ဘုရားသခင်သည် သုံးပါးတစ်ဆူဖြစ်ကြောင်း ကနဦးအသင်းတော်က သွန်သင်ခဲ့သလော

အပိုင်း ၂— တမန်တော်များခေတ်နောက်ပိုင်းဖခင်များသည် သုံးပါးပေါင်းတစ်ဆူအယူကို သွန်သင်ခဲ့သလော

၁၉၉၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ထုတ်ကင်းမျှော်စင် တွင် ဤအစီအရီ၏ အပိုင်း ၁ ၌သုံးပါးပေါင်းတစ်ဆူအယူဖြစ်သည့် ခမည်းတော်၊ သား တော်၊ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်သည် တန်းတူရည်တူပုဂ္ဂိုလ်သုံးဦးဖြစ်ငြားလည်း ဘုရားတစ်ဆူတည်းဖြစ်သည်ကို ယေရှုနှင့်တပည့်တော်များ သွန်သင်ပေးမပေး ဆွေးနွေးတင်ပြထားသည်။ သမ္မာကျမ်းစာ၊ သမိုင်းပညာရှင်များမက ဘာသာရေးဆရာများကပင် မသွန်သင်ခဲ့ဟူ၍ ရှင်းလင်းပြတ်သားစွာ သာဓကထူသည်။ သူတို့နောက် များမကြာမီပေါ်လာသော အသင်းတော်ဦးဆောင်သူများကော။ သုံးပါးပေါင်းတစ်ဆူအယူကို သွန်သင်သလော။

“တမန်တော်များခေတ်နောက်ပိုင်းဖခင်များ” ဟူသောဘွဲ့အမည်ကို ကျွန်ုပ်တို့ခေတ်သမယ၏ ပထမရာစုအကုန်ပိုင်းနှင့် ဒုတိယရာစုအစောပိုင်းတွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာတရားအကြောင်းရေးသားသည့် အသင်းတော်လူကြီးများအတွက် အသုံးပြုသည်။ သူတို့အနက်အချို့မှာ ရောမပြည်မှ ကလီမဲန့်၊ အစ်ဂ်နေရှပ်စ်၊ ပိုလီကာ့ပ်၊ ဟာရ်မတ်စ် နှင့် ပပိုင်ယပ်စ်တို့ဖြစ်သည်။

သူတို့သည် တမန်တော်အချို့၏ တစ်ခေတ်တည်းသားများဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ သို့ဖြင့်တမန်တော်များ၏သွန်သင်ချက်များကို သူတို့အကျွမ်းဝင်မည်ဖြစ်သည်။ ထိုသူတို့၏ရေးသားချက်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ The New Encyclo- pœdia Britannica ကဤသို့ဆိုသည်။

“တမန်တော်များခေတ်နောက်ပိုင်းဖခင်များ၏အရေးအသားအလုံးအရင်းသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းမှအပ အခြားမည်သည့်ခရစ်ယာန်စာပေများထက်မဆို သမိုင်းဝင်စာပေအဖြစ် သာ၍တန်ဖိုးရှိသည်။”¹

တမန်တော်များသည် သုံးပါးတစ်ဆူအယူကိုသွန်သင်ခဲ့ပါက တမန်တော်များခေတ်နောက်ပိုင်းဖခင်များလည်း ယင်းကိုသွန်သင်ကြမည်။ ဘုရားသခင်သည် မည်သူမည်ဝါဖြစ်ကြောင်း လူတို့အားအသိပေးခြင်းထက် အရေးကြီးသည့် အခြားအကြောင်းမရှိသဖြင့် သူတို့၏သွန်သင်ပို့ချချက်များတွင် ၄င်းသည် အဓိကပေါ်လွင်နေရမည်။ ထိုကြောင့် သုံးပါးတစ်ဆူအယူကို သူတို့သွန်သင်ခဲ့ပါသလော။

ယုံကြည်ချက်ဆိုင်ရာ အစောပိုင်းအဆို

ခရစ်ယာန်ယုံကြည်ချက်ဆိုင်ရာ ကျမ်းစာပြင်ပအစောပိုင်းဆုံး အဆိုပြုချက်များကို အခန်း ၁၆ ခန်းရှိ The Didache သို့မဟုတ် Teaching of the Twelve Apostles ဆိုသည့်စာအုပ်တွင် ဖတ်ရှုရသည်။ သမိုင်းဆရာအချို့က ယင်းကို စီအီး ၁၀၀ မတိုင်မီ သို့မဟုတ် ခန့်ကစာပေဟု သတ်မှတ်သည်။ ယင်း၏ကလောင်ရှင်ကိုကား မသိကြပါ။²

The Didache သည်ခရစ်ယာန်ဖြစ်လိုသူများ သိသင့်သိအပ်သောအကြောင်းများပါဝင်သည်။ ၇ ခုမြောက်အခန်းတွင် မဿဲ ၂၈:၁၉ ၌ယေရှုအသုံးပြုထားသည့်စကားများဖြစ်သည့် “ခမည်းတော်၊ သားတော်၊ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော် အမည်၌” ဗတ္တိဇံယူခြင်းကို ပြဌာန်းထားသည်။³ သို့သော်ထိုသုံးပါးသည် ထာဝရတည်ရှိခြင်း၊ တန်ခိုးတော်၊ ရာထူးရာခံ နှင့် ဉာဏ်ပညာဘက်တွင် တန်းတူညီတူဖြစ်သည်ဟူ၍ လုံးဝမပြောထားပါ။ ၁၀ ခုမြောက်အခန်း၌ကား The Didache တွင်ယုံကြည်ခြင်းဆိုင်ရာ အောက်ပါဝန်ခံချက်ကို ဆုတောင်းချက်အသွင်ဖြင့်ပါဝင်ပါသည်။

