ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 51
YAA 3 Jehová kúú ta̱ chíndeé táʼan xíʼinyó
Xíto Jehová tá xákún ta ndíʼi̱ní-inira xa̱ʼún
“Taxiva̱ʼa ti̱kui̱í nu̱úi̱. ¿Á kǒo níkaʼyivaún ña̱yóʼo nu̱ú libro ña̱ kúúmiíún?” (SAL. 56:8).
TEMA
Kúnda̱a̱va-ini Jehová xíʼin ña̱ ndóʼoyó tá ku̱a̱yaʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo, ña̱kán sándi̱kora-iniyó.
1, 2. ¿Ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ sákuaku miíyó?
¿XA̱A̱ nda̱saa yichi̱ xákún? Savayó tá kúsi̱íní-iniyó nda̱a̱ xákuyó sava yichi̱, tá kúú tá káku iin ña̱ loʼo. Saátu xákuyó tá ndákaʼányó xa̱ʼa̱ iin ña̱ va̱ʼaní ndo̱ʼoyó tá ya̱chi̱ á tá xi̱niyó iin na̱ migoyó na̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo ta̱ʼán kuniyó.
2 Soo ku̱a̱ʼání yichi̱ xákuyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúsuchí-iniyó. Sana iin na̱ yiví sa̱ndáʼvina miíyó á kúúmiíyó iin kue̱ʼe̱ ña̱ ndeéní á ni̱xi̱ʼi̱tu iin na̱ kúni̱níyó xíniyó. Tá yáʼayó nu̱ú ña̱yóʼo sana ndóʼoyó nda̱a̱ táki̱ʼva ndo̱ʼo ta̱ Jeremías tá sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ na̱ ñuu Babilonia ñuu Jerusalén. Ta̱ profeta Jeremías ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ku̱a̱ʼání ti̱kui̱í kée nu̱úi̱ [...]. Ndiʼi ki̱vi̱ kuakui̱” (Lam. 3:48, 49).
3. ¿Ndáaña ndóʼo Jehová tá xítora ña̱ xóʼvi̱yó? (Isaías 63:9).
3 Jehová kíʼinvara kuenta tá xákuyó. Biblia káʼa̱nña ña̱ kúnda̱a̱va-ini Jehová ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ sáxo̱ʼvi̱ miíyó ta xíniso̱ʼovara tá xákundáʼviyó nu̱úra ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó (Sal. 34:15). Soo kǒo xíto kuitíra ña̱ ndóʼoyó ta ni va̱ása xíniso̱ʼo kuitíra tá káʼa̱nyó xíʼinra chi íyo inkaka ña̱ kéʼéra. Yiváyó kúúra ta kúni̱níra xínira miíyó, ña̱kán kúsuchíní-inira tá xítora ña̱ xákuyó ta ndi̱ku̱n kama ndúkúra ki̱ʼva ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó (kaʼvi Isaías 63:9).a
4. ¿Ndáana ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú artículo yóʼo ta ndáaña sakúaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé Jehová?
4 Biblia káʼa̱nña ndáaña ke̱ʼé Jehová tá xi̱nira xa̱ku na̱ xi̱ndasakáʼnu miíra. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ñá Ana, ta̱ David xíʼin ta̱ rey Ezequías. ¿Nda̱chun xa̱ku na̱yóʼo? ¿Ndáaña ke̱ʼé Jehová ña̱ va̱ʼa chi̱ndeétáʼanra xíʼinna? Ta, ¿ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan ña̱ ndo̱ʼo na̱yóʼo xíʼinyó tá kúsuchí-iniyó, tá sa̱ndáʼvina miíyó á tá ndíʼi̱ní-iniyó ta nda̱a̱ kíxáʼayó xákuyó?
TÁ XÁKUYÓ XA̱ʼA̱ ÑA̱ KÚSUCHÍNÍ-INIYÓ
5. ¿Ndáaña xi̱ndoʼo ñá Ana?
