Asamblea ña̱ ni̱xi̱yo chí Indianápolis (Indiana), 1925.
1925: cien ku̱i̱ya̱ chí sa̱tá
NÚMERO 1 ña̱ revista ña̱ tu̱ʼun inglés ña̱ ka̱na tá enero ña̱ ku̱i̱ya̱ 1925 ka̱chiña: “Na̱ cristiano xi̱ndatunína ña̱ kuu iin ña̱ ndáyáʼviní ku̱i̱ya̱ yóʼo”. Ña̱ revista yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nkaña: “Na̱ cristiano va̱ása xíniñúʼu kundi̱ʼiní-nina xa̱ʼa̱ ndáa ña̱ʼa kuu ku̱i̱ya̱ yóʼo ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása kusi̱íka-inina keʼéna chiñu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinna keʼéna”. ¿Ndáaña xi̱ndatu na̱ cristiano kuu ku̱i̱ya̱ 1925? ¿Ta ndáa ki̱ʼva nda̱kundeéna na̱túʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ni kǒo níxi̱nu ña̱ xi̱kuni̱na?
KǑO NÍXI̱NU ÑA̱ XI̱NDATUNA
Ku̱a̱ʼání na̱ xi̱kaʼvi Biblia xi̱ndatuna ña̱ ñuʼú yóʼo nduuña iin ñuʼú livi tá ku̱i̱ya̱ 1925. ¿Nda̱chun nda̱kanixi̱nína saá? Saáchi tá ni̱ya̱ʼa tiempo ta̱ hermano Albert Schroeder, ta̱ xi̱kuu Cuerpo Gobernante ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “Xi̱ndakanixi̱nína ña̱ na̱ ungido tiempo saá ku̱ʼu̱nna chí ndiví ta kaʼndachíñuna xíʼin ta̱ Cristo. Ta na̱ nda̱kú ni̱xi̱yo-ini xíʼin Ndióxi̱ tiempo xi̱naʼá, tá kúú ta̱ Abrahán, ta̱ David xíʼin inkakana ndatakuna ta na̱yóʼo kúú na̱ kiʼin kuenta xíʼin nu̱ú ñuʼú yóʼo tá ná kixáʼa kaʼndachíñu Reino Ndióxi̱”. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo níxi̱nu ña̱ xi̱kuni̱na, ku̱a̱ʼánína nda̱kava-ini (Prov. 13:12).
Ni nda̱kava-inina, ku̱a̱ʼání na̱ xi̱kaʼvi Biblia nda̱kundeéna na̱túʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta loʼo tá loʼo ku̱ndaa̱-inina ña̱ ndáyáʼviní natúʼunna xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Jehová. Ná kotoyó ndáa ki̱ʼva xi̱niñúʼuna radio ña̱ va̱ʼa natúʼunna xíʼin na̱ yiví na̱ inka ñuu.
KU̱A̱ʼÁNÍ ESTACIÓN ÑA̱ RADIO XI̱NIÑÚʼUNA
Tá ku̱i̱ya̱ 1924 ku̱a̱ʼání na̱ yiví xi̱xiniso̱ʼo estación ña̱ radio ña̱ xi̱naní WBBR. Ña̱kán, na̱ xi̱kaʼvi Biblia ke̱ʼéna inka estación ña̱ radio yatin chí Chicago (Illinois) ta ña̱yóʼo xi̱naníña WORD. Iin ta̱ ingeniero ta̱ xi̱naní Ralph Leffler ta̱ ke̱ʼé estación ña̱ radio yóʼo ka̱chira: “Ni vi̱xinní ni̱xi̱yo tá ñuú na̱ yiví xi̱xiniso̱ʼona ña̱ xi̱yaʼa nu̱ú radio yóʼo”. Tá kúú iin na̱ familia na̱ ni̱xi̱yo chí Pilot Station (Alaska) ña̱ xi̱kindoo yáʼaka 5,000 kilómetro (3,000 milla), xi̱niso̱ʼona estación ña̱ radio yóʼo. Ta tándi̱ʼi ña̱yóʼo, na̱ familia kán ka̱ʼyína iin carta ña̱ ni̱xa̱ʼa̱n ndaʼa̱ na̱ xi̱kachíñu xíʼin ña̱ estación yóʼo ña̱ táxina tíxa̱ʼvi ndaʼa̱na xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní programa xi̱niso̱ʼona ña̱ chi̱kaa̱ ndee̱ xíʼinna.
Chí ndaʼa̱ yitin: Níndichi antena ña̱ radio ña̱ xi̱naní WORD chí Batavia (Illinois).
Chí ndaʼa̱ kúaʼa: Ta̱ Ralph Leffler káchíñura xíʼin estación ña̱ radio.