“သန့်ရှင်းသောခမည်းတော်၊ ကျွန်ုပ်တို့၏နှလုံး၌ရှိစေတော်မူသော ကိုယ်တော်၏နာမတော်မြတ်အတွက် ကျေးဇူးတင်ပါသည်။ ကိုယ်တော်၏ကျွန် ယေရှုအားဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့အားသိစေတော်မူသည့် အသိပညာ၊ ယုံကြည်ခြင်း နှင့် မပျက်စီးနိုင်သောအသက်တာအတွက် ကျေးဇူးတင်ပါသည်။ ဘုန်းတန်ခိုးအာနုဘော်သည် ကမ္ဘာအဆက်ဆက် တည်စေတော်မူသတည်း။ အနန္တတန်ခိုးရှင် အသင်ကိုယ်တော်တိုင်သာ နာမတော်အကျိုးအလိုငှာ အရာခပ်သိမ်းကို ဖန်ဆင်းတော်မူခဲ့ပြီ။ . . . ကျွန်ုပ်တို့အားလည်း ဝိညာဏအစာရေစာနှင့် ထာဝရအသက်ကို ကျွန်တော်ယေရှုအားဖြင့် ပေးသနားတော်မူပြီ။”⁴

ယင်း၌ သုံးပါးတစ်ဆူအကြောင်း လုံးဝမပါပါ။ The Influence of Greek Ideas on Christianity တွင်အထက်ပါအပိုဒ်ကို အဲဒွန်ဟက်ချ် ကိုးကားထား၍ ဤသို့ဆိုပြန်သည်။

“ခရစ်ယာန်ဘာသာတရား၏ မူလအစနယ်ပယ်တွင် ဤရိုးရှင်းသောခံယူချက်များထက် ထူးခြားစွာတိုး၍သွန်သင်ပေးခြင်းကို မတွေ့ရချေ။ အလေးအနက်သွန်သင်သော အယူဝါဒမှာ ဘုရားသခင်တည်ရှိတော်မူ၍ ကိုယ်တော်သည် တစ်ဆူတည်းဖြစ်ကြောင်း၊ အနန္တတန်ခိုးရှင်၊ ထာဝရသခင်၊ ကမ္ဘာကိုပြုလုပ်ကာ ဝေနေယျသတ္တဝါအပေါင်းကို ကရုဏာသက်တော်မူကြောင်းဖြစ်သည်။ ထိုစဉ်က အတွေးအခေါ်ပညာရပ်ကို ဆွေးနွေးကြရန် အာသီသလုံးဝမရှိခဲ့ပါ။”⁵

ရောမပြည်မှ ကလီမဲန့်

ရောမပြည်မှ ကလီမဲန့်ဆိုသူ၊ ထိုမြို့၏ “ဂိုဏ်းချုပ်” ဟုထင်မှတ်ခံရသူ၏ ခရစ်ယာန်တရားဆိုင်ရာအရေးအသားများသည် အစောပိုင်းစာပေများတွင် ပါဝင်သည်။ စီအီး ၁၀၀ ခန့်ကသူသေဆုံးခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။ သူရေးသားသည်ဟုဆိုကြသည့်စာပေတွင် တိုက်ရိုက် သို့မဟုတ် သွယ်ဝိုက်နည်းဖြင့် သုံးပါးတစ်ဆူအယူကို သူလုံးဝမတင်ပြပါ။ First Epistle of Clement to the Corinthians စာစောင်တွင် သူဤသို့ဆိုသည်။

“သခင်ယေရှုခရစ်၏ ခရစ်ဝင်တရားတော်ကို ကျွန်ုပ်တို့အားတမန်တော်များဟောပြောထားပါသည်။ ယေရှုခရစ်ကလည်း ဘုရားသခင်ထံတော်မှရရှိသောတရားကို ဟောပြောသည်။ ထိုကြောင့်ခရစ်တော်ကို ဘုရားသခင်စေလွှတ်တော်မူ၍ တမန်တော်များမူ ခရစ်တော်၏စေလွှတ်ခြင်းကို ခံရကြသည်။”

“အရာခပ်သိမ်းကိုမြင်တော်မူသော၊ နာမ်ဝိညာဉ်အပေါင်းကိုအစိုးရသော၊ သတ္တဝါအပေါင်း၏သခင်၊ ကျွန်ုပ်တို့သခင်ယေရှုခရစ်ကို ရွေးချယ်တော်မူထသော၊ ကျွန်ုပ်တို့အား ထူးခြားသောလူမျိုးဖြစ်စေရန် ကိုယ်တော်မှတစ်ဆင့် ကျွန်ုပ်တို့ကို ရွေးချယ်တော်မူသောဘုရားသခင်သည် ဘုန်းကျက်သရေရှိ၍ မြင့်မြတ်တော်မူသောနာမတော်ကို ခေါ်ဆိုကြသူတိုင်းအား ယုံကြည်ခြင်း၊ ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ ငြိမ်သက်ခြင်း၊ သည်းခံခြင်း၊ စိတ်ရှည်ခြင်းရှိစေတော်မူသတည်း။”⁶

