ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 17
Jehová chindeétáʼanra xíʼún ña̱ ya̱ʼún nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ va̱ása ndátún kuu
“Ku̱a̱ʼání kúú tu̱ndóʼo íyo nu̱ú na̱ yiví va̱ʼa, soo Jehová sáka̱kurana nu̱ú ndiʼi ña̱yóʼo” (SAL. 34:19).
YAA 44 Chindeé yi̱ʼi̱ nu̱ú tu̱ndóʼo
ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱a
1. ¿Ndáaña kándíxaníyó?
MIÍYÓ na̱ ndásakáʼnu Jehová kúnda̱a̱-iniyó ña̱ kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó ta kúni̱ra ña̱ va̱ʼaní ná kundooyó (Rom. 8:35-39). Ta saátu kúnda̱a̱-iniyó ña̱ tá ná keʼéyó ña̱ káʼa̱n tu̱ʼunra, va̱ʼaní kundooyó (Is. 48:17, 18). Soo, ¿ndáaña keʼéyó tá iin kama ná kixi tu̱ndóʼo nu̱úyó?
2. ¿Ndáa tu̱ndóʼo kivi ya̱ʼayó nu̱ú sava yichi̱, ta ndáaña kivi ndakanixi̱níyó?
2 Ndiʼi miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová íyo tu̱ndóʼo nu̱úyó. Tá kúú, sava yichi̱ na̱ veʼeyó kivi keʼéna á ka̱ʼa̱nna xíʼinyó iin ña̱ʼa ta ña̱yóʼo kivi sandákavaña-iniyó. Á sanatu kúúmiíyó iin kue̱ʼe̱ ña̱ va̱ása táxika kachíñuyó nu̱ú Jehová. Á sanatu xóʼvi̱yó xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱u iin tu̱ndóʼo nu̱ú ndóoyó, tá kúú ña̱ ndeéní ku̱un sa̱vi̱ á ndeéní ni̱ta̱an. Á íxandi̱va̱ʼatuna xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndásakáʼnuyó Jehová. Tá yáʼayó nu̱ú táʼan tu̱ndóʼo yóʼo kivi ndakanixi̱níyó: “¿Nda̱chun ndóʼi̱ ña̱yóʼo? ¿Á íyo iin ña̱ va̱ása va̱ʼa ke̱ʼíi̱? ¿Á kúni̱ kachi ña̱yóʼo ña̱ va̱ása chíndeétáʼanka Jehová xíʼi̱n?”. ¿Á xa̱a̱ ndóʼún saá? Tá xa̱a̱ saá ndóʼún, va̱ása ndakava-iniún. Chi ku̱a̱ʼání na̱ ndásakáʼnu Jehová xa̱a̱ yáʼana nu̱ú táʼa̱n tu̱ndóʼo yóʼo (Sal. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3).
3. ¿Ndáaña sánáʼa̱ Salmo 34:19 miíyó?
3 (Kaʼvi Salmo 34:19).b Nu̱ú versículo yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ u̱vi̱ ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼviní. Ña̱ nu̱ú: na̱ yiví va̱ʼa kixiva tu̱ndóʼo nu̱úna. Ta ña̱ u̱vi̱: chindeétáʼanva Jehová xíʼinna ña̱ ya̱ʼana nu̱ú ña̱yóʼo. Iin ña̱ kéʼé Jehová ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanra xíʼinyó ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo kúú ña̱ sándakaʼánra miíyó ña̱ koova tu̱ndóʼo nu̱úyó nani ndóoyó ñuyǐví yóʼo. Ña̱ ndixava kúú ña̱ káʼa̱n Jehová xíʼinyó ña̱ si̱íní kooyó tá ná ndasakáʼnuyóra, soo su̱ví ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ ni loʼoví va̱ása kixi tu̱ndóʼo nu̱úyó (Is. 66:14). Jehová kúni̱ra ña̱ ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱nra taxira ndaʼa̱yó chí nu̱únínu, ña̱ kutakuyó ndiʼi tiempo (2 Cor. 4:16-18). Soo tiempo vitin chíndeétáʼanvara xíʼinyó ña̱ ndakundeéyó ndasakáʼnuyóra ki̱vi̱ tá ki̱vi̱ (Lam. 3:22-24).
