndó?
Ta̱ Pablo xi̱kuni̱níra xi̱xinira ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Timoteo saáchi nda̱a̱ ta̱xira chiñu ndaʼa̱na ña̱ keʼéna ni válíní ni̱xi̱yona. (Koto párrafo 3).b
CHINDEÉ INKANA NDA̱A̱ TÁKI̱ʼVA KE̱ʼÉ TA̱ MARCOS
4, 5. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Marcos ña̱ ni̱xi̱yo tu̱ʼvara ña̱ chindeétáʼanra xíʼin inkana?
4 Iin tutu káʼa̱nña, ña̱ kachíñuyó á keʼéyó iin ña̱ʼa xa̱ʼa̱ inkana kúni̱ kachiña ña̱ chíkaa̱níyó ndee̱ ña̱ chíndeéyó miína ni íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ke̱ʼé ta̱ Marcos. Tá va̱ása níxiin ta̱ Pablo kuniʼira ta̱ Marcos ku̱ʼu̱nra xíʼinra ña̱ kotora na̱ hermano yichi̱ u̱vi̱, sana ta̱yóʼo nda̱kava-inira ta ku̱suchí-inira xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo (Hech. 15:37, 38). ¿Á nda̱kava-inira ta va̱ása níxiinkara chindeétáʼanra xíʼin na̱ hermano? Va̱ásaví.
5 Ta̱ Marcos ni̱xa̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ primora ta̱ Bernabé ña̱ natúʼunra xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ inka ñuu. Ta tá ni̱ya̱ʼa 11 ku̱i̱ya̱, tá xi̱ndikaa̱ ta̱ Pablo veʼeka̱a chí ñuu Roma, ta̱ Marcos kúú ta̱ ni̱xa̱ʼa̱n chi̱ndeétáʼan xíʼinra (Filem. 23, 24). Ta̱ Pablo ta̱xiníra tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱ʼa̱n ta̱ Marcos chi̱ndeétáʼanra xíʼinra, xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra “ta̱yóʼo kúú ta̱ sándi̱koní-inii̱” (Col. 4:10, 11).
6. Ña̱ xi̱kitáʼan ta̱ Marcos xíʼin na̱ hermano na̱ xu̱xa-ini ¿Ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼanña xíʼinra? (Koto nota).
6 Iin ña̱ va̱ʼaní chi̱ndeétáʼan xíʼin ta̱ Marcos kúú ña̱ va̱ʼaní xi̱kitáʼanra xíʼin na̱ hermano na̱ xu̱xa-ini xíʼin tu̱ʼun Ndióxi̱. Chí ñuu Roma ni̱xi̱yora xíʼin ta̱ Pablo soo tándi̱ʼi, nda̱kutáʼanra xíʼin ta̱ apóstol Pedro chí ñuu Babilonia. Va̱ʼaní xi̱kitáʼan na̱yóʼo, ña̱kán ta̱ Pedro ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra “se̱ʼe miíi̱” (1 Ped. 5:13). Sana tá xi̱ndakutáʼan u̱vi̱ saá na̱yóʼo, ku̱a̱ʼání ña̱ʼa na̱túʼun ta̱ Pedro xíʼinra xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Jesús ta saátu ndáa ki̱ʼva na̱túʼunra xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta tá ni̱ya̱ʼa tiempo ta̱ Marcos ka̱ʼyíra ña̱yóʼo nu̱ú ña̱ Evangelio.a
7. ¿Ndáa ki̱ʼva xi̱ndiku̱n iin ta̱ hermano yichi̱ ta̱ Marcos? (Koto na̱ʼná).