ယေရှု သို့မဟုတ် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်သည် ဘုရားသခင်နှင့် တစ်တန်းတစ်စားတည်းဖြစ်သည်ဟု ကလီမဲန့်မဆိုပါ။ (“ခမည်းတော်” ဟူ၍သာမဟုတ်) အနန္တတန်ခိုးရှင်ဘုရားသခင်အား သားတော်နှင့် သီးခြားပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် သူဖော်ပြပါသည်။ ခရစ်တော်ကို ဘုရားသခင် “စေလွှတ်” တော်မူသည့်အတွက်၊ ခရစ်တော်ကို ဘုရားသခင် “ရွေးချယ်” တော်မူသည့်အတွက် ဘုရားသခင်အား သာ၍မြင့်မြတ်တော်မူသည်ဟုဆိုထားပါသည်။ ဘုရားသခင်နှင့်ခရစ်တော်သည် တသီးတခြားဖြစ်၍ တန်းတူရည်တူမဟုတ်သောပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ကြကြောင်း ကလီမဲန့်က ဤသို့ဆိုပါသည်။

“စကြဝဠာကိုဖန်ဆင်းတော်မူသောအရှင်သည် ချစ်တော်မူသောသားတော်ယေရှုခရစ်အားဖြင့် ရွေးချယ်ထားသူ အရေအတွက်အတိအကျကို စောင်မတော်မူမည်အကြောင်း ဆုပတ္ထနာပြု၍ အသနားခံပါမည်။ . . . ကိုယ်တော် [ဘုရားသခင်] သာလျှင် ‘အမြင့်တကာ့အမြင့်ဆုံး’ ဖြစ်တော်မူသည်။ . . . ကိုယ်တော်သာ နာမ်ဝိညာဉ်များ၏ဦးစီး၊ ဝေနေယျသတ္တဝါအပေါင်း၏ ဘုရားသခင်ဖြစ်တော်မူသည်။

“ကိုယ်တော်သည် တစ်ဆူတည်းသောဘုရား၊ ယေရှုခရစ်သည် ကိုယ်တော်၏သားတော်ဖြစ်ကြောင်း လူမျိုးအပေါင်းသိရှိပါစေသော။”⁷

ဘုရားသခင်အား (“ခမည်းတော်” ဟူ၍သာ) ကလီမဲန့်မခေါ်ဆိုဘဲ “အမြင့်မြတ်ဆုံး” ဟုခေါ်၍ ယေရှုအား ဘုရားသခင့် “သားတော်” ဟုတင်ပြပါသည်။ ယေရှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဤသို့လည်းသတိပြုစေသည်။ “ကိုယ်တော်သည် ဘုရားသခင့်ထည်ဝါခမ်းနားခြင်းကို ရောင်ပြန်ဟပ်သဖြင့် သူ၏ဘွဲ့နာမသည် ကောင်းကင်တမန်တို့ထက် ထင်ရှားသကဲ့သို့ပင် သာလွန်မြင့်မြတ်တော်မူ၏။”⁸ လသည်နေ၏အရောင်ကို ပြန်ထင်ဟပ်သော်လည်း အလင်း၏အမြစ် နေလုံးနှင့်မတူနိုင်သကဲ့သို့ပင် ဘုရားသခင့်ထည်ဝါခမ်းနားမှုကို ယေရှုရောင်ပြန်ဟပ်သည်မှန်သော်လည်း ကိုယ်တော်နှင့်တူညီနိုင်မည်မဟုတ်ပါ။

ကောင်းကင်ခမည်းတော်ဖြစ်သော ဘုရားသခင်နှင့် သားတော်သည် တန်းတူရည်တူဖြစ်ခဲ့သော် ယေရှုသည် ကောင်းကင်တမန်များထက်မြင့်မြတ်ကြောင်း ထင်ရှားနေသည့်အတွက် ထိုသို့ကလီမဲန့်ပြောနေစရာလိုမည်မဟုတ်ပါ။ သားတော်သည် ကောင်းကင်တမန်များထက် မြင့်မြတ်သည်မှန်သော်လည်း အနန္တတန်ခိုးရှင်ဘုရားသခင်ထက်နိမ့်ကျသည်ကို သူအသိအမှတ်ပြုကြောင်း သူ၏စကားအသုံးအနှုန်းက တင်ပြသည်။

ကလီမဲန့်၏ခံယူချက်မှာ သားတော်သည် ခမည်းတော်ထက်နိမ့်ကျ၍ လက်အောက်ခံဖြစ်ကြောင်း ရှင်းလင်းပြတ်သားသည်။ ယေရှုသည် ခမည်းတော်နှင့်အတူ ဘုရားသခင့်ဇာတိတော်၌ပါဝင်သည်ဟူ၍ ကလီမဲန့် တစ်ခါမျှမယူမှတ်ခဲ့ပါ။ သားတော်သည် ဘုရားဖြစ်တော်မူသောခမည်းတော်ကို မှီခိုနေရ၍ ခမည်းတော်မူကား မိမိ၏အဆင့်ရာထူးကို မည်သူနှင့်မျှတွဲဖက်မယူ ‘ဘုရားတစ်ဆူတည်းသာ’ ဖြစ်၏ဟု သူတင်ပြသည်။ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်သည် ဘုရားသခင်နှင့်တန်းတူသည်ဟူ၍လည်း ကလီမဲန့်တစ်ကြိမ်မျှမဆိုပါ။ သို့ဖြစ်၍ ကလီမဲန့်၏အရေးအသားများတွင် သုံးပါးတစ်ဆူလုံးဝမပါရှိပါ။

အစ်ဂ်နေရှပ်စ်

အန္တိအုတ်မြို့၏ဂိုဏ်းချုပ်ဖြစ်သော အစ်ဂ်နေရှပ်စ်သည် စီအီးပထမရာစု၏အလယ်ပိုင်းခေတ်မှ ဒုတိယရာစုအစောပိုင်းအချိန်အထိ အသက်ရှင်ခဲ့သည်။ သူရေးသားပါသည်ဟုဆိုသောစာပေအားလုံး ကျမ်းစစ်ကျမ်းမှန်ဖြစ်သည်ဟုလက်ခံကြလျှင် ယင်းတို့တွင် ခမည်းတော်၊ သားတော်၊ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ ညီတူညီမျှဖြစ်ခြင်းအကြောင်း တစ်ကြိမ်မျှမပါရှိပါ။

