ကျမ်းစာစောင် နံပါတ် ၁၇—ဧသတာဝတ္ထု
ကျမ်းရေးသူ– မော်ဒကဲ
ရေးရာဒေသ– ဧလံပြည်၊ ရှုရှန်မြို့
ရေးသားပြီးစီးချိန်– ဘီ.စီ.အီး. ၄၇၅ ခန့်
ငုံမိသည့်ကာလပိုင်း– ဘီ.စီ.အီး. ၄၉၃-၄၇၅ ခန့်
၁။ ဧသတာကျမ်းတွင် အဘယ်ရာဇဝင်အကြောင်း ဖော်ပြထားသနည်း။
ရိုးရိုးပြောရလျှင် ဤကျမ်းသည် နာခံမှုမရှိသော မိဖုရားဝါရှတိ၏နေရာတွင် မော်ဒကဲနှင့်ဝမ်းကွဲတော်သူ ဂျူးအမျိုးသမီးဧသတာကိုအစားထိုးခဲ့သည့် ပါးရှားဘုရင်အာရွှေရု၊ အချို့သူများအဆိုအရ ဇခ်စိဇ် ၁ ဖြစ်သူ၏ ရာဇဝင်ဖြစ်သည်။ အာဂတ်လူမျိုး ဟာမန်သည် မော်ဒကဲအပါအဝင် ဂျူးအားလုံးကို သုတ်သင်ပစ်ရန် မတရားကြံခဲ့သော်လည်း မိမိလုပ်ခဲ့သောတိုင်၌ပင် ပြန်ကြိုးပေးခံရကာ မော်ဒကဲမှာ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ရာထူးတိုးမြှင့်ချီးမြှောက်ခံရပြီး ဂျူးတို့လည်း အသက်ချမ်းသာရသွားကြသည်။
၂။ (က) ဧသတာကျမ်း၏ မှုတ်သွင်းခံကျမ်းဖြစ်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အချို့သူများ အဘယ်ကြောင့် စောဒကတက်ကြသနည်း။ (ခ) ဧသတာကျမ်းတွင် ဘုရားသခင့်နာမတော်ကို မည်သည့်ပုံစံဖြင့်အသုံးပြုထားသည်ကို တွေ့ရသနည်း။
၂ ဧသတာကျမ်းသည် မှုတ်သွင်းမခံရ၊ အကျိုးလည်းမပြု၊ လက်ရာမြောက်လှသော ဒဏ္ဍာရီတစ်ပုဒ်သာဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသူများရှိသည်မှာမှန်ပါသည်။ သူတို့က ဘုရားသခင့်နာမတော်မပါခြင်းကိုထောက်၍ ဆိုကြခြင်းဖြစ်သည်။ ဘုရားသခင်အား တိုက်ရိုက်ဖော်ပြထားခြင်းကိုမတွေ့ရသည်မှာမှန်သော်လည်း မူရင်းဟေဗြဲကျမ်းတွင် ဆက်တိုက်စကားလုံးလေးလုံး၏ အစအက္ခရာများဖြစ်သော ယဟဝဟ (ဟေဗြဲ၊ יהוה)၊ သို့မဟုတ် ယေဟောဝါဟု စာလုံးပေါင်းရသည့် တက်တြာဂရမ်မီတန်၏ ထိပ်စီး၊ နောက်စီးအက္ခရာယူစကားလုံးကို သီးခြားနေရာလေးနေရာတွင် တွေ့ရသည်။ ထိုအစအက္ခရာများသည် ရှေးဟေဗြဲလက်ရေးစာမူ အနည်းဆုံးသုံးခုတွင်အထူးပေါ်လွင်ပြီး မက်စိုရာအညွှန်းမှတ်ချက်တွင်အနီရောင်စာလုံးများဖြင့်လည်းမှတ်သားဖော်ပြထားသည်။ ဧသတာ ၇:၅ တွင်လည်း “ငါဖြစ်စေမည်” ဟူသော မြင့်မြတ်သောကြေညာချက်တွင် ထိပ်စီး၊ နောက်စီးအက္ခရာယူစကားလုံးကို တွေ့ရသည်။—ဧသတာ ၁:၂၀a; ၅:၄b၊ ၁၃c; ၇:၇d; ၇:၅။e
