Primero ña̱ Reyes
13 Jehová xa̱ʼndara iin chiñu nu̱ú iin ta̱a ta̱ káchíñu nu̱úra, ta ta̱yóʼo ke̱era chí Judá ta ni̱xa̱a̱ra chí Betel tá níndichi ta̱ Jeroboán yatin síi̱n* altar ña̱ va̱ʼa kaʼmira ña̱ʼa ta so̱kóraña ña̱ va̱ʼa kana yi̱ʼma̱ña. 2 Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinra, ndeéní ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin altar kán: “Altar, altar, ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱n Jehová: ‘Ti̱xin veʼe ta̱ David kaku iin ta̱ loʼo ta̱ kunaní Josías. Ta̱yóʼo kaʼníra na̱ kúú su̱tu̱ chí lugar ña̱ súkun,* ta so̱kórana nu̱ún saáchi na̱yóʼo kúú na̱ xáʼmi ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa kana yi̱ʼma̱ña nu̱ún. Ta kaʼmitura leke na̱ yiví nu̱ún’”. 3 Ta ki̱vi̱ kán ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ iin ña̱ kuu tá ka̱chira: “Ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová: altar yóʼo ndu̱va̱ savaña ta ya̱a̱* ña̱ níndoso nu̱úña ku̱i̱ta̱ ndiʼiña”.
4 Tá xi̱niso̱ʼo ta̱ rey Jeroboán ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱a ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ altar ña̱ íyo chí Betel, sa̱kútaʼara ndaʼa̱ra nu̱ú altar ta sa̱náʼa̱-ndaʼa̱ra ta̱ ta̱a kán ta ka̱chira: “Tiinndóra”. Ta ndi̱ku̱n saá ni̱yi̱chi̱ ndaʼa̱ra ta va̱ása níkivika sakánda̱raña. 5 Tasaá altar kán ni̱ndu̱va̱ña ta ni̱ko̱yo ndiʼi ya̱a̱ ña̱ níndoso nu̱úña, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ xíʼin ta̱a ta̱ káchíñu nu̱úra.
6 Ta̱ rey Jeroboán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱a ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱: “Ixaún ña̱ ma̱ní ka̱ʼa̱n-ndáʼvi xíʼin Jehová Ndióxi̱ún xa̱ʼíi̱ ta ka̱ʼún xíʼinra ná sandáʼara ndaʼíi̱”. Ña̱kán ta̱a ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱n-ndáʼvira xíʼin Jehová ta nda̱ʼava ndaʼa̱ ta̱ rey. 7 Tasaá ta̱ rey ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱a ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱: “Ná ku̱ʼu̱nyó chí veʼi̱ ta kán taxii̱ ña̱ kuxún, ta saníʼíi̱ iin ña̱ʼa yóʼó”. 8 Soo ta̱a ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ rey Jeroboán: “Ni ná taxiún iin táʼví ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kúúmiíún ndaʼíi̱, va̱ása ku̱ʼi̱n xíʼún ta ni va̱ása kuxui̱ si̱ta̱váʼa ta ni va̱ása koʼi̱ ti̱kui̱í ñuu yóʼo. 9 Saáchi Jehová xa̱ʼndara chiñu yóʼo nu̱úi̱: ‘Va̱ása kuxún si̱ta̱váʼa ta ni va̱ása ndikóún chí yichi̱ nu̱ú ni̱xa̱ʼún’”. 10 Ña̱kán nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra chí inka yichi̱, ta va̱ása níndikóra chí yichi̱ ña̱ ki̱xira ña̱ va̱ʼa kixaa̱ra chí Betel.