သားတော်သည် ခမည်းတော်နှင့် ထာဝရအဖြစ်၊ တန်ခိုးတော်၊ အဆင့်ရာထူး၊ ဉာဏ်ပညာအရ တန်းတူဖြစ်သည်ဟူ၍ အစ်ဂ်နေရှပ်စ်ဆိုခဲ့ဦးတော့ ယင်းသည် သုံးပါးတစ်ဆူဖြစ်မည်မဟုတ်ပါ။ အကြောင်းမှာ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်သည် ထိုနည်းများအတိုင်း ဘုရားသခင်နှင့်တန်းတူဖြစ်သည်ဟု တစ်ခါမျှမဆိုချေ။ မည်သို့ဆိုစေ သားတော်သည် ထိုနည်းအတိုင်း၊ သို့မဟုတ် အခြားနည်းများအရ ခမည်းတော်ဘုရားနှင့် တန်းတူဖြစ်သည်ဟူ၍ အစ်ဂ်နေရှပ်စ် လုံးလုံးမပြောပါ။ ယင်းအစား သာ၍မြင့်မြတ်တော်မူသော အနန္တတန်ခိုးရှင်ဘုရားသခင်ဖြစ်တော်မူသောသခင်၏ လက်အောက်တော်တွင် သားတော်နေရကြောင်း သူတင်ပြထားပါသည်။

အစ်ဂ်နေရှပ်စ်သည် အနန္တတန်ခိုးရှင်ဘုရားသခင်အား “စစ်မှန်သောဘုရားတစ်ဆူတည်း၊ ဖွားခြင်းမရှိ၊ ပြိုင်ဘက်မရှိ၊ သခင်တကာတို့၏သခင်၊ တစ်ပါးတည်းသောသားတော်၏ခမည်းတော်၊ ဖွားမြင်စေတော်မူသောအရှင်” ဟူ၍ခေါ်ဆိုကာ ဘုရားနှင့်ကိုယ်တော်၏သားတော် ကွာခြားပုံကိုပြသသည်။⁹ “ခမည်းတော်ဘုရားနှင့် သခင်ယေရှုခရစ်” ဟုသူခေါ်ဆိုသည်။¹⁰ ထို့ပြင် “သားတော်ယေရှုခရစ်အားဖြင့် ကိုယ်တော်တိုင်ကို ထင်ရှားစေတော်မူသော အနန္တတန်ခိုးရှင် ဘုရားတစ်ဆူရှိတော်မူသည်” ဟုသူကြေညာသည်။¹¹

သားတော်က “သခင် [အနန္တတန်ခိုးရှင်ဘုရားသခင်] သည် စီရင်တော်မူသမျှ၏ မူလအစဖြစ်သည့် အကျွန်ုပ်အား ဖန်ဆင်းသည်” ဟုဆိုကြောင်း အစ်ဂ်နေရှပ်စ်ဖော်ပြထားသည့်အတွက် သားတော်သည် ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ပါးအနေနှင့် ထာဝရဖြစ်တော်မမူဘဲ ဖန်ဆင်းခံရကြောင်းရှင်းပြသည်။¹² ထပ်တူပင် အစ်ဂ်နေရှပ်စ်က “စကြဝဠာ၏တစ်ဆူတည်းသောဘုရား၊ ‘အရာခပ်သိမ်းကို ဖြစ်စေသော’ ခရစ်တော်၏ခမည်းတော်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့သခင် တစ်ဆူတည်းသောယေရှုခရစ်ရှိတော်မူကြောင်း” ဆိုသေးသည်။¹³ ဤသို့လည်းရေးသားပါ၏။

“သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်သည် မိမိအလိုအလျောက်ပြောသည်မဟုတ်၊ ခရစ်တော်၏စကားကို ပြောဆို၏။ . . . သခင်အရှင်သည်လည်း ခမည်းတော်ထံမှကြားလေသမျှကို ကျွန်ုပ်တို့အား ကြေညာသတည်း။ အကြောင်းမူကား၊ ကိုယ်တော် [သားတော်] က ‘သင်တို့ကြားနာရသည်ကား ငါ့စကားမဟုတ်၊ ငါ့ကိုစေလွှတ်တော်မူသောခမည်းတော်၏စကားတည်း။”¹⁴

“စေလွှတ်တော်မူသောကိုယ်တော် [ဘုရားသခင်] ၏အလိုတော်နှင့်တွေ့သည့်၊ တိတ်ဆိတ်ခြင်းမှထွက်ပေါ်သော ကိုယ်တော်၏နှုတ်ကပါဌ်တော် သားတော်ယေရှုခရစ်မှတစ်ဆင့် ကိုယ်တော်တိုင်ကို ထင်ရှားစေတော်မူသော ဘုရားတစ်ဆူရှိတော်မူ၏။ . . . ယေရှုခရစ်သည် ခမည်းတော်၏လက်အောက်ခံဖြစ်တော်မူ၏။”¹⁵

