ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 44
YAA 33 Ka̱ʼa̱n xíʼin Jehová ña̱ ndóʼún
¿Ndáaña keʼéyó tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó?
“Kǒo taxiún kuchiñu ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼún, va̱ʼaka ndakundeún keʼún ña̱ va̱ʼa tasaá kuchiñún nu̱ú ña̱ va̱ása va̱ʼa” (ROM. 12:21).
TEMA
¿Ndáaña keʼéyó tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kǒo ndukáʼnuka ku̱a̱chi?
1, 2. ¿Ndáana íxandi̱va̱ʼa xíʼinyó sava yichi̱?
TA̱ JESÚS ni̱ka̱ʼa̱nra iin ilustración xa̱ʼa̱ iin ñaʼá ñá ni̱xi̱ʼi̱ yii̱, ñáyóʼo ku̱a̱ʼání yichi̱ xi̱xaʼa̱nñá nu̱ú iin ta̱ Juez ña̱ va̱ʼa nda̱kú ndatiinra ku̱a̱chi xíʼinñá. Sana xi̱kunda̱a̱va-ini na̱ discípulo xíʼin ña̱ xi̱ndoʼo ñá ñaʼá kán, saáchi tiempo kán xi̱ ixandi̱va̱ʼanína xíʼin na̱ yiví ta kǒo na̱ níxi̱ndakiʼin tu̱ʼunna (Luc. 18:1-5). Kúnda̱a̱va-iniyó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ñá ñaʼá kán, saáchi sava yichi̱ nda̱a̱ xíʼin miíyó íxandi̱va̱ʼana.
2 Íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó ta kúndasína xínina miíyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱eyó inka ñuu, ña̱ kǒo kéʼéyó táʼan ña̱ kéʼéna á ña̱ kǒo inkáchi íyoyó xíʼinna (Ecl. 5:8). Soo sava yichi̱ iin ta̱ hermano á iin ñá hermana kúú na̱ íxandi̱va̱ʼa xíʼinyó ta xa̱ʼa̱ ña̱kán ndákavaní-iniyó. Na̱yóʼo kǒo sásivína nu̱úyó ña̱ ndasakáʼnuyó Ndióxi̱, soo xa̱ʼa̱ ña̱ kúúna na̱ yiví ku̱a̱chi sava yichi̱ íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó. Soo ná kotoyó ndáaña ke̱ʼé ta̱ Jesús tá i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinra. Tá íxandi̱va̱ʼa na̱ kǒo ndásakáʼnu Jehová xíʼinyó, íxakáʼnuva-iniyó xa̱ʼa̱na ña̱kán saátu kivi ixakáʼnu-iniyó xa̱ʼa̱ na̱ hermanoyó. Soo, ¿ndáaña ndóʼo Jehová tá xítora ña̱ íxandi̱va̱ʼa iin na̱ hermano á inka na̱ yiví xíʼinyó? ¿Á ndíʼi̱-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼoyó?
3. ¿Nda̱chun va̱ʼa xíni̱yó ña̱ ndíʼi̱-ini Jehová xa̱ʼa̱ na̱ ndásakáʼnu miíra?
3 Kíʼinníva Jehová kuenta xíʼin ña̱ ndóʼoyó, chi nda̱kúníva ndátiinra ku̱a̱chi (Sal. 37:28). Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ mií Ndióxi̱ chindeétáʼan xíʼin na̱ ndásakáʼnu miíra ña̱ nda̱kúní ndatiinna ku̱a̱chi xíʼinna mií tiempo ña̱ xíniñúʼunaña (Luc. 18:7, 8). Si̱lóʼoní kúma̱ní ta sandíʼi-xa̱ʼa̱ Jehová ndiʼi ña̱ sáxo̱ʼvi̱ miíyó, ta kǒo taxikara ña̱ ixandi̱va̱ʼana xíʼinyó (Sal. 72:1, 2).
4. ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan Jehová xíʼinyó?
4 Nani ndátuyó kixaa̱ ñuyǐví xa̱á, Jehová káʼa̱nra xíʼinyó ndáaña kivi keʼéyó tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó (2 Ped. 3:13). Tá kúú, káʼa̱nra xíʼinyó ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa kǒo ndukáʼnuka ku̱a̱chi. Saátu káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ viíní ná kundiku̱nyó yichi̱ se̱ʼera ta̱ Jesús, ta nu̱ú Biblia va̱xi ku̱a̱ʼání consejo ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó.
¿NDÁAÑA KEʼÉYÓ TÁ ÍXANDI̱VA̱ʼANA XÍʼINYÓ?
