ကျွန်ုပ်တို့ထံ သမ္မာကျမ်းစာ ရောက်ရှိလာပုံ

အပိုင်း နှစ်

ဟုန်းဟုန်းတောက်မီးပုံထဲ လောင်စာကိုထပ်၍ထပ်၍ထည့်လေ မီးညွန့်မီးတောက်များ တက်လာလေဖြစ်နေသည်။ သို့သော် ဤသည်ကား သာမန်မီးပုံပွဲမဟုတ်ပါ။ ဘုန်းကြီးများနှင့် နာယကများ ရှုစားနေကြစဉ် ကျမ်းစာအုပ်များကို မီးပုံတိုက်နေကြခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် ကျမ်းစာအုပ်များကို ဖျက်ဆီးပစ်ဖို့ရန် ဝယ်ယူခဲ့သည့် လန်ဒန်မြို့၏ဘိရှော့သည် ဘာသာပြန်သူ ဝီလျံတင်ဒေးအား ထပ်မံထုတ်ဝေဖို့ရန် မထင်မမှတ်ဘဲ ကူညီပေးလျက်သားဖြစ်သွားပါသည်တကား!

ဤလွန်ဆွဲပွဲတွင် နှစ်ဦးနှစ်ဖက်စလုံးသည် အဘယ်ကြောင့် ဤမျှ ဇွဲကောင်းနေပါသနည်း။ အလျင်စာစောင်တစ်စောင်တွင် အလယ်ခေတ်အကုန်ပိုင်းအထိ ကျမ်းစာထုတ်ဝေခဲ့သည့်သမိုင်းကို ကျွန်ုပ်တို့သုံးသပ်ခဲ့ကြရသည်။ ယခု လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ဘုရားသခင့်နှုတ်ကပါဌ်တရားတော်က အကြီးအကျယ်သြဇာညောင်းတော့မည့် ခေတ်သစ်တစ်ခေတ်၏ အရုဏ်ကျင်းချိန်သို့ ကျွန်ုပ်တို့ရောက်နေကြပါသည်။

ရှေ့ဆောင်တစ်ဦး ပေါ်ထွန်းလာ

ကြည်ညိုလေးစားခံရသူ အောက်စ်ဖို့ဒ်ပညာရှင် ဂျောန်ဝိကလစ်သည် မိမိ၏အခွင့်အာဏာကို ‘ဘုရားသခင့်ပညတ်တော်’ သမ္မာကျမ်းစာအပေါ်အခြေပြု၍ ချာ့ချ်၏ ကျမ်းစာနှင့်မညီညွတ်သော ထုံးစံများကို ဖော်ထုတ်ပြီး ပိုင်နိုင်စွာဟောပြော ရေးသားခဲ့ပါသည်။ သူသည် သမ္မာကျမ်းစာ၏သတင်းတရားကို နားထောင်လိုသူ မည်သူမဆိုအား အင်္ဂလိပ်စကားဖြင့် အင်္ဂလန်နိုင်ငံတစ်လျှောက် လှည့်လည်ဟောပြောရန် လောလာ့ဒ်များဟုခေါ်သည့် သူ၏တပည့်များကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ၁၃၈၄ တွင် သူမသေဆုံးမီ သမ္မာကျမ်းစာကို သူ့ခေတ်တွင်သုံးသည့် အင်္ဂလိပ်စကားသို့ လက်တင်စကားမှ စတင်ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့ပါသည်။

ချာ့ချ်သည် ဝိကလစ်ကိုရွံရှာမုန်းတီးဖို့ အကြောင်းများစွာရှိသည်။ ဦးဆုံး၊ သူသည် [ခရစ်ယာန်] ဓမ္မဆရာများ၏ လွန်ကျွံမှုများနှင့် အကျင့်ယိုယွင်းမှုကို ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် ဝိကလစ်ကိုကြည်ညိုအားပေးသူများစွာတို့သည် သူ၏သွန်သင်ချက်များကို ခုတုံးလုပ်ပြီး တော်လှန်ပုန်ကန်နေကြ၏။ ဝိကလစ်ကိုယ်တိုင်က ဆူပူထကြွမှုကို တစ်ခါမျှအားမပေးခဲ့သော်လည်း သူသေဆုံးပြီးနောက်တွင်ပင် ဓမ္မဆရာများသည် သူ့ကိုအပြစ်ဖို့ကြသည်။