Suvi mií revista yóʼo ña̱ 1 tí diciembre ku̱i̱ya̱ 1925 ña̱ tu̱ʼun inglés ni̱ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní chiñu xi̱keʼé ña̱ estación WORD ta ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “Va̱ʼaní señal kúúmiíña ta ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼnuka chí Estados Unidos. Na̱ yiví na̱ ndóo Cuba ta saátu Alaska, va̱ʼa xíniso̱ʼona estación yóʼo. Ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ va̱ása níxi̱xini̱ xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, vitin kúni̱na kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ra”.
Ta̱ George Naish.
Tiempo saá na̱ xi̱kaʼvi Biblia xi̱kuni̱na kuniñúʼuna radio ña̱ va̱ʼa natúʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ chí Canadá. Tá ku̱i̱ya̱ 1924 ke̱ʼéna iin estación ña̱ radio ña̱ xi̱naní CHUC chí ñuu Saskatoon (Saskatchewan). Ta ña̱yóʼo kúú estación ña̱ nu̱ú ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ religión chí país kán. Soo tá ku̱i̱ya̱ 1925, ki̱ʼinna kuenta ña̱ xi̱niñúʼu nasama estación ña̱ radio kán inka lugar. Na̱ Sociedad Watch Tower, nda̱satána estación ña̱ radio yóʼo ta sa̱ndáya̱ʼanaña chí Regent Building iin lugar nu̱ú ni̱xi̱yo teatro chí Saskatoon ta kán chi̱kaa̱na estación yóʼo.
Xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéna estación yóʼo, ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ ni̱xi̱yo ñuu válí ña̱ xíká xi̱kindo̱o chí nu̱ú ñuu Saskatchewan ña̱ yichi̱ nu̱ú kúú ña̱ xi̱niso̱ʼona xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱ tiempo saá. Iin ñá nána ñá naní Graham ñá ni̱xi̱yo iin ñuu loʼo ña̱ xíkání kíndoo, ka̱ʼyíñá iin carta ña̱ va̱ʼa ndukúkañá tutu ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ Biblia. Ta̱ hermano George Naish ka̱chira: “Ña̱ ka̱ʼyí ñáyóʼo náʼa̱ña ña̱ xi̱kuni̱nívañá kunda̱a̱-iniñá xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱, ña̱kán chi̱ndaʼándi̱ tutu ña̱ naní Estudios de las Escrituras ndaʼa̱ñá”. Tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo ñá nána Graham ki̱xáʼañá nátúʼunñá xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ ku̱a̱ʼá ñuu válí.
NI̱KA̱ʼA̱NNA XA̱ʼA̱ IIN ÑA̱ NDÁYÁʼVINÍ
Nu̱ú revista ña̱ tu̱ʼun inglés ña̱ ka̱na 1 tí marzo ku̱i̱ya̱ 1925, ka̱na iin artículo ña̱ ndáyáʼviní ña̱ xi̱naní “Nacimiento de la nación”. ¿Nda̱chun xi̱ndayáʼviní artículo yóʼo? Na̱ xi̱kaʼvi Biblia xi̱kunda̱a̱va-inina ña̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa kúú ta̱ xáʼndachíñu nu̱ú na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa, na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá, na̱ gobierno xíʼin iníísaá ñuyǐví. Soo saátu nu̱ú artículo yóʼo ta̱ “esclavo ta̱ nda̱kúní-ini ta̱ ndíchiní”, chi̱ndeétáʼanna xíʼin na̱ hermano ña̱ kunda̱a̱-inina ña̱ saátu íyo iin organización Jehová ta síín íyo ña̱yóʼo nu̱ú ña̱ kuenta ta̱ Ndi̱va̱ʼa (Mat. 24:45). Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ Reino Ndióxi̱ ki̱xáʼaña xáʼndachíñuña tá ku̱i̱ya̱ 1914, ta mií ku̱i̱ya̱ kán chi̱ndaʼána ta̱ Ndi̱va̱ʼa xíʼin na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa ña̱ va̱xina nu̱ú ñuʼú yóʼo (Apoc. 12:7-9).
Na̱ xi̱kaʼvi Biblia i̱xayo̱ʼvi̱ña xíʼinna kandíxana ña̱yóʼo. Ña̱kán nu̱ú artículo yóʼo va̱xi consejo yóʼo: “Tá iinna káʼvi revista yóʼo kǒo kíndo̱o-inina xíʼin ña̱ káʼa̱n ña̱yóʼo, xíniñúʼu kúee koo inindó ta kundatundó ña̱ ná ki̱xaa̱ ta̱ táta ta keʼéndó ña̱ nda̱kú”.
