ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 42
YAA 44 Chindeé yi̱ʼi̱ nu̱ú tu̱ndóʼo
Ndáa ki̱ʼva viíka keʼéyó oración
“Kánai̱ yóʼó xíʼin ndiʼi níma̱i̱. Ndakuiin yuʼíi̱ Jehová Ndióxi̱ miíi̱” (SAL. 119:145).
ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱
Yóʼo kunda̱a̱-iniyó ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ oración ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ viíka keʼéyó oración.
1, 2. a) ¿Ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ loʼoní tiempo káʼa̱nyó xíʼin Jehová sava yi̱chi̱ ta va̱ása nása̱ma ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra? b) ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱ xíniso̱ʼova Jehová ndiʼi ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra?
TÁ KÉʼÚN oración nu̱ú Ndióxi̱, ¿á túviún ña̱ va̱ása nása̱ma ña̱ káʼún xíʼinra? Ndiʼivayó kivi kundoʼo ña̱yóʼo. Xa̱ʼa̱ ña̱ íyoní chiñu nu̱úyó loʼoníva tiempo kéʼéyó oración nu̱ú Jehová, á sana kúkaʼan nu̱úyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó.
2 Biblia káʼa̱nña xíʼinyó ña̱ ndáyáʼvika nu̱ú Jehová kúú ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinra xíʼin ndiʼi níma̱yó ta vitá koo iniyó. Ña̱kán va̱ása yo̱ʼvi̱ví xíniñúʼu koo tu̱ʼun ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinra tá kéʼéyó oración. Jehová xíniso̱ʼora oración ña̱ kéʼé na̱ yiví na̱ vitá-ini (Sal. 10:17). Ndiʼi ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra xíniso̱ʼovaraña chi ndíʼi̱-inira xa̱ʼa̱yó (Sal. 139:1-3).
3. ¿Ndáa pregunta kúú ña̱ ndakuiinyó nu̱ú artículo yóʼo?
3 Nu̱ú artículo yóʼo ndakuiinyó pregunta yóʼo: ¿nda̱chun va̱ása xíniñúʼu yi̱ʼvíyó ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níyó xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼoyó?, ¿ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa viíka koo oración ña̱ kéʼéyó nu̱ú Jehová?, ¿ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan oración ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia xíʼinyó ña̱ viíka koo oración ña̱ kéʼéyó? Ta ¿ndáaña kivi keʼéyó tá ndíʼi̱ní-iniyó ta va̱ása xíni̱yó ndáaña ka̱ʼa̱nyó xíʼin Ndióxi̱?
VA̱ÁSA YI̱ʼVÍÚN KEʼÚN ORACION NU̱Ú JEHOVÁ
4. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó? (Salmo 119:145).
4 Tá ndákanixi̱níyó migoyó kúú Jehová ta ndíʼi̱-inira xa̱ʼa̱yó, ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níyó xíʼin xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ta̱ ka̱ʼyi̱ Salmo 119 ta̱ ni̱ya̱ʼa nu̱ú ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo. Tá kúú savana ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ vatá xa̱ʼa̱ra (Sal. 119:23, 69, 78). Saátu xi̱ndakavaní-inira xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa xi̱keʼéra (Sal. 119:5). Soo ta̱yóʼo chi̱kaa̱níra ndee̱ ña̱ vií kutáʼanra xíʼin Ndióxi̱, xa̱ʼa̱ ña̱kán va̱ása níyi̱ʼvíra ka̱ʼa̱nra xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndoʼora (kaʼvi Salmo 119:145).a
5. ¿Nda̱chun va̱ása xíniñúʼu kukaʼan nu̱úyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ni ni̱ki̱ʼviyó iin ku̱a̱chi ndeé? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo.
5 Jehová kúni̱ra nda̱a̱ na̱ ni̱ki̱ʼvi ku̱a̱chi ndeé ná keʼéna oración nu̱úra (Is. 55:6, 7). Ña̱kán tá ndákava-iniyó ná kǒo taxiyó ña̱ kasiña nu̱úyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinra. Ndakanixi̱ní ña̱ ku̱a̱ʼún iin ñuu ña̱ va̱ása xíni̱ún soo kiviva chindeétáʼan iin na̱ yiví na̱ íyo ñuu kán xíʼún. ¿Á xa̱ʼa̱ ña̱ kúkaʼan nu̱ún va̱ása ka̱ʼún xíʼinna ña̱ chindeétáʼanna xíʼún? Va̱ásaví. Saá kivi keʼéyó tá ni̱ki̱ʼviyó iin ku̱a̱chi ndeé ná kǒo kukaʼan nu̱úyó á yi̱ʼvíyó ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová (Sal. 119:25, 176).