4. ¿Ndáaña sakúaʼayó nu̱ú artículo yóʼo?
4 Nu̱ú artículo yóʼo sakúaʼayó xa̱ʼa̱ sava na̱ xi̱ndasakáʼnu Jehová na̱ xi̱ndoo tiempo xi̱naʼá ta saátu xa̱ʼa̱ na̱ ndóo tiempo vitin. Xíʼin ña̱yóʼo sakúaʼayó ña̱ sana iin kama kixi tu̱ndóʼo nu̱úyó. Soo tá ndáaní-iniyó Jehová, ta̱yóʼo chindeétáʼanvara xíʼinyó ña̱ ya̱ʼayó nu̱úña (Sal. 55:22). Tá ná sákuaʼayó xa̱ʼa̱ iin tá iin na̱yóʼo, ná ndakanixi̱níyó ña̱yóʼo: “Tá yi̱ʼi̱ ná ya̱ʼa nu̱ú táʼan tu̱ndóʼo yóʼo, ¿ndáaña keʼíi̱? ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan ña̱ ndo̱ʼo na̱yóʼo xíʼi̱n ña̱ va̱ʼa kandíxakai̱ Jehová? ¿Ndáaña kivi sakúaʼi̱ xíʼin ña̱ ndo̱ʼo na̱yóʼo?”.
NÁ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ NA̱ XI̱NDOO TÁ YA̱CHI̱
Ki̱ʼva 20 ku̱i̱ya̱ ka̱chíñu ta̱ Jacob nu̱ú ta̱ Labán, soo ta̱ Labán ku̱a̱ʼání ña̱ ke̱ʼéra xíʼinra. Soo Jehová ta̱xira ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱ ta̱ Jacob. (Koto párrafo 5).
5. ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Labán xíʼin ta̱ Jacob? (Koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí nu̱ú kíxáʼa tutu yóʼo)
5 Ni̱xi̱yo sava na̱ xi̱ndasakáʼnu Jehová tiempo xi̱naʼá na̱ ni̱ya̱ʼa nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ va̱ása níndakanixi̱nína kundoʼona. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Jacob. Yivára ni̱ka̱ʼa̱n xíʼinra ña̱ ná ku̱ʼu̱nra tindaʼa̱ra xíʼin iin ná se̱ʼe ta̱ Labán. Ta̱kán, táʼanna xi̱kuura ta xi̱ndasakáʼnura Jehová. Ta̱ yivá ta̱ Jacob ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ ku̱a̱ʼání bendición taxi Jehová ndaʼa̱ra (Gén. 28:1-4). Ña̱kán, ta̱ Jacob ke̱ʼéra ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n yivára xíʼinra, sa̱ndákoora ñuu Canaán ta nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra nda̱a̱ nu̱ú íyo ta̱ Labán. Ta̱kán u̱vi̱ xi̱kuu ná se̱ʼera, iin ñá xi̱naní Lea ta inkañá xi̱naní Raquel. Ta̱ Jacob ku̱tóoníkara xi̱nira ñá Raquel, ñá loʼoka. Ta ña̱ va̱ʼa tindaʼa̱ra xíʼinñá, ka̱ndíxara kachíñura u̱xa̱ ku̱i̱ya̱ xa̱ʼa̱ñá (Gén. 29:18). Soo va̱ása níkuu nda̱a̱ táki̱ʼva nda̱kanixi̱ní ta̱ Jacob. Chi ta̱ Labán sa̱ndáʼvirara ta ta̱xira se̱ʼera ñá Lea ndaʼa̱ra, ñá chéeka ña̱ tindaʼa̱ñá xíʼinra. Tá ni̱ya̱ʼa iin semana, saá ta̱xira ña̱ tindaʼa̱ ta̱ Jacob xíʼin ñá Raquel, soo xi̱niñúʼu kachíñukara inka u̱xa̱ka ku̱i̱ya̱ xa̱ʼa̱ñá (Gén. 29:25-27). Soo su̱ví ña̱yóʼo kúú ndiʼi ña̱ níndoʼo ta̱ Jacob, saáchi yáʼaka o̱ko̱ ku̱i̱ya̱ sa̱ndáʼvi ta̱ Labán miíra tá ka̱chíñura nu̱úra (Gén. 31:41, 42).