သားတော်ကို “နှုတ်ကပါဌ်တော်ဘုရား” ဟူ၍အစ်ဂ်နေရှပ်စ်ခေါ်ဆိုသည်မှန်၏။ သို့သော်သားတော်အား “ဘုရား” ဟူသောစကားလုံးတပ်၍ပေးသည့်အတွက် အနန္တတန်ခိုးရှင်ဘုရားသခင်နှင့် တန်းတူရည်တူသည်ဟူ၍ဆိုလိုနေခြင်းမဟုတ်ပါ။ ဟေရှာယ ၉:၆ တွင်သားတော်အား “ဘုရား” ဟုသမ္မာကျမ်းစာဆိုထားသည်။ ယောဟန် ၁:၁၈ ကသားတော်အား “တစ်ပါးတည်းသောသား” ဟူ၍ဆိုသည်။ ယေဟောဝါဘုရားထံတော်မှ တန်ခိုးအာဏာရရှိထားသဖြင့် ခမည်းတော်ကိုလည်းကောင်း၊ သားတော်ကိုလည်းကောင်း “တန်ခိုးကြီးမားသူ” အဓိပ္ပာယ်ရှိသည့် “ဘုရား” ဟူ၍လျောက်ပတ်စွာခေါ်ဆိုနိုင်ပါသည်။—မဿဲ ၂၈:၁၈။ ၁ ကောရိန္သု ၈:၆။ ဟေဗြဲ ၁:၂။

သို့ရာတွင် အစ်ဂ်နေရှပ်စ်၏စာစောင်များဟုဆိုသည့် စာ ၁၅ စောင်သည် ကျမ်းစစ်ကျမ်းမှန်ဟုတ်သလော။ The Ante-Nicene Fathers အတွဲ ၁ တွင်၊ အယ်ဒီတာ အဲလက်ဇန်ဒါ ရောဘတ် နှင့် ဂျိမ်စ် ဒေါနယ်လ်စင်တို့က ဤသို့ဆိုသည်။

“အစ်ဂ်နေရှန်စာစောင်များဟုဆိုထားသည့် ပထမရှစ်စောင်မှာ အစစ်မဟုတ်ကြဟု ယခုဝေဖန်သူအများကဆိုကြပြီ။ ထိုစာစောင်များကိုယ်နှိုက်ပါ ယုံမှားဖွယ်မရှိသည့်သက်သေတို့က အစ်ဂ်နေရှပ်စ်အချိန်၏ နောက်ပိုင်းမှအရေးအသားများဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားစေသည်။ . . . ယခုဆိုလျှင် ယင်းတို့သည် အတုအလိမ်သက်သက်ဖြစ်သည်ဟူ၍ အများသဘောတူ ဖယ်ပစ်ထားကြပြီ။”

“ယူစီဘီရပ်စ်အသိအမှတ်ပြုသည့် စာခုနစ်စောင်အနက် . . . ဂရိစီစစ်ပြီးသားစာတိုနှင့်စာရှည်နှစ်ခု ကိုရရှိထားသည်။ . . . စာရှည်အစား စာတိုကိုအများအားဖြင့်လက်ခံထားသည်ဖြစ်ငြား ပညာတတ်အများက ၄င်း၌ပင် ပြုပြင်ချက်များကင်းရှင်းသည်ဟူ၍ သို့မဟုတ် ကျမ်းစစ်ကျမ်းမှန်ဖြစ်သည်ဟူ၍ တပ်အပ်သေချာမပြောဆိုနိုင်ပါ။”¹⁶

သူ၏အရေးအသားမှ အတိုတစ်ခုကို စစ်မှန်သည်ဟုလက်ခံမည်ဆိုလျှင် (အရှည်တစ်ခုတွင်ပါသည့်) ခရစ်တော်သည် ဘုရားသခင့်လက်အောက်ခံဖြစ်သည်ဟုဆိုသော အသုံးအနှုန်းအချို့ မပါတော့သည်မှန်သော်လည်း စာအတိုတွင် သုံးပါးတစ်ဆူဟူ၍ လုံးဝမဖတ်ရပါ။ သူရေးသော မည်သည့်စာစောင်မဆို စစ်မှန်သည်ဟုလက်ခံဦးတော့ အစ်ဂ်နေရှပ်စ်သည် ဘုရားသခင်နှင့်သားတော် နှစ်ပါးရှိသည်ကို ယုံကြည်လက်ခံ၏။ သားတော်သည် ဘုရားသခင့်လက်အောက်ခံအဖြစ် အမြဲတင်ပြထားခံရသဖြင့် ယင်းယုံကြည်ချက်ကလည်း တန်းတူရည်တူနှစ်ဦးမဟုတ်ပါ။ သို့ဖြစ်၍အစ်ဂ်နေရှန်အရေးအသားများကို မည်သို့ပင်ယူမှတ်စေကာမူ သုံးပါးတစ်ဆူအယူကို ထိုတွင်မတွေ့ရှိရပါ။

ပိုလီကာ့ပ်

စမုရနမြို့မှ ပိုလီကာ့ပ်သည် ပထမရာစု၏ တတိယအပိုင်းတွင် မွေးဖွားလာ၍ ဒုတိယရာစုအလယ်လောက်တွင် သေဆုံးခဲ့သည်။ သူသည် တမန်တော်ယောဟန်နှင့်အဆက်အသွယ်ရှိခဲ့သည်ဟုဆိုကာ Epistle of Polycarp to the Philippians စာစောင်ကို သူရေးသားသည်ဆို၏။

သုံးပါးတစ်ဆူအယူတင်ပြသည့်အချက်ကို ပိုလီကာ့ပ်၏အရေးအသားတွင် တွေ့ရှိရပါသလော။ မတွေ့ရပါ။ ယင်းအကြောင်း လုံးဝမပါပါ။ သူပြောဆိုသမျှသည် ယေရှုနှင့်တပည့်တော်များ၊ တမန်တော်များသွန်သင်လေသမျှနှင့် ကိုက်ညီနေပါသည်။ ဥပမာ၊ သူ၏ Epistle တွင်ပိုလီကာ့ပ်က ဤသို့ဆိုသည်။