၃။ အဘယ်အဖြစ်အပျက်များက ဘုရားသခင်အပေါ်ယုံကြည်ခြင်းနှင့် ဆုတောင်းခြင်းကို ညွှန်ပြသနည်း၊ အဘယ်အဖြစ်အပျက်များက ဘုရားသခင်သည် ကိစ္စရပ်များကိုမိမိလိုရာပြုမူဆောင်ရွက်ကြောင်း ဖော်ပြသနည်း။
၃ မှတ်တမ်းတစ်လျှောက်လုံးတွင် မော်ဒကဲသည် ယေဟောဝါ၏ပညတ်တရားကို လက်ခံပြီး လိုက်နာကြောင်း ထင်ထင်ရှားရှားတွေ့ရပါသည်။ သူသည် အာမလက်လူမျိုးဖြစ်နိုင်သူတစ်ဦးကို ဦးညွှတ်ရန် ငြင်းဆန်ခဲ့သည်; ဘုရားသခင်သည် အာမလက်လူမျိုးများကို အစတုံးဖျက်ဆီးရန် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ (ဧသ. ၃:၁၊ ၅; တရား. ၂၅:၁၉; ၁ ရာ. ၁၅:၃) ဧသတာ ၄:၁၄ မှမော်ဒကဲ၏စကားများက သူသည် ယေဟောဝါထံမှကယ်တင်ခြင်းကိုမျှော်လင့်ကြောင်းနှင့် အဖြစ်အပျက်တစ်ခုလုံးအတွက် ဘုရားသခင့်လမ်းညွှန်မှုကို ယုံကြည်အားကိုးကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ရှင်ဘုရင်ရှေ့တော်မှောက်အခစားမဝင်မီ ဧသတာသည် အခြားဂျူးများနှင့်အတူ သုံးရက်အစာရှောင်ခြင်းက ဘုရားသခင်ကို ယုံကြည်အားထားကြောင်းပြသည်။ (ဧသ. ၄:၁၅) မိန်းမစိုးဟေဂဲရှေ့တွင် ဧသတာမျက်နှာရခြင်း၊ ရှင်ဘုရင်အိပ်မပျော်သောည၌ နန်းတော်မှတ်တမ်းများကို ပြန်လည်ဖတ်စေရာမှ မော်ဒကဲ၏အတိတ်ကကောင်းမှုများကို ဆုမချရသေးကြောင်းတွေ့ရှိခြင်းစသည်တို့ကလည်း ဘုရားသခင်သည် ကိစ္စရပ်များကို စနစ်တကျစီစဉ်ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း တင်ပြသည်။ (ဧသ. ၂:၈၊ ၉; ၆:၁-၃; သုတ္တံ ၂၁:၁ နှိုင်းယှဉ်။) “အစာရှောင်ခြင်း၊ အကူအညီတောင်းခံခြင်း” ဟူသောစကားအသုံးအနှုန်းက ဆုတောင်းခြင်းကိုရည်ညွှန်းကြောင်း သေချာပါသည်။—ဧသ. ၉:၃၁၊ ကဘ။
၄။ ဧသတာကျမ်းသည် ကျမ်းစစ်ကျမ်းမှန်ဖြစ်ပြီး ဖြစ်ရပ်မှန်ဖြစ်ကြောင်း မည်သို့ အတည်ပြုဖော်ပြသနည်း။
၄ အထောက်အထားများစွာက ကျမ်းစစ်ကျမ်းမှန်ဖြစ်ပြီး ဖြစ်ရပ်မှန်ဖြစ်ကြောင်း ခိုင်မာစေသည်။ ဤကျမ်းကို ဂျူးလူမျိုးများလက်ခံခဲ့ကြပြီး “အလိပ်; စာလိပ်” ဟုအဓိပ္ပာယ်ရသည့် မက်ဂျီလာ (Meghil·lahʹ) ဟုခေါ်ဆိုခဲ့ကြသည်။ ဒဏ္ဍာရီဖြစ်မည်ဆိုလျှင် ငြင်းပယ်ခဲ့မည်မှာသေချာသည့် ဧဇရသည် ၎င်းကျမ်းကို ဟေဗြဲကျမ်းထဲတွင် ထည့်သွင်းထားကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ဧသတာခေတ်က အကြီးအကျယ်အသက်ချမ်းသာရာရခဲ့၍ ကျင်းပသော ပုရိမ်ပွဲ သို့မဟုတ် စာရေးတံချပွဲကို