6. ¿Ndáa inkaka tu̱ndóʼo ki̱xi nu̱ú ta̱ Jacob?
6 Ta̱ Jacob ni̱ya̱ʼara nu̱ú ku̱a̱ʼáka tu̱ndóʼo. Xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱a̱ʼání xi̱kuu se̱ʼera va̱ása vií níxi̱kitáʼan ndiʼi na̱yóʼo. Nda̱a̱ ni̱xa̱a̱na ni̱xi̱kóna ta̱ José ña̱ koora esclavo. Inkatu u̱vi̱ na̱ se̱ʼe ta̱ Jacob, ta̱ Simeón xíʼin ta̱ Leví, íyo iin ña̱ ke̱ʼéna ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ki̱xi tu̱ndóʼo nu̱ú na̱ veʼena ta nda̱a̱ sa̱kúyaku̱a̱na ki̱vi̱ Jehová. Inkatu ña̱ ndo̱ʼora kúú ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ñá síʼira ñá Raquel tá ka̱ku se̱ʼeñá ta̱ u̱vi̱. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱yoní so̱ko ñuu nu̱ú xi̱ndoona, ta̱ Jacob nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼa̱nra koora ñuu Egipto tá xa̱a̱ ku̱chéeníra (Gén. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28).
7. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ Jehová nu̱ú ta̱ Jacob ña̱ kúsi̱íní-inira xíʼinra?
7 Ni ni̱ya̱ʼa ta̱ Jacob nu̱ú ndiʼi tu̱ndóʼo yóʼo, nda̱kundeéra ka̱ndíxara Jehová ta saátu nda̱kundeéra ka̱ndíxara ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová keʼéra xa̱ʼa̱ra. Jehová ni̱na̱ʼa̱ káxira nu̱ú ta̱ Jacob ña̱ kúsi̱íní-inira xíʼin ña̱ kéʼéra. Tá kúú, ni ku̱a̱ʼání yichi̱ sa̱ndáʼvi ta̱ Labán ta̱yóʼo, soo Jehová ku̱a̱ʼání ña̱ ku̱i̱ká ta̱xira ndaʼa̱ra. Ta sana ta̱xiní ta̱ Jacob tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Ndióxi̱ tá nda̱kutáʼanra xíʼin se̱ʼera ta̱ José, ta̱ nda̱kanixi̱níra xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱. Ta̱ Jacob ku̱chiñura ni̱ya̱ʼara nu̱ú ndiʼi tu̱ndóʼo yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní xi̱kitáʼanra xíʼin Jehová (Gén. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30). Saátu miíyó kuchiñuyó ya̱ʼayó nu̱ú ña̱ va̱ása ndátuyó kundoʼoyó tá va̱ʼaní kítáʼanyó xíʼin Jehová.
8. ¿Ndáaña xi̱kuni̱ ta̱ rey David keʼéra?
8 Ta̱ rey David kǒo níkuchiñu keʼéra ndiʼi ña̱ xi̱kuni̱ra keʼéra nu̱ú Jehová. Tá kúú, xíʼin ndiʼi níma̱ra xi̱kuni̱ra keʼéra iin templo nu̱ú ndasakáʼnuna Ndióxi̱. Ta tá na̱túʼunra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíʼin ta̱ profeta Natán, ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Keʼé ndiʼi ña̱ kúni̱ún, saáchi Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱ íyora xíʼún” (1 Crón. 17:1, 2). Á loʼoví ni̱kusi̱í-ini ta̱ David tá xi̱niso̱ʼora tu̱ʼun yóʼo. Ta sana ndi̱ku̱n kama ki̱xáʼara ndákanixi̱níra ndáa ki̱ʼva keʼéra chiñu yóʼo.
9. ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ David tá ku̱ndaa̱-inira ña̱ va̱ása keʼékara templo?
9 Soo mií ñuú saá, ta̱ profeta Natán ni̱xa̱ʼa̱nra ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ David ña̱ su̱ví ta̱yóʼo kúú ta̱ keʼé templo chi iin se̱ʼevara kúú ta̱ keʼéña (1 Crón. 17:3, 4, 11, 12). ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ David tá xi̱niso̱ʼora tu̱ʼun yóʼo? Ni su̱ví ta̱yóʼo keʼé templo, soo ni saá nda̱kayara xu̱ʼún ta saátu ña̱ʼa ña̱ kivi kuniñúʼu se̱ʼera ta̱ Salomón ña̱ va̱ʼa keʼéra veʼe yóʼo (1 Crón. 29:1-5).