KA̱ʼA̱N XÍʼIN JEHOVÁ XA̱ʼA̱ NDIʼI ÑA̱ NDÓʼÚN
6, 7. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó? Kaʼan xa̱ʼa̱ iin ejemplo (koto nota).
6 Ta káʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níyó xíʼin xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó saá kúú ña̱ kúyatinkayó nu̱úra. Ná kotoyó ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó.
7 Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií Jehová.b Ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó (Sal. 145:8, 9, 18). Ña̱yóʼo kúú ña̱ ke̱ʼé iin ñá hermana ñá naní Kristine, yiváñá kue̱ʼe̱ní ni̱xi̱yora. Ñáyóʼo káchiñá: “Xi̱ i̱xayo̱ʼvi̱níña xíʼi̱n kandíxai̱ ña̱ yiváyó kúú Jehová tá káʼi̱n xíʼinra. Sava yi̱chi̱ xi̱ndakanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼíi̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa xi̱kuxíkára nu̱úi̱”. ¿Ndáaña va̱ʼa kúúmií Jehová chi̱ndeétáʼan xíʼinñá? Ñáyóʼo káchiñá: “Ña̱ kúʼvi̱-ini Jehová xínira miíyó kúú ña̱ chíndeétáʼan xíʼi̱n, ta ni sava yichi̱ va̱ása vií kéʼíi̱ sava ña̱’a chindeétáʼanvara xíʼi̱n. Ña̱ ndákanixi̱níi̱ ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó chíndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ ka̱ʼi̱n xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ sákusi̱í-inii̱ xíʼin ña̱ sándakava-inii̱”.
8, 9. ¿Ndáaña va̱ʼa ndakiʼinyó tá ya̱chi̱ka ná ndakanixi̱níyó ndáaña ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo.
8 Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ndáaña kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová. Tá kúma̱níka ka̱ʼa̱nyó xíʼinra ná nda̱ka̱tu̱ʼunyó ña̱yóʼo miíyó: “¿Ndáa tu̱ndóʼo kúú ña̱ yáʼi̱ nu̱ú? ¿Á íyo iin na̱ ta̱ʼán ixakáʼnu-inii̱ xa̱ʼa̱? ¿Á íyo iin ña̱ sa̱kán ndo̱ʼi̱ ta xíniñúʼi̱ ña̱ chindeétáʼan Jehová xíʼi̱n?” (2 Rey. 19:15-19). Ná kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Jesús ta ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ ná kixi Reinora xíʼin ña̱ keʼéra ña̱ kúni̱ra (Mat. 6:9, 10).
9 Iin ñá hermana ñá naní Aliska xi̱ ixayo̱ʼvi̱níña xíʼinñá ña̱ ka̱ʼa̱nñá xíʼin Jehová tá ku̱ndaa̱-iniñá ña̱ xi̱ní yi̱i̱ñá ndíkaa̱ kue̱ʼe̱ cáncer ta va̱ása kivika ndaʼara xíʼin ña̱yóʼo. Ñáyóʼo káchiñá: “Xi̱ndi̱ʼi̱ní-inii̱ ta va̱ása ní xi̱nkundaa̱-inii̱ ndáaña ka̱ʼi̱n xíʼin Jehová”. ¿Ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼinñá? Ñáyóʼo káchiñá: “Tá kúma̱níka ka̱ʼi̱n xíʼinra siʼnaka xi̱ndakanixi̱níi̱ ndáa ki̱ʼva koo ña̱ ka̱ʼi̱n xíʼinra. Ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ va̱ása ka̱ʼa̱n kuitíi̱ xíʼinra xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ kúúmiíi̱, ta saá va̱ása ndíʼi̱-inii̱ tá káʼi̱n xíʼinra”.
10. ¿Nda̱chun iin ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ taváyó tiempo ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová? (Koto na̱ʼná).