၁၄၁၂ ကနှစ်ဆယ့်သုံးကြိမ်မြောက် ပုပ်ရဟန်းမင်းဂျောန်ထံ ဂိုဏ်းချုပ်ဘုန်းတော်ကြီး အရန်ဒဲလ်ရေးသောစာတစ်စောင်တွင် “ရှေးမြွေဟောင်း၏သား၊ အန္တိခရစ်သားတို့၏ရှေ့ပြေး၊ ရွံစရာဂြိုဟ်ကောင် ဂျော်န်ဝိကလစ်” ဟူ၍ဖော်ညွှန်းထားသည်။ သူ၏ရှုတ်ချပြစ်တင်ချက်၏အဆုံးတွင် အရန်ဒဲလ်က ဤသို့ရေးသားသည်– “သူ၏ရန်ငြိုးကို အပြည့်အဝတင်ပြရန် မိခင်ဘာသာစကားဖြင့် ဘာသာပြန်ကျမ်းသစ်တစ်အုပ် ထုတ်လုပ်ဖို့ကြံဖန်ထားသည်။” မှန်ပါ၏၊ ချာ့ချ်ခေါင်းဆောင်များ ဒေါသအထွက်ဆုံးမှာ လူများကိုသူတို့၏ကိုယ်ပိုင်ဘာသာစကားဖြင့် သမ္မာကျမ်းစာကို ဝိကလစ် ထုတ်လုပ်ပေးလိုခြင်းဖြစ်သည်။

သို့ဖြစ်စေကာမူ အထင်ကရပုဂ္ဂိုလ်အချို့သည် တိုင်းရင်းဘာသာစကားများဖြင့် သမ္မာကျမ်းစာဖတ်ရှုခွင့်ရခဲ့ကြသည်။ ၁၃၈၂ တွင် အင်္ဂလန် ဘုရင်ရစ်ချာ့ဒ် ၂ ကိုထိမ်းမြားခဲ့သော ဘိုဟီးမီးယားသူ အဲန်ဖြစ်သည်။ သူမသည် ဝိကလစ်၏ အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်ခရစ်ဝင်ကျမ်းများကို ရရှိထားရာ ယင်းကိုအမြဲဖတ်ရှုလေ့လာနေသည်။ မိဖုရားဖြစ်လာသောအခါ သူမ၏ထောက်ခံအားပေးမှုကြောင့် သမ္မာကျမ်းစာကို အင်္ဂလန်တွင်သာမက နေရာအနှံ့အပြားထုတ်ဝေဖြန့်ချိနိုင်လေသည်။ ဘိုဟီးမီးယားရှိ ပရာဂ်တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများကို အောက်စ်ဖို့ဒ်တွင် ပညာလာသင်ဖို့ အဲန်ကအားပေးခဲ့သည်။ ထိုတွင် သူတို့သည် ဝိကလစ်၏စာပေများကို စိတ်အားထက်သန်စွာ လေ့လာကြပြီး ပရာဂ်မြို့သို့ ပြန်သယ်ဆောင်သွားကြသည်။ ပရာဂ်တက္ကသိုလ်တွင် ဝိကလစ်၏သွန်သင်ချက်များကို လူကြိုက်များကြသည့်အတွက် နောက်ပိုင်း ထိုတွင်ပညာသင်ပြီး ကျောင်းဆရာပြန်ဖြစ်လာသူ ယန်းဟပ်စ်အတွက် ယင်းတို့သည် များစွာအထောက်အကူဖြစ်ခဲ့သည်။ ဟပ်စ်သည် ဆလားဗယားဘာသာပြန်ကျမ်းဟောင်းမှ အလွယ်တကူဖတ်ရွတ်နိုင်သော ချက်ခ်ဘာသာပြန်ကျမ်းတစ်စောင် ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ သူ၏ကြိုးပမ်းမှုကြောင့် ဘိုဟီးမီးယားနှင့် အနီးအနားနိုင်ငံများတွင် သမ္မာကျမ်းစာကို အနှံ့အပြားအသုံးပြုနိုင်ကြလေသည်။

ချာ့ချ်က လက်တုံ့ပြန်

“အပိုအလိုမရှိသောကျမ်းချက်” ဖြစ်သည့် ဖြည့်စွက်ထားခြင်းမရှိသော မူရင်းမှုတ်သွင်းခံသမ္မာကျမ်းစာသည် “မွမ်းမံချက်များ” ဖြစ်သည့် ချာ့ချ်ခွင့်ပြုထားသည့်သမ္မာကျမ်းစာများ၏ အနားကွက်လပ်ရှိ ထုံးတမ်းစဉ်လာအရ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရှင်းပြထားချက်တို့ထက် သာ၍တိကျမှန်ကန်သည်ဟု ဝိကလစ်နှင့်ဟပ်စ်တို့က သွန်သင်ပေးကြသောကြောင့် ဓမ္မဆရာတို့သည် အမျက်ထောင်းထောင်း ထွက်နေကြ၏။ ဤတရားဟောဆရာများသည် ဖြည့်စွက်ခြင်းမရှိသော ဘုရားသခင့်နှုတ်ကပါဌ်တော်၏ သတင်းတရားကို သာမန်လူတို့အားသိရှိစေလိုကြသည်။