5. ¿Ndáaña kǒo xíniñúʼu keʼéyó tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó?
5 Sana ndíʼi̱ní-iniyó ta ndákavaní-iniyó tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó (Ecl. 7:7). Saá ndo̱ʼo ta̱ Job xíʼin ta̱ Habacuc (Job 6:2, 3; Hab. 1:1-3). Ña̱ nda̱a̱ xóʼvi̱níyó tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó, soo ná kǒo sa̱a̱níyó saáchi tá ná keʼéyó ña̱yóʼo nda̱a̱ kivi keʼéyó iin ña̱ va̱ása va̱ʼa.
6. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ Absalón? (Koto na̱ʼná).
6 Tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó ndi̱ku̱n miíyó kúni̱ ndasavií ña̱ʼa, soo tá ná keʼéyó ña̱yóʼo kivi ndukáʼnuka ku̱a̱chi. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Absalón ta̱ xi̱kuu se̱ʼe ta̱ David, ni̱sa̱a̱níra tá ku̱ndaa̱-inira ña̱ ti̱in kúíʼná ñani ndáʼvira ta̱ Amnón ku̱ʼvara ñá Tamar. Ta̱ Amnón xi̱niñúʼu kuvira xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéra chi saá xi̱kaʼa̱n Ley ta̱ Moisés (Lev. 20:17). Ni̱sa̱a̱níva ta̱ Absalón saáchi ku̱ʼvara xi̱kuu ñá Tamar, soo kǒo níxiniñúʼu ndasavií miíra ku̱a̱chi yóʼo (2 Sam. 13:20-23, 28, 29).
Tá ku̱ndaa̱-ini ta̱ Absalón xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Amnón xíʼin ku̱ʼvara ñá Tamar, ndeéní ni̱sa̱a̱ra. (Koto párrafo 6).
7. ¿Ndáaña xi̱ndakanixi̱ní ta̱ ka̱ʼyí Salmo xa̱ʼa̱ na̱ xi̱ ixandi̱va̱ʼa xíʼin inkana?
7 Tá xítoyó ña̱ kǒo castigo ndákiʼin na̱ íxandi̱va̱ʼa xíʼinyó, sana ndákanixi̱níyó ña̱ kǒo xíniñúʼu chikaa̱kavíyó ndee̱ ña̱ keʼéyó ña̱ va̱ʼa. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ta̱ ka̱ʼyí ña̱ Salmo. Ta̱yóʼo xi̱xitora ña̱ ni̱xi̱yo na̱ yiví na̱ xi̱ ixandi̱va̱ʼa xíʼin inkana, soo kǒo castigo níxi̱ndakiʼinna chi va̱ʼaníva xi̱ndoona. Ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra: “Saá íyova na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ kini, kǒo tu̱ndóʼo va̱xi nu̱úna” (Sal. 73:12). Nda̱kavaní-inira xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xi̱xitora, ña̱kán si̱lóʼo sandákoora ña̱ ndasakáʼnura Jehová. Ta ni̱ka̱ʼa̱nkara: “Tá xi̱kuni̱i̱ kunda̱a̱-inii̱ xíʼin ña̱yóʼo xi̱ndi̱ʼi̱ní-inii̱” (Sal. 73:14, 16). Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra: “Si̱lóʼo ta keʼíi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼé na̱kán” (Sal. 73:2). Saá ndo̱ʼo iin ta̱ hermano ta̱ naní Alberto.a
8. ¿Ndáaña ke̱ʼé iin ta̱ hermano tá chi̱kaa̱ ku̱a̱chinara?
8 Chi̱kaa̱ ku̱a̱china ta̱ Alberto ña̱ i̱xakuíʼnára donación ña̱ xi̱taxina congregación, soo su̱ví miívíra ní ixakuíʼnáña. Xa̱ʼa̱ ña̱kán va̱ása níkivika koora anciano, ta na̱ xi̱xini̱ tu̱ndóʼo ña̱ ni̱ya̱ʼara nu̱ú kǒo ní ixato̱ʼókanara. Ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra: “Xi̱saa̱níi̱, xi̱sandíʼi̱níña-inii̱ ta kǒo níxi̱kusi̱íka-inii̱”. Xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xo̱ʼvi̱níra, u̱ʼu̱n ku̱i̱ya̱ ku̱xíkára nu̱ú Jehová. Ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Alberto sánáʼa̱ña miíyó, tá ndákaniníxi̱níyó xa̱ʼa̱ iin ña̱ va̱ása va̱ʼa ke̱ʼéna xíʼinyó kivi kuxíkáyó nu̱ú Jehová.