10 Ná taváyó tiempo ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Ndióxi̱. Saátu kúyatinyó nu̱ú Jehová tá loʼo tiempo káʼa̱nyó xíʼinra, soo tá ku̱a̱ʼáka tiempo káʼa̱nyó xíʼinra ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ viíka koo ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó.c Ta̱ yií ñá Aliska, ta̱ naní Elijah, káchira: “Chíkai̱ ndee̱ ña̱ ku̱a̱ʼá yichi̱ káʼi̱n xíʼin Jehová ndiʼi ki̱vi̱, ta kíʼi̱n kuenta ña̱ tá ku̱a̱ʼáka yichi̱ káʼi̱n xíʼinra viíka kítáʼi̱n xíʼinra. Ta kivi ka̱ʼi̱n xíʼinra nda̱saa tiempo kúni̱ miíi̱”. Kivi keʼún ña̱yóʼo, ndakanixi̱ní ndáa lugar ta ndáa hora kivi ka̱ʼún xíʼinra ku̱a̱ʼáka tiempo ta kǒo taxiún ña̱ kasi nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa nu̱ún ña̱ keʼúnña ta nda̱a̱ kivi ndeé ka̱ʼún xíʼinra, chikaa̱ ndee̱ ña̱ keʼúnña ndiʼi ki̱vi̱.
Nandukú iin lugar nu̱ú kivi ka̱ʼún ku̱a̱ʼá tiempo xíʼin Jehová. (Koto párrafo 10).
NDA̱KANIXI̱NÍ XA̱ʼA̱ ORACIÓN ÑA̱ KE̱ʼÉ NA̱ KÁʼA̱N BIBLIA XA̱ʼA̱
11. Oración ña̱ ke̱ʼé na̱ xi̱ndasakáʼnu Jehová tá ya̱chi̱ ¿ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼanña xíʼinyó? (Koto recuadro ña̱ naní “¿Á ndóʼún nda̱a̱ táki̱ʼva ndo̱ʼo na̱yóʼo?”).
11 Ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼún kúú ña̱ ndakanixi̱níún xa̱ʼa̱ oración ña̱ xi̱keʼé na̱ xi̱ndasakáʼnu Jehová tá ya̱chi̱ ta saátu yaa ña̱ xi̱xitana. Tá ná kiʼún kuenta ndáa ki̱ʼva xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼún ña̱ saátu keʼé miíún. Nda̱a̱ kivi ndani̱ʼún tu̱ʼun ña̱ xi̱xiniñúʼuna ña̱ kivi kuniñúʼún ña̱ va̱ʼa ka̱ʼún xíʼin Jehová. Ta saátu kivi ndani̱ʼún oración ña̱ kítáʼan xíʼin ña̱ ndóʼún.
12. ¿Ndáaña kivi nda̱ka̱tu̱ʼúnyó miíyó tá káʼviyó xa̱ʼa̱ oración ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia?
12 Tá káʼviún xa̱ʼa̱ oración ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, nda̱ka̱tu̱ʼún ña̱yóʼo miíún: “¿Ndáana ni̱ka̱ʼa̱n tu̱ʼun yóʼo? ¿Ndáa tu̱ndóʼo ni̱ya̱ʼana nu̱ú? ¿Á ndóʼi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva ndo̱ʼo na̱yóʼo? ¿Ndáaña sakúaʼi̱ xíʼin ña̱yóʼo?”. Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíniñúʼu nandukún xa̱ʼa̱ña, ta ku̱a̱ʼáníva ña̱ kunda̱a̱-iniún xa̱ʼa̱. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ sava ejemplo.
13. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin oración ña̱ ke̱ʼé ñá Ana? (1 Samuel 1:10, 11; koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí nu̱ú kíxáʼa tutu yóʼo).
13 (Ka’vi 1 Samuel 1:10, 11). Tá ke̱ʼé ñá Ana oración, u̱vi̱ tu̱ndóʼo xi̱kuumiíñá: kǒo níkivi koo se̱ʼeñá ta inka ñá síʼi ta̱ Elcaná xi̱ ixandi̱va̱ʼañá xíʼinñá (1 Sam. 1:4-7). Tá ndíka̱ún nu̱ú iin tu̱ndóʼo ña̱ túviún ña̱ va̱ása kivi kitaún nu̱ú, ¿ndáaña kivi sakúaʼún xíʼin oración ña̱ ke̱ʼé ñá Ana? Ñáyóʼo ta̱váñá tiempo ña̱ ka̱ʼa̱nñá xíʼin Jehová tasaá va̱ʼaní ku̱niñá (1 Sam. 1:12, 18). Saátu kivi keʼé miíún, ka̱ʼa̱n xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ sándi̱ʼi̱-iniún ta ndáa ki̱ʼva kúniún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo (Sal. 55:22).
