ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 43
YAA 41 Yivá, kuniso̱ʼo ña̱ káʼi̱n xíʼún
Ná kǒo nandósóyó keʼéyó oración xa̱ʼa̱ inkana
“Ka̱ʼa̱nndó xíʼin Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ táʼanndó [...]. Saáchi tá káʼa̱n iin na̱ yiví na̱ nda̱kúní-ini xíʼin Ndióxi̱, ña̱ káʼa̱n na̱yóʼo kúúmiíníña ndee̱ ta va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼin inkana” (SANT. 5:16).
ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱
Yóʼo kunda̱a̱-iniyó nda̱chun ndáyáʼviní ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Ndióxi̱ ta ndáa ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ keʼéyóña.
1. ¿Nda̱chun va̱ʼa kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ndáyáʼviní oración ña̱ kéʼéyó nu̱ú Jehová?
IIN ÑA̱ va̱ʼaní kúú ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Ndióxi̱. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, Jehová ta̱xira iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní ndaʼa̱ na̱ ángel ta saátu ta̱xira iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní ndaʼa̱ se̱ʼera (Sal. 91:11; Mat. 28:18). Jehová xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra ta iin miíra kúú ta̱ kivi keʼé ña̱yóʼo (Sal. 65:2). Miíra kúni̱ra kuniso̱ʼora oración ña̱ káʼa̱nyó xíʼinra.
2. ¿Ndáa yichi̱ va̱ʼa sa̱ndákoo ta̱ Pablo nu̱úyó?
2 Kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ sándi̱ʼi̱-iniyó ta saátu kivi ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana xíʼinra. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ke̱ʼé ta̱ apóstol Pablo ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ cristiano na̱ ñuu Éfeso: “Ndákundeékai̱ káʼi̱n xa̱ʼa̱ndó xíʼinra” (Efes. 1:16). Saátu xi̱ka̱ʼa̱n káxira xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Jehová. Ta ña̱yóʼo kúú ña̱ ka̱ʼyíra nu̱ú ta̱ Timoteo: “Táxiníi̱ tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Ndióxi̱ ta ndiʼi tiempo ndákaʼíi̱n xa̱ʼún ta xákundáʼvii̱ nu̱ú Ndióxi̱ ta kéʼíi̱ ña̱yóʼo ñuú xíʼin káʼñu” (2 Tim. 1:3). Ta̱ Pablo ku̱a̱ʼání ña̱ʼa xi̱sandíʼi̱-inira ña̱ ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíʼin Ndióxi̱ soo ni saá ta̱vára tiempo ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ inkana (2 Cor. 11:23; 12:7, 8).
3. ¿Nda̱chun nándósóyó ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Ndióxi̱?
3 Sava yichi̱ nándósóyó ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Ndióxi̱. ¿Nda̱chun? Iin ñá hermana ñá naní Sabrinaa káʼa̱nñá ña̱yóʼo: “Ñuyǐví yóʼo sándi̱ʼi̱níña-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱kán kivi ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ kúúmií mií kuitíyó ta iinlá ña̱ ndákanixi̱ní mií kuitíyó kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin Ndióxi̱”. Tá ndóʼoyó táʼan ña̱yóʼo, artículo yóʼo va̱ʼaní chindeétáʼanña xíʼinyó. Ta saátu kunda̱a̱-iniyó nda̱chun ndáyáʼviní ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Ndióxi̱ ta ndáa ki̱ʼva keʼéyóña.
¿NDA̱CHUN NDÁYÁʼVINÍ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ INKANA XÍʼIN NDIÓXI̱?
4, 5. Tá kéʼéyó oración xa̱ʼa̱ inkana, ¿ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinna? (Santiago 5:16).
4 Tá káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Ndióxi̱ va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼinna (kaʼvi Santiago 5:16). Ña̱ káʼa̱nyó xíʼin Ndióxi̱, ¿á ndixa chíndeétáʼanña xíʼinna? Chíndeétáʼanvaña. Ta̱ Jesús xi̱kunda̱a̱-inira ta̱ Pedro ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása xíni̱rara. Ña̱yóʼo ka̱chira xíʼinra: “Yi̱ʼi̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱n-ndáʼvii̱ xa̱ʼún ña̱ va̱ʼa kandíxakaún Ndióxi̱” (Luc. 22:32). Ta̱ Pablo xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ va̱ʼaní chíndeétáʼan oración xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱kán tá nda̱kasinara veʼera chí ñuu Roma, ña̱yóʼo ka̱ʼyíra nu̱ú ta̱ Filemón: “Ndátui̱ ndikó tukui̱ nu̱úndó xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱nníndó xa̱ʼíi̱ xíʼin Ndióxi̱” (Filem. 22). Tasaá ku̱uva chi ti̱xin loʼo tiempo ta̱vánara ta ki̱xáʼa tukura nátúʼunra xíʼin na̱ yiví.