NÁ KEʼÉYÓ TÁKI̱ʼVA KE̱ʼÉ TA̱ JESÚS
9. ¿Ndáaña ndo̱ʼo ta̱ Jesús? (Koto na̱ʼná).
9 Va̱ʼaní yichi̱ sa̱ndákoo ta̱ Jesús nu̱úyó saáchi ku̱ndeé-inira ni i̱xandi̱va̱ʼanína xíʼinra. Tá kúú na̱ veʼera kǒo níkandíxana ña̱ kúúra ta̱ Mesías ta ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ ki̱xáʼa sánara. Na̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ veʼe-ñu̱ʼu ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ xi̱kitáʼanra xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa. Ta na̱ soldado ñuu Roma ku̱sikindaanara, i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinra ta xa̱ʼnínara (Mar. 3:21, 22; 14:55; 15:16-20, 35-37). Soo ta̱ Jesús ku̱ndeé-inira xíʼin ndiʼi ña̱yóʼo ta va̱ása ní ixandi̱va̱ʼara xíʼin na̱ sa̱xóʼvi̱ miíra. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼéra?
Va̱ʼaní yichi̱ chi̱núu ta̱ Jesús nu̱úyó ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó ndáaña keʼéyó tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó. (Koto párrafo 9 xíʼin 10).
10. ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Jesús tá i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinra? (1 Pedro 2:21-23).
10 (Kaʼvi 1 Pedro 2:21-23).b Va̱ʼaní yichi̱ chi̱núu ta̱ Jesús nu̱úyó ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó ndáaña xíniñúʼu keʼéyó tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó. Ta̱ Jesús xi̱xini̱ra ama kúú ña̱ ka̱ʼa̱nra ta ama kúú ña̱ kǒo ka̱ʼa̱nra (Mat. 26:62-64). Sava yichi̱ tá xi̱kaʼa̱nna ña̱ vatá á ña̱ to̱ʼón xa̱ʼa̱ra kǒo níxi̱ndakuiinra (Mat. 11:19). Soo tá xi̱ndakuiinra yuʼú na̱ sáa̱-ini xíni miíra, va̱ása níxi̱kaʼa̱n-ndi̱va̱ʼara xíʼinna ta ni va̱ása ní ixandi̱va̱ʼara xíʼinna. Ta ke̱ʼéra ña̱yóʼo saáchi xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ iinlá Jehová kúú ta̱ va̱ʼaní ndátiin ku̱a̱chi. Xi̱xini̱va ta̱ Jesús ña̱ xi̱xito Jehová ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ xi̱keʼéna xíʼinra ta xi̱kunda̱a̱va-inira ña̱ ndatiin Jehová ku̱a̱chi xíʼinna.
11. ¿Ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Jesús? (Koto na̱ʼná).
11 Kivi keʼéyó táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús. Ná kiʼinyó kuenta xíʼin ña̱ káʼa̱nyó tá xa̱a̱ íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó. Tá su̱ví ña̱ ndeéví kúú ña̱ níkeʼéna xíʼinyó, kivi nandósova-iniyó xa̱ʼa̱ña. Inka ña̱ kivi keʼéyó kúú ña̱ kǒo ndakuiinyó yuʼúna tá xa̱a̱ káʼa̱nna xíʼinyó tasaá va̱ása kuaʼnuka ku̱a̱chi (Ecl. 3:7; Sant. 1:19, 20). Soo sava yichi̱ xíniñúʼu ndakuiinyó yuʼú iin na̱ yiví tá xíniso̱ʼoyó ña̱ su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ káʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxayó Ndióxi̱. Ta saátu tá xítoyó ña̱ íxandi̱va̱ʼana xíʼin iin na̱ yiví kiviva chindeétáʼanyó xíʼinna á ndakiʼinyó tu̱ʼunna (Hech. 6:1, 2). Soo tá xa̱a̱ káʼa̱nyó xíʼin iin na̱ yiví, to̱ʼó ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinna (1 Ped. 3:15).c
Ná kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Jesús tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó, viíní ná ndakanixi̱níyó ndáaña ka̱ʼa̱nyó ta ama ka̱ʼa̱nyó. (Koto párrafo 11 xíʼin 12).
12. ¿Ndáaña kivi keʼéyó?