5 Ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo ni̱ya̱ʼa ñá Ana nu̱ú ta xi̱xakuníñá xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Yii̱ñá ta̱ Elcaná ni̱xi̱yo inka ñá síʼira ñá xi̱naní Peniná ta xi̱saa̱ní-iniñá xi̱xiniñá ñá Ana ta xi̱ ixandi̱va̱ʼaníñá xíʼinñá. Ñá Ana kǒo níxi̱kivi koo se̱ʼeñá ta ñá Peniná ku̱a̱ʼá se̱ʼeñá ni̱xi̱yo (1 Sam. 1:1, 2). Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xi̱kusi̱kindaaníñá ñá Ana. ¿Ndáaña kundoʼún tá miíún níxi̱yo ñá Ana? Xi̱kusuchíní-ini ñá Ana ta xa̱ʼa̱ ña̱kán kǒo níxi̱xixiñá (1 Sam. 1:6, 7, 10).
6. ¿Ndáaña ke̱ʼé ñá Ana ña̱ va̱ʼa kǒo kusuchíka-iniñá?
6 ¿Ndáaña ke̱ʼé ñá Ana ña̱ va̱ʼa kǒo kusuchíka-iniñá? Ni̱xa̱ʼa̱nñá tabernáculo nu̱ú xi̱ndasakáʼnuna Jehová tá ya̱chi̱. Tá xa̱a̱ ni̱xa̱a̱ñá kán ki̱xáʼañá káʼa̱nñá xíʼin Jehová ta ki̱xáʼañá ndeéní xákuñá ta ni̱ka̱ʼa̱n-ndáʼviñá xíʼin Jehová ña̱ ná ndakaʼánra xa̱ʼa̱ñá. Ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinra: “Koto chi xóʼvi̱níi̱” (1 Sam. 1:10b, 11). Ñá Ana ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xi̱sandíʼi̱-iniñá ta ku̱suchíní-inira xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱nira xákuníñá.
7. ¿Ndáa ki̱ʼva ku̱ni ñá Ana tá ndi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xi̱sandíʼi̱-iniñá?
7 ¿Ndáa ki̱ʼva ku̱ni ñá Ana tá ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoñá ta saátu tá xi̱niso̱ʼoñá tu̱ʼun va̱ʼa ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ su̱tu̱ káʼnu Elí xíʼinñá? Tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nña ña̱ nda̱kiʼin ñá Ana ku̱a̱ʼa̱nñá ta ki̱xáʼañá xíxiñá ta va̱ása níkúsuchíka-iniñá (1 Sam. 1:17, 18). Ñá Ana ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xi̱ndoʼoñá tasaá kǒo níndi̱ʼi̱ka-iniñá. Ta mií Jehová xi̱nira ña̱ kúsuchíní-iniñá ta xi̱niso̱ʼora ña̱ xa̱kundáʼviñá nu̱úra, ta ta̱xira ña̱ koo se̱ʼeñá (1 Sam. 1:19, 20; 2:21).
8, 9. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Hebreos 10:24, 25, ¿nda̱chun xíniñúʼu chikaa̱yó ndee̱ ña̱ ku̱ʼu̱nyó reunión? (Koto na̱ʼná).
8 ¿Ndáaña sákuaʼayó? ¿Á yáʼún nu̱ú iin tu̱ndóʼo ña̱ yo̱ʼvi̱ní ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xákún? Sana kúsuchíní-iniún saáchi ni̱xi̱ʼi̱ iin na̱ veʼún á iin na̱ migoún. Tá kúu ña̱yóʼo savayó kǒo kúni̱yó kutáʼanyó xíʼin inkana soo ndakaʼán xa̱ʼa̱ ñá Ana, ña̱kán nda̱kiʼinñá ku̱a̱ʼa̱nñá tabernáculo ta kán sa̱ndíko Jehová iniñá. Ta saátu kivi keʼé Jehová xíʼún tiempo vitin, ni kúsuchíní-iniún á ni túviún ña̱ kǒoka ndee̱ kúúmiíún, tá ná ku̱ʼún reunión kán sandíkora-iniún (kaʼvi Hebreos 10:24, 25). Tá xáʼa̱nyó reunión xíniso̱ʼoyó texto ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ña̱ va̱ʼaní chíkaa̱ ndee̱ xíʼinyó, ta ña̱yóʼo kúú ña̱ xíniñúʼu Jehová ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ kǒo ndakanikaxi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ sákusuchí-iniyó. Tasaá kixáʼayó ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ta loʼo tá loʼo kixáʼayó va̱ʼaka kuniyó.
