ကျဉ်းမြောင်းသောလမ်းကို သူတို့ ရှာခဲ့ကြ
လွန်ခဲ့သောအနှစ် ၅၅၀ နီးပါးက ပရားဂ်၊ ခဲလ်ချီစ်၊ ဗေလက်မော့၊ ခလာတာဗီးနှင့် ယခု ချက်ခ်သမ္မတနိုင်ငံရှိ တခြားမြို့များတွင် နေထိုင်ကြသော ခရစ်ယာန်အမည်ခံအုပ်စုငယ်များသည် သူတို့၏နေရင်းမြို့များမှ ထွက်ခွာခဲ့ကြ၏။ ဘိုဟီးမီးယားအရှေ့မြောက်ပိုင်း ချိုင့်ဝှမ်းရှိ ခွန်ဗော့တ်ရွာအနီးတွင် သူတို့အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြသည်၊ ထိုတွင် အိမ်များဆောက်၍ ထွန်ယက်စိုက်ပျိုးပြီး ကျမ်းစာဖတ်ရှု၍ သူတို့ကိုယ်ကိုသူတို့ ညီအစ်ကိုများ၏စည်းလုံးမှု သို့မဟုတ် လက်တင်ဘာသာစကားဖြင့် အူနစ်တာစ် ဖရာထရွန် ဟုအမည်ပေးကြလေသည်။
ထိုသို့အခြေချနေထိုင်သူများတွင် နောက်ခံအမျိုးမျိုးမှလူများပါဝင်၏။ ဤသူတို့တွင် တောင်သူလယ်သမားများ၊ ဂုဏ်အသရေရှိသူများ၊ တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများ၊ ချမ်းသာသူနှင့် ဆင်းရဲသားများ၊ အမျိုးသားနှင့် အမျိုးသမီးများ၊ မုဆိုးမများနှင့် မိဘမဲ့ကလေးများလည်း ပါဝင်သည်၊ သူတို့အားလုံးသည် အလိုဆန္ဒတစ်ခုတည်းသာရှိကြ၏။ “ကျွန်ုပ်တို့သည် ဘုရားသခင်ကိုယ်တော်မြတ်ထံ ဆုတောင်းကာ အရာခပ်သိမ်းတွင် ကိုယ်တော်၏အလိုတော်မြတ်ကို ဖွင့်ပြပေးပါရန် အသနားခံခဲ့ကြသည်။ ကိုယ်တော်၏နည်းလမ်းတော်များအတိုင်း ကျွန်ုပ်တို့လိုက်လျှောက်လိုကြပါ၏” ဟုသူတို့ရေးသားခဲ့သည်။ အမှန်ဆိုသော် အဆိုပါ ညီအစ်ကိုများ၏စည်းလုံးမှု၊ သို့မဟုတ် ဤယုံကြည်သူအဖွဲ့ကို နောက်ပိုင်းတွင်ခေါ်သည့် ချက်ခ်ညီအစ်ကိုများအဖွဲ့သည် ‘အသက်ရှင်ခြင်းသို့ရောက်သည့် ကျဉ်းမြောင်းသောလမ်း’ ကိုရှာပုံတော်ဖွင့်ခဲ့ကြ၏။ (မဿဲ ၇:၁၃၊ ၁၄) အဘယ်ကျမ်းစာအမှန်တရားများကို သူတို့ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ကြသနည်း။ သူတို့၏ယုံကြည်ချက်များသည် ထိုခေတ်ကလူတို့ လက်ခံခဲ့သောယုံကြည်ချက်များနှင့် မည်သို့ကွာခြားပြီး သူတို့ထံမှ အဘယ်အရာသင်ယူနိုင်သနည်း။
အကြမ်းမဖက်—အလျှော့ပေးလိုက်လျောခြင်းမရှိ