7 Ta̱ Marcos va̱ʼaní xi̱kachíñura nu̱ú Jehová ta xi̱kitáʼanra xíʼin na̱ hermano na̱ xu̱xa-ini. ¿Ndáa ki̱ʼva kundiku̱ún yichi̱ra? Tá ndákanixi̱níún ña̱ kachíñukaún ti̱xin congregación soo ta̱ʼán taxinaña ndaʼún, kúee koo iniún ta ndukú ki̱ʼva ña̱ kachíñukaún nu̱ú Jehová ta saátu chindeétáʼan xíʼin na̱ hermano. Koto ejemplo ta̱ Seung-Woo, ta vitin kúúra anciano. Tá ni̱xi̱yo loʼora xi̱chitáʼanra miíra xíʼin inka na̱ hermano na̱ xi̱kuumií ku̱i̱ya̱ra. Tá xi̱xitora ña̱ xi̱taxikana chiñu ndaʼa̱ na̱kán ña̱ va̱ʼa kachíñukana ti̱xin congregación ta miíra va̱ása ndákiʼinra chiñu, xi̱ndakavaní-inira ta xi̱ndakanixi̱níra ña̱ va̱ása kíʼinna kuenta xíʼinra. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ anciano xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, iin ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ ná chika̱a̱kara ndee̱ ni va̱ása xítona ña̱ kéʼéra. Ta̱yóʼo ki̱xáʼara chíndeétáʼanra xíʼin na̱ hermano na̱ xa̱a̱ chée ta saátu xi̱xa̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ na̱ hermano ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nna reunión, na̱ kǒo kúúmií carro. Tá ndákaʼánra xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u, káchira: “Ku̱ndaa̱-inii̱ tá chíndeétáʼanyó xíʼin na̱ hermano sákusi̱íní ña̱yóʼo iniyó”.
¿Nda̱chun ndáyáʼviní ña̱ ku̱a̱ʼá tiempo ná kitáʼan ta̱ va̱lí kúa̱an xíʼin na̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo ndásakáʼnu Jehová? (Koto párrafo 7).
KUNDI̱ʼI̱-INI XA̱ʼA̱ INKANA NDA̱A̱ TÁKI̱ʼVA KE̱ʼÉ TA̱ TIMOTEO
8. ¿Nda̱chun xi̱kuni̱ ta̱ Pablo ña̱ ná ku̱ʼu̱n ta̱ Timoteo xíʼinra? (Filipenses 2:19-22).
8 Tá ndi̱kó tuku ta̱ Pablo ñuu nu̱ú i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinra, xi̱niñúʼu ku̱ʼu̱n na̱ hermano na̱ ndakú-ini xíʼinra. Siʼna ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Silas, ta̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo káchíñu nu̱ú Jehová ña̱ ná ku̱ʼu̱nra xíʼinra (Hech. 15:22, 40). Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Timoteo ña̱ ná ku̱ʼu̱nra xíʼinra. ¿Nda̱chun xi̱kunira ña̱ ná ku̱ʼu̱n ta̱ loʼo yóʼo xíʼinra? Saáchi va̱ʼaní xi̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ta̱ loʼo yóʼo (Hech. 16:1, 2). Ta̱ Pablo xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ va̱ʼaní xi̱ndi̱ʼi̱-ini ta̱ Timoteo xa̱ʼa̱ na̱ hermano (kaʼvi Filipenses 2:19-22).
9. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Timoteo ña̱ ndixa xi̱ndi̱ʼi̱-inira xa̱ʼa̱ ndiʼi na̱ hermano?
9 Ndi̱ku̱n tá ki̱xáʼa ta̱ Timoteo kítáʼanra xíʼin ta̱ Pablo, ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ ndíʼi̱ka-inira xa̱ʼa̱ inkana nu̱úka ña̱ kundi̱ʼi̱-inira xa̱ʼa̱ miíra. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ta̱ Pablo ka̱ndíxarara ta saá sa̱ndákoora miíra chí ñuu Berea ña̱ ná chika̱a̱ra ndee̱ xíʼin na̱ hermano na̱ sa̱kán kíxáʼa sákuaʼa (Hech. 17:13, 14). Ku̱a̱ʼání ña̱ sa̱kúaʼa ta̱ Timoteo xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Silas, saáchi nda̱a̱ ta̱yóʼo ni̱ndo̱o ñuu kán. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo, ta̱ Pablo chi̱ndaʼára iinlá mií ta̱ Timoteo ña̱ ná ku̱ʼu̱nra ñuu Tesalónica ña̱ va̱ʼa chika̱a̱ra ndee̱ xíʼin na̱ congregación (1 Tes. 3:2). Ti̱xin 15 ku̱i̱ya̱, ta̱ Timoteo ki̱xaa̱ra xi̱kuʼvi̱ní-inira xi̱xinira na̱ hermano saáchi nda̱a̱ xi̱xakura xíʼin na̱ xi̱xaku (Rom. 12:15; 2 Tim. 1:4). Ta̱ va̱lí kúa̱an, ¿ndáa ki̱ʼva kundiku̱nndó yichi̱ra?