9 Tá xáʼa̱nyó reunión, na̱ hermano sándi̱kona-iniyó ta náʼa̱na ña̱ kúni̱na xínina miíyó ta ña̱yóʼo va̱ʼaní chíkaa̱ña ndee̱ xíʼinyó (1 Tes. 5:11, 14). Iin ta̱ precursor especial ni̱xi̱ʼi̱ ñá síʼira. Ná kotoyó ndáaña ni̱ka̱ʼa̱nra: “Tá ndákaʼíi̱n xa̱ʼa̱ ñá síʼi̱ xákuníi̱. Sava yichi̱ kúni mitúʼunníi̱ ta kíxáʼíi̱ xákui̱, soo ña̱ va̱ʼaní chíndeétáʼan xíʼin kúú reunión saáchi comentario ña̱ táxi na̱ hermano ta saátu tu̱ʼun ña̱ liviní ña̱ káʼa̱nna xíʼi̱n sándi̱koníña-inii̱. Sava yichi̱ kúsuchíní-inii̱ soo tá xa̱i̱ salón va̱ʼaní kíxáʼíi̱ kúnii̱”. Tá xáʼa̱nyó reunión mií Jehová kivi kuniñúʼura na̱ hermano ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanra xíʼinyó.
Na̱ hermanoyó sándi̱kona-iniyó. (Koto párrafo 8 xíʼin 9).
10. ¿Ndáa ki̱ʼva kundiku̱nyó yichi̱ ñá Ana tá kúsuchíní-iniyó?
10 Va̱ʼaníka ku̱ni ñá Ana tá ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xi̱ndoʼoñá, ta saátu miíún kivi keʼún ña̱ káʼa̱n 1 Pedro 5:7 ta ka̱ʼún xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼún chi kuniso̱ʼovara yóʼó. Na̱ kui̱ʼná xa̱ʼnína yii̱ iin ñá hermana ta ñáyóʼo káʼa̱nñá ndáaña ndo̱ʼoñá tá ku̱u ña̱yóʼo: “Túvii̱ ña̱ cha̱chi válí ndiʼi níma̱i̱ ta kǒo kívika ndaʼaña”. Soo, ¿ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼinñá? Ñáyóʼo káchiñá: “Xi̱kaʼi̱n xíʼin yivái̱ Jehová ta va̱ʼaní xi̱sandíkora-inii̱ tá xi̱kaʼi̱n xíʼinra. Sava yichi̱ va̱ása níxi̱kunda̱a̱-inii̱ ndáa ki̱ʼva ka̱ʼi̱n xíʼinra soo xi̱kunda̱a̱va-inira xíʼin ña̱ xi̱ndoʼi̱. Tá xi̱kusuchíní-inii̱ xi̱kaʼi̱n xíʼinra ña̱ ná sandíkora-inii̱, ta va̱ʼaní xi̱sandíkora-inii̱ ta xi̱taxira ndee̱ ndaʼíi̱”. Tá káʼún xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼún, kúnda̱a̱va-inira xíʼin ña̱ ndóʼún ta saátu xíni̱ra ndáa ki̱ʼva kúniún. Kǒo kindaaví Jehová tu̱ndóʼo ña̱ kúúmiíyó, soo kiviva sandíkora-iniyó (Sal. 94:19; Filip. 4:6, 7). Saátu chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ ndakú koo iniyó (Heb. 11:6).