ဘေးကင်းလုံခြုံခွင့်ရမည်ဟု လိမ်ညာ၍ ကတိပြုကြပြီး ဟပ်စ်ကို ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ ကောန်စတင့်စ် ကက်သလစ်ကောင်စီရှေ့သို့ ၁၄၁၄ တွင် လှည့်ဖြားခေါ်ဆောင်လာပြီးနောက် သူ၏ခံယူချက်များကို ထုချေရှင်းလင်းစေခဲ့သည်။ ထိုကောင်စီတွင် ဘုန်းကြီး၊ ဂိုဏ်းအုပ်နှင့် ရဟန်းမင်းကြီး စုစုပေါင်း ၂,၉၃၃ ဦးပါဝင်သည်။ ဟပ်စ်က မိမိ၏သွန်သင်ချက်များကို ကျမ်းစာကိုးကားပြီး မှားကြောင်းတင်ပြနိုင်မည်ဆိုလျှင် မိမိ၏ယုံကြည်ချက်ကို စွန့်ပယ်မည်ဟု သဘောတူလက်ခံခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုကောင်စီအတွက်ကား ယင်းသည် အဓိကအချက်မဟုတ်ပါ။ သူတို့၏အခွင့်အာဏာကို အန်တုဝံ့ခြင်းက ၁၄၁၅ တွင် ဟပ်စ်အား သစ်တိုင်ပေါ်တင်၍ အသံကျယ်ဖြင့် သူဆုတောင်းနေစဉ် သူ့ကိုမီးရှို့သတ်ပစ်ရန် သူတို့အတွက် ခိုင်လုံသောအကြောင်းဖြစ်သွားသည်။

ဤကောင်စီကပင် အင်္ဂလန်နိုင်ငံတွင် ဂျောန်ဝိကလစ်၏အရိုးကိုပြန်ဖော်ပြီး မီးရှို့သင့်သည်ဟု အမိန့်ချမှတ်ခြင်းဖြင့် သူ့အား နောက်ဆုံးအပြစ်စီရင် ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ဤညွှန်ကြားချက်သည် အလွန်မနှစ်မြို့ဖွယ်ဖြစ်လွန်းသောကြောင့် ၁၄၂၈ ခုနှစ်ရောက်မှသာ ပုပ်ရဟန်းမင်း၏အမိန့်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ်အတိုင်း ဤမျှပြင်းထန်သောအတိုက်အခံပြုမှုက သမ္မာတရားကိုမြတ်နိုးသော အခြားသူများ၏ဇွဲနပဲကို မလျှော့ပေါ့စေခဲ့ပါ။ ထိုသို့ဖြစ်မည့်အစား ဘုရားသခင့်နှုတ်ကပါဌ်တော်ကို ထုတ်ဝေရန် သူတို့၏သန္နိဋ္ဌာန်ကို ပိုမိုခိုင်မာစေခဲ့သည်။

ပုံနှိပ်ခြင်း၏အကျိုးသက်ရောက်မှု

ဟပ်စ်သေဆုံးပြီးနောက် ၃၅ နှစ်သာအကြာ ၁၄၅၀ ပြည့်နှစ်တိုင်လေသော် ယိုဟန်စ်ဂူးတင်ဗာ့ဂ်သည် ဂျာမနီနိုင်ငံတွင် ရွေ့လျားခဲစာလုံးဖြင့် ပုံနှိပ်ခြင်းကို စတင်ခဲ့၏။ သူ၏ပထမဦးဆုံးပြောင်မြောက်သောလက်ရာမှာ ၁၄၅၅ တွင် ပြီးစီးခဲ့သော လက်တင်ဗာလ်ဂိတ်ကိုထုတ်ဝေခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ၁၄၉၅ တိုင်လေသော် သမ္မာကျမ်းစာ တစ်အုပ်လုံး သို့မဟုတ် တစ်ပိုင်းတလေအနေဖြင့် ဂျာမန်၊ အီတာလျံ၊ ပြင်သစ်၊ ချက်ခ်၊ ဒတ်ချ်၊ ဟေဗြဲ၊ ကက်တလန်၊ ဂရိ၊ စပိန်၊ ဆလားဗယား၊ ပေါ်တူဂီနှင့် ဆာ့ဗ်ဘာသာစကားများသို့ ဤအစီအစဉ်အတိုင်း ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ပြီဖြစ်သည်။

ဒတ်ချ်ပညာရှင် ဒါစီဒရပ်စ်အီရက်စ်မပ်စ်သည် ၁၅၁၆ တွင် ပထမဆုံးအကြိမ် အပြည့်အစုံပုံနှိပ်ထုတ်ဝေသော ဂရိကျမ်းစာကို ထုတ်လုပ်ခဲ့၏။ အီရက်စ်မပ်စ်သည် သမ္မာကျမ်းစာကို “လူမျိုးအပေါင်းတို့၏ ဘာသာစကားအားလုံးသို့ ဘာသာပြန်” လိုခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် သူကိုယ်တိုင်ဘာသာပြန်ခြင်းအားဖြင့် သူ၏ရေပန်းစားမှုကို ထိခိုက်မည်စိုး၍ သူတွန့်ဆုတ်ခဲ့သည်။ မည်သို့ဆိုစေကာမူ သူ့ထက်သတ္တိရှိသူများ ပေါ်လာသည်။ ထိုသူတို့တွင် ထူးခြားသူတစ်ဦးမှာ ဝီလျံတင်ဒေးဖြစ်ပါသည်။