11 Ni̱xi̱yo iin profeta ta̱ xa̱a̱ xi̱kuaʼa̱ chí Betel. Na̱ se̱ʼera ni̱xa̱ʼa̱nna nu̱úra ta na̱túʼunna xíʼinra xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ke̱ʼé ta̱ ta̱a ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ chí Betel ki̱vi̱ kán ta saátu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ rey Jeroboán. Tándi̱ʼi na̱túʼunna ña̱yóʼo xíʼin yivána, 12 ta̱yóʼo ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunrana: “¿Ndáa yichi̱ nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra?”. Tasaá na̱ se̱ʼera ni̱na̱ʼa̱na nu̱úra ndáa yichi̱ ku̱a̱ʼa̱n ta̱a ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱, ta̱ ke̱e chí Judá. 13 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ se̱ʼera: “Ixatu̱ʼvandó iin burro”. Ña̱kán i̱xatu̱ʼvanarí ta ta̱yóʼo na̱kosorarí.*
14 Tasaá ndíku̱nra ni̱xa̱ʼa̱nra sa̱tá ta̱a ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ ta nda̱ni̱ʼírara ña̱ íyora xa̱ʼa̱ iin yitu̱n káʼnu. Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “¿Á yóʼó kúú ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ ta̱ ke̱e chí Judá?”. Ta ta̱yóʼo nda̱kuiinra: “Yi̱ʼi̱ kúúvara”. 15 Ta̱ profeta ta̱ xi̱kuaʼa̱ kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Ná ku̱ʼu̱nyó veʼi̱ ta kuxún si̱ta̱váʼa”. 16 Soo ta̱yóʼo nda̱kuiinra: “Va̱ása kívi ndikói̱ xíʼún ta ni va̱ása kívi keʼíi̱ ña̱ ni̱ka̱ʼún xíʼi̱n. Va̱ása kívi kuxui̱ si̱ta̱váʼa ni ña̱ koʼi̱ ti̱kui̱í xíʼún ñuu yóʼo. 17 Saáchi Jehová xa̱ʼndara chiñu yóʼo nu̱úi̱: ‘Va̱ása kuxún si̱ta̱váʼa ta ni va̱ása koʼún ti̱kui̱í kán. Ta ni va̱ása ndikóún yichi̱ nu̱ú ni̱xa̱ʼún’”. 18 Tasaá, ta̱ profeta ta̱ xi̱kuaʼa̱ kán nda̱kuiinra: “Saátu yi̱ʼi̱ profeta kúi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yóʼó, ta iin ángel ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ xa̱ʼnda Jehová: ‘Ka̱ʼa̱n xíʼinra ná ndikóra xíʼún veʼún ña̱ va̱ʼa kuxura si̱ta̱váʼa ta koʼora ti̱kui̱í’”. (Ta̱ sa̱ndáʼvivara kúúra). 19 Xa̱ʼa̱ ña̱kán ndi̱kóra xíʼinra chí veʼera ña̱ va̱ʼa kuxura si̱ta̱váʼa ta koʼora ti̱kui̱í.
20 Tá xa̱a̱ ndóona nu̱ú mesa, Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ profeta xi̱kuaʼa̱ 21 ta ta̱yóʼo ndeé va̱ʼa ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ profeta ta̱ ke̱e chí Judá ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱: “Ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱n Jehová: ‘Xa̱ʼa̱ ña̱ i̱xaso̱ʼún nu̱ú Jehová ta va̱ása níkandíxaún chiñu ña̱ xa̱ʼnda Jehová Ndióxi̱ún nu̱ún, 22 ta ndi̱kóún xi̱xiún si̱ta̱váʼa ta xi̱ʼún ti̱kui̱í ñuu yóʼo ni xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nvai̱ xíʼún “Va̱ása kuxún si̱ta̱váʼa ta ni va̱ása koʼún ti̱kui̱í”, xa̱ʼa̱ ña̱kán va̱ása sandúxu̱nna yóʼó nu̱ú ni̱ndu̱xu̱n na̱ táʼún na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá’”.