၁၅ ရာစုအလယ်ပိုင်း [ခရစ်ယာန်]ဘာသာရေး လှုပ်ရှားမှုများစွာကြောင့် ညီအစ်ကိုများ၏စည်းလုံးမှုအဖွဲ့ ပေါ်ပေါက်လာရသည်။ လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုမှာ ၁၂ ရာစုမှ ဝေါလ်ဒဲန်းဆီစ်တို့ဖြစ်၏။ အစပိုင်းတွင် ဝေါလ်ဒဲန်းဆီစ်တို့သည် ဥရောပအလယ်ပိုင်း၏ နိုင်ငံတော်ဘာသာ . . . မှနုတ်ထွက်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်း . . . ၏[ခရစ်ယာန်]ဘာသာရေးသွန်သင်ချက် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို
ပြန်လက်ခံခဲ့ကြသည်။ ဩဇာညောင်းသော နောက်လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုမှာ ယန်းဟုစ်၏နောက်လိုက် ဟုစ်ဆိုက်စ်တို့ဖြစ်၏။ ချက်ခ်ပြည်သူအများစုသည် ၎င်းအဖွဲ့ဝင်များဖြစ်ကြသော်လည်း သူတို့တွင် စည်းလုံးမှုမရှိကြချေ။ တစ်ဖွဲ့မှာ လူမှုရေးပြဿနာများကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်နေစဉ် နောက်တစ်ဖွဲ့မှာ နိုင်ငံရေးကိစ္စများ အောင်မြင်ရန် [ခရစ်ယာန်]ဘာသာရေးကို ခုတုံးလုပ်ခဲ့၏။ ထိုညီအစ်ကိုများကို အနှစ်တစ်ထောင်အုပ်စုများသာမက ဒေသခံနှင့် တိုင်းတစ်ပါးကျမ်းပညာရှင်များကပါ ဩဇာလွှမ်းမိုးခဲ့ကြသည်။
ချက်ခ်ကျမ်းပညာရှင်နှင့် ပြုပြင်ရေးသမားဖြစ်သူ ပီတာ ခဲလ်ချီစ်ကီ (၁၃၉၀ ခန့်-၁၄၆၀ ခန့်) သည်ဝေါလ်ဒဲန်းဆီစ်တို့နှင့် ဟုစ်ဆိုက်စ်တို့၏ သွန်သင်ချက်များကို ကောင်းစွာသိရှိထားသည်။ သူသည် ဟုစ်ဆိုက်စ်အဖွဲ့၏ အကြမ်းဖက်မှုကို ငြင်းပယ်ပြီး ဝေါလ်ဒဲန်းဆီစ်အဖွဲ့၏ အလျှော့ပေးလိုက်လျောမှုကိုလည်း မကြိုက်ချေ။ စစ်ပွဲသည် ခရစ်ယာန်မဆန်ဟု သူရှုတ်ချပြောဆိုခဲ့သည်။ အဘယ်အကျိုးဆက် ဖြစ်ပေါ်ပါစေ၊ “ခရစ်တော်၏တရား” သည်ခရစ်ယာန်တစ်ဦးကို ထိန်းချုပ်သင့်သည်ဟု သူယူမှတ်ခဲ့သည်။ (ဂလာတိ ၆:၂; မဿဲ ၂၂:၃၇-၃၉) ၁၄၄၀ ပြည့်နှစ်၌ ခဲလ်ချီစ်ကီသည် ယုံကြည်ခြင်းကွန်ရက် စာအုပ်တွင် သူ၏သွန်သင်ချက်များကို ရေးသားဖော်ပြခဲ့၏။
ကျမ်းပညာရှင် ခဲလ်ချီစ်ကီ၏တစ်ခေတ်တည်းသားဖြစ်သူ ပရားဂ်မြို့မှလူငယ် ဂရက်ဂိုရီသည် ခဲလ်ချီစ်ကီ၏သွန်သင်ချက်များကို အလွန်နှစ်သက်သောကြောင့် ဟုစ်ဆိုက်စ်အဖွဲ့မှ နုတ်ထွက်ခဲ့၏။ ၁၄၅၈ ခုနှစ်တွင် ချက်ချီအာဒေသအသီးသီးမှ ထွက်ခွာရန် ဟုစ်ဆိုက်စ်အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းအချို့ကို ဂရက်ဂိုရီ တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤသူတို့သည် ဂရက်ဂိုရီနောက် လိုက်လာ၍ ခွန်ဗော့တ်ရွာတွင် [ခရစ်ယာန်]ဘာသာရေးရပ်ကွက်သစ်တစ်ခု စတည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ချက်ခ်နှင့် ဂျာမန်ဝေါလ်ဒဲန်းဆီစ်အုပ်စုများလည်း ရောက်လာ၍ သူတို့နှင့်အတူ ပူးပေါင်းနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။
အတိတ်ကို ထိုးထွင်းသိမြင်
၁၄၆၄ မှ ၁၄၆၇ ခုနှစ်အထိ တည်ထောင်ခါစရှိသေးသော်လည်း အရေအတွက်တိုးများလာသော ဤအုပ်စုသည် ခွန်ဗော့တ်ရွာတွင် အစည်းအဝေးများစွာ ကျင်းပပြီး ၎င်း[ခရစ်ယာန်]ဘာသာရေးအဖွဲ့သစ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အချို့ကို လက်ခံခဲ့ကြသည်။ ယခုထိတိုင်တည်ရှိသည့် အဲခ်တာ ယူနီတာတီစ် ဖရာထရွမ် (ညီအစ်ကိုများ၏စည်းလုံးမှုဆိုင်ရာလုပ်ဆောင်မှုများ) ဟုလူသိများသည့် စာအုပ်တွဲတွင် ထိုဆုံးဖြတ်ချက်အားလုံးကို သေချာစွာ မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ အဲခ်တာခေါ် ဤစာအုပ်များသည် အတိတ်အကြောင်းကို ထိုးထွင်းသိမြင်စေ၍ ညီအစ်ကိုများ၏ယုံကြည်ချက်များကို ကွင်းကွင်းကွက်ကွက်သိမြင်စေ၏။ ဤစာအုပ်များတွင် အပြန်အလှန်ပေးပို့စာများ၊ မိန့်ခွန်းမိတ္တူများနှင့် သူတို့ဆွေးနွေးထားသည့် အချက်အလက် အသေးစိတ်ပင်ပါရှိသည်။
ညီအစ်ကိုများ၏ယုံကြည်ချက်များအကြောင်း အဲခ်တာက ဤသို့ဖော်ပြသည်– “ကျွန်ုပ်တို့သည် သမ္မာကျမ်းစာကိုသာ ဖတ်ရှုမည်၊ ကျွန်ုပ်တို့အရှင်သခင်နှင့် တမန်တော်မြတ်များ၏ နမူနာအတိုင်း နှိမ့်ချမည်၊ စိတ်ရှည်မည်၊ ရန်သူများကိုချစ်မည်၊ သူတို့အပေါ် ကောင်းမှုပြုရုံမက ကောင်းစားပါစေကြောင်း ဆုမွန်ကောင်းတောင်းပေးမည်၊ ထိုသို့စီမံအုပ်ချုပ်သွားရန် သန္နိဋ္ဌာန်ချကြသည်။” အစပိုင်းတွင် ညီအစ်ကိုများသည် ဟောပြောခြင်းလုပ်ငန်းကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြကြောင်း ထိုစာအုပ်က ဖော်ပြသည်။ သူတို့သည် နှစ်ယောက်တစ်တွဲစီ ခရီးထွက်ခဲ့ကြပြီး အမျိုးသမီးများလည်း မိမိအရပ်ဒေသအတွင်း အောင်မြင်စွာ ခရစ်ယာန်သာသနာပြုခဲ့ကြသည်။ ထိုညီအစ်ကိုများသည် နိုင်ငံရေးရာထူးကိုမယူ၊ ကျမ်းကျိန်ခြင်းမပြု၊ စစ်မှုရေးရာတွင်မပါ၊ လက်နက်များလည်း မကိုင်ဆောင်ကြချေ။
စည်းလုံးခြင်းမှ ပြိုကွဲခြင်း