10. ¿Ndáa ki̱ʼva sa̱kúaʼa iin ta̱ hermano ña̱ va̱ʼa kundi̱ʼi̱ka-inira xa̱ʼa̱ inkana?
10 Iin ta̱ hermano ta̱ naní Woo Jae sa̱kúaʼara ña̱ xíniñúʼu kundi̱ʼi̱ka-inira xa̱ʼa̱ inkana. Tá ni̱xi̱yo loʼora xi̱ ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinra ña̱ natúʼunra xíʼin na̱ hermano na̱ xa̱a̱ chée. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, tá xi̱ndakutáʼanra xíʼinna ti̱xin salón xi̱chindeé kuitírana. Iin ta̱ anciano chi̱ndeétáʼanra xíʼinra ña̱ va̱ʼa kixáʼara natúʼunra xíʼin na̱ hermano siʼna ná ka̱ʼa̱nra xíʼinna ndáaña va̱ʼa ña̱ kéʼéna kúú ña̱ kútóora. Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ ná ndakanixi̱níra ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ kútóo na̱kán. Ta̱ Woo Jae ke̱ʼéra ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra. Vitin kúúra anciano ta ta̱yóʼo káchira: “Vitin va̱ása íxayo̱ʼvi̱ña xíʼi̱n ña̱ natúʼi̱n xíʼin ndiʼina ni nda̱a̱ ndáaka ku̱i̱ya̱ kúúmiína. Va̱ʼaní kúnii̱ vitin saáchi kúnda̱a̱-inii̱ ndáa tu̱ndóʼo yáʼa na̱ hermano nu̱ú ta saá va̱ʼa chindeétáʼi̱n xíʼinna”.
11. ¿Ndáaña kivi keʼé ta̱ va̱lí kúa̱an ña̱ va̱ʼa kundi̱ʼi̱ka-inina xa̱ʼa̱ na̱ hermano? (Koto na̱ʼná).
11 Saátu yóʼó ta̱ loʼo, kivi na̱ʼún ña̱ ndíʼi̱-iniún xa̱ʼa̱ inkana. Tá xáʼún reunión, kivi natúʼún xíʼin ndiʼina ni nda̱a̱ ndáaka ku̱i̱ya̱na. Nda̱ka̱tu̱ʼún miína á íyo va̱ʼana ta vií va̱ʼa kuniso̱ʼún ña̱ káʼa̱nna xíʼún. Tá ná ya̱ʼa tiempo saá kiʼún kuenta ndáa ki̱ʼva chindeétáʼún xíʼina. Sana kunda̱a̱-iniún ña̱ íyo iin na̱ matrimonio na̱ xa̱a̱ chée na̱ xíniñúʼu sakúaʼa kuniñúʼu aplicación JW Library® á sana kǒo nda̱a̱ ni iinna kita xíʼinna ña̱ ku̱ʼu̱nna natúʼunna xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. ¿Á kivi chindeétáʼún xíʼinna ña̱ kivi kuniñúʼu viína celular á tableta á ña̱ kitaún natúʼún xíʼinna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱? Tá ná chindeétáʼún xíʼinna, va̱ʼaní yichi̱ chinúún nu̱ú na̱ congregación.
Ta̱ va̱lí kúa̱an ku̱a̱ʼání ki̱ʼva kivi chindeétáʼanna ti̱xin congregación. (Koto párrafo 11).
CONSEJO ÑA̱ TA̱XI TA̱ PABLO KIVI CHINDEÉTÁʼANÑA XÍʼÚN
12. ¿Ndáaña kivi keʼé ta̱ va̱lí kúa̱an ña̱ va̱ʼa chindeétáʼan consejo ña̱ ta̱xi ta̱ Pablo ndaʼa̱ Timoteo xíʼinna?