Ñá Ana ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kusuchíní-iniñá saáchi va̱ása níxi̱kivi koo se̱ʼeñá ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱xaku̱ndaa inka ñá síʼi ta̱ Elcaná miíñá. (Koto párrafo 13).
14. a) ¿Ndáa inkaka ña̱ sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ñá Ana? b) ¿Ndáa ki̱ʼva viíka koo oración ña̱ kéʼéyó tá ndákanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Biblia? (Koto nota).
14 Tá ni̱ya̱ʼa ku̱i̱ya̱ ña̱ ka̱ku se̱ʼe ñá Ana, ta̱ Samuel, ñáyóʼo nda̱kiʼinñára ku̱a̱ʼa̱n xíʼinñá nu̱ú ta̱ su̱tu̱ Elí (1 Sam. 1:24-28). Iin yichi̱ ke̱ʼéñá oración nu̱ú Jehová ta ta̱xiñá tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ra xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní xi̱ndaara miíñá ta saátu ndáara na̱ nda̱kú íyo ini xíʼinra (1 Sam. 2:1, 8, 9).d Sana kǒo níndiʼi-xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ xi̱kuumiíñá soo ñáyóʼo ki̱ʼinñá kuenta ndáa ki̱ʼva ta̱xi Jehová bendición ndaʼa̱ñá. ¿Ndáaña kivi sakúaʼayó xíʼin ña̱yóʼo? Tá kíʼinyó kuenta ndáa ki̱ʼva xa̱a̱ chíndeétáʼan Jehová xíʼinyó, ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kundeé-iniyó ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo.
15. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin oración ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jeremías? (Jeremías 12:1).
15 (Kaʼvi Jeremías 12:1).e Ni̱xi̱yo iin tiempo ña̱ nda̱kavaní-ini ta̱ profeta Jeremías saáchi xi̱xitora na̱ yiví na̱ xi̱keʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa, na̱yóʼo va̱ʼaní xi̱ndoona ta na̱ israelita xi̱kusikindaana miíra (Jer. 20:7, 8). Saátu ndóʼo miíyó saáchi na̱ yiví kúsikindaana miíyó ta na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa kǒo ña̱ʼa kúma̱ní nu̱úna ta si̱íkaví ndóona. Ni ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jeremías xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱sandíʼi̱-inira xíʼin Ndióxi̱, soo ta̱yóʼo va̱ása níchika̱a̱ra ku̱a̱chi Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa xi̱ndoʼora. Tá xi̱xitora ña̱ xi̱ndatiin Jehová ku̱a̱chi xíʼin na̱ ñuura xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ nda̱kúníva kéʼé Jehová ndiʼi ña̱ʼa (Jer. 32:19). Saátu miíyó kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ sándi̱ʼi̱-iniyó, ta kivi kundaa-iniyóra saáchi nda̱kúní ndátiinra ku̱a̱chi.
16. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin oración ña̱ ke̱ʼé ta̱ levita tá ni̱xi̱yora inka ñuu? (Salmo 42:1-4; koto na̱ʼná).
16 (Kaʼvi Salmo 42:1-4).f Nu̱ú yaa yóʼo, ña̱ ka̱ʼyí ta̱ levita ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndoʼora xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱yora inka ñuu ta va̱ása níkivi ndakutáʼanra xíʼin na̱ ñuura. Sana saá ndóʼo miíyó, xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása kívi kitayó veʼeyó á ndíkaa̱yó veʼeka̱a xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxayó Ndióxi̱. Tá ndóʼoyó ña̱yóʼo sava yichi̱ kivi ndakava-iniyó, soo iin ña̱ va̱ʼaka kúú ña̱ ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼoyó. Ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó nda̱chun kúú ña̱ ndóʼoyó saá, tasaá vií ndakanixi̱níyó. Tá kúú, ta̱ levita ki̱ʼinra kuenta ña̱ kiviva ndikó tukura ndasakáʼnura Ndióxi̱ (Sal. 42:5). Saátu ki̱ʼinra kuenta ña̱ xi̱ndaa Jehová miíra (Sal. 42:8). Tá káʼa̱nyó xíʼin Jehová, ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó nda̱chun ndóʼoyó saá, ta va̱ása kundi̱ʼi̱ka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼoyó ta saátu kundeé-iniyó ya̱ʼayó nu̱ú ña̱yóʼo.
Ta̱ levita ta̱ ka̱ʼyí Salmo 42 ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xi̱ndoʼora. Tá káʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáa ña̱ʼa kúú ña̱ ndáyáʼvika. (Koto párrafo 16).