Ta̱ Tom Eyre iin ta̱ colportor (na̱ káʼa̱nna xíʼin precursor tiempo vitin) ta̱ ñuu Gran Bretaña, ni̱ka̱ʼa̱nra ndáaña ke̱ʼé ku̱a̱ʼání na̱ xi̱kaʼvi Biblia tá ka̱ʼvina artículo yóʼo: “Na̱ hermano ni̱kusi̱íní-inina tá ku̱ndaa̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Apocalipsis 12. Ni̱kusi̱íní-inindi̱ tá ku̱ndaa̱-inindi̱ ña̱ ki̱xáʼa Reino Ndióxi̱ xáʼndachíñuña chí ndiví ta ki̱xáʼandi̱ nátúʼunndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíʼin na̱ yiví. Tasaá ku̱ndaa̱-inindi̱, Jehová chíndeétáʼan xíʼinndi̱ ta níʼira yichi̱ nu̱ú na̱ ñuura”.
KU̱NDAA̱-ININA ÑA̱ NDÁYÁʼVINÍ NATÚʼUNNA XA̱ʼA̱ JEHOVÁ
Tiempo vitin miíyó na̱ testigo Jehová kúnda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ káʼa̱n Isaías 43:10, iin táʼví ña̱yóʼo káchiña: “Ndóʼó kúúndó testigoi̱, káchi Jehová, ndóʼó kúú na̱ káchíñu nu̱úi̱, na̱ nda̱kaxii̱n”. Tá si̱lóʼo kúma̱ní kixáʼa ku̱i̱ya̱ 1925, loʼo kuitíva xi̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ texto yóʼo nu̱ú tutu ña̱ xi̱taváyó. Ta suvi mií ku̱i̱ya̱ yóʼo, 11 revista tu̱ʼun inglés ni̱ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ Isaías 43:10, 12.
Tá xa̱a̱ ku̱nu̱mí ndiʼi ku̱i̱ya̱ 1925, ni̱xi̱yo iin asamblea xíʼin na̱ xi̱kaʼvi Biblia chí Indianápolis (Indiana). Nu̱ú programa ña̱ asamblea yóʼo ni̱ka̱ʼyi̱ tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ hermano Joseph Rutherford ta ña̱yóʼo káchiña: “Ki̱xaa̱yó asamblea yóʼo ña̱ va̱ʼa taxi tátayó ndee̱ ndaʼa̱yó ta saá kuumií tukuyó ndee̱ ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱n tukuyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví ña̱ va̱ʼa xa̱a̱yó kooyó testigora”. Ti̱xin u̱na̱ ki̱vi̱ ña̱ ni̱xi̱yo asamblea yóʼo chi̱kaa̱na ndee̱ xíʼin ndiʼi na̱ ni̱xa̱ʼa̱n kán ña̱ ná natúʼunkana xa̱ʼa̱ Jehová ndiʼi tiempo.
Tá sábado 29 tí agosto, ta̱ hermano Rutherford ta̱xira iin discurso ña̱ naní “Una llamada a la acción” nu̱ú ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ndáyáʼviní natúʼunyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ ta ka̱chira: “Jehová káʼa̱nra xíʼin na̱ káchíñu nu̱úra: ‘Ndóʼó kúúndó testigoi̱ káchi Jehová, ta yi̱ʼi̱ kúú Ndióxi̱ndó’. Ta ka̱chikara: ‘Kanindichindó iin yitu̱n tú kuni na̱ ñuu’” (Is. 43:12; 62:10). Ta̱yóʼo ka̱chikara: “Iinlá na̱ yiví na̱ kivi ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ Jehová nu̱ú ñuʼú yóʼo kúú na̱ chíndeétáʼanra xíʼin ta xíniñúʼura espíritu ña̱ va̱ʼa kuniʼira yichi̱ nu̱úna, saáchi na̱ ñuura kúúna”.
Tutu ña̱ naní Mensaje de esperanza ña̱ tu̱ʼun inglés.
Tá ndi̱ʼi ta̱xi ta̱ hermano Rutherford discurso, ka̱ʼvira ña̱ xi̱naní “Mensaje de esperanza” ta nu̱ú ña̱yóʼo xi̱ka̱ʼa̱nña ña̱ Reino Ndióxi̱ kúú ña̱ “taxi bendición ndaʼa̱yó ña̱ kǒo kundi̱ʼi-iniyó, va̱ʼaní kundooyó, kǒo kue̱ʼe̱ kuumiíyó, kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa kasi nu̱úyó ta si̱í kooyó ndiʼi tiempo”. Ndiʼi na̱ xi̱niso̱ʼo ña̱yóʼo, va̱ʼaní ka̱ndíxanaña. Ta tá ni̱ya̱ʼa tiempo ña̱ ka̱ʼvina yóʼo, ku̱a̱ʼání nu̱ú tu̱ʼun sa̱ndáya̱ʼanaña ña̱ va̱ʼa kuniñúʼunaña ti̱xin predicación. Ki̱ʼva 40 millón ña̱yóʼo xa̱xána.