“ကျွန်ုပ်တို့သခင်ယေရှုခရစ်၏ ဘုရားသခင်နှင့်ခမည်းတော်၊ ဘုရားသခင်၏သားတော်ဖြစ်သော ယေရှုခရစ်ကိုယ်တော်တိုင်သည် . . . ယုံကြည်ခြင်းနှင့်သမ္မာတရားတွင် သင့်အားတည်ဆောက်ပေးပါစေသော။”¹⁷

ကလီမဲန့်နည်းတူ ပိုလီကာ့ပ်လည်း ဘုရားသခင့်ဇာတိတော်တွင် တန်းတူရည်တူသုံးပါးတစ်ဆူ “ခမည်းတော်” နှင့် “သားတော်” တော်စပ်မှုအကြောင်း မဆိုထားပါ။ ယင်းအစား ‘ယေရှု၏ခမည်းတော်’ ဟူ၍သာမဟုတ်ဘဲ ယေရှု၏ “ဘုရားသခင်၊ ခမည်းတော်” ဟူ၍သူဆိုသည်။ သို့ဖြင့်သမ္မာကျမ်းစာရေးသားသူများ ကြိမ်ဖန်များစွာပြုသကဲ့သို့ပင် ခမည်းတော်နှင့်သားတော်ကို ခွဲခြားဖော်ပြသည်။ ၂ ကောရိန္သု ၁:၃ တွင် ပေါလုဤသို့ဆိုသည်။ “ငါတို့သခင်ယေရှုခရစ်၏ ခမည်းတော်ဘုရားသခင်သည် မင်္ဂလာရှိတော်မူစေသတည်း။” ‘ယေရှု၏ခမည်းတော်သည် မင်္ဂလာရှိစေတော်မူသတည်း’ ဟူ၍သူမဆိုဘဲ ယေရှု၏ “ခမည်းတော်ဘုရားသခင် သည် မင်္ဂလာရှိတော်မူစေသတည်း” ဟုဆိုသည်။

ပိုလီကာ့ပ်က ဤသို့လည်းဆိုသည်။ “အနန္တတန်ခိုးရှင်ဘုရားသခင်ထံမှလည်းကောင်း၊ ကျွန်ုပ်တို့ကယ်တင်ရှင် သခင်ယေရှုခရစ်ထံမှလည်းကောင်း ငြိမ်သက်ခြင်းရှိစေသတည်း။”¹⁸ ဤတွင်တစ်ဖန် ယေရှုသည် အနန္တတန်ခိုးရှင်ဘုရားသခင်နှင့် ကွာခြားကြောင်းထင်ရှားပြန်သည်။ တန်းတူရည်တူသုံးပါးတစ်ဆူဘုရားအဝင် တစ်ပါးမဟုတ်ပါ။

ဟာရ်မတ်စ်နှင့် ပပိုင်ယပ်စ်

တမန်တော်များခေတ်နောက်ပိုင်းဖခင်များအနက် အခြားတစ်ဦးမှာ ဒုတိယရာစု၏ပထမပိုင်းတွင် ရေးသားခဲ့သူ ဟာရ်မတ်စ်ဖြစ်သည်။ သူ၏အရေးအသားဖြစ်သည့် Shepherd သို့မဟုတ် Pastor တွင်ဘုရားသခင်အား သုံးပါးတစ်ဆူဟူ၍ သူသဘောထားကြောင်း ခံယူစေရန် တစ်မျိုးတစ်မည်ပြောဆိုထားပါသလော။ သူပြောခဲ့သည့်အချက်အချို့ကို သတိပြုပါ။

“လူအလိုအလျောက် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ပြောဆိုသည်မဟုတ်ဘဲ ဘုရားသခင်အလိုတော်ရှိသည်အတိုင်း ပြောဆိုပါသည်။ . . . စပျစ်ခြံကို ဘုရားသခင်စိုက်ပျိုးထားတော်မူ၏။ ဆိုလိုသည်ကား လူတို့အားကိုယ်တော်ဖန်ဆင်းကာ သားတော်အား အပ်နှင်းပေးသည်။ သားတော်သည် သူတို့ကိုစောင့်ထိန်းပေးရန် ကောင်းကင်တမန်များ ခန့်အပ်ထားတော်မူပြီ။”¹⁹

“ဘုရားသခင့်သားတော်သည် ဝေနေယျသတ္တဝါအပေါင်းတို့ထက် ကြီးရင့်တော်မူသည်။”²⁰

ဤတွင် (ခမည်းတော် ဟူ၍ သာမဟုတ်) ဘုရားသခင်သည် ဝိညာဉ်အားပြောဆိုစေလိုလျှင် ပြောဆိုသည်ဟု ဆိုထားသဖြင့် ဝိညာဉ်တော်ထက် ဘုရားသခင်မြင့်မြတ်တော်မူကြောင်း ထင်ရှားသည်။ သားတော်အား ဘုရားသခင်သည် စပျစ်ခြံအပ်တော်မူသည်ဟုဆိုထားသဖြင့် ဘုရားသခင်သည် သားတော်ထက်ကြီးမြတ်ကြောင်း ထင်ရှား၏။ ဘုရားသခင်၏ဗိသုကာအဖြစ် ဘုရားသခင့်သားတော်သည် “ကောင်းကင်ပေါ်၊ မြေကြီးပေါ်မှာရှိသမျှသော . . . အရာတို့ကိုဖန်ဆင်းတော်မူ” သည့်အတွက် ဝေနေယျသတ္တဝါတို့ထက် ဘုရားသခင်၏သားတော်ကြီးမြတ်တော်မူသည်ဟု သူဆိုပါသည်။ (ကောလောသဲ ၁:၁၅၊ ၁၆) အမှန်သော်ကား သားတော်သည် ထာဝရမဟုတ်ပါ။ ကိုယ်တော်အား ရာထူးမြင့်သောနာမ်ဝိညာဉ်သတ္တဝါအဖြစ်၊ ကိုယ်တော်အားဖြင့်ဖြစ်လာသည့် အခြားနာမ်ဝိညာဉ်သတ္တဝါများဖြစ်သော ကောင်းကင်တမန်များအရင် ဖန်ဆင်းခံရသည်။