ဝီလျံတင်ဒေးနှင့် အင်္ဂလိပ်သမ္မာကျမ်းစာ

တင်ဒေးသည် အောက်စ်ဖို့ဒ်၌ ပညာသင်ယူခဲ့ပြီး ၁၅၂၁ ခန့်တွင် ဆာဂျောန်ဝေါလ်ရှ်၏အိမ်သို့ သူ့သားသမီးများ၏ဆရာအဖြစ် ရောက်လာသည်။ ဝေါလ်ရှ်၏ရက်ရောစွာ တည်ခင်းသောစားပွဲ၌ အစာစားချိန်များတွင် လူငယ်တင်ဒေးသည် ဒေသခံဓမ္မဆရာများနှင့် ရံဖန်ရံခါ စကားရည်လု စကားပြောဆိုခဲ့ရ၏။ တင်ဒေးသည် သမ္မာကျမ်းစာကိုဖွင့်ပြီး ကျမ်းချက်များကိုးကားတင်ပြ၍ သူတို့၏ခံယူချက်များကို အေးဆေးတည်ငြိမ်စွာ စိန်ခေါ်နိုင်ခဲ့သည်။ အတန်ကြာလေသော် ဝေါလ်ရှ်ဇနီးမောင်နှံသည် တင်ဒေး၏စကားကို ယုံကြည်လက်ခံလာကြရာ ဓမ္မဆရာများသည် ယခင်ကလောက်ခေါ်ဖိတ်ခြင်းမခံရတော့သကဲ့သို့ ဟက်ဟက်ပက်ပက် ဧည့်ဝတ်ပြုခြင်းလည်းမခံရတော့ပေ။ ယင်းကြောင့် ဓမ္မဆရာများသည် တင်ဒေးနှင့် သူ၏ခံယူချက်များအပေါ် ခံပြင်းနာကြည်းစိတ် တိုးပွားလာလေတော့သည်။

တစ်ချိန်က အငြင်းပွားနေကြစဉ် တင်ဒေး၏ဘာသာရေး ရန်ဘက်တစ်ဦးက “ဘုရားသခင်၏ပညတ်အောက်ရှိခြင်းထက် ပုပ်ရဟန်းမင်း၏ပညတ်အောက်ရှိခြင်းက သာ၍ကောင်း၏” ဟုအခိုင်အမာပြောဆိုခဲ့သည်။ တင်ဒေးက “ပုပ်ရဟန်းမင်းနှင့် သူ၏ပညတ်အားလုံးကို ကျွန်ုပ်ဆန့်ကျင်သည်။ ဘုရားသခင်သာ ကျွန်ုပ်ကိုအသက်ရှည်စေမည်ဆိုလျှင် လယ်ထွန်လုလင်တစ်ဦးပင် သင်ထက် ကျမ်းစာကို ပိုမိုသိကျွမ်းစေမည်” ဟုဖြေဆိုစဉ် သူ၏ပြင်းထန်သောခံယူချက်ကို တွေးတောကြည့်နိုင်ပါသည်။ တင်ဒေး၏သန္နိဋ္ဌာန်သည် အကောင်အထည်ပေါ်လာလေပြီ။ နောက်ပိုင်းတွင် သူက ဤသို့ရေးသားခဲ့သည်– “သာမန်လူတို့ရှေ့ သူတို့၏မိခင်ဘာသာစကားဖြင့် ကျမ်းစာကို ချထားပေးမှသာ ၎င်း၏အနှစ်သာရ၊ အစီအစဉ်နှင့် အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို သဘောပေါက်ပြီး သမ္မာတရားကို ရရှိနိုင်ပါလိမ့်မည်ဟု အတွေ့အကြုံမှ ကျွန်တော်တွေ့ရှိခဲ့သည်။”