TÁ XÁKÚN XA̱ʼA̱ ÑA̱ SA̱NDÁʼVINA YÓʼÓ Á XA̱ʼA̱ ÑA̱ SA̱XÓʼVI̱NA-INIÚN
11. ¿Ndáaña ndo̱ʼo ta̱ David tá i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinra?
11 Ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo ña̱ yo̱ʼvi̱ní ni̱ya̱ʼa ta̱ David nu̱ú ta xa̱ʼa̱ ña̱kán xi̱xakura. Ku̱a̱ʼání kúú na̱ xi̱saa̱-ini xi̱ni ta̱ David, nda̱a̱ na̱ veʼera xíʼin na̱ migora kǒo níxiinkana kutáʼanna xíʼinra ta xi̱kuni̱na ixandi̱va̱ʼana xíʼinra (1 Sam. 19:10, 11; 2 Sam. 15:10-14, 30). Ta̱ David ka̱ʼyira ña̱ ndo̱ʼora: “Xa̱a̱ ku̱naaníi̱ ña̱ xákui̱; ndiʼi ñuú xákui̱, xa̱a̱ nda̱xin xi̱toi̱ xíʼin ti̱kui̱í nu̱úi̱”. ¿Nda̱chun xi̱ndoʼo ta̱ David ña̱yóʼo? Miíra káʼa̱n ña̱yóʼo: “Ndo̱ʼi̱ ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ndiʼi na̱ íxandi̱va̱ʼaní xíʼi̱n” (Sal. 6:6, 7). I̱xandi̱va̱ʼaní na̱ yiví xíʼin ta̱ David ña̱kán xi̱xakuníra.
12. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Salmo 56:8, ¿ndáaña xi̱kunda̱a̱-ini ta̱ David?
12 Ni ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo ni̱ya̱ʼa ta̱ David nu̱ú soo xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ xi̱kuʼvi̱níva-ini Jehová xi̱xinirara. Mií ta̱ David ka̱ʼyi ña̱yóʼo: “Kuniso̱ʼova Jehová ña̱ xákui̱” (Sal. 6:8). Saátu ka̱ʼyira tu̱ʼun ña̱ liviní ña̱ va̱xi nu̱ú Salmo 56:8 (kaʼviña).b Tu̱ʼun ña̱ liviní yóʼo náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ kúni̱níva Jehová xínira miíyó ta ndíʼi̱ní-inira xa̱ʼa̱yó. Ta̱ David ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ ndákiʼin Jehová ti̱kui̱í nu̱úra ta táanva̱ʼarará ini iin ki̱si saá íyoña. Xi̱kunda̱a̱va-ini ta̱ David ña̱ xi̱xito Jehová ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ xi̱yaʼara nu̱ú ta xi̱ndakaʼánra xa̱ʼa̱ña, soo kǒo níxi̱xini̱ kuití Jehová ña̱yóʼo chi saátu xi̱kunda̱a̱-inira ndáaña xi̱ndoʼo ta̱ David.
13. ¿Ndáaña kivi sandíko-iniyó tá sa̱ndáʼvina miíyó á sa̱ndákavana-iniyó? (Koto na̱ʼná).