ဂျူးတို့သည် ယနေ့အချိန်အထိပင် ကျင်းပနေကြသည်။ ဤကျမ်းသည် ပါရှန်းလူမျိုးတို့၏အလေ့အထ၊ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို အသက်ဝင်ရုပ်လုံးဖော်ပြထားပြီး ၎င်းတို့သည် သမိုင်းဖြစ်ရပ်မှန်များနှင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနတွေ့ရှိချက်နှင့် ကိုက်ညီသည်။ ဥပမာ၊ ဧသတာကျမ်းတွင် ပါရှန်းလူမျိုးတို့ လူတစ်ဦးအားဂုဏ်တင်သည့်နည်းကို အတိအကျဖော်ပြထားသည်။ (၆:၇-၉) ရှေးဟောင်းသုတေသနတူးဖော်တွေ့ရှိချက်များက ဧသတာကျမ်းမှ ဘုရင့်နန်းတော်နှင့်ပတ်သက်သော ဖော်ပြချက်များသည် အသေးစိတ်ကအစ တိကျမှန်ကန်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။f—၅:၁၊ ၂။
၅။ ဧသတာသည် ကျမ်းစစ်ကျမ်းမှန်ဖြစ်ကြောင်း အဘယ်တိကျမှုများက ဖော်ပြသနည်း၊ ဘာသာစကားသည် အဘယ်အချိန်ကာလနှင့် သဟဇာတဖြစ်သနည်း။
၅ တိကျမှုရှိခြင်းကို ၎င်းမှတ်တမ်းကိုယ်နှိုက်တွင်ပင် တွေ့ရသည်၊ နန်းတွင်းအရာရှိများ၊ အခြွေအရံများနာမည်နှင့် ဟာမန်၏သားဆယ်ယောက်နာမည်များကိုပင် အတိအကျဖော်ပြထားသည်။ မော်ဒကဲနှင့် ဧသတာတို့၏ မျိုးရိုးစဉ်ဆက်ကို ဗင်ယာမိန်အမျိုး ကိရှအထိ အစဉ်အတိုင်းဖော်ပြထားသည်။ (၂:၅-၇) ပါရှန်းအစိုးရ၏ နန်းတော်မှတ်တမ်းများကို ကိုးကားဖော်ပြထားသည်။ (၂:၂၃; ၆:၁; ၁၀:၂) ဤကျမ်းကို နှောင်းခေတ်ဟေဗြဲဘာသာဖြင့်ရေးခဲ့ပြီး ပါရှန်း၊ အာရမိတ်စကားလုံးများနှင့် အသုံးအနှုန်းများ အများအပြားပါဝင်ပြီး ရေးဟန်မှာ ရာဇဝင်ချုပ်ကျမ်းများ၊ ဧဇရ၊ နေဟမိကျမ်းတို့နှင့် တူညီသောကြောင့် ရေးသားခဲ့သည့်ခေတ်နှင့် လုံးလုံးသဟဇာတဖြစ်သည်။
၆။ (က) ဧသတာကျမ်းသည် အဘယ်အချိန်ကာလအကြောင်းကို ဖော်ပြသနည်း။ (ခ) ကျမ်းရေးသူ၊ ရေးသည့်နေရာ၊ ရေးချိန်တို့နှင့်ပတ်သက်ပြီး အထောက်အထားက အဘယ်သို့ဖော်ပြသနည်း။
၆ ဧသတာကျမ်းပါအဖြစ်အပျက်များသည် ပါရှန်းအင်ပါယာတန်ခိုးအထွတ်အထိပ်ရောက်နေချိန်တွင် အစပြုပြီး ယင်းတို့သည် အာရွှေရု (ဇခ်စိဇ် ၁) နန်းစံချိန် ၁၈ နှစ်ခန့်ကြာကာလကိုငုံမိသည်ဟု ယူမှတ်ကြသည်။ အချိန်ကာလမှာ ဂရိ၊ ပါရှန်းနှင့် ဗာဗုလုန်မှအထောက်အထားများအရ ဘီ.စီ.