ဂျေ၊ အင်၊ ဒီ၊ ကယ်လီရေးသားသော Early Christian Doctrines စာစောင်တွင် ဘုရားသခင့်သားတော်နှင့်ပတ်သက်၍ ဟာရ်မတ်စ်၏အယူအဆကို ဤသို့ရေးသားထားသည်။

“အပိုဒ်များစွာတွင် ဘုရားသခင်၏အတွင်းကောင်စီဝင်ဖြစ်သည့် ကောင်းကင်တမန်ခြောက်ပါးထက် ကြီးမြတ်သောကောင်းကင်တမန်တစ်ပါးအကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ဖတ်ရသည်။ ထိုကောင်းကင်တမန်အား ‘ရိုသေလေးမြတ်ခံရဆုံး’ ‘သန့်ရှင်းသည်’ ‘ဘုန်းကြီးသည်’ ဟုအများအားဖြင့်ဖော်ပြထား၏။ ဤကောင်းကင်တမန်၏အမည်မှာ မိက္ခေလဖြစ်ပြီး ထိုသူကား ဘုရားသခင်၏သားတော်၊ ကောင်းကင်တမန်မင်း မိက္ခေလဖြစ်သည်ဟု ဟာရ်မာတ်စ်ယူဆကြောင်း ထင်ရှားနေပါသည်။”

“ခရစ်တော်အား ကြီးမြတ်သောအာဏာရှိကောင်းကင်တမန်အဖြစ် . . . ကြိုးစားဖော်ပြလိုကြောင်း . . . သုံးပါးတစ်ဆူအယူကိုဖော်ပြလိုကြောင်းကိုကား မတွေ့ရှိပါ။”²¹

ပပိုင်ရပ်စ်သည် တမန်တော်ယောဟန်ကိုသိကျွမ်းခဲ့သည်ဟူ၍လည်းဆိုကြသည်။ ဒုတိယရာစု၏အစောပိုင်းတွင် သူစာရေးသားခဲ့မည်မှန်သော်လည်း သူ၏အရေးအသားအပိုင်းအစများသာ ယနေ့ကျန်ကြွင်းတော့သည်။ ထိုတွင် သုံးပါးတစ်ဆူအယူအကြောင်း လုံးဝမပါပါ။

ရှေ့နောက်ညီသောသွန်သင်ချက်

ဘုရားသခင့်အုပ်စိုးပိုင်သမှုအကြောင်း၊ ယေရှုနှင့်ကိုယ်တော်၏ တော်စပ်ပုံအကြောင်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ တမန်တော်များခေတ်နောက်ပိုင်းဖခင်များ၏သွန်သင်ချက်သည် သမ္မာကျမ်းစာတွင်မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် ယေရှု၊ တပည့်တော်များ၊ တမန်တော်များ၏သွန်သင်ချက်နှင့် အတော်ပင်ရှေ့နောက်စကားညီညွတ်ပေသည်။ သူတို့အားလုံးပင် ဘုရားသခင်အား သုံးပါးတစ်ဆူအဖြစ်မဟုတ်ဘဲ သီးခြားဖြစ်၍၊ ထာဝရတည်ပြီး၊ အနန္တတန်ခိုးရှိရုံမက အရာခပ်သိမ်းကိုသိတော်မူသောအရှင်အဖြစ် ပြောဆိုကြသည်။ ဘုရားသခင်၏သားတော်ကိုမူကား အလိုတော်ကိုဖြစ်မြောက်စေရာတွင် အမှုထမ်းရန် ဘုရားသခင်ဖန်ဆင်းထားသော သီးခြားဖြစ်၍ အနည်းငယ်နိမ့်ကျသည့်လက်အောက်ခံ နာမ်ဝိညာဉ်သတ္တဝါတစ်ပါးအဖြစ် ပြောဆိုကြသည်။ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ကိုမူကား မည်သည့်နေရာ၌မျှ ဘုရားသခင်၏တန်းတူအဖြစ် ဖော်ပြထားခြင်းမရှိပါ။

ထိုကြောင့် ယင်းပထမရာစုအကုန်ပိုင်းနှင့် ဒုတိယရာစုအစောပိုင်းအချိန်က တမန်တော်များခေတ်နောက်ပိုင်းဖခင်များ၏အရေးအသားများတွင် ခရစ်ယာန်ဘောင်၏ သုံးပါးတစ်ဆူကို ထောက်ခံသည့်အချက်မရှိပါ။ ဘုရားသခင်၊ ယေရှု နှင့် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်အကြောင်း သမ္မာကျမ်းစာဆိုသည်အတိုင်း သူတို့ပြောဆိုကြပါသည်။ ဥပမာ၊ တမန်တော် ၇:၅၅၊ ၅၆ ကိုကြည့်ပါ။

“သတေဖန်သည် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်နှင့်ပြည့်သဖြင့် ကောင်းကင်သို့စေ့စေ့ကြည့်မျှော်၍ ဘုရားသခင်၏ဘုန်းတော်ကိုလည်းကောင်း၊ ဘုရားသခင်၏လက်ယာတော်ဘက်၌ ယေရှုရပ်နေသည်ကိုလည်းကောင်းမြင်လျှင် ‘ကြည့်ပါ၊ ကောင်းကင်ဖွင့်လှစ်သည်ကိုလည်းကောင်း၊ လူသားသည် ဘုရားသခင်၏လက်ယာတော်ဘက်၌ရပ်နေသည်ကိုလည်းကောင်း ငါမြင်သည်’ ဟုဆို၏။”