12 Ta̱ Pablo xi̱kuni̱níra xi̱xinira ta̱ Timoteo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo se̱ʼera, ña̱kán ta̱xira consejo ndaʼa̱ra ña̱ va̱ʼa si̱í koora ta kachíñukara nu̱ú Ndióxi̱ (1 Tim. 1:18; 2 Tim. 4:5). ¿Ndáaña kivi keʼún ña̱ va̱ʼa chindeétáʼan consejo ña̱ ta̱xi ta̱ Pablo xíʼún? Kaʼvi u̱vi̱ saá carta ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Pablo ña̱ ni̱xa̱ʼa̱n ndaʼa̱ ta̱ Timoteo ta ndakanixi̱ní ña̱ ndaʼa̱ miíún ki̱xaa̱ña, ta koto ndáa ki̱ʼva kundiku̱ún consejo yóʼo. Ná kotoyó sava ejemplo.
13. ¿Ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼún ña̱ va̱ʼa nda̱kú koo iniún xíʼin Ndióxi̱?
13 “Chika̱a̱níún ndee̱ ña̱ va̱ʼa xa̱ún ndasakáʼnún Ndióxi̱ xíʼin ndinuʼu-iniún” (1 Tim. 4:7b). Ña̱ ndasakáʼnuyó Ndióxi̱ kúni̱ kachiña ña̱ nda̱kú koo iniyó xíʼin Jehová xíʼin ña̱ ku̱ni̱yó keʼéyó ña̱ sákusi̱í-inira. Ña̱ va̱ʼa nda̱kú koo iniyó xíʼin Jehová ta ku̱ʼvi̱-iniyó kuniyóra xíniñúʼu chikaa̱yó ndee̱ ña̱ keʼéyó ña̱yóʼo. ¿Ndáa ki̱ʼva keʼéyó ña̱yóʼo? Tu̱ʼun griego, xi̱xiniñúʼuna tu̱ʼun “koo tu̱ʼvaún” ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ na̱ xi̱xinu ña̱ va̱ʼa koo tu̱ʼvana tá ná kununa. Na̱ xi̱xinu yóʼo xi̱xiniñúʼu chikaa̱na ndee̱ ta va̱ása taxina nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa kasi nu̱úna ta saá va̱ʼa ndakiʼinna iin ña̱ va̱ʼa. Ta saátu miíyó xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ kǒo taxiyó kasi nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa nu̱úyó ña̱ va̱ʼa kuyatinyó nu̱ú Jehová.
14. ¿Ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ káʼviyó Biblia? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo.
14 Iin ña̱ keʼéyó kúú ña̱ kaʼviyó Biblia ndiʼi ki̱vi̱. Ndakaʼán chi tá ná keʼún ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼún ña̱ viíka kutáʼún xíʼin Jehová. Ná kotoyó ndáa ki̱ʼva keʼéyó ña̱yóʼo. Ndakanixi̱ní xa̱ʼa̱ ña̱ na̱túʼun ta̱ Jesús xíʼin iin ta̱ loʼo ta̱ xi̱xaʼnda chíñu ta kúikání ni̱xi̱yora (Mar. 10:17-22). Ta̱ loʼo yóʼo xi̱kandíxara ta̱ Jesús xi̱kuu ta̱ Mesías, soo su̱ví xíʼin ndinuʼu-inira níxi̱kandíxarara ña̱ va̱ʼa xa̱a̱ra koora discípulora. Soo ni saá, ta̱ Jesús ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ xi̱kunira xi̱xinirara. Sana ndákanda̱-iniún ña̱ va̱ʼaní ni̱xi̱yo-ini ta̱ Jesús xíʼinra. Saáchi xi̱kuni̱ra ña̱ vií ná koo ña̱ ndaka̱xin ta̱ loʼo yóʼo keʼéra. ¿Ndáaña kivi sakúaʼún xa̱ʼa̱ Jehová xíʼin ña̱yóʼo? Xa̱ʼa̱ ña̱ inkáchi íyo ta̱ Jesús xíʼin yivára, ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ xi̱kuʼvi̱ní-ini Jehová xi̱xinira ta̱ loʼo yóʼo (Juan 14:9). Tá ná ndakanixi̱níún xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ta̱ loʼo yóʼo ta saátu xíʼin ña̱ ndóʼo miíún, nda̱ka̱tu̱ʼún ña̱yóʼo miíún: “¿Ndáaña xíniñúʼu keʼíi̱ ña̱ va̱ʼa kuyatinkai̱ nu̱ú Jehová ta saátu ña̱ chindeétáʼi̱n xíʼin inka?”.
15. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní chinúu ta̱ va̱lí kúa̱an iin yichi̱ va̱ʼa nu̱ú inkana? (1 Timoteo 4:12, 13).
15 “Iin yichi̱ va̱ʼaní chinúún nu̱ú na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱” (kaʼvi 1 Timoteo 4:12, 13). Ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Timoteo ña̱ ndáyáʼviní kúú ña̱ sakúaʼara kaʼvi viíra ta saátu ña̱ vií sanáʼa̱ra. Ta̱xira consejo ndaʼa̱ra ña̱ ná na̱ʼa̱ra ña̱ kúʼvi̱-inira xínira inkana, ña̱ kandíxara Ndióxi̱ ta saátu ña̱ kǒo keʼéra ña̱ yaku̱a̱. ¿Nda̱chun? Saáchi ndáyáʼvika ña̱ kéʼéyó nu̱úka ña̱ káʼa̱nyó. Ndakanixi̱ní ña̱ ta̱xina iin discurso ndaʼún ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ndakundeékayó natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Va̱ʼaníva kuniún ka̱ʼún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo tá chíka̱ún ndee̱ ña̱ ku̱a̱ʼá yichi̱ kítaún nátúʼun xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Na̱ xíniso̱ʼo yóʼó kiʼinkana kuenta xíʼin ña̱ kéʼún nu̱úka ña̱ káʼún (1 Tim. 3:13).
16. a) ¿Ndáa u̱ʼu̱n ña̱ʼa kivi keʼé iin ta̱ loʼo kúa̱an ña̱ va̱ʼa chinúura iin yichi̱ va̱ʼa nu̱ú inkana? b) ¿Ndáaña kivi keʼé iin ta̱ loʼo ña̱ va̱ʼa vií koo ña̱ káʼa̱nra?
16 Nu̱ú 1 Timoteo 4:12, ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ u̱ʼu̱n ña̱ʼa ña̱ kivi keʼé ta̱ va̱lí kúa̱an ña̱ va̱ʼa chinúuna iin yichi̱ va̱ʼa nu̱ú inkana. ¿Á kivi taváún tiempo ña̱ kaʼviún xa̱ʼa̱ iin tá iin ña̱yóʼo? Sana kúni̱ún keʼún ña̱ káʼa̱n punto nu̱ú: “xíʼin ki̱ʼva ña̱ káʼún”. Ndakanixi̱ní ndáa ki̱ʼva koo ña̱ ka̱ʼún ña̱ va̱ʼa chikaún ndee̱ xíʼin inka. Tá íyoún xíʼin na̱ yiváún, ¿á kivi taxiún tíxa̱ʼvi ndaʼa̱na xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ kéʼéna xa̱ʼún? Tá kúú ti̱xin reunión, ¿á kivi chikaún ndee̱ ña̱ taxiún comentario? Tá ná ndiʼi reunión, ¿á kivi taxiún tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ iin ta̱ hermano xa̱ʼa̱ ña̱ íyo iin ña̱ ku̱tóoniún ni̱ka̱ʼa̱nra? Tá chíka̱ún ndee̱ ña̱ vií koo ki̱ʼva ña̱ káʼún, inkana kiʼinna kuenta ña̱ va̱ʼaní chíka̱ún ndee̱ ña̱ va̱ʼa xa̱ún kutáʼún xíʼin Ndióxi̱ (1 Tim. 4:15).
17. ¿Ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼin iin ta̱ loʼo kúa̱an ña̱ keʼékara chiñu nu̱ú Jehová? (2 Timoteo 2:22).