10. ¿Ndáa ki̱ʼva ta̱xi Jehová bendición ndaʼa̱ ta̱ David?
10 Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Natán xíʼin ta̱ David ña̱ va̱ása keʼéra templo, Jehová ke̱ʼéra iin trato xíʼin ta̱ David: ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ ti̱xin na̱ veʼera kixi iin ta̱ kaʼndachíñu ndiʼi tiempo (2 Sam. 7:16). Nu̱ú ñuyǐví xa̱á tá ná kaʼndachíñu ta̱ Cristo mil ku̱i̱ya̱, ta̱ David kusi̱íní-inira tá ná kunda̱a̱-inira ña̱ ti̱xin na̱ veʼera ki̱xi ta̱yóʼo. Ña̱yóʼo sánáʼa̱ña miíyó ña̱ ni kǒo kívi keʼéyó ndiʼi ña̱ kúni̱yó keʼéyó nu̱ú Jehová, ta̱yóʼo taxira ku̱a̱ʼání bendición ndaʼa̱yó ña̱ va̱ása ndátuyó ndakiʼinyó.
11. ¿Ndáaña va̱ʼa nda̱kiʼin na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú ni xi̱kuma̱ní kixaa̱ Reino Ndióxi̱? (Hechos 6:7).
11 Na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú, ni̱xi̱yo iin ña̱ i̱xayo̱ʼvi̱ní xíʼinna. Saáchi xi̱kuni̱nína ña̱ ná kixaa̱ Reino Ndióxi̱, soo va̱ása níxi̱kunda̱a̱-inina ama kixaa̱ ña̱yóʼo (Hech. 1:6, 7). Soo, ¿ndáaña ke̱ʼéna? Chi̱kaa̱nína ndee̱ ña̱ na̱túʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱. Tá xi̱nina ña̱ ku̱a̱ʼání ñuu ki̱xáʼa na̱ yiví sákuaʼana xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ki̱ʼinna kuenta ña̱ mií Jehová kúú ta̱ xi̱chindeétáʼan xíʼinna ña̱ keʼéna chiñu yóʼo (kaʼvi Hechos 6:7).
12. ¿Ndáaña ke̱ʼé na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú ni ndeéní xi̱ndikaa̱ so̱ko?
12 Tá siglo nu̱ú, ndeéní xi̱ndikaa̱ so̱ko iníísaá nu̱ú ñuʼú (Hech. 11:28). Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nda̱a̱ na̱ cristiano ni̱xo̱ʼvi̱nína. Ta sana na̱ ni̱xi̱yo se̱ʼe xi̱ndi̱ʼi̱ní-inina ndáa míí kee ña̱ taxina kuxu na̱ veʼena. Ta na̱ va̱lí kúa̱an na̱ xi̱kuni̱ kachíñu ku̱a̱ʼá tiempo nu̱ú Jehová, sana nda̱kanixi̱nína ña̱ chí nu̱úka kivi keʼéna chiñu yóʼo. Soo ni saá na̱ cristiano nda̱kundeéna na̱túʼunna xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ xíʼin na̱ yiví ni yo̱ʼvi̱ní ña̱ xi̱yaʼana nu̱ú. Ta xíʼin ndiʼi níma̱na xi̱taxina ña̱ xi̱kuumiína ndaʼa̱ na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo chí Judea (Hech. 11:29, 30).
13. ¿Ndáa bendición nda̱kiʼin na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú ni ndeéní xi̱ndikaa̱ so̱ko?
13 ¿Ndáa bendición nda̱kiʼin na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú ni yo̱ʼvi̱ní ña̱ ni̱ya̱ʼana nu̱ú? Na̱ cristiano na̱ ta̱xina ña̱ʼa ndaʼa̱, ki̱ʼinna kuenta ña̱ mií Jehová kúú ta̱ xi̱ndaa-ñaʼá (Mat. 6:31-33). Ta saátu va̱ʼaníka ki̱xáʼana kítáʼanna xíʼin na̱ cristiano na̱ chi̱ndeétáʼan xíʼinna. Ta na̱ xi̱taxi donación xíʼin na̱ xi̱chindeétáʼan xíʼin inka na̱ cristiano, xi̱kusi̱íní-inina tá xi̱keʼéna ña̱yóʼo (Hech. 20:35). Jehová ta̱xira ku̱a̱ʼání bendición ndaʼa̱ ndiʼi na̱ cristiano yóʼo ni yo̱ʼvi̱ní ña̱ ni̱ya̱ʼana nu̱ú.