13 ¿Ndáaña sákuaʼayó? ¿Á kúsuchí-iniún saáchi iin na̱ kúni̱níún xíniún sa̱ndáʼvina yóʼó? ¿Á kúsuchí-iniún saáchi na̱ xíkaún xíʼin sa̱ndákoona yóʼó? ¿Á kúsuchí-iniún saáchi sa̱ndáʼvi yiún yóʼó ta sa̱ndákoora yóʼó? ¿Á kúsuchí-iniún saáchi sa̱ndáʼvi ñá síʼún yóʼó ta sa̱ndákooñá yóʼó? ¿Á kúsuchí-iniún saáchi iin na̱ kúni̱níún xíniún kǒo ndásakáʼnukana Jehová? Ná kotoyó ña̱ ku̱u xíʼin iin ta̱ hermano. Ñá síʼi ta̱ hermano yóʼo sa̱ndáʼviñára ta ku̱a̱ʼa̱nñá xíʼin inka ta̱a. Ta̱yóʼo káchira: “Kǒo níxi̱kivi kandíxai̱ ña̱ ndo̱ʼi̱ ña̱yóʼo, xi̱ndakanixi̱níi̱ ña̱ ku̱a̱chi miíi̱ xi̱kuuña. Xi̱kusuchíní-inii̱ ta xi̱saa̱níi̱”. ¿Ndáaña kivi sandíko-iniún tá iin na̱ yiví sa̱ndáʼvina yóʼó á sa̱ndákavana-iniún? Tá ndo̱ʼún ña̱yóʼo, xíniñúʼu ndakaʼún ña̱ kǒo sandákooví Jehová yóʼó. Ta̱ hermano yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ki̱ʼii̱n kuenta ña̱ kivi sandáʼvi na̱ yiví miíyó, soo Jehová kǒo sándaʼvivíra miíyó. Jehová íyora nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin yu̱u̱, ni yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo kǒo kúxíkára nu̱úyó chi íyovara xíʼinyó. Ni iin yichi̱ kǒo sandákoora na̱ nda̱kú íyo ini xíʼinra” (Sal. 37:28). Ndakaʼán chi iinlá Jehová kúú ta̱ kúni̱níka xíni yóʼó nu̱úka inkana. Sana kúsuchíníva-iniún xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéna xíʼún á sáa̱níún, soo kǒo taxiún ña̱ kasi ña̱yóʼo nu̱ún ña̱ kotoún ña̱ ndáyáʼvinívaún nu̱ú Jehová (Rom. 8:38, 39). Tá sa̱ndákoona yóʼó á sa̱ndáʼvina yóʼó, ndakaʼán chi Jehová kúni̱nívara xínira yóʼó.
Libro ña̱ Salmos náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ yatin íyo Jehová xíʼin na̱ kúsuchí-ini ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanra xíʼinna. (Koto párrafo 13).
14. ¿Ndáaña káʼa̱n Salmo 34:18 xíʼinyó?
14 Tá sa̱ndáʼvina yóʼó, inka ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼún kúú tu̱ʼun ña̱ ka̱ʼyi ta̱ David nu̱ú Salmo 34:18 (kaʼviña).c Iin diccionario káʼa̱nña ña̱ na̱ kúsuchíní-ini á na̱ ndákavaní-ini íyona nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ kǒo ndátu ndakiʼin nda̱a̱ ni iin ña̱ va̱ʼa. ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan Jehová xíʼin na̱ ndóʼo táʼan ña̱yóʼo? Mií texto yóʼo káʼa̱nña ña̱ mií Jehová íyo yatinra xíʼin na̱ kúsuchíní-ini xa̱ʼa̱ ña̱ sa̱ndáʼvinana á ña̱ sa̱ndákavana-inina. Ndakanixi̱ní xa̱ʼa̱ iin ta̱a ta̱ íyo na̱ va̱lí se̱ʼe, tá kíxáʼa se̱ʼera xákuna ndi̱ku̱n kama ku̱a̱ʼa̱nra ta númirana ta sándi̱kora-inina ta saátu íyo Jehová. Tá xítora ña̱ xóʼvi̱yó ndi̱ku̱n kama chíndeétáʼanra xíʼinyó, kúni̱ra sandíkora-iniyó ta va̱ása kúni̱ra ña̱ xo̱ʼvi̱yó. Ta saátu káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ íyo ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa keʼéra chí nu̱únínu tasaá chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ kundeé-iniyó ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ kúúmiíyó tiempo vitin (Is. 65:17).