17 “Kǒo keʼún ña̱ kútóoní na̱ va̱lí kúa̱an keʼéna, va̱ʼaka chika̱a̱níún ndee̱ ña̱ keʼún ña̱ va̱ʼa” (kaʼvi 2 Timoteo 2:22). Ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Timoteo ña̱ ná kǒo taxira kasi nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa nu̱úra ña̱ va̱ʼa ná kǒo sakúxíkaña miíra nu̱ú Jehová. Sana íyo sava ña̱ʼa ña̱ kéʼún ni ña̱ va̱ʼava kúúña, soo kíndaaña tiempo ndaʼún ña̱ kǒo kívi keʼékaún chiñu nu̱ú Jehová. Tá kúú, ndakanixi̱ní nda̱saa tiempo sásikiún, nda̱saa tiempo xítoún nu̱ú internet á nda̱saa tiempo sásikiún videojuego. ¿Á kivi kuniñúʼún tiempo yóʼo ña̱ kachíñukaún nu̱ú Jehová xíʼin ña̱ chindeétáʼún xíʼin na̱ hermano? Kivi chikaún ndee̱ ña̱ kachíñún tá ndásaviína ti̱xin salón á kitaún natúʼun xíʼin na̱ yiví xíʼin tú exhibidor. Ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼún ña̱ ni̱ʼíkaún na̱ migoún na̱ chindeétáʼan xíʼún ña̱ keʼékaún chiñu nu̱ú Jehová.
TÁ CHÍNDEÉTÁʼÚN XÍʼIN INKANA KU̱A̱ʼÁNÍ ÑA̱ VA̱ʼA NDAKIʼÚN
18. ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ni̱kusi̱íní-ini ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Timoteo ña̱ ka̱chíñuna nu̱ú Jehová?
18 Ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Timoteo ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ke̱ʼéna ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼin inkana, xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéna ña̱yóʼo si̱íní ni̱xi̱yona (Hech. 20:35). Ña̱ ka̱chíñu ta̱ Marcos nu̱ú Ndióxi̱ ku̱a̱ʼání ñuu ni̱xa̱ʼa̱nra. Ta ka̱ʼyíra iin ña̱ liviní xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ ni̱xi̱yora. Ta̱ Timoteo chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta̱ Pablo ña̱ ke̱ʼéna congregación ta saátu chi̱kaa̱na ndee̱ xíʼin na̱ hermano. Xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱kaa̱ ta̱ Marcos xíʼin ta̱ Timoteo ndee̱ ña̱ ka̱chíñuna nu̱ú Jehová, ni̱kusi̱íní-inira xíʼinna.
19. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní ña̱ ná kundiku̱n ta̱ va̱lí kúa̱an consejo ña̱ ta̱xi ta̱ Pablo, ta ndáaña va̱ʼa ndakiʼinna?
19 ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin carta ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Pablo ña̱ ni̱xa̱ʼa̱n ndaʼa̱ ta̱ Timoteo? Ta̱ apóstol yóʼo xi̱kuni̱níra xi̱xinira ta̱ loʼo yóʼo chi migora xi̱kuura. Ta saátu Jehová kúni̱níra xínira yóʼó ta kúni̱ra ña̱ si̱í ná koún. Ña̱kán ndáyáʼviní kundiku̱n consejo ña̱ ta̱xi ta̱ Pablo ta saátu chikaún ndee̱ ña̱ chindeétáʼún xíʼin na̱ hermano. Tá ná keʼún ña̱yóʼo si̱íní xa̱ún koún ta saátu chí nu̱únínu (1 Tim. 6:18, 19).
YAA 80 “Ná kotoyó ña̱ va̱ʼaní-ini Ndióxi̱”
a Ta̱ Pedro va̱ʼaní xi̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ku̱u, xa̱ʼa̱ ña̱kán va̱ʼaní ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Marcos xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Jesús ta ndáaña xi̱keʼéra. Sana xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo tá ka̱ʼyíra ña̱ Evangelio, ta̱ Marcos va̱ʼaní ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús xíʼin ña̱ xi̱ndoʼora (Mar. 3:5; 7:34; 8:12).
b ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Ta̱ Marcos táxira ña̱ xíniñúʼu ta̱ Pablo xíʼin ta̱ Bernabé tá ni̱xa̱ʼa̱nna xi̱tona na̱ hermano. Ta̱ Timoteo ni̱xa̱ʼa̱nra xi̱tora iin congregación ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanra xíʼin na̱ hermano ta chíkaa̱ra ndee̱ xíʼinna.