ထိုစဉ်က အင်္ဂလိပ်ကျမ်းစာပုံနှိပ်ခြင်းမရှိသေးပါ။ ထို့ကြောင့် ၁၅၂၃ တွင် တင်ဒေးသည် ဘာသာပြန်ဆိုဖို့ ခွင့်ပြုချက်ရရန် လန်ဒန်မြို့၏ဘိရှော့ တန်စတဲလ်ထံသို့သွားပါသည်။ ထိုအခါ ငြင်းပယ်ခံရသည့်အတွက် မိမိ၏ရည်ရွယ်ချက် အောင်မြင်ရေးအတွက် အင်္ဂလန်နိုင်ငံမှအပြီးအပိုင်ထွက်ခွာသွားတော့သည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ ကိုလုံးမြို့တွင် သူ၏ပထမပုံနှိပ်တိုက်သည် ဝင်စီးခံခဲ့ရရာ တင်ဒေးသည် မချုပ်ရသေးသည့် သူ၏တန်ဖိုးရှိစာမျက်နှာအချို့ကို တစ်ပါတည်းယူ၍ အသက်လုထွက်ပြေးနိုင်ခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ ဝါးမ်စ်မြို့တွင် သူ၏အင်္ဂလိပ် “ဓမ္မသစ်ကျမ်း” အနည်းဆုံး ၃,၀၀၀ ပြီးစီးသွားသည်။ ၎င်းတို့ကို အင်္ဂလန်သို့တင်ပို့လိုက်ရာ ၁၅၂၆ အစောပိုင်းတွင် စတင်ဖြန့်ချိခဲ့၏။ ၎င်းကျမ်းစာတို့အနက် အချို့ကို ဘိရှော့တန်စတဲလ် ဝယ်ယူပြီး မီးရှို့ခဲ့ရာ တင်ဒေးကို သူ၏လုပ်ငန်းဆက်လုပ်ကိုင်စေရန် မထင်မမှတ်ဘဲ ကူညီပေးလိုက်လေသည်တကား!

ပိုမိုနားလည် ရှင်းလင်းစေသော သုတေသနလုပ်ငန်း

တင်ဒေးသည် သူ၏လုပ်ငန်းမှ ကျေနပ်မှုရကြောင်း ထင်ရှားပါသည်။ ကိန်းဘရစ်ချ်သမ္မာကျမ်းစာက ဖော်ပြသည့်အတိုင်း “ကျမ်းစာသည် သူ့ကိုပျော်ရွှင်မှုပေးသည်။ သူ၏စကားအသွားအလာ ပေါ့ပါးမြူးထူးသည့်ပုံစံမှ သူ၏ပျော်ရွှင်မှုကို မြင်ရ၏။” တင်ဒေး၏ပန်းတိုင်မှာ သာမန်လူတစ်ဦးအား အဖြစ်နိုင်ဆုံးနည်းဖြင့် တိကျရိုးရှင်းစွာ ကျမ်းစာကို စကားပြောဆိုစေဖို့ဖြစ်သည်။ သူ၏သုတေသနလုပ်ငန်းကသူ့အား ချာ့ချ်ယုံကြည်ချက်ဖြင့် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ ဖုံးအုပ်ထားခြင်းခံရသော ကျမ်းစာစကားလုံးတို့၏အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို ပြသနေသည်။ တင်ဒေးသည် အသတ်ခံရမည်ကိုလည်းကောင်း၊ ဩဇာအာဏာရှိသော သူ၏ရန်သူ ဆာသောမတ်စ်မောရ်၏ ကြမ်းကြုတ်ခက်ထန်သော ရေးသားချက်ကိုလည်းကောင်း မကြောက်မရွံ့ဘဲ တွေ့ရှိချက်များတို့ကို သူ၏ဘာသာပြန်တွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြပေးပါသည်။

လက်တင်ကျမ်းစာကို အသုံးပြုမည့်အစား အီရက်စ်မပ်စ်၏ မူရင်းဂရိကျမ်းမှ ဘာသာပြန်ဆို၍ တင်ဒေးသည် ဂရိစကားလုံး အဂါးပေး၏အနက်အဓိပ္ပာယ်ကို အပြည့်အစုံဖော်ပြပေးရန် ဂျိမ်းဘုရင်ဘာသာပြန်ကျမ်းတွင်အသုံးပြုထားသည့် “စေတနာ” အစား “မေတ္တာ” ဟူသောစကားလုံးကို ရွေးချယ်အသုံးပြုခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် “ချာ့ချ်” အစား “အသင်းတော်”၊ “အာဖတ်ဖြေသည်” အစား “နောင်တယူသည်”၊ “ဘုန်းကြီးများ” အစား “အကြီးအကဲများ” အစရှိသည့်စကားလုံးတို့ကိုလည်း သူအသုံးပြုခဲ့သည်။ (၁ ကောရိန္သု ၁၃:၁-၃; ကောလောသဲ ၄:၁၅၊ ၁၆; လုကာ ၁၃:၃၊ ၅; ၁ တိမောသေ ၅:၁၇၊ တင်ဒေး) ဤပြုပြင်ချက်များသည် ချာ့ချ်၏အခွင့်အာဏာအပြင် ဘုန်းကြီးများထံတွင် အပြစ်ဝန်ခံခြင်း အစရှိသော ဘာသာရေးထုံးစံများကို အကြီးအကျယ်ထိခိုက်ပါသည်။