17. a) ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin oración ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jonás? (Jonás 2:1, 2). b) ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan ña̱ va̱xi nu̱ú Salmo xíʼinyó tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo? (Koto nota).
17 (Kaʼvi Jonás 2:1, 2). Ta̱ profeta Jonás ke̱ʼéra oración yóʼo tá xi̱ndikaa̱ra ti̱xin ti̱a̱ká. Ni kǒo níkeʼéra ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinra soo ka̱ndíxara ña̱ kuniso̱ʼovara oración ña̱ ke̱ʼéra. Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ku̱a̱ʼání yichi̱ va̱xiña nu̱ú Salmo, ña̱kán xi̱xini̱vara ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n Salmo.g Ña̱ nda̱kaʼánra xíʼin ña̱ xi̱ndakanixi̱níra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo chi̱ndeétáʼanña xíʼinra ña̱ kandíxara ña̱ chíndeétáʼanva Jehová xíʼinra. Saátu miíyó tá chíkaa̱yó ndee̱ ña̱ sakúaʼa xíʼin xi̱níyó texto ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia, kivi ndakaʼányó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo tá káʼa̱nyó xíʼin Jehová ki̱vi̱ tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo.
KA̱ʼA̱NKA XÍʼIN JEHOVÁ ÑA̱ VA̱ʼA KUYATIÚN NU̱ÚRA
18, 19. ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan Romanos 8:26, 27 xíʼinyó tá va̱ása kúnda̱a̱-iniyó ndáaña ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼoyó? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo.
18 (Kaʼvi Romanos 8:26, 27). Sava yichi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ndíʼi̱ní-iniyó kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó. Soo espíritu santo Jehová kivi chindeétáʼanña xíʼinyó. ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱yóʼo? Jehová xi̱niñúʼura espíritu santora ña̱ va̱ʼa ka̱ʼyína oración ña̱ ke̱ʼé na̱ xi̱ndasakáʼnu miíra nu̱ú Biblia. Ña̱kán tá kǒo kúnda̱a̱-iniún ndáaña ka̱ʼún tá kéʼún oración, kivi kuniñúʼún sava ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n na̱yóʼo chi kuniso̱ʼova Jehová ña̱ ka̱ʼún xíʼinra ta̱ nda̱a̱ táki̱ʼva koo oración miíún saá kooña nu̱úra ta saátu ndakuiinra ña̱ ka̱ʼún xíʼinra.
19 Ña̱yóʼo kúú ña̱ chi̱ndeétáʼan xíʼin iin ñá hermana ñá ñuu Rusia ñá naní Elena. Chi̱kaa̱nañá veʼeka̱a xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin Ndióxi̱ ta xi̱kaʼviñá Biblia. Xi̱ndi̱ʼi̱ní-iniñá ta xi̱ ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinñá keʼéñá oración. Ñáyóʼo káchiñá: “Nda̱kaʼíi̱n ña̱ tá yo̱ʼvi̱ní tu̱ndóʼo ña̱ yáʼi̱ nu̱ú ta va̱ása kúnda̱a̱-inii̱ ndáaña ka̱ʼi̱n xíʼin Jehová, kivi kuniñúʼi̱ oración ña̱ xi̱keʼé na̱ xi̱ndasakáʼnu miíra tá ya̱chi̱ chi kuniso̱ʼovara ña̱ ka̱ʼi̱n xíʼinra ta̱ nda̱a̱ táki̱ʼva koo oración miíi̱ saá kooña nu̱úra”. Ñáyóʼo káchikañá: “Ña̱yóʼo sa̱ndíkoníña-inii̱ tá ni̱ya̱ʼi̱ nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ yo̱ʼvi̱ní”.
20. Tá ndíʼi̱ní-iniyó, ¿ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ ixatu̱ʼvayó miíyó tá kúma̱níka keʼéyó oración?
20 Tá íyo ku̱a̱ʼání ña̱ sándi̱ʼi̱-iniyó, kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ vií ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová. Ña̱ va̱ʼa ixatu̱ʼvayó miíyó, kivi kuniso̱ʼoyó audio ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia á nda̱a̱ kivi kaʼyiyó nu̱ú iin tutu ña̱ ndóʼoyó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ rey David (Sal. 18, 34 xíʼin 142; saátu encabezamiento). Xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ síín síín íyo iin tá iinyó, kivi ndaka̱xinyó ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa ixatu̱ʼvayó miíyó tá kúma̱níka keʼéyó oración (Sal. 141:2). ¿Ndáaña chíndeétáʼan xíʼin miíún?