23 Tá sa̱ndíʼi ta̱a ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ xi̱xira si̱ta̱váʼa ta xi̱ʼira ti̱kui̱í, ta̱ profeta ta̱ xi̱kuaʼa̱ ta̱ ni̱ka̱ʼa̱n xíʼinra ña̱ ná ndikóra, i̱xatu̱ʼvara iin burro ku̱ʼu̱n xíʼinra. 24 Tá xa̱a̱ nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra, iin kama ki̱ta iin ndikaʼa* nu̱úra chí yichi̱ ta xa̱ʼníríra. Ta yichi̱ kán ki̱ndoora kánduʼúra, ta tí burro xíʼin tí ndikaʼa ndítarí yatin nu̱ú kánduʼúra. 25 Sava na̱ ta̱a ni̱ya̱ʼana chí yichi̱ kán ta xi̱ninara kánduʼúra ni̱xi̱ʼi̱ra ta tí ndikaʼa níndichirí yatin nu̱úra. Tá ni̱xa̱a̱na ñuu nu̱ú íyo ta̱ profeta xi̱kuaʼa̱ na̱túʼunna xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱nina.
26 Ta̱ profeta xi̱kuaʼa̱ ta̱ ni̱ka̱ʼa̱n xíʼinra ña̱ ná ndikóra, ku̱ndaa̱-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼora ña̱kán ndi̱ku̱n ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ta̱ ta̱a yóʼo kúú ta̱ káchíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ ta va̱ása níkandíxara chiñu ña̱ xa̱ʼnda Jehová nu̱úra. Ta nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinra, mií Jehová ta̱xira ña̱ ná kaʼní iin tí ndikaʼa ta̱yóʼo”. 27 Tasaá ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ se̱ʼera: “Ixatu̱ʼvandó tí burro”. Ta na̱yóʼo ke̱ʼéna ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra. 28 Ta nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra ta nda̱ni̱ʼíra ta̱ ni̱xi̱ʼi̱ yóʼo kánduʼúra chí yichi̱. Ta tí burro xíʼin tí ndikaʼa ndítarí yatin nu̱ú kánduʼúra, ta tí ndikaʼa va̱ása níxaxírí ta̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta ni va̱ása níxaʼnírí tí burro. 29 Ta̱ profeta yóʼo nda̱niʼira ta̱a ta̱ xi̱kachíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱, chi̱núurara sa̱tá tí burro ta nda̱kiʼinrara ku̱a̱ʼa̱n xíʼinra chí ñuura ña̱ va̱ʼa kuakura xa̱ʼa̱ra ta sandúxu̱nrara. 30 Ta nu̱ú ndu̱xu̱n miíra sa̱ndúxu̱nrara, ta xi̱xakuna xa̱ʼa̱ra ta xi̱kachina: “Ndáʼviníún ñani miíndi̱”. 31 Tándi̱ʼi sa̱ndúxu̱nnara, ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ se̱ʼera: “Tá ná kuvii̱, sundúxu̱nndó yi̱ʼi̱ nu̱ú ni̱ndu̱xu̱n ta̱a ta̱ xi̱kachíñu nu̱ú Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱. Ta nu̱ú ñúʼu lekera kán sandúxu̱nndó yi̱ʼi̱, ña̱ va̱ʼa inkáchi kuñuʼu lekei̱ xíʼinra. 32 Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinra ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ altar ña̱ íyo chí Betel ta saátu xa̱ʼa̱ ndiʼi veʼe nu̱ú ndásakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na ña̱ íyo chí lugar ña̱ súkun ña̱ kíndo̱o chí ñuu Samaria, ña̱ xi̱nu kúúvaña”.
33 Ni tá ku̱u ña̱yóʼo, ta̱ Jeroboán va̱ása nísandákoora keʼéra ña̱ va̱ása va̱ʼa. Xi̱ndakundeéra xi̱ndaka̱xinra nda̱a̱ ndáaka na̱ ta̱a na̱ ñuu kán ña̱ va̱ʼa koona su̱tu̱ chí nu̱ú xi̱ndasakáʼnu na̱ yiví ndióxi̱na. Xi̱taxira chiñu ndaʼa̱ nda̱a̱ ndáaka na̱ xi̱kuni̱ koo su̱tu̱ ta xi̱kachira: “Inka ta̱yóʼo ná koo su̱tu̱ chí nu̱ú súkun”. 34 Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ki̱ʼvi na̱ veʼe ta̱ Jeroboán ku̱a̱chi yóʼo kúú ña̱ ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱na ta nda̱a̱ ni iinkana va̱ása níkindo̱o nu̱ú ñuʼú.