Ni xi̱kuma̱níva ndakunaní na̱ xi̱kaʼvi Biblia testigo Jehová, xa̱a̱ xi̱kunda̱a̱va-inina ña̱ ndáyáʼviní natúʼunna xa̱ʼa̱ Jehová. Ta tá ni̱ya̱ʼa sava ku̱i̱ya̱ saáví nda̱kunanína testigo Jehová.
KI̱XÁʼANA KÉʼÉNA REVISITA
Tá ku̱a̱ʼa̱n ndúku̱a̱ʼáka na̱ xi̱kaʼvi Biblia, na̱ ñuu Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinna ña̱ ná ndíkóna nu̱ú na̱ yiví na̱ ni̱na̱ʼa̱ ña̱ kúni̱na sakúaʼana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Tá ndi̱ʼi campaña ña̱ xa̱xána tutu ña̱ naní “Mensaje de esperanza”, ña̱ Bulletina ni̱ka̱ʼa̱nña ña̱yóʼo: “Chika̱a̱ndó ndee̱ ña̱ ndikóndó nu̱ú na̱ yiví na̱ nda̱kiʼin tutu ña̱ naní Mensaje de esperanza ndaʼandó”.
Nu̱ú ña̱ Bulletin ña̱ ka̱na tá enero ña̱ ku̱i̱ya̱ 1925 ni̱ka̱ʼa̱n iin ta̱ xi̱kaʼvi Biblia ta̱ ñuu Plano (Texas) ta̱yóʼo káchira: “Nda̱kanda̱ní-inindi̱ saáchi ñuu nu̱ú xa̱a̱ ni̱xa̱ʼa̱nndi̱, tá ndikóndi̱ va̱ʼaníka xi̱niso̱ʼo na̱ yiví. Íyo iin ñuu loʼo sa̱kán u̱ʼu̱n yichi̱ xa̱ʼa̱ndi̱ ti̱xin u̱xu̱ ku̱i̱ya̱. […] Sa̱kán loʼo tiempo ñá hermana Hendrix xíʼin siʼíi̱ ni̱xa̱ʼa̱nná na̱túʼunna ñuu kán ta ku̱a̱ʼání libro xa̱xáná”.
Iin ta̱ colportor ta̱ ñuu Panamá ka̱ʼyira ña̱yóʼo: “Ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ va̱ása níxi̱xiniso̱ʼo ña̱ xi̱kaʼi̱n tá xi̱xaʼi̱n nu̱úna ña̱ nu̱ú yi̱chi̱, tá xi̱ndikói̱ nu̱úna va̱ʼaníva xi̱xiniso̱ʼona. Ku̱i̱ya̱ vitin viíní xíniñúʼi̱ tiempoi̱ ña̱ kéʼíi̱ revisita ta sava na̱yóʼo va̱ʼaníva xíniso̱ʼona”.
ÍYO KU̱A̱ʼÁKA CHIÑU KEʼÉNA
Nu̱ú carta ña̱ ka̱ʼyi̱ ta̱ hermano Rutherford ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ ke̱ʼé na̱ colportor ku̱i̱ya̱ 1925 ta saátu chiñu ña̱ keʼéna ku̱i̱ya̱ ña̱ va̱xi. Ta̱yóʼo ka̱chira: “Ku̱i̱ya̱ ni̱ya̱ʼa va̱ʼaní sa̱ndíkondó-ini na̱ yiví na̱ xi̱kusuchí-ini. Ña̱yóʼo sa̱kúsi̱íníña-inindó. […] Ku̱i̱ya̱ va̱xi ku̱a̱ʼáníka chiñu keʼéndó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta saátu xa̱ʼa̱ Reinora, ta ndiʼi na̱ ñuu kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ ña̱ keʼéndó. […] Ná ndakundeéyó natúʼunyó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ xíʼin xa̱ʼa̱ Reinora”.
Tá xa̱a̱ kúni̱ ndiʼi ña̱ ku̱i̱ya̱ 1925 na̱ hermano ki̱xáʼana káʼa̱nna ña̱ ndasakáʼnukana Betel ña̱ íyo chí Brooklyn (Nueva York). Tá ku̱i̱ya̱ 1926 ki̱xáʼana kéʼéna ña̱yóʼo, ta ña̱yóʼo kúú chiñu ña̱ káʼnuníka ke̱ʼéna tiempo saá.
Tá i̱xava̱ʼana Betel chí calle Adams ñuu Brooklyn (Nueva York), 1926.
a Vitin tutu yóʼo naníña Ña̱ Kéʼé na̱ Ndásakáʼnu Ndióxi̱.