14. ¿Ndáaña ndo̱ʼo ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ apóstol Pablo, ta ndáaña va̱ʼa nda̱kiʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱kaa̱nína ndee̱? (Hechos 14:21, 22).
14 Tá siglo nu̱ú, na̱ yiví xi̱ ixandi̱va̱ʼanína xíʼin na̱ cristiano tá xi̱natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ná kotoyó ndáaña ndo̱ʼo ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ apóstol Pablo tá xíkana nátúʼunna xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ chí Listra. Iin ki̱vi̱, va̱ʼaní nda̱kiʼin na̱ yiví na̱yóʼo ta va̱ʼaní xi̱niso̱ʼona ña̱ xi̱natúʼunna. Soo tándi̱ʼi, sava na̱ yiví na̱ sáa̱-ini xíni ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ra, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ku̱a̱ʼání na̱ yiví ka̱ninara xíʼin yu̱u̱ ta nda̱kanixi̱nína ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra (Hech. 14:19). Soo ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Pablo nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna inka lugar ta nda̱kundeéna na̱túʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. ¿Ndáaña va̱ʼa nda̱kiʼinna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo? Ku̱a̱ʼání na̱ yiví nda̱kundiku̱nna ta̱ Cristo. Ta na̱yóʼo chi̱kaa̱nína ndee̱ xíʼin inka na̱ cristiano xíʼin tu̱ʼun ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nna xíʼinna ta saátu xíʼin ña̱ xi̱keʼéna (kaʼvi Hechos 14:21, 22). Ta̱ Bernabé xíʼin ta̱ Pablo va̱ása níndakava-inina xa̱ʼa̱ ña̱ i̱xandi̱va̱ʼa na̱ yiví xíʼinna. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé na̱yóʼo, va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanña xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ yiví. Ta saátu miíyó ná va̱ása taxiyó ña̱ ndakava-iniyó ta ná ndakundeéyó keʼéyó chiñu ña̱ ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱yó. Tá saá ná keʼéyó, ku̱a̱ʼání bendición taxi Ndióxi̱ ndaʼa̱yó.
ÑA̱ KÉʼÉ NA̱ HERMANO NA̱ NDÓO TIEMPO VITIN
15. ¿Ndáaña sákuaʼún xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ hermano Alexander Macmillan?
15 Tá ku̱i̱ya̱ 1914 íyo iin ña̱ ndáyáʼviní xi̱ndatu na̱ hermano kuu. Ta iin ta̱yóʼo xi̱kuu ta̱ hermano Alexander Macmillan. Ku̱a̱ʼání na̱ hermano xi̱ndakanixi̱nína ña̱ tá ku̱i̱ya̱ 1914, saá kúú ña̱ ku̱ʼu̱nna chí ndiví ña̱ kaʼndachíñuna xíʼin ta̱ Cristo, ta saátu xi̱ndakanixi̱ní ta̱ hermano yóʼova. Ti̱xin iin discurso ña̱ ta̱xira tá yo̱o̱ septiembre ña̱ ku̱i̱ya̱ 1914, ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Sana ña̱yóʼo kúú discurso ña̱ so̱ndíʼi taxii̱”. Soo su̱ví saá níkuu, saáchi tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo ña̱yóʼo ka̱ʼyíra: “Savayó nda̱kanixi̱níyó ña̱ xa̱a̱ ku̱nu̱mí ku̱ʼu̱nyó chí ndiví”. Ta ka̱chikara: “Soo, ña̱ xi̱niñúʼu keʼéyó kúú ña̱ kundi̱ʼi̱ka-iniyó natúʼunyó xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱”. Ta ña̱yóʼo kúú ña̱ ke̱ʼévara, saáchi ku̱si̱íní-inira ni̱xi̱kara na̱túʼunra xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta chi̱kaa̱ra ndee̱ xíʼin na̱ hermano na̱ ta̱ánna veʼeka̱a xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ndíxanína Ndióxi̱. Ta va̱ása níndakoora ña̱ ku̱ʼu̱nra reunión ni xa̱a̱ ku̱chéeníra. Viíní xi̱niñúʼura tiempora nani xi̱ndatura ndakiʼinra ña̱ va̱ʼa ña̱ taxi Ndióxi̱ ndaʼa̱ra. Ta, ¿ndáaña va̱ʼa nda̱kiʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéra ña̱yóʼo? Tá ku̱i̱ya̱ 1966 tá kúma̱níka kuvira ka̱ʼyíra iin carta nu̱ú ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Ña̱ kándíxai̱ Ndióxi̱ vitin, ndakúníña nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yoña tá ya̱chi̱”. Va̱ʼaní yichi̱ sa̱ndákoo ta̱ hermano yóʼo nu̱ú na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo ndásakáʼnu Ndióxi̱ tiempo vitin (Heb. 13:7).