5 Ña̱yóʼo va̱ása kúni̱ kachiña ña̱ kivi ixandúxayó xíʼin Jehová ña̱ keʼéra ña̱ ndúkúyó nu̱úra. Ta kíʼinvara kuenta xíʼin ña̱ sándi̱ʼi̱-iniyó ta sava yichi̱ kéʼévara ña̱ ndúkúyó nu̱úra. Tá kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, kúni̱kayó ku̱a̱ʼá yichi̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ sándi̱ʼi̱-iniyó ta saátu kandíxayó ña̱ keʼévara ña̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱yó (Sal. 37:5; 2 Corintios 1:11).
6. Tá káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Jehová, ¿ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼanña xíʼinyó? (1 Pedro 3:8).
6 Tá káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Ndióxi̱ chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kundáʼvi-iniyó kuniyóna (kaʼvi 1 Pedro 3:8). Na̱ yiví na̱ kúndáʼvi-ini xíni inkana, xítona ña̱ xóʼvi̱nína ta kúni̱na keʼéna sava ña̱ʼa xa̱ʼa̱na ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼinna (Mar. 1:40, 41). Iin ta̱ anciano ta̱ naní Michael káchira: “Tá káʼi̱n xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼo inkana, saá kúú ña̱ va̱ʼaka kúnda̱a̱-inii̱ xíʼin ña̱ ndóʼona tasaá xái̱ kúni̱kai̱ miína ta yatinka íyoi̱ nu̱úna túvii̱ soo na̱kán kǒo kúnda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo”. Inka ta̱ anciano ta̱ naní Richard saátu káʼa̱n ta̱yóʼo xa̱ʼa̱ inka ña̱ va̱ʼa ndákiʼinyó: “Tá káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Ndióxi̱, kúni̱kayó chindeétáʼanyó xíʼinna”. Ta̱yóʼo káchikara: “Tá chíndeétáʼanyó xíʼin na̱ yiví na̱ káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ xíʼin Ndióxi̱, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ xa̱a̱ nda̱kuiin Jehová ña̱ ndu̱kúyó nu̱úra saá íyoña”.
7. Ña̱ ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Ndióxi̱, ¿ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ vií ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ kúúmiíyó? (Filipenses 2:3, 4; koto na̱ʼná).
7 Ña̱ ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Ndióxi̱ chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ vií ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ kúúmiíyó (kaʼvi Filipenses 2:3, 4). Xa̱ʼa̱ ña̱ xáʼndachíñu ta̱ Ndi̱va̱ʼa nu̱ú ñuyǐví yóʼo, ndiʼiyó yáʼa nu̱ú tu̱ndóʼo (1 Juan 5:19; Apoc. 12:12). Ña̱ kuumiíyó costumbre ña̱ ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana, sándakaʼánña miíyó ña̱ ndiʼi na̱ hermano na̱ ndóo nu̱ú iníísaá ñuyǐví yáʼana nu̱ú tu̱ndóʼo táʼan ña̱ yáʼa miíyó nu̱ú (1 Ped. 5:9). Iin ñá hermana ñá naní Katherine káchiñá: “Tá káʼi̱n xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Ndióxi̱, sándakaʼánña yi̱ʼi̱ ña̱ su̱ví iinlá miíi̱ yáʼa nu̱ú tu̱ndóʼo tasaá va̱ása ndákanikaxi̱níi̱ xa̱ʼa̱ iinlá miíi̱”.
Tá káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Ndióxi̱ ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ vií ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ kúúmiíyó. (Koto párrafo7).d
NDÁANA XÍNIÑÚʼU KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ TÁ KÉʼÉYÓ ORACIÓN
8. ¿Ndáana xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ tá kéʼéyó oración?