TÁ XÁKUYÓ XA̱ʼA̱ ÑA̱ NDÍʼI̱NÍ-INIYÓ
15. ¿Ndáaña ndo̱ʼo ta̱ rey Ezequías xa̱ʼa̱ ña̱kán ki̱xáʼara xákuníra?
15 Tá xi̱kuumií ta̱ rey Ezequías ta̱ ñuu Judá 39 ku̱i̱ya̱, ki̱ʼinra iin kue̱ʼe̱ ña̱ ndeéní. Tasaá, Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ profeta Isaías ña̱ ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Ezequías ña̱ kuvira (2 Rey. 20:1). Tá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Ezequías ña̱ kuvira, ki̱xáʼara xákuníra ta ki̱xáʼara káʼa̱n-ndáʼvira xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinra (2 Rey. 20:2, 3).
16. Tá xi̱niso̱ʼo Jehová ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Ezequías ta saátu tá xi̱tora ña̱ xákura, ¿ndáaña ndo̱ʼora ta ndáaña ke̱ʼéra?
16 Nda̱kanda̱ní-ini Jehová tá xi̱niso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Ezequías xíʼinra ta saátu tá xi̱nira ña̱ xákuníra. Ña̱kán Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Isaías ña̱ ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼin ta̱ Ezequías: “Xi̱niso̱ʼi̱ ña̱ ni̱ka̱ʼún xíʼi̱n ta xi̱nii̱ ña̱ xa̱kún, ña̱kán sandáʼi̱ yóʼó”. Ku̱ndáʼvi-ini Jehová xi̱nira ta̱ Ezequías ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ taxira ña̱ ku̱a̱ʼáka ku̱i̱ya̱ kutakura. Saátu ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ sakǎkura na̱ ñuu Israel nu̱ú na̱ asirio (2 Rey. 20:4-6).
17. ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan Jehová xíʼinyó tá kúúmiíyó iin kue̱ʼe̱ ña̱ ndeéní? (Salmo 41:3; koto na̱ʼná).
17 ¿Ndáaña sákuaʼayó? ¿Ndáaña kivi keʼún tá ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼún ña̱ kúúmiíún iin kue̱ʼe̱ ña̱ ndeéní? Kivi ka̱ʼún xíʼin Jehová ta nda̱a̱ kivitu kuakún nu̱úra. Biblia káʼa̱nña xíʼinyó ña̱ kúndáʼviní-ini Jehová xínira miíyó ta sándi̱kora-iniyó tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo (2 Cor. 1:3, 4). Kǒo kindaaví Jehová tu̱ndóʼo ña̱ kúúmiíyó tiempo vitin, soo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ taxivara ndee̱ ndaʼa̱yó ña̱ kundeé-iniyó (kaʼvi Salmo 41:3).d Tá kúú, táxira espíritu santora ndaʼa̱yó ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kundeé-iniyó, saátu táxira ña̱ ndíchi ndaʼa̱yó ta sándi̱kora-iniyó (Prov. 18:14; Filip. 4:13). Ta káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ chí nu̱únínu ndiʼi kue̱ʼe̱ ña̱ kúúmiíyó tiempo vitin ndiʼi-xa̱ʼa̱vaña (Is. 33:24).
Tá káʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó, táxivara ndee̱ ndaʼa̱yó, saátu táxira ña̱ ndíchi ndaʼa̱yó ta chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ kǒo kundi̱ʼiní-iniyó. (Koto párrafo 17).
18. ¿Ndáa texto ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia kúú ña̱ chíndeétáʼan xíʼún tá yáʼún nu̱ú tu̱ndóʼo? (Koto recuadro ña̱ naní “Jehová sándi̱kora-iniyó”).