16. ¿Ndáa tu̱ndóʼo kúú ña̱ iin kama ndo̱ʼo ta̱ hermano Jennings xíʼin ñá síʼira? (Santiago 4:14).
16 Ku̱a̱ʼání na̱ hermano na̱ ndásakáʼnu Jehová, iin sana kíʼinna kue̱ʼe̱ ña̱ ndeéní, ña̱ va̱ása ndátuna kundoʼona. Tá kúú ña̱ ndo̱ʼo ta̱ hermano Herbert Jennings, ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ miíra xíʼin ñá síʼira xi̱kusi̱íní-inina tá xi̱kuuna misionero chí Ghana.c Soo tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo na̱ doctor nda̱ni̱ʼína iin kue̱ʼe̱ xi̱níra. Ta̱ hermano Jennings ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼora ta chi̱táʼanraña xíʼin ña̱ káʼa̱n Santiago 4:14 (kaʼviña), ña̱ va̱ása kúnda̱a̱-iniyó ndáaña kundoʼoyó inka ki̱vi̱. Ta ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nkara: “Xi̱niñúʼu nda̱yíndi̱ na̱ hermano na̱ ndóo chí Ghana xíʼin na̱ migondi̱ ta ndandikóndi̱ chí Canadá ña̱ va̱ʼa kutátai̱n xíʼin kue̱ʼe̱ ña̱ ndóʼi̱”. Jehová chi̱ndeétáʼanra xíʼin na̱ hermano yóʼo ña̱ va̱ʼa nda̱kundeéna nda̱sakáʼnunara ni xi̱xoʼvi̱nína xíʼin ña̱ xi̱ndoʼona.
17. ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan ña̱ ndo̱ʼo ta̱ hermano Jennings xíʼin inka na̱ hermano?
17 Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ hermano Jennings xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼora, va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanña xíʼin inka na̱ hermano. Iin ñá hermana ni̱ka̱ʼa̱nñá ña̱ ku̱tóoníñá artículo ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ta̱ hermano Jennings. Ñáyóʼo káchiñá: “Tá ku̱ndaa̱-inii̱ ña̱ ta̱ hermano Jennings xi̱niñúʼu sandákoora chiñu ña̱ xi̱kuumiíra ña̱ va̱ʼa kutátanra, ña̱yóʼo va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ ki̱ʼvaní ndaka̱xii̱n ña̱ keʼíi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndoʼi̱”. Inka ta̱ hermano ni̱ka̱ʼa̱nra: “Yáʼaka u̱xu̱ ku̱i̱ya̱ xi̱kui̱ anciano ti̱xin congregación, soo na̱ doctor nda̱ni̱ʼína iin kue̱ʼe̱ ña̱ xi̱ndikaa̱ xi̱níi̱ ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xi̱niñúʼu sandákoi̱ ña̱ koi̱ anciano. Xi̱ndakavaní-inii̱ tá xi̱kaʼvii̱ ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndoʼo inka na̱ hermano. Soo tá ka̱ʼvii̱ ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ta̱ hermano Jennings, chi̱kaa̱ní ña̱yóʼo ndee̱ xíʼi̱n”. Ña̱yóʼo sánáʼa̱ña miíyó ña̱ tá iin kama ndóʼoyó iin tu̱ndóʼo ta kúndeé-iniyó xíʼinña, inka na̱ hermano xítona ña̱ ndóʼoyó ta ña̱yóʼo chíka̱a̱níña ndee̱ xíʼinna. Ña̱kán, ni ndóʼoyó tu̱ndóʼo, kiviva chinúuyó yichi̱ va̱ʼa nu̱ú na̱ hermano ña̱ kandíxana Jehová ta kundeé-inina xíʼin ña̱ ndóʼona (1 Ped. 5:9).