8 ¿Ndáana xíniñúʼu ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ tá kéʼéyó oración? Tá kúú kivi ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ na̱ kúúmií kue̱ʼe̱, xa̱ʼa̱ na̱ va̱lí na̱ xáʼa̱n escuela chi kúsi̱kindaana miína á káʼa̱nna xíʼinna ña̱ keʼéna ku̱a̱ʼání ña̱ʼa á xa̱ʼa̱ na̱ xa̱a̱ ku̱chée. Ku̱a̱ʼání na̱ hermano sásina nu̱úna ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱. Sava yichi̱ na̱ veʼena sási nu̱úna á na̱ gobierno (Mat. 10:18, 36; Hech. 12:5). Savana sándakoona veʼena xa̱ʼa̱ ña̱ íyo ku̱a̱chi ñuuna á xa̱ʼa̱ ña̱ kúun kini sa̱vi̱ á inkaka tu̱ndóʼo. Sana va̱ása xíni̱víyó na̱ hermano kán soo tá kéʼéyó oración xa̱ʼa̱na, saá náʼa̱yó ña̱ ndíku̱nyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱ ku̱ʼvi̱-iniyó kunitáʼanyó (Juan 13:34).
9. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní keʼéyó oración xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ kúúmií chiñu ti̱xin ñuu Ndióxi̱ ta saátu xa̱ʼa̱ ñá síʼina?
9 Saátu kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ kúúmií chiñu ti̱xin ñuura, tá kúú xa̱ʼa̱ na̱ Cuerpo Gobernante, na̱ chíndeétáʼan xíʼinna, na̱ Comité ña̱ Sucursal, na̱ kíʼin kuenta xíʼin ña̱ departamento ña̱ Betel, na̱ superintendente ña̱ circuito, na̱ anciano ña̱ congregación xíʼin na̱ siervo ministerial. Ku̱a̱ʼání na̱yóʼo yáʼana nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ sándi̱ʼi̱-inina ta saátu xíniñúʼu kiʼinna kuenta xíʼinyó (2 Cor. 12:15). Ta̱ Mark, ta̱ kúú superintendente ña̱ circuito, káchira: “Ña̱ íxayo̱ʼvi̱ xíʼi̱n kúú ña̱ va̱ása yatin íyoi̱ nu̱ú na̱ yivái̱. Na̱yóʼo xa̱a̱ ku̱chéena ta saátu kúúmiína kue̱ʼe̱. Ku̱ʼvai̱ xíʼin yii̱ñá va̱ʼaníva ndáana na̱yóʼo soo ndákavaní-inii̱ ña̱ kǒo kívi chindeétáʼi̱n xíʼinna”. Ni va̱ása kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ kúúmií na̱ hermano soo kiviva keʼéyó oración xa̱ʼa̱na (1 Tes. 5:12, 13). Saátu kivi keʼéyó oración xa̱ʼa̱ ná síʼi na̱ hermano yóʼo, saáchi va̱ʼaní chíndeétáʼanná xíʼin yii̱ná ña̱ va̱ʼa kundaana na̱ hermano.
10, 11. ¿Á kútóo Jehová oración ña̱ kéʼéyó xa̱ʼa̱ ndiʼi na̱ hermano?
10 Ku̱a̱ʼání yichi̱ tá kéʼéyó oración káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ndiʼi na̱ hermano. Sava yichi̱ káʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ ñúʼu veʼeka̱a á na̱ ni̱xi̱ʼi̱ iin na̱ táʼan ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinna ta sandíkora-inina, soo va̱ása káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iin kuitína. Iin ta̱ anciano ta̱ naní Donald káchira: “Ku̱a̱ʼání na̱ hermano xíʼin ná hermana yáʼana nu̱ú tu̱ndóʼo ta tá kéʼéyó oración káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ndiʼi na̱yóʼo”.
11 ¿Á kútóo Jehová oración ña̱ kéʼéyó xa̱ʼa̱ ndiʼi na̱yóʼo? Kútóovaraña, saáchi va̱ása xíni̱yó ndáa tu̱ndóʼo kúú ña̱ yáʼa iin tá iin na̱yóʼo nu̱ú. Ña̱kán iin ña̱ va̱ʼava kúú ña̱ keʼéyó oración xa̱ʼa̱ ndiʼi na̱ hermano (Juan 17:20; Efes. 6:18). Chi saá náʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó ndiʼi na̱ hermano (1 Ped. 2:17).
¿NDÁAÑA XÍNIÑÚʼU KEʼÉYÓ TÁ KÉʼÉYÓ ORACIÓN XA̱ʼA̱ IIN NA̱ HERMANO?