အီး. ၄၇၅ ခန့်အထိဖြစ်သည်။g ဤမှတ်တမ်းတွင် မျက်မြင်သက်သေလည်းဖြစ်၊ အဓိကပုဂ္ဂိုလ်လည်းဖြစ်သူ မော်ဒကဲသည် အဖြစ်နိုင်ဆုံးကျမ်းရေးသူဖြစ်သည်; အရိပ်အမြွက်၊ အသေးစိတ်ဖော်ပြချက်များက ကျမ်းရေးသူသည် ရှုရှန်နန်းတော်တွင် ထိုအဖြစ်အပျက်များဖြစ်ပျက်စဉ်တစ်လျှောက်လုံး အသက်ရှင်ခဲ့သူတစ်ဦး ဖြစ်ရမည်ကိုဖော်ပြသည်။h မော်ဒကဲအကြောင်းကို အခြားကျမ်းစောင်တွင် ဖော်ပြခြင်းမရှိသော်လည်း သူသည် သမိုင်းဝင်ပုဂ္ဂိုလ်အမှန်ဖြစ်ကြောင်း စောဒကတက်စရာမရှိပါ။ ဇခ်စိဇ် ၁ နန်းစံချိန်တွင် စူးစာ (ရှုရှန်) နန်းတော်မှ အရာရှိကြီး မာဒုကာ (မော်ဒကဲ ဖြစ်နိုင်) အကြောင်းရည်ညွှန်းဖော်ပြထားသည့် ရက်စွဲမတပ်ထားသော မြားသွားသဏ္ဌာန်ကျောက်စာကို တွေ့ရှိခဲ့ရကြောင်း ဂျာမနီမှ အေ. အန်နက် ၏ဖော်ပြချက်မှာ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဖြစ်သည်။i ဧသတာကျမ်းအဖြစ်အပျက်များကို အဖြစ်အပျက်များဖြစ်ပျက်ပြီးလျှင်ပြီးချင်းဖြစ်သော ဘီ.စီ.အီး. ၄၇၅ ခန့်တွင် ရှုရှန်၌ မော်ဒကဲရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်မှာ သေချာသည်။
အဘယ်ကြောင့်အကျိုးရှိကြောင်း
၁၆။ ခရစ်ယာန်များသည် ဧသတာကျမ်းမှ အဘယ်ဘုရားရေးရာမူများနှင့် တန်ဖိုးရှိစံနမူနာတို့ကို တွေ့ရှိရသနည်း။
၁၆ အခြားကျမ်းရေးသူများသည် ဧသတာကျမ်းကို တိုက်ရိုက်မကိုးကားသော်လည်း ဤကျမ်းသည် အခြားမှုတ်သွင်းခံကျမ်းအားလုံးနှင့် လုံးဝသဟဇာတဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစောင်များတွင် နောက်ပိုင်း၌ဖော်ပြလာပြီး ခေတ်အဆက်ဆက် ယေဟောဝါအားဝတ်ပြုသူများနှင့်သက်ဆိုင်သည့် ကျမ်းစာမူများနှင့်ပတ်သက်သော အလွန်ကောင်းသည့်ပုံနမူနာအချို့ကို ယင်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။ အောက်ပါကျမ်းပိုဒ်များကိုလေ့လာလျှင် ဤအချက်မှန်ကြောင်းတင်ပြရုံသာမက ခရစ်ယာန်ယုံကြည်ခြင်းကိုပါ တည်ဆောက်ပေးကြောင်း တွေ့ရသည်– ဧသတာ ၄:၅—ဖိလိပ္ပိ ၂:၄; ဧသတာ ၉:၂၂—ဂလာတိ ၂:၁၀။ ဘုရင့်အမိန့်တော်ကို ဂျူးများနာမခံဟု စွဲချက်တင်ခြင်းသည် အစောပိုင်းခရစ်ယာန်များအား စွဲချက်တင်ခံရခြင်းနှင့် ဆင်တူသည်။ (ဧသ. ၃:၈၊ ၉; တ. ၁၆:၂၁; ၂၅:၇) ယေဟောဝါ၏ကျေးကျွန်စစ်တို့သည် မော်ဒကဲ၊ ဧသတာနှင့် သူတို့၏ဂျူးအပေါင်းပါများနည်းတူ ထိုသို့သောစွဲချက်တင်မှုများကို ကြောက်ရွံ့ခြင်းမရှိ၊ ယေဟောဝါ၏တန်ခိုးတော်နှင့်ကယ်တင်ခြင်းပေါ် အကြွင်းမဲ့ယုံကြည်အားကိုးကာ ရင်ဆိုင်ကြသည်။—ဧသ. ၄:၁၅; ၅:၁၊ ၂; ၇:၃-၆; ၈:၃-၆; ၉:၁၊ ၂။