Tá ndáaní-iniyó Jehová, ni ná kixi tu̱ndóʼo nu̱úyó ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ viíka kutáʼanyó xíʼinra. (Koto párrafo 18).
18. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo iin ñá hermana ñá ni̱xi̱ʼi̱ yií ñá íyo chí ñuu Nigeria? (Koto na̱ʼná ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ experiencia yóʼo).
18 Tá ndeéní xi̱ndikaa̱ kue̱ʼe̱ ña̱ COVID-19, ku̱a̱ʼání na̱ hermano ni̱ya̱ʼana nu̱ú tu̱ndóʼo. Tá kúú iin ñá hermana ñá ni̱xi̱ʼi̱ yií ñá íyo chí ñuu Nigeria, loʼoní ña̱ʼa xi̱kuumiíñá ña̱ kuxuñá xíʼin na̱ veʼeñá. Iin xi̱ta̱a̱n, ñá hermana kán ki̱ʼinñá kuenta ña̱ si̱ín iinlá taza arroz xi̱kuumiíñá, tasaá ni̱nda̱ka̱tu̱ʼun ñá loʼo se̱ʼeñáñá ndáaña kuxuná tá ná ndiʼi ña̱kán. Ñá hermana yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin ñá loʼo se̱ʼeñá ña̱ kǒoka ña̱ʼa kúúmiíná ña̱ kuxuná ta ni kǒoka xu̱ʼún íyo ndaʼa̱ná. Ta ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin ñá loʼo se̱ʼeñá ña̱ kundiku̱nná yichi̱ ñá ñaʼá ñá ni̱xi̱ʼi̱ yií, ñá ñuu Sarepta. Ña̱ ixava̱ʼaná ña̱ kuxuná ki̱vi̱ kán ta kundaa-ininá ña̱ mií Jehová taxira ña̱ kuniñúʼuná inka ki̱vi̱ (1 Rey. 17:8-16). Tá ta̱ʼán ndakanixi̱níná ndáaña kuxuná ki̱vi̱ kán, ni̱xa̱a̱ na̱ hermano nda̱kana ku̱a̱ʼání ña̱ kuxuná, ta ña̱yóʼo kivi kuniñúʼunaña yáʼaka u̱vi̱ semana. Tá ku̱u ña̱yóʼo, saá ki̱ʼin ñá hermana yóʼo kuenta ña̱ xi̱niso̱ʼova Jehová ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin ñá loʼo se̱ʼeñá. Xíʼin ña̱yóʼo sákuaʼayó ña̱ tá ndáaní-iniyó Jehová, ni iin kama ná kixi tu̱ndóʼo nu̱úyó, va̱ása kuxíkáyó nu̱ú Jehová (1 Ped. 5:6, 7).
19. ¿Ndáa tu̱ndóʼo kúú ña̱ ni̱ya̱ʼa ta̱ Alexéi Yershov?
19 Xa̱a̱ íyo ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ na̱ hermano yáʼana nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ sáxo̱ʼvi̱ní miína. Ná kotoyó ña̱ ndo̱ʼo iin ta̱ hermano ta̱ íyo chí Rusia, ta̱ naní Alexéi Yershov. Tá nda̱kuchi ta̱ hermano yóʼo ku̱i̱ya̱ 1994, na̱ chíñu xi̱taxikavana xi̱natúʼun na̱ hermano xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Soo tá ni̱ya̱ʼa tiempo na̱samaní ña̱ kéʼé na̱ chíñu chí Rusia. Saáchi tá ku̱i̱ya̱ 2020 ni̱xa̱a̱ na̱ policía ta ni̱ki̱ʼvina veʼera ta ki̱ndaana ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ña̱ xi̱kuumiíra. Tá ni̱ya̱ʼa yo̱o̱, na̱ chíñu chika̱a̱na ku̱a̱chi ta̱ hermano yóʼo ña̱ ke̱ʼéra ña̱ va̱ása va̱ʼa. Ta tá nda̱tiinna ku̱a̱chi xíʼin ta̱ hermano yóʼo, xi̱niñúʼuna iin video ña̱ ta̱vá iin ta̱ ta̱a ta̱ xi̱kaʼvi na̱ hermano xíʼin. Ta̱ ta̱a yóʼo yáʼaka iin ku̱i̱ya̱ ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ kúni̱ra sákuaʼara xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, soo su̱ví ta̱ ndixa níxi̱kuni̱ sakúaʼa xa̱ʼa̱ Jehová kúúra. Ta̱ sa̱ndáʼviva xi̱kuura.