တင်ဒေးသည် ကျမ်းစာနှင့်မညီညွတ်သည့် ငရဲကလေး၊ သေပြီးနောက် အသိစိတ်ရှိခြင်းအယူများကို ငြင်းပယ်ပြီး “ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း” ဟူသောစကားလုံးကို ခံယူသုံးစွဲပါသည်။ လူသေနှင့်ပတ်သက်၍ မောရ်ထံ သူက ဤသို့ရေးသားပါသည်– “လူတို့ကို ကောင်းကင်၊ ငရဲ သို့မဟုတ် ငရဲကလေးတွင် ပို့ခြင်းအားဖြင့် ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းအတွက် သက်သေအထောက်အထားအဖြစ် ခရစ်တော်နှင့် ပေါလုတို့အသုံးပြုသော အချေအတင်စကားများကို [သင်] ချေဖျက်ပါသည်။” ယင်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ တင်ဒေးသည် မဿဲ ၂၂:၃၀-၃၂ နှင့် ၁ ကောရိန္သု ၁၅:၁၂-၁၉ တို့ကိုကိုးကား၏။ လူသေတို့သည် အနာဂတ်ထမြောက်ချိန်အထိ သတိမေ့လျက်ရှိနေကြမည်ဖြစ်ကြောင်း သူမှန်ကန်စွာယုံကြည်လာပါသည်။ (ဆာလံ ၁၄၆:၄; ဒေသနာ ၉:၅; ယောဟန် ၁၁:၁၁၊ ၂၄၊ ၂၅) ယင်းကြောင့် မာရိနှင့် “သန့်ရှင်းသူများ” သည် သူတို့၏သတိမရှိသောအခြေအနေတွင် ကြားလည်းမကြား၊ အသနားခံပေး၍လည်းမရသောကြောင့် သူတို့ထံဆုတောင်းခြင်း အစီအစဉ်တစ်ခုလုံးသည် အချည်းနှီးသက်သက်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုလိုပါသည်။

ဟေဗြဲကျမ်းစာစောင်များကို တင်ဒေးဘာသာပြန်

၁၅၃၀ တွင်တင်ဒေးသည် ဟေဗြဲကျမ်းစာစောင်များမှ ပထမငါးစောင်ပါ ပင်တကျွတ်ကျမ်းကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ သို့ဖြင့် သူသည် ဟေဗြဲမှ အင်္ဂလိပ်သို့ တိုက်ရိုက်ဘာသာပြန်သူတို့တွင် ပထမဆုံးပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်လာပါသည်။ ထို့ပြင် တင်ဒေးသည် ယေဟောဝါဟူသောနာမတော်ကို အသုံးပြုသည့် ပထမဆုံး အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန် ဖြစ်သည်။ လန်ဒန်ပညာရှင် ဒေးဗစ်ဒဲန်ယဲလ်က “ဘုရားသခင်၏နာမတော်ကို အသစ်တစ်ဖန်ဖော်ပြထားကြောင်း တင်ဒေး၏စာရှုသူများက အမှန်ပင်အလေးအနက် သတိပြုမိကြပေလိမ့်မည်” ဟုရေးသားခဲ့သည်။

ရှင်းလင်းစွာနားလည်စေရန် တင်ဒေးသည် ဟေဗြဲစကားလုံးတစ်လုံးတည်းကို အင်္ဂလိပ်စကားလုံးအမျိုးမျိုး အသုံးပြု၍ ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် ဟေဗြဲသဒ္ဒါကို ထက်ကြပ်မကွာလိုက်ပါသည်။ ယင်းကြောင့် ဟေဗြဲစကား၏ တိုတိုနှင့်ထိမိသည့်ပုံစံ မပျောက်မပျက်ဆက်လက်တည်ရှိစေနိုင်ခဲ့သည်။ သူကိုယ်တိုင်က “ဟေဗြဲစကား၏အရည်အသွေးသည် လက်တင်စကားထက် အင်္ဂလိပ်စကားနှင့် အဆပေါင်းများစွာ ပိုသဘောညီညွတ်ပါသည်။ စကားပြောဆိုပုံသည် တစ်မျိုးတစ်ပုံစံတည်းဖြစ်၏; မည်မျှတိုင်တူညီသနည်းဆိုလျှင် အများအားဖြင့် အင်္ဂလိပ်စကားသို့ စကားလုံးတစ်လုံးချင်းစီ ပြန်ဆိုဖို့သာ လိုပါသည်။”

ဤအခြေခံသဘောအတိုင်း တစ်သဝေမတိမ်းလိုက်ခြင်းကြောင့် တင်ဒေး၏ပြန်ဆိုချက်သည် ဟေဗြဲအသုံးအနှုန်းများနှင့် ရသပြည့်စုံနေသည်။ ယင်းတို့အနက် အချို့ကို ပထမဆုံးဖတ်ရှုရာတွင် အတော်ပင်စိမ်းနေဟန်ရှိပေလိမ့်မည်။ သို့တိုင် နောက်ဆုံးတွင်သမ္မာကျမ်းစာသည် မည်မျှအကျွမ်းတဝင်ဖြစ်လာသနည်းဟူမူ ထိုအသုံးအနှုန်းများစွာတို့သည် ယခုအင်္ဂလိပ်စကားတွင် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းပါဝင်နေပြီ။ ဥပမာများမှာ “စိတ်နှလုံးတော်နှင့်ညီညွတ်သောသူ” (၁ ဓမ္မရာဇဝင် ၁၃:၁၄ တွင်ကဲ့သို့)၊ “ပသခါ” နှင့် “ဓားစာခံ” အစရှိသည်တို့ဖြစ်သည်။ ထိုထက်ကား အင်္ဂလိပ်သမ္မာကျမ်းစာကို ဖတ်ရှုသူတို့သည် ဟေဗြဲစာ၏သဘောတရားကို သိကျွမ်းလာကြရာ မှုတ်သွင်းခံသမ္မာကျမ်းစာကို ပိုမိုထိုးထွင်းသိမြင်လာနိုင်ကြလေ၏။