12. Tá kíʼinyó kuenta xíʼin ña̱ ndóʼo na̱ hermano, ¿ndáa ki̱ʼva xíniñúʼu kooka oración ña̱ kéʼéyó?
12 Ná kiʼin va̱ʼayó kuenta. Tá xa̱a̱ kéʼéyó oración xa̱ʼa̱ ndiʼi na̱ hermano saátu kivi ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iinna. ¿Á íyo iin na̱ ndíkaa̱ ti̱xin congregación nu̱ú ndíkaa̱yó ta̱ kúúmiína iin kue̱ʼe̱ ndeé? ¿Á íyo iin na̱ va̱lí na̱ ndákava-ini xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼé na̱ káʼvi xíʼinna ña̱ va̱ása xíʼinna? ¿Á íyo iin na̱ hermano na̱ sákuaʼnu mií se̱ʼe ta chíkaa̱na ndee̱ ña̱ sanáʼa̱nana xa̱ʼa̱ Jehová? (Efes. 6:4). Tá kíʼinyó kuenta xíʼin ña̱ ndóʼo na̱ hermano chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ keʼéyó oración xa̱ʼa̱na (Rom. 12:15).b
13. Tá kéʼéyó oración, ¿á kivi ka̱ʼa̱nyó ki̱vi̱ na̱ hermano na̱ kǒo xíni̱yó?
13 Ná ka̱ʼa̱nyó kivi na̱ hermano. Kivi keʼéyó ña̱yóʼo ni va̱ása xíni̱yó na̱ hermano kán. Tá kúú, ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ ñúʼu veʼeka̱a chí ñuu Crimea, ñuu Eritrea, ñuu Rusia xíʼin ñuu Singapur. Nu̱ú jw.org kivi ndani̱ʼíyó ki̱vi̱ na̱yóʼo.c Iin ta̱ superintendente ña̱ circuito ta̱ naní Brian káchira: “Tá káʼyíi̱ ki̱vi̱ iin ta̱ hermano ta̱ ndíkaa̱ veʼeka̱a ta káʼa̱n ndeéi̱ ki̱vi̱ra, ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ ndakaʼíi̱n ki̱vi̱ra tá kéʼíi̱ oración”.
14, 15. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ káxika koo ña̱ ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ na̱ hermano xíʼin Ndióxi̱?
14 Káxi ná koo ña̱ ka̱ʼa̱nyó. Ta̱ Michael ta ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú párrafo 6, káʼa̱nra ña̱yóʼo: “Tá káʼvii̱ xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ ñúʼu veʼeka̱a nu̱ú jw.org, ndákanixi̱níi̱ ndáaña ndoʼo miíi̱ tá ná ndoʼi̱ táʼa̱n ña̱ ndóʼona. Sana kundi̱ʼi̱ní-inii̱ xa̱ʼa̱ ñá síʼi̱ ta ndakanixi̱níi̱ á íyo va̱ʼañá. Ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ káxi koo ña̱ ka̱ʼi̱n xíʼin Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ na̱ ñúʼu veʼeka̱a” (Heb. 13:3, nota).
15 Tá ndákanixi̱níyó xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ ñúʼu veʼeka̱a, kivi ka̱ʼa̱nyó ku̱a̱ʼá ña̱ʼa xa̱ʼa̱ na̱yóʼo xíʼin Jehová. Tá kúú, kivi ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová ña̱ vií ná keʼé na̱ ndáa veʼeka̱a xíʼin na̱ hermanoyó ta saátu ña̱ ná kǒo kasina nu̱úna ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱ (1 Tim. 2:1, 2). Saátu kivi ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kúní íyo ini na̱ hermano kán ña̱ ná chindeétáʼanña xíʼin na̱ hermano na̱ ñúʼu ti̱xin congregación yatin kán ta saátu ná chindeétáʼanña xíʼin na̱ va̱ása kúú Testigo ña̱ ná xa̱a̱na sakúaʼana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (1 Ped. 2:12). Ña̱kán, tá kíʼinyó kuenta xíʼin ndiʼi ña̱ ndóʼo na̱ hermano, ná ka̱ʼa̱nyó ña̱yóʼo xíʼin Ndióxi̱ ta ná ka̱ʼa̱nyó ki̱vi̱na ta káxi ná koo ña̱ ka̱ʼa̱nyó ta saátu kivi keʼéyó ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ nda̱a̱ ndáaka na̱ hermano, ta va̱ása ka̱ʼa̱n kuitíyó xa̱ʼa̱ na̱ ñúʼu veʼeka̱a. Tá saá ná keʼéyó, saá na̱ʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó ndiʼina (1 Tes. 3:12).