20. ¿Ndáaña kéʼé ta̱ hermano Yershov ña̱ ndundakúka ña̱ kándíxara Jehová?
20 ¿Á íyo ña̱ va̱ʼa nda̱kiʼin ta̱ hermano yóʼo ni ku̱a̱ʼá tu̱ndóʼo ni̱ya̱ʼara nu̱ú? Íyovaña. Vitin va̱ʼaníka kítáʼanra xíʼin Jehová. Ta̱yóʼo káchira: “Vitin ñá síʼíi̱ xíʼin yi̱ʼi̱, ndiʼi tiempo káʼa̱nndi̱ xíʼin Jehová. Saáchi kúnda̱a̱-inii̱ ña̱ mií Jehová kúú ta̱ chíndeétáʼan xíʼi̱n ña̱ ya̱ʼi̱ nu̱ú tu̱ndóʼo yóʼo”. Ta káchikara: “Ña̱ káʼvii̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ va̱ʼaní chíndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ va̱ása ndakavaní-inii̱ ta saátu ña̱ ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ na̱ nda̱kúní ka̱chíñu nu̱ú Ndióxi̱ tiempo xi̱naʼá. Va̱ʼaní chíka̱a̱ña ndee̱ xíʼi̱n. Ku̱a̱ʼání relato ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ ndáyáʼviní kúee koo iniyó ta kundaa-iniyó Jehová”.
21. ¿Ndáaña sa̱kuaʼayó nu̱ú artículo yóʼo?
21 ¿Ndáaña sa̱kuaʼayó nu̱ú artículo yóʼo? Sa̱kuaʼayó ña̱ tá kándíxaníyó Jehová, ni ná ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo, koo tu̱ʼvara ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó. Nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n texto nu̱ú ka̱na artículo yóʼo, “ku̱a̱ʼání kúú tu̱ndóʼo íyo nu̱ú na̱ yiví va̱ʼa, soo Jehová sáka̱kurana nu̱ú ndiʼi ña̱yóʼo” (Sal. 34:19). Ña̱kán, ná va̱ása ndakaniníxi̱níyó xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ kixi nu̱úyó, va̱ʼaka ná ndakanixi̱níyó ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan Jehová xíʼinyó tá ná ya̱ʼayó nu̱ú ña̱yóʼo. Ta kivi ka̱ʼa̱nyó nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo: “Kúúmiíi̱ ndee̱ ña̱ keʼíi̱ nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa chi íyo ta̱ táxi ndee̱ ndaʼíi̱ ña̱ keʼíi̱ña” (Filip. 4:13).
YAA 38 Jehová kundaa yóʼó
a Ni iin kama ná kixi tu̱ndóʼo nu̱úyó, soo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ chindeétáʼanva Jehová xíʼinyó. ¿Ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼanra xíʼin na̱ xi̱ndasakáʼnu-ñaʼá na̱ xi̱ndoo tiempo xi̱naʼá ta ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼanra xíʼin na̱ ndóo tiempo vitin? Nu̱ú artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ sava na̱ xi̱ndoo tiempo xi̱naʼá na̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ta saátu na̱ ndóo tiempo vitin. Ta ña̱ ndo̱ʼo na̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ tá ná kandíxaníyó Jehová chindeétáʼanvara xíʼinyó.
b Salmo 34:19: “Ku̱a̱ʼání kúú tu̱ndóʼo íyo nu̱ú na̱ yiví va̱ʼa, soo Jehová sáka̱kurana nu̱ú ndiʼi ña̱yóʼo”.