ကောင်းကင်၌ ဘုရားသခင်နှင့် အနီးအပါး၌ရပ်နေသောယေရှုကို ရူပါရုံ၌ သတေဖန်မြင်ခဲ့သည်။ “ခမည်းတော်” ဟူ၍သာမဟုတ် “ဘုရားသခင်” ဟူ၍ခေါ်ဆိုခံရသော၊ ယေရှုနှင့်မတူသည့် သီးခြားပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သောအရှင်၏ဘေးတွင် သားတော်ရပ်နေတော်မူသည်။ သတေဖန်တွေ့မြင်သည့်ရူပါရုံ၌ တတိယပုဂ္ဂိုလ်မပါဝင်ပါ။ ကောင်းကင်တွင် ယေရှုနှင့်ခမည်းတော်၏ဘေး၌ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ကို မတွေ့ခဲ့ပါ။

ယင်းက “ဘုရားသခင်အပ်ပေးတော်မူသော ယေရှုခရစ်၏ဗျာဒိတ်တော်” ဟူ၍ဆိုသည့် ဗျာဒိတ် ၁:၁ နှင့်ထပ်တူပင်ဖြစ်သည်။ (The Jerusalem Bible) တစ်ဖန် ကောင်းကင်ရှိ ရှင်ပြန်ထမြောက်သောခရစ်တော်အား ဘုရားသခင်နှင့် သီးခြားပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ်ဖော်ပြကာ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော် လုံးဝမပါပါ။ ယေရှုသည် အရာခပ်သိမ်းကိုသိတော်မူသော သုံးပါးတစ်ဆူ၏ ဒုတိယပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်မည်ဆိုလျှင် ဗျာဒိတ်တော်ကို အဘယ်ကြောင့် “ပေးတော်မူ” ခြင်းခံရမည်နည်း။

ဤကဲ့သို့သောကျမ်းချက်များက သုံးပါးတစ်ဆူမရှိကြောင်း ရှင်းလင်းစွာဖော်ပြသည်။ ဘုရားသခင်သည် သုံးပါးတစ်ဆူဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆိုထားသောကျမ်းချက်ကို ကျမ်းစာတစ်အုပ်လုံးတွင် ရှာတွေ့မည်မဟုတ်ပါ။ တမန်တော်များခေတ်နောက်ပိုင်းဖခင်များ၏အရေးအသားတို့ကလည်း ယင်းကိုဖော်ပြသည်။ သူတို့သည် ခရစ်ယာန်ဘောင်၏ သုံးပါးတစ်ဆူကို အမှန်ပင်မသွန်သင်ခဲ့ပါ။

ခရစ်ယာန်ဘာသာတရားနှင့်ဆိုင်သည့် အခြားအရေးကြီးသော စာစောင်များသည် ဒုတိယရာစုတွင် ထွက်ပေါ်လာပါသည်။ ယင်းတို့ကား ယုံကြည်ခြင်းအတွက် ခုခံကာကွယ်သူများခေါ် အသင်းတော်လူကြီးများ၏အရေးအသားများဖြစ်သည်။ သူတို့သည် သုံးပါးတစ်ဆူကို သွန်သင်ပေးပါသလော။ နောက်ဆက်တွဲစာစောင်တစ်စောင်တွင် ဤအစီအစဉ်၏ အပိုင်း ၃ က သူတို့၏သွန်သင်ချက်များကို ဆွေးနွေးတင်ပြပါမည်။

ရည်ညွန်းချက်များ

1. The New Encyclopædia Britannica, 15th Edition, 1985, Micropædia, Volume 1, page 488.

2. A Dictionary of Christian Theology, edited by Alan Richardson, 1969, page 95; The New Encyclopædia Britannica, 15th Edition, 1985, Micro­pædia, Volume 4, page 79.

3. The Apostolic Fathers, Volume 3, by Robert A. Kraft, 1965, page 163.

4. Ibid., pages 166-7.

5. The Influence of Greek Ideas on Christianity, by Edwin Hatch, 1957, page 252.

6. The Ante-Nicene Fathers, Alexander Roberts and James Donaldson, editors, American Reprint of the Edinburgh Edition, 1885, Volume I, pages 5, 16, 21.

7. The Library of Christian Classics, Volume 1, Early Christian Fathers, translated and edited by Cyril C. Richardson, 1953, pages 70-1.

8. Ibid., page 60.

9. The Ante-Nicene Fathers, Volume I, page 52.

10. Ibid., page 58.

11. Ibid., page 62.

12. Ibid., page 108.

13. Ibid., page 116.

14. Ibid., page 53.

15. The Apostolic Fathers, Volume 4, by Robert M. Grant, 1966, page 63.

16. The Ante-Nicene Fathers, Volume I, pages 46-7; Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, by John McClintock and James Strong, reprinted by Baker Book House Co., 1981, Volume IV, pages 490-3; The Catholic Encyclopedia, 1910, Volume VII, pages 644-7.

17. The Ante-Nicene Fathers, Volume I, page 35.

18. Ibid., page 33.

19. The Ante-Nicene Fathers, Volume II, pages 27, 35.

20. The Apostolic Fathers (Loeb’s Classical Library) with an English Translation by Kirsopp Lake, 1976, page 249.

21. Early Christian Doctrines, by J. N. D. Kelly, Second Edition, 1960, pages 94-5.