12 Xi̱kunda̱a̱va-ini ta̱ Jesús ña̱ ndatiinva Jehová ku̱a̱chi xíʼin na̱ i̱xandi̱va̱ʼa xíʼinra, ta saátu ná keʼé miíyó. Soo, ¿ndáaña kivi keʼéyó? Tá iin na̱ yiví káʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱yó á íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó, ná ndakaʼányó ña̱ kúnda̱a̱va-ini Jehová ndáaña kúu. Ta ña̱yóʼo sándi̱koña-iniyó saáchi kúnda̱a̱-iniyó ña̱ kixaa̱ tiempo ta ndatiinva Jehová ku̱a̱chi xíʼinna. Ña̱kán tá sándakooyó ña̱yóʼo ndaʼa̱ Jehová, saá kúú ña̱ kǒo sa̱a̱níyó chi tá ná sa̱a̱níyó kivi keʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa. Tasaá kǒo kusi̱íka-iniyó ta nda̱a̱ kivi kuxíkáyó nu̱ú Jehová (Sal. 37:8).
13. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kundeé-iniyó tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó?
13 Ni kúni̱yó kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Jesús, soo sava yichi̱ kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó saáchi na̱ yiví ku̱a̱chi kúúyó. Chi sana ka̱ʼa̱nyó á keʼéyó iin ña̱ʼa ña̱ kivi sandákava-ini inkana (Sant. 3:2). Sana savayó nda̱a̱ ná ya̱ʼayó nu̱ú ñuyǐví xa̱á saáví kuchiñuyó nandóso-iniyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ ke̱ʼéna xíʼinyó. Tá i̱xandi̱va̱ʼana xíʼún, ndakaʼán ña̱ kúnda̱a̱va-ini Jehová xíʼin ña̱ ndóʼún. Saátu ta̱ Jesús kúnda̱a̱va-inira xíʼin ña̱ ndóʼún chi ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ása va̱ʼa ke̱ʼéna xíʼinra (Heb. 4:15, 16). Jehová kúni̱ra ña̱ ná keʼéyó táki̱ʼva ke̱ʼé se̱ʼera, ta saátu nu̱ú tu̱ʼunra ña̱ Biblia táxira consejo ndaʼa̱yó ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kǒo sa̱a̱níyó tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ u̱vi̱ versículo ña̱ va̱xi nu̱ú Romanos.
MIÍ JEHOVÁ NDATIIN KU̱A̱CHI XÍʼINNA
14. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó? (Romanos 12:19).
14 (Kaʼvi Romanos 12:19). Tá íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó, ná keʼéyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo, ná taxiyó ña̱ mií Jehová ná ndatiin ku̱a̱chi xíʼinna mií tiempo ña̱ nda̱kaxin miíra. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ke̱ʼé ta̱ John tá ke̱ʼé iin ta̱ hermano ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinra. Ta̱ John káchira: “Xi̱niñúʼu ka̱ʼnu̱-inii̱ ña̱ va̱ʼa kǒo ndatii̱n ku̱a̱chi nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱kuni̱ miíi̱. Romanos 12:19 kúú ña̱ chi̱ndeétáʼan xíʼi̱n ña̱ vitá koo inii̱ ta taxii̱ ña̱ mií Jehová ndatiin ku̱a̱chi”.
15. ¿Nda̱chun va̱ʼaníka ña̱ kundatuyó ña̱ ndatiin Jehová ku̱a̱chi xíʼin na̱ íxandi̱va̱ʼa xíʼinyó?
15 Va̱ʼaníka ña̱ taxiyó ndatiin Jehová ku̱a̱chi xíʼin na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinyó, saáchi tá miíyó ná kuni̱ ndasavií ku̱a̱chi yóʼo sana sa̱a̱níyó ta ndi̱ʼi̱ní-iniyó. Ña̱kán kúni̱ Jehová chindeétáʼanra xíʼinyó, ta ki̱ʼva siaʼa íyo ña̱ káʼa̱nra xíʼinyó: “Taxi ná ndasaviíi̱ ku̱a̱chi yóʼo chi xíni̱vai̱ ndáa ki̱ʼva keʼíi̱ña”. Tá ná taxiyó ña̱ ndatiin Jehová ku̱a̱chi, saá kúú ña̱ va̱ása sa̱a̱níyó. Ña̱yóʼo kúú ña̱ chi̱ndeétáʼan xíʼin ta̱ John ta̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú párrafo ña̱ ni̱ya̱ʼa. Ta̱yóʼo káchira: “Kúnda̱a̱-inii̱ ña̱ va̱ʼaníkava ndatiin Jehová ku̱a̱chi xíʼin na̱ íxandi̱va̱ʼa xíʼinyó”.
NDAKUNDEÉ KEʼÚN ÑA̱ VA̱ʼA
16, 17. ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan oración xíʼinyó ña̱ keʼéyó ña̱ va̱ʼa nu̱úka ña̱ va̱ása va̱ʼa? (Romanos 12:21).