၁၇။ မော်ဒကဲနှင့်ဧသတာတို့သည် ဘုရားသခင်နှင့် “အစိုးရသောမင်းအာဏာစက်” တို့ကို နည်းမှန်လမ်းမှန်နှင့်လက်အောက်ခံခြင်းတွင် မည်သို့ပုံသက်သေပြခဲ့သနည်း။
၁၇ ခရစ်ယာန်များအနေနှင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် မော်ဒကဲနှင့် ဧသတာအခြေအနေနှင့်မတူဟု မယူမှတ်သင့်ပါ။ ကျွန်ုပ်တို့လည်း တိုင်းတစ်ပါးလောက၌ “အစိုးရသောမင်းအာဏာစက်” အောက်တွင် နေထိုင်ကြရသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် မည်သည့်နိုင်ငံ၌နေထိုင်စေကာမူ ဥပဒေလိုက်နာသောနိုင်ငံသားများဖြစ်လိုကြသည်၊ သို့သော် တစ်ချိန်တည်းတွင် ‘ကဲသာဘုရင်၏ဥစ္စာကို ကဲသာဘုရင်အားဆက်ပေးခြင်းနှင့် ဘုရားသခင်၏ဥစ္စာကို ဘုရားသခင်အားဆက်ပေးခြင်း’ တို့ကို မှန်ကန်စွာခွဲထားလိုကြသည်။ (ရော. ၁၃:၁; လု. ၂၀:၂၅) ဝန်ကြီးချုပ်မော်ဒကဲနှင့် မိဖုရားဧသတာတို့သည် မိမိတို့၏လောကီတာဝန်များကို အထူးလေးစားခြင်းနှင့် နာခံမှုရှိခြင်းတို့တွင် ပုံသက်သေကောင်းပြခဲ့ကြသည်။ (ဧသ. ၂:၂၁-၂၃; ၆:၂၊ ၃၊ ၁၀; ၈:၁၊ ၂; ၁၀:၂) သို့ရာတွင် ယုတ်ညံ့သော အာဂတ်လူမျိုး ဟာမန်အား ဦးချရမည်ဟူသည့် ဘုရင့်အမိန့်တော်အား နာခံရေးကိုမူ မကြောက်မရွံ့လွန်ဆန်ခဲ့၏။ ထို့ပြင် ဂျူးများကိုဖျက်ဆီးပစ်ဖို့ ဟာမန်ကြံစည်သည့်အခါ တရားဥပဒေအရ သက်သာခွင့်ရရန် အယူခံဝင်ဖို့ စီစဉ်ဆောင်ရွက်ခဲ့၏။—၃:၁-၄; ၅:၉; ၄:၆-၈။
၁၈။ (က) ဧသတာကျမ်းသည် ‘ဘုရားမှုတ်သွင်းရာဖြစ်ပြီး အကျိုးပြု’ ကြောင်း အဘယ်အရာက သက်သေထူသနည်း။ (ခ) ဤကျမ်းသည် ဘုရားသခင့်နိုင်ငံတော်အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ရန် မည်သို့အားပေးသနည်း။
၁၈ သက်သေအထောက်အထားအားလုံးက ဧသတာကျမ်းသည် ‘ဘုရားမှုတ်သွင်းရာဖြစ်ပြီး အကျိုးပြု’ သည့်သန့်ရှင်းသောကျမ်းစာအပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ထောက်ပြ၏။ ဘုရားသခင်နှင့် ကိုယ်တော်၏နာမတော်ကို တိုက်ရိုက်မဖော်ပြသော်လည်း ထူးခြားသောယုံကြည်ခြင်းပုံသက်သေကို ကျွန်ုပ်တို့အား ဖော်ပြပေးသည်။ မော်ဒကဲနှင့် ဧသတာတို့သည် ပုံပြောကောင်းသူအချို့၏ စိတ်ကူးယဉ်သက်သက်မဟုတ်ဘဲ ယေဟောဝါဘုရားသခင်၏ကျေးကျွန်အစစ်၊ ယေဟောဝါ၏ကယ်တင်ခြင်းတန်ခိုးကို အကြွင်းမဲ့ကိုးစားကြသော ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်သည်။ သူတို့သည် တိုင်းတစ်ပါးနိုင်ငံ၏ “အစိုးရသောမင်းအာဏာစက်” အောက်၌ နေထိုင်ခဲ့ရသော်လည်း ဘုရားသခင့်လူမျိုးတော်အကျိုးအတွက်နှင့် ၎င်းတို့၏ဝတ်ပြုရေးကိုကာကွယ်ဖို့ တရားဥပဒေနည်းမျိုးစုံသုံးခဲ့ကြသည်။ ယနေ့ကျွန်ုပ်တို့လည်း ကယ်တင်ခြင်းနှင့်ဆိုင်သော ဘုရားသခင့်နိုင်ငံတော် “သတင်းကောင်းကို ကာကွယ်၍ ဥပဒေအရ အတည်ဖြစ်စေ” ရာတွင် သူတို့၏ပုံသက်သေကိုအတုယူနိုင်ပါသည်။—ဖိ. ၁:၇၊ ကဘ။
[အောက်ခြေမှတ်ချက်များ]
a ဧသတာ ၁:၂၀ ၏အောက်ခြေမှတ်ချက်တွင် ဤသို့ဖတ်ရသည်– “မိန်းမအပေါင်းတို့သည် . . . ပါလိမ့်မည်။” Hiʼ Wekhol-Han·na·shimʹ Yit·tenuʹ (ဟေဗြဲ) တွင် တက်တြာဂရမ်မီတန် יהוה (ယဟဝဟ) ကို ရှေ့နောက်ပြောင်းပြန်လှည့်ထားသည့် ထိပ်စီး၊ နောက်စီးအက္ခရာယူစကားလုံးအဖြစ် တွေ့ရသည်။ ရှေးဟေဗြဲလက်ရေးစာမူသုံးခုတွင် ဘုရားသခင့်နာမတော်ကို ဖော်ပြထားသည်ဟု သိရှိခဲ့ကြပြီး ဤနေရာတွင် အက္ခရာစာလုံးကြီးနှင့်ရေးထားသော ထိပ်စီးစကားစုဖြစ်သည်၊ ဤတွင်ဖော်ပြထားသကဲ့သို့ဖြစ်သည်– תנוי נשיםהכל־ו יאה။ ဤစာကြောင်းသည် “ယေဟောဝါ” နာမတော်နှင့်ဆိုင်သည့် ထိုကဲ့သို့သောထိပ်စီး၊ နောက်စီးအက္ခရာယူစကားလုံးလေးလုံးအနက် ပထဦးဆုံးဖြစ်ပြီး မက်စိုရာအညွှန်းမှတ်ချက်က ယင်းကို သတိပြုမိစေရန် အနီရောင်စာလုံးဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။
b ဧသတာ ၅:၄ ၏အောက်ခြေမှတ်ချက်တွင် ဤသို့ဖတ်ရသည်– “အရှင်မင်းကြီး . . . ဟာမန်နှင့်တကွ ယနေ့ကြွတော်မူပါ။” ဤစာကြောင်းသည် ဧသတာကျမ်းတွင် တက်တြာဂရမ်မီတန်၊ ယဟဝဟ နှင့်ဆိုင်သော ဒုတိယမြောက်ထိပ်စီး၊ နောက်စီးအက္ခရာယူစကားလုံးဖြစ်သည်။ ဟေဗြဲဘာသာအရ Ya·vohʼʹ Ham·meʹlekh Weha·manʹ Hai·yohmʹ ဖြစ်သည်။ ရှေးဟေဗြဲလက်ရေးစာမူသုံးခုတွင် စာလုံးကြီးဖြင့်ရေးထားသောထိပ်စီးစကားလုံးသည် ဘုရားသခင့်နာမတော်၏ဟေဗြဲစကားလုံး יהוה (ယဟဝဟ) ဖြစ်သည်ဟု သိရှိခဲ့ကြသည်၊ ဤတွင်ဖော်ပြထားသကဲ့သို့ဖြစ်သည်– יוםה המןו מלךה בואי။ မက်စိုရာအညွှန်းမှတ်ချက်တွင် ယင်းကို သတိပြုမိစေရန် အနီရောင်စာလုံးဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။