သမ္မာကျမ်းစာနှင့် တင်ဒေး ပိတ်ပင်ခံရ

ဘုရားသခင့်နှုတ်ကပါဌ်တော်ကို မိမိ၏ကိုယ်ပိုင်ဘာသာစကားဖြင့် ဖတ်ရှုနိုင်ခြင်းသည် စိတ်အားတက်စရာပင်ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်ပြည်သူလူထုက ချည်ထုပ်အစရှိသည့်ပစ္စည်းများအသွင်ဖြင့် တရားမဝင်တင်သွင်းသမျှ သမ္မာကျမ်းစာအားလုံးကို တလိုတလား ဝယ်ယူသိမ်းဆည်းကြသည်။ ထိုသို့ဖြစ်နေစဉ် ဓမ္မဆရာများက လူတို့သာ သမ္မာကျမ်းစာကို အပြီးသတ်ကိုးကားရသောကျမ်းအဖြစ် သတ်မှတ်ကြမည်ဆိုလျှင် မိမိတို့အမှန်ပင် ရာထူးပြုတ်ကြရတော့မည်ဟု ဆင်ခြင်မိသည်။ သို့ဖြစ်သောကြောင့် ဘာသာပြန်နှင့် သူ့ကိုအားပေးသူများ၏အခြေအနေသည် သေရေးရှင်ရေးကိစ္စ သာ၍ဖြစ်လာလေသည်။

ချာ့ချ်နှင့် နိုင်ငံတော်က သူ့ကိုတကောက်ကောက်လိုက်လံ ရှာဖွေနေသည့်အတွက် တင်ဒေးသည် ဘယ်လ်ဂျီယံနိုင်ငံ၊ အဲတဝါ့မြို့တွင် ပုန်းအောင်းပြန်ဆိုလျက်နေရသည်။ သို့တိုင် သူ၏ဝါသနာဟုသူခေါ်သည့် အခြားအင်္ဂလိပ်ဒုက္ခသည်များ၊ သူဆင်းရဲများနှင့် ရောဂါသည်များကို ကူညီမစပေးသည့်လုပ်ငန်းတွင် တစ်ပတ်လျှင်နှစ်ရက်ပါဝင်လေ့ရှိသည်။ သူ၏ငွေအများစုသည် ဤနည်းဖြင့် ကုန်ခန်းခဲ့ရ၏။ ဟေဗြဲကျမ်းစာစောင်များ၏ ဒုတိယပိုင်းကို သူဘာသာမပြန်ဆိုနိုင်မီ တင်ဒေး၏မိတ်ဆွေဟန်ဆောင်သူ အင်္ဂလိပ်တစ်ဦးက သူ့ကိုရောင်းစားခဲ့ပါသည်။ သူသည် ၁၅၃၆ တွင်ဘယ်လ်ဂျီယံနိုင်ငံ၊ ဗီလ်ဗောဒေးမြို့တွင် အသတ်ခံရသည်။ သူနောက်ဆုံးပြင်းပြစွာပြောဆိုခဲ့သောစကားများမှာ “သခင်! အင်္ဂလန်နိုင်ငံဘုရင်၏မျက်စိကို ပွင့်စေတော်မူပါ” ဟူ၍ဖြစ်သည်။

၁၅၃၈ တွင်အဋ္ဌမမြောက် ဟင်နရီဘုရင်သည် သူ့ရည်ရွယ်ချက်နှင့်သူ အင်္ဂလန်နိုင်ငံရှိ ချာ့ချ်တိုင်းတွင် သမ္မာကျမ်းစာများ ထားပေးရမည်ဟု အမိန့်ထုတ်ခဲ့ပါသည်။ တင်ဒေးကို ဂုဏ်တင်လို၍မဟုတ်သော်လည်း များသောအားဖြင့် သူ၏ဘာသာပြန်ကျမ်းကို ရွေးချယ်အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ဤနည်းဖြင့် တင်ဒေး၏လက်ရာသည် နာမည်ကျော်ကြားလာပြီး နှစ်သက်သူ များသဖြင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားသို့ “နောက်ပိုင်းတွင် ပြန်ဆိုသည့်ကျမ်းစာအများစု၏ အခြေခံအရည်အသွေးကို ယင်းနှင့်စံထိုးပါသည်။” (ကိန်းဘရစ်ချ်သမ္မာကျမ်းစာသမိုင်း) ၁၆၁၁ ခုနှစ်ထုတ် ဂျိမ်းဘုရင်ဘာသာပြန်ကျမ်းသည် တင်ဒေး၏ဘာသာပြန်မှ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှကို တိုက်ရိုက်ကူးရေးထားခြင်းဖြစ်သည်။