16 (Kaʼvi Romanos 12:21). Ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kǒo taxiún kuchiñu ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼún, va̱ʼaka ndakundeún keʼún ña̱ va̱ʼa”. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Kǒo sandákoondó ña̱ kuʼvi̱-inindó kunindó na̱ sáa̱-ini xíni ndóʼó ta kǒo sandákoondó ka̱ʼa̱nndó xíʼin Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ na̱ íxandi̱va̱ʼa xíʼinndó” (Mat. 5:44). Ña̱yóʼo kúú ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús. Ni̱xo̱ʼvi̱ní ta̱ Jesús ta xi̱niñúʼu kundeéní-inira saáchi na̱ soldado ñuu Roma ka̱tikaanara nu̱ú yitu̱n ta ka̱nina clavo ndaʼa̱ra, ku̱sikindaanara ta kininí ke̱ʼéna xíʼinra. Ndeéní ni̱xo̱ʼvi̱ ta̱ Jesús, ni iin miíyó ta̱ʼán ya̱ʼayó nu̱ú ña̱ ndo̱ʼora.
17 Ni i̱xandi̱va̱ʼanína xíʼin ta̱ Jesús soo va̱ása nísa̱a̱ra xíʼinna. Nu̱úka ña̱ ka̱ʼa̱nra xíʼin yivára ña̱ ná taxira castigo ndaʼa̱ na̱ soldado kán, ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Yivá, koo káʼnu-iniún xa̱ʼa̱na saáchi kǒo xíni̱na ndáaña kéʼéna” (Luc. 23:34). Ta saátu ná keʼéyó oración xa̱ʼa̱ na̱ íxandi̱va̱ʼa xíʼinyó, chi ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ása sa̱a̱níyó tasaá kǒo ndakaʼánníkayó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéna xíʼinyó.
18. ¿Ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼan ña̱ oración xíʼin ta̱ Alberto ta saátu xíʼin ta̱ John?
18 Oración kúú ña̱ chi̱ndeétáʼan xíʼin ta̱ Alberto ta saátu xíʼin ta̱ John tá i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinna. Ta̱ Alberto ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ i̱xandi̱va̱ʼa xíʼi̱n. Ni̱ka̱ʼa̱nníi̱ xíʼinra ña̱ chindeétáʼanra xíʼi̱n ña̱ nandóso-inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéna xíʼi̱n”. Vitin kúsi̱íní-ini ta̱ Alberto ndásakáʼnura Jehová. Ta̱ John ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ku̱a̱ʼání yichi̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ta̱ hermano ta̱ i̱xandi̱va̱ʼa xíʼi̱n. Ña̱yóʼo chi̱ndeétáʼan xíʼi̱n ña̱ ndakanivií xi̱níi̱ xa̱ʼa̱ ta̱ hermano kán ta saátu chi̱ndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ kǒo ndatii̱n ku̱a̱chi xíʼinra, ta va̱ʼaní ku̱nii̱”.
19. ¿Ndáaña xíniñúʼu ndakundeéyó keʼéyó? (1 Pedro 3:8, 9).
19 Va̱ása xíni̱yó ndáaña kundoʼoyó á ndáana ixandi̱va̱ʼa xíʼinyó, soo ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ ná kuu, ná kǒo sandákooyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó. Ná chikaa̱yó ndee̱ ña̱ keʼéyó táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús tá i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinra, ta saátu ná keʼéyó ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱. Tá saá ná keʼéyó, ku̱a̱ʼání bendición taxi Jehová ndaʼa̱yó (kaʼvi 1 Pedro 3:8, 9).
YAA 38 Jehová kundaa yóʼó
a Na̱sama ki̱vi̱ savana.
b Ta̱ Pedro ni̱ka̱ʼa̱nra nu̱ú 1 Pedro capítulo 2 xíʼin 3 ña̱ i̱xandi̱va̱ʼanína xíʼin na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú, chi savana xi̱kachíñuna xíʼin na̱ yiví na̱ kininí xi̱keʼé á saátu sava ná ñaʼá xi̱ ixandi̱va̱ʼa yii̱ná xíʼinná saáchi kǒo níxi̱ndasakáʼnuna Jehová (1 Ped. 2:18-20; 3:1-6, 8, 9).
c Koto nu̱ú jw.org video ña̱ naní Ña̱ kúʼvi̱-ini: kúú ña̱ chíndeétáʼan xíʼinyó ña̱ táxi̱n koo iniyó.