18 Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová va̱ʼaní sa̱ndíkoña-ini ta̱ Ezequías. Ta saátu miíyó, tu̱ʼun ña̱ káʼa̱n Jehová nu̱ú Biblia va̱ʼaní sándi̱koña-iniyó. Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ná ka̱ʼyi̱ ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanña xíʼinyó tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo (Rom. 15:4). Ná kotoyó ña̱ ndo̱ʼo iin ñá hermana ñá íyo chí África Occidental, ñáyóʼo xi̱xakuníñá saáchi ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinñá ña̱ kúúmiíñá kue̱ʼe̱ cáncer. Ña̱yóʼo káʼa̱nñá: “Iin texto ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ña̱ va̱ʼaní chíkaa̱ ndee̱ xíʼi̱n kúú Isaías 26:3. Miíyó kǒo xíni̱yó ndáaña kundoʼoyó, ña̱kán versículo yóʼo náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ mií Jehová kivi sandíkora-iniyó á taxira ndee̱ ndaʼa̱yó ña̱ va̱ʼa kǒo ndi̱ʼi̱ní-iniyó tá xa̱a̱ yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo”. ¿Á ndákaʼún xa̱ʼa̱ iin texto ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ña̱ chíndeétáʼanní xíʼún tá yáʼún nu̱ú tu̱ndóʼo á tá ndíʼi̱ní-iniún?
19. ¿Ndáaña ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu?
19 Xa̱a̱ ki̱vi̱ so̱ndíʼi kúú ña̱ ndóoyó, ña̱kán ya̱ʼavayó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ yo̱ʼvi̱ní ta nda̱a̱ sakúakuña miíyó sava yichi̱. Soo nda̱a̱ táki̱ʼva sa̱kúaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ñá Ana, ta̱ David xíʼin ta̱ rey Ezequías, Jehová xítora tá xákuyó ta kúnda̱a̱va-inira xíʼin ña̱ ndóʼoyó. Ndákaʼánva Jehová xa̱ʼa̱ iin tá iin yichi̱ ña̱ xákún, ña̱kán tá ná ya̱ʼún nu̱ú iin tu̱ndóʼo ka̱ʼa̱n xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼún. Ta va̱ása kuxíkáún nu̱ú na̱ hermano chi kúni̱nína xínina yóʼó ta nu̱ú Biblia nandukún ña̱ káʼa̱n Jehová ña̱ va̱ʼa sandíkora-iniún. Ña̱kán tá ná kundeé-iniún ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa taxi Jehová ndaʼún. Si̱lóʼoní kúma̱ní ta kixaa̱ ki̱vi̱ ña̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱ Jehová ndiʼi ña̱ sáxo̱ʼvi̱ miíyó (Apoc. 21:4). Ta nu̱ú ñuyǐví xa̱á kǒo kuakukayó chi na̱ kusi̱í-iniva kooyó.
YAA 4 Jehová kúú ta̱ ndáa yi̱ʼi̱
a Isaías 63:9: “Tá ni̱ndi̱ʼi̱ní-inina, saátu ta̱yóʼo ni̱ndi̱ʼi̱ní-inira. Ta ta̱ nda̱kaxinra xíka xíʼin tu̱ʼunra kúú ta̱ sa̱kǎku na̱yóʼo. Xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínirana ta kúndáʼvi-inira xínirana, nda̱satárana, nda̱niʼirana ta chi̱ndeétáʼanra xíʼinna ndiʼi ku̱i̱ya̱ ña̱ xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa”.
b Salmo 56:8: “Yóʼó, kíʼún kuenta xíʼi̱n, taxiva̱ʼa ti̱kui̱í nu̱úi̱. ¿Á kǒo níkaʼyivaún ña̱yóʼo nu̱ú libro ña̱ kúúmiíún?”.
c Salmo 34:18: “Jehová íyo yatinra xíʼin na̱ xóʼvi̱, ta chíndeétáʼanra xíʼin na̱ kúsuchí-ini”.
d Salmo 41:3: “Jehová kúú ta̱ kiʼin kuenta xíʼinna tá ná kundúʼúna nu̱ú xi̱to xa̱ʼa̱ ña̱ ndeéndóʼona; ndiʼi tiempo ña̱ kuumiína kue̱ʼe̱ nasamaún nu̱ú kundúʼúna”.