သမ္မာကျမ်းစာကို လွတ်လပ်စွာရယူနိုင်ခြင်းသည် အင်္ဂလန်နိုင်ငံအတွက် ကြီးမားသောပြောင်းလဲမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ချာ့ချ်များတွင်ထားပေးသည့် သမ္မာကျမ်းစာများကိုအခြေပြုသော ဆွေးနွေးခန်းများသည် အားတက်သရောဖြစ်လွန်းလှသဖြင့် တစ်ခါတစ်ရံ ချာ့ချ်ဝတ်ပြုရေးအစီအစဉ်များကိုပင် အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေခဲ့သည်တကား! “ဘုရားသခင့်နှုတ်ကပါဌ်တော်နှင့် တိုက်ရိုက်အထိအတွေ့ရှိနိုင်ရန် သက်ကြီးရွယ်အိုများသည် စာသင်ကြပြီး ကလေးသူငယ်များကလည်း လူကြီးများနှင့်အတူ ထိုင်၍နားထောင်ကြပါသည်။” (အင်္ဂလိပ်သမ္မာကျမ်းစာ၏ သမိုင်းအကျဉ်းချုပ်) ဤခေတ်သမယအတွင်း အခြားသောဥရောပနိုင်ငံများတွင် ဘာသာစကားအသီးသီးဖြင့် သမ္မာကျမ်းစာဖြန့်ချိခြင်းသည် ထူးခြားစွာ တိုးတက်လာသည်။ သို့သော် အင်္ဂလန်နိုင်ငံတွင် သမ္မာကျမ်းစာဆိုင်ရာလှုပ်ရှားမှုသည် ကမ္ဘာချီသြဇာလွှမ်းမိုးလာမည်ဖြစ်သည်။ ယင်းသည် မည်သို့ဖြစ်ပျက်လာသနည်း။ ထပ်မံတွေ့ရှိချက်များနှင့် သုတေသနပြုချက်တို့က ယနေ့ ကျွန်ုပ်တို့အသုံးပြုနေသော သမ္မာကျမ်းစာများကို မည်သို့အကျိုးပြုသနည်း။ ဤအခန်းဆက်ဆောင်းပါးများ၏ နောက်ဆောင်းပါးတွင် ထိုအကြောင်းကိုတင်ပြလျက် နိဂုံးချုပ်ပါမည်။

[စာမျက်နှာ ၂၆ ပါ ရုပ်ပုံ]

တင်ဒေး၏ ၁၅၂၆ “ဓမ္မသစ်ကျမ်း” —မီးတောက်ဘေးမှ လွတ်ခဲ့သည်ဟုသိရှိရသော စာစောင် တစ်စောင်တည်း

[Credit Line]

© The British Library Board©ဗြိတိသျှစာကြည့်တိုက်အဖွဲ့

[စာမျက်နှာ ၂၆၊ ၂၇ ပါ ဇယား/ရုပ်ပုံ]

(ကားချပ်အပြည့်အစုံကို စာစောင်တွင်ကြည့်ပါ)

သမ္မာကျမ်းစာကိုပျံ့နှံ့စေခြင်းဆိုင်ရာ အဓိကနေ့စွဲများ

ခေတ်သက္ကရာဇ်

ဝိကလစ်သမ္မာကျမ်းစာ စတင် (၁၃၈၄ မတိုင်မီ)

၁၄၀၀

၁၄၁၅ တွင်ဟပ်စ်အသတ်ခံရ

ဂူးတင်ဗာ့ဂ်—၁၄၅၅ ခန့်က ပထမအကြိမ်ပုံနှိပ်သည့် သမ္မာကျမ်းစာ

၁၅၀၀

ကနဦးကပုံနှိပ်ခဲ့သော တိုင်းရင်းဘာသာစကားများ

အီရက်စ်မပ်စ်၏ဂရိကျမ်း ၁၅၁၆

တင်ဒေး၏၁၅၂၆ “ဓမ္မသစ်ကျမ်း”

၁၅၃၆ တွင်တင်ဒေးအသတ်ခံရ

၁၅၃၈၌ချာ့ချ်များတွင် သမ္မာကျမ်းစာများ ထားပေးရမည်ဟု အဋ္ဌမမြောက်ဟင်နရီဘုရင် အမိန့်ထုတ်ခဲ့

၁၆၀၀

၁၆၁၁ ထုတ်ဂျိမ်းဘုရင်ဘာသာပြန်ကျမ်း

[စာမျက်နှာ ၂၇ ပါ ရုပ်ပုံ]

ဝိကလစ်

ဟပ်စ်

တင်ဒေး

အဋ္ဌမမြောက်ဟင်နရီ