21. ¿Nda̱chun kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó?
21 Jehová kúnda̱a̱va-inira xíʼin ña̱ ndóʼoyó ni tá kúma̱níka ka̱ʼa̱nyó xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ta ña̱yóʼo sándi̱koníña-iniyó (Sal. 139:4). Kúsi̱íní-inira tá káʼa̱nyó xíʼinra ta ndáa-iniyóra ña̱kán ná kǒo kaka-iniyó ka̱ʼa̱nyó xíʼin Yiváyó ta̱ íyo chí ndiví. Ná kuniñúʼuyó oración ña̱ va̱xi nu̱ú tu̱ʼunra tá káʼa̱nyó xíʼinra ta xíʼin ndinuʼu-iniyó ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó. Jehová kúú migoyó ta ndiʼi tiempo íyora ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó.
YAA 45 “Ña̱ ndákani-inii̱ xa̱ʼa”
a Salmo 119:145: “Kánai̱ yóʼó xíʼin ndiʼi níma̱i̱. Ndakuiin yuʼíi̱ Jehová Ndióxi̱ miíi̱. Kundiku̱nvai̱ ndiʼi chiñu ña̱ xáʼndaún”.
b Ki̱ʼvi nu̱ú káʼa̱nña “Algunas cualidades sobresalientes de Jehová”, nu̱ú káʼa̱nña “Jehová”, ña̱ ka̱na nu̱ú folleto Textos bíblicos para la vida cristiana.
c Oración ña̱ kéʼéna ti̱xin reunión loʼova tiempo kéʼénaña.
d Ñá Ana xi̱taváñá tiempo ña̱ ndakanixi̱níñá xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ chi tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá kítáʼanña xíʼin ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Moisés (Deut. 4:35; 8:18; 32:4, 39; 1 Sam. 2:2, 6, 7). Tá ni̱ya̱ʼa tiempo ñá María siʼí ta̱ Jesús, xi̱niñúʼuñá tu̱ʼun táʼan ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ñá Ana ña̱ va̱ʼa ndasakáʼnuñá Ndióxi̱ (Luc. 1:46-55).
e Jeremías 12:1: “Yóʼó Jehová nda̱kúní-iniún tá táxii̱ ku̱a̱chi ndaʼún, tá káʼi̱n xíʼún ña̱ ndatiún ku̱a̱chi. ¿Soo nda̱chun va̱ʼaní kána ña̱ kéʼé na̱ yiví na̱ ndi̱va̱ʼa-ini? ¿Ta nda̱chun va̱ʼaní ndóo na̱ sándaʼvi inkana?”.
f Salmo 42:1-4: “Nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ní tí yusu síʼi koʼorí ti̱kui̱í, saá kúni̱níi̱ kachíñui̱ nu̱ún Ndióxi̱ miíi̱. 2 Nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ní iin na̱ yiví koʼona ti̱kui̱í, saá kúni̱níi̱ ku̱ʼi̱n nu̱ún, Ndióxi̱ ta̱ táku. ¿Amaví kivi ku̱ʼi̱n nu̱ú Ndióxi̱? 3 Nina ta̱ xáku kúi̱ ñuú xíʼin káʼñu ta va̱ása xíxii̱; iníí ki̱vi̱ kúsi̱kindaana yi̱ʼi̱ ta káchina ‘¿Ndáa míí ku̱a̱ʼa̱n Ndióxi̱ún?’. 4 Nda̱a̱ ndákuʼníña níma̱i̱ tá ndákaʼíi̱n xa̱ʼa̱ tiempo ña̱ xi̱xaʼi̱n veʼe Ndióxi̱ xíʼin ku̱a̱ʼánína, yi̱ʼi̱ kúú ta̱ siʼna xi̱xaʼa̱n chí nu̱úna xi̱kusi̱íkaví-inindi̱ xi̱xaʼa̱nndi̱ chí yichi̱ xi̱xitandi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva xíta ku̱a̱ʼánína tá táxina tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Ndióxi̱ tá xíyo vikó”.
g Chitáʼan ña̱ káʼa̱n Jonás 2:3-9 xíʼin Salmo 69:1; 16:10; 30:3; 142:2, 3; 143:4, 5; 18:6, xíʼin 3:8 (nu̱ú versículo yóʼo va̱xi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jonás).