လေ

လေထုရဲ့ ရင်လေးစရာ အနာဂတ်

လေထုညစ်ညမ်းမှုက လူတွေရဲ့အသက်ကို အန္တရာယ်ပြုနေပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ အဆိုအရ ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ တစ်ရာခိုင်နှုန်းကပဲ ဘေးကင်းတဲ့လေကို ရှူရှိုက်နေရတာပါ။

လေထုညစ်ညမ်းမှုက အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါ၊ အဆုတ်ကင်ဆာ၊ နှလုံးသွေးကြောဆိုင်ရာ ရောဂါတွေ ဖြစ်စေနိုင်တယ်။ လေထုညစ်ညမ်းမှုကြောင့် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း လူ ၇,၀၀၀,၀၀၀ လောက် မသေသင့်ဘဲ သေဆုံးနေတယ်။

ကမ္ဘာမြေကို ဆက်ရှင်သန်နိုင်အောင် ပုံစံပြုထား

ကမ္ဘာမြေရဲ့ သဘာဝနိယာမတရားကိုယ်၌မှာ သက်ရှိအားလုံးအတွက် လေကောင်းလေသန့် ထုတ်ပေးနိုင်စွမ်း၊ ပုံမှန်သန့်စင်ပေးနိုင်စွမ်း ရှိတယ်။ လူတွေရဲ့ စနက်ကြောင့်သာ လေထု ညစ်ညမ်းနေတာပါ။ ဥပမာတချို့ကို သုံးသပ်ကြည့်ပါ–

• သစ်တောတွေရဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် စုပ်ယူနိုင်စွမ်းအကြောင်း လူသိများပေမဲ့ စိမ့်မြေကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်မှာ ပေါက်လေ့ရှိတဲ့ လမုပင်တွေအကြောင်းတော့ လူတွေ သိပ်မသိကြဘူး။ တကယ်တော့ လမုပင်တွေက အပူပိုင်း သစ်တောတွေထက် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ကို ငါးဆ ဖယ်ရှားပေးနိုင်ကြတာ။

• ပင်လယ်ရေမှော်လို ရေညှိအကြီးစားတချို့ကလည်း လေထုထဲက ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့ကို စုပ်ယူကြတယ်။ အရွက်မှာပါတဲ့ လေအိတ်ကြောင့် ပင်လယ်ရေမှော်ဟာ မျောပါသွားပြီး ကမ်းခြေကနေ အဝေးကြီးကိုရောက်မှ လေအိတ်ကွဲ သွားတယ်။ ဒီလိုနဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဓာတ်ငွေ့တွေ စုပ်ယူထားတဲ့ ပင်လယ်ရေမှော်ဟာ ပင်လယ်ထဲ နစ်မြုပ်ပြီး ပင်လယ်ကြမ်းပြင်ပေါ်မှာ ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ တိမ်မြုပ်သွားတယ်။

• လေထုရဲ့ မိမိဘာသာ ကုစားနိုင်စွမ်းကို ကိုဗစ် ၁၉ ကပ်ရောဂါအတွင်း အထင်းသား မြင်တွေ့ခဲ့ကြတယ်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်မှာ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက စက်ရုံအလုပ်ရုံ လည်ပတ်မှု၊ စက်တပ်ယာဉ် အသုံးပြုမှု ရပ်ဆိုင်းလုနီးနီး ဖြစ်သွားလို့ လေထုအရည်အသွေး ချက်ချင်း တိုးတက်လာတယ်။ အိမ်အပြင်မထွက်ရ အမိန့်ထုတ်ပြန်ပြီး သိပ်မကြာခင်မှာပဲ လေပိုသန့်လာတယ်လို့ “၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ကမ္ဘာ့လေထုအရည်အသွေး အစီရင်ခံစာ” မှာ ပါဝင်တဲ့ နိုင်ငံ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် သတင်းပေးပို့ကြတယ်။

လူ့ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများ

လေထုညစ်ညမ်းမှုကို လျှော့ချဖို့ အာဏာပိုင်တွေက စီးပွားရေးသမားတွေကို ညွှန်ကြားနေသလို သိပ္ပံပညာရှင်တွေကလည်း လေထုညစ်ညမ်းမှုရဲ့ ဆိုးကျိုးကို လျှော့ချဖို့ နည်းလမ်းသစ်တွေ ဆက်လက်ရှာဖွေနေပါတယ်။ ဥပမာ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ညစ်ညမ်းစေတဲ့အရာတွေကို အဆိပ်အတောက်မဲ့ အရာတွေအဖြစ် ပြောင်းသွားအောင် အဏုဇီဝပိုးမွှားတွေ သုံးပြီး လုပ်ဆောင်နေကြတယ်။ စက်တပ်ယာဉ်သုံးမယ့်အစား စက်ဘီးစီးဖို့၊ လမ်းလျှောက်ဖို့၊ အိမ်မှာ စွမ်းအင်ချွေတာတဲ့ နည်းလမ်းတွေ အသုံးပြုကြဖို့လည်း အကြုံပြုတယ်။

ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့အစည်း၊ ကမ္ဘာ့ဘဏ် အပါအဝင် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် မှတ်တမ်းအရ လေထုညစ်ညမ်းမှုကို ဒီထက်မက လျှော့ချဖို့ လိုနေပါသေးတယ်။

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် မှတ်တမ်းတစ်ခုအရ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ သုံးပုံတစ်ပုံဟာ လေထုညစ်ညမ်းစေတဲ့ လောင်စာတွေ၊ နည်းတွေ သုံးပြီး ချက်ပြုတ်နေဆဲပါ။ ဒေသများစွာမှာ လူတချို့ပဲ လေထုညစ်ညမ်းမှု လျှော့ချပေးတဲ့ မီးဖိုအသစ်တွေ ဝယ်နိုင်ကြတယ်၊ ထင်း/မီးသွေး အစားထိုးလောင်စာတွေ ရနိုင်ကြတယ်။

ကမ္ဘာမြေအတွက် မျှော်လင့်ချက်—ကျမ်းစာအဆို

“မိုးကောင်းကင်ကို ဖန်ဆင်းတဲ့အရှင်၊ . . . ကမ္ဘာနဲ့ ကမ္ဘာပေါ်ရှိသမျှကို ဖြန့်ခင်းတဲ့အရှင်၊ ကမ္ဘာသူကမ္ဘာသားတွေကို ထွက်သက်ဝင်သက် ပေးတဲ့ အရှင် . . . စစ်မှန်တဲ့ဘုရား ယေဟောဝါ။” —ဟေရှာယ ၄၂:၅။

ဘုရားသခင်က ကျွန်တော်တို့ ရှူရှိုက်ဖို့ လေကို ဖန်ဆင်းပေးထားတဲ့အပြင် လေထုကို သန့်စင်ပေးတဲ့ သဘာဝစနစ်ကိုလည်း ဖန်ဆင်းပေးထားတယ်။ လူသားတွေကို သိပ်ချစ်တဲ့ အနန္တတန်ခိုးရှင် ဘုရားသခင်က လေထုညစ်ညမ်းမှုကိစ္စကို လက်ပိုက်ကြည့်နေပါ့မလား။ “ကမ္ဘာမြေ ဆက်ရှင်သန်မယ်လို့ ဘုရားသခင် ကတိပြု” ဆောင်းပါးကို ကြည့်ပါ။