c ဧသတာ ၅:၁၃ ၏အောက်ခြေမှတ်ချက်တွင် ဤသို့ဖတ်ရသည်– “ယခုဖော်ပြသမျှတို့သည် ငါ၌ကျေးဇူးမရှိ။ ဟေဗြဲဘာသာစကားဖြင့် wekhol-zeHʹ ʼeh·nenʹnU sho·weHʹ lI ဖြစ်သည်။ ဤတွင် U သည် W၊ I သည် Y နှင့်ညီသည်။ ဤစာကြောင်းသည် ဧသတာကျမ်းတွင် တက်တြာဂရမ်မီတန်၊ יהוה (ယဟဝဟ) နှင့်ဆိုင်သော တတိယမြောက်ထိပ်စီး၊ နောက်စီးအက္ခရာယူစကားလုံးဖြစ်သည်။ ရှေးဟေဗြဲလက်ရေးစာမူသုံးခုသည် ဘုရားသခင့်နာမတော်၏ဟေဗြဲအက္ခရာ יהוה ပါရှိသည်ဟု သိထားကြသည်၊ ဤတွင် စာလုံးကြီးဖြင့်ရေးထားသောထိပ်စီး၊ နောက်စီးအက္ခရာယူစကားလုံးကို နောက်ပြန်စာလုံးပေါင်းရသည်၊ ဤတွင်ဖော်ပြထားသကဲ့သို့ဖြစ်သည်– יל השו ואיננ הוכל־ז။ မက်စိုရာအညွှန်းမှတ်ချက်က ယင်းကို သတိပြုမိစေရန် အနီရောင်စာလုံးဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။
d ဧသတာ ၇:၇ ၏အောက်ခြေမှတ်ချက်တွင် ဤသို့ဖတ်ရသည်– “အပြစ်ပေးတော်မူမည်ဟု . . . ရိပ်မိ၍။” ဤထိပ်စီး၊ နောက်စီးအက္ခရာယူစကားလုံးကို ဟေဗြဲဘာသာဖြင့် kI-khol·thaHʹ ʼe·laVʹ ha·ra·ʽaHʹ ရေးသည်၊ I သည် Y၊ V သည် W နှင့်ညီသည်။ ဤစာကြောင်းသည် ဧသတာကျမ်းတွင် တက်တြာဂရမ်မီတန်၊ יהוה (ယဟဝဟ) နှင့်ဆိုင်သော စတုတ္ထမြောက်ထိပ်စီး၊ နောက်စီးအက္ခရာယူစကားလုံးဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံးအက္ခရာလေးလုံးကို စုစည်းထားခြင်းဖြစ်ပြီး ဟေဗြဲဘာသာတွင် ညာဘက်မှ ဘယ်ဘက်သို့ဖတ်ရသည်၊ ဤတွင်ဖော်ပြထားသကဲ့သို့ဖြစ်သည်– ההרע ואלי ה־כלתיכ။
e ဧသတာ ၇:၅ ၏အောက်ခြေမှတ်ချက်တွင် ဤသို့ဖတ်ရသည်– “ထိုသို့ပြုမည်ဟု ကြံဝံ့သောသူကား အဘယ်သူနည်း။” ဤစာကြောင်းသည် “ငါဖြစ်စေသည်” ဟူသော မြင့်မြတ်သောကြေညာချက်၏ ထိပ်စီးအက္ခရာယူစကားလုံးအဖြစ်တွေ့ရသည်။ ဤထိပ်စီးအက္ခရာယူစကားလုံးကို နောက်ဆုံးအက္ခရာများ אהיה (အဟဝဟ) ဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားပြီး အချို့သောဟေဗြဲလက်ရေးစာမူများတွင် အက္ခရာစာလုံးကြီးများဖြင့် ဖော်ပြထား၏၊ ဤတွင်ဖော်ပြထားသကဲ့သို့ဖြစ်သည်– ה־זיוא הז אהו။
h McClintock and Strong’s Cyclopedia, 1981 reprint, Vol. III, page 310.
i A. Ungnad, “Keilinschriftliche Beiträge zum Buch Esra und Ester,” Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft, LVIII (1940-41), pages 240-4.