NÁ KIʼINYÓ KUENTA NDÁA KI̱ʼVA ÍYO ÑA̱ KÁʼA̱NYÓ
16. ¿Ndáaña xíniñúʼu kiʼinyó kuenta xíʼin tá kéʼéyó oración? (Mateo 6:8).
16 Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ ku̱ndaa̱-iniyó, oración ña̱ kéʼéyó kúúmiíníña ndee̱, chi kivi chindeétáʼanña xíʼin inkana. Soo xíniñúʼu kiʼinyó kuenta ndáa ki̱ʼva íyo ña̱ káʼa̱nyó. Tá kéʼéyó oración nu̱ú Jehová xa̱a̱ kúnda̱a̱va-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinra. Va̱ása xíniñúʼu taxiyó consejo ndaʼa̱ra xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva xíniñúʼu keʼéra sava ña̱ʼa. Ni va̱ása xíni̱yó ndáaña kúú ña̱ xíniñúʼu na̱ hermano soo mií Jehová xa̱a̱ xíni̱vara ndáaña kúú ña̱ xíniñúʼuna (kaʼvi Mateo 6:8). Tá saá, ¿nda̱chun kéʼéyó oración xa̱ʼa̱ inkana? Nu̱ú artículo yóʼo ku̱ndaa̱-iniyó nda̱chun kéʼéyóña. Soo íyo ku̱a̱ʼákava ña̱ kivi keʼéyó, chi saá kúú ña̱ kéʼé na̱ yiví na̱ ndíʼi̱-ini xa̱ʼa̱ inkana. Kéʼéyó oración xa̱ʼa̱na chi kúʼvi̱-iniyó xíniyóna. Jehová kúsi̱í-inira xa̱ʼa̱ ña̱ náʼa̱yó ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmiíra.
17, 18. Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo ña̱ náʼa̱ nu̱úyó ña̱ xíniso̱ʼova Jehová oración ña̱ kéʼéyó nu̱úra.
17 Ni túviyó ña̱ va̱ása chíndeétáʼan oración ña̱ kéʼéyó xíʼin na̱ hermano, soo tá kéʼéyóña saá kúu ña̱ náʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyóna ta Jehová kíʼinvara kuenta xíʼin ña̱yóʼo. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ iin ta̱ íyo se̱ʼe, íyo iin ta̱ loʼo se̱ʼera xíʼin iin ñá loʼo se̱ʼera. Ta̱ loʼo se̱ʼera kúúmiíra kue̱ʼe̱ ta kándúʼura nu̱ú cama, ta ñá loʼo ku̱ʼvara káʼa̱nña xíʼin yiváñá: “Chindeétáʼan xíʼin ku̱ʼvai̱ saáchi ndeéní ndóʼora”. Soo yivá ta̱ loʼo yóʼo xa̱a̱ viíníva kíʼinra kuenta xíʼinra ta kúʼvi̱ní-inira xínirara, soo kúsi̱íníva-inira ña̱ kíʼinra kuenta ña̱ kúʼvi̱níva-ini ñá loʼo ku̱ʼvara xíniñára chi kúni̱ñá ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼin ku̱ʼva loʼoñá.
18 Saátu kúni̱ Jehová ña̱ ná kundi̱ʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ inkana ta ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱na xíʼinra. Tá kéʼéyó ña̱yóʼo náʼa̱yó ña̱ ndíʼi̱-iniyó xa̱ʼa̱ na̱ hermano ta su̱ví ndasaa xa̱ʼa̱ miíyó, ta kiʼinva Jehová kuenta xíʼin ña̱ kéʼéyó (2 Tes. 1:3; Heb. 6:10). Nda̱a̱ táki̱ʼva ku̱ndaa̱-iniyó oración ña̱ kéʼéyó sava yi̱chi̱ kivi chindeétáʼanña xíʼin na̱ yáʼa nu̱ú tu̱ndóʼo. Ná kǒo nandósóyó ña̱ tá kéʼéyó oración ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ na̱ hermano.
YAA 101 Inkáchi ná kachíñuyó nu̱ú Ndióxi̱
a Na̱sama ki̱vi̱ sava na̱ va̱xi yóʼo.
b Nu̱ú jw.org kivi kotoún video ña̱ naní Takeshi Shimizu: Jehová kúú ta̱ xíniso̱ʼo tá káʼa̱nyó xíʼinra.
c Nu̱ú jw.org koto sección ña̱ naní “Testigos de Jehová presos por sus creencias (por países)”.
d ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Na̱ hermano na̱ yáʼa nu̱ú tu̱ndóʼo káʼa̱nna xa̱ʼa̱ inkana xíʼin Ndióxi̱.