သို့သော် ဆယ်စုနှစ်အနည်းငယ်ကြာပြီးနောက် ညီအစ်ကိုများ၏စည်းလုံးမှုအဖွဲ့သည် ၎င်း၏အမည်နှင့် မကိုက်ညီတော့ချေ။ သူတို့၏ယုံကြည်ချက်များကို မည်သို့ကျင့်သုံးသင့်ကြောင်း အငြင်းပွားရာမှ စိတ်ဝမ်းကွဲပြားခဲ့သည်။ ၁၄၉၄ ခုနှစ်တွင် ညီအစ်ကိုများအဖွဲ့သည် အဓိကအုပ်စုနှင့် အုပ်စုငယ်ဟူ၍ အုပ်စုနှစ်စုကွဲသွား၏။ အဓိကအုပ်စုသည် ၎င်း၏မူလခံယူချက်များကို လျော့ပေါ့ခဲ့သော်လည်း အုပ်စုငယ်မှ ညီအစ်ကိုများသည် နိုင်ငံရေးနှင့် လောကရေးရာတွင်မပါဝင်ရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ခိုင်မာသင့်သည်ဟု ဟောပြောခဲ့ကြသည်။—“အဓိကအုပ်စုကော အသို့နည်း” လေးထောင့်ကွက်ကိုရှု။
ဥပမာ၊ အုပ်စုငယ်ဝင်တစ်ဦးက ဤသို့ရေးသားခဲ့သည်– “လမ်းနှစ်လမ်း ခွလျှောက်သူများသည် ဘုရားသခင်နှင့်အတူ အမြဲရှိလိမ့်မည်ဟု အာမ,မခံနိုင်ချေ၊ အကြောင်းမှာ သူတို့သည် ကိုယ်တော့်ထံ လက်အောက်ခံခဲ့ကြပြီး အသေးအမွှားကိစ္စများ၌သာ စိတ်ပါကိုယ်ရောက် ပေးဆက်ကြသည်၊ အဓိကကျသောကိစ္စများတွင်မူ သူတို့ကြိုက်နှစ်သက်ရာကိုသာ လုပ်ဆောင်ကြ၏။ . . . စိတ်သဘောခိုင်မြဲ၍ သိစိတ်ကောင်းရှိကြသည့် မိမိလက်ဝါးကပ်တိုင်ကိုထမ်း၍ ကျဉ်းမြောင်းသောလမ်း၌ နေ့စဉ် သခင်ခရစ်တော်နောက် လိုက်လျှောက်ကြသူတို့တွင် ကျွန်ုပ်တို့ပါဝင်လိုကြ၏။”
အုပ်စုငယ်ဝင်များသည် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ကို ဘုရားသခင်၏တက်ကြွလှုပ်ရှားသောစွမ်းအား၊ ကိုယ်တော်၏ “တန်ခိုး” အဖြစ် ယူမှတ်ခဲ့ကြသည်။ ယေရှု၏ရွေးနုတ်ဖိုးဟူသည် အပြစ်သားအာဒံဆုံးရှုံးခဲ့ရာကို ပြန်ရဖို့အတွက် စုံလင်သောလူသားယေရှုက မိမိအသက်ကို ပေးဆပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု သူတို့သဘောပေါက်ကြ၏။ သူတို့သည် ယေရှု၏မိခင် မာရိကို ကြည်ညိုကိုးကွယ်ခြင်း မပြုခဲ့ကြချေ။ အိမ်ထောင်သားမွေးမပြုပါဟု ကတိသစ္စာပြုစရာမလိုဘဲ ယုံကြည်သူအားလုံး ယဇ်ပုရောဟိတ်များဖြစ်ရမည်ဟူသော အယူကို သူတို့ ပြန်လက်ခံခဲ့ကြသည်။ လူအများရှေ့ဟောပြောကြရန် အသင်းတော်သားအားလုံးကို အားပေးပြီး နောင်တမယူသော အပြစ်သားများကို နှင်ထုတ်ခဲ့ကြသည်။ စစ်မှုရေးရာ၊ နိုင်ငံရေးရာတို့နှင့် သီးခြားနေရန် ကြပ်မတ်ခဲ့၏။ (“အုပ်စုငယ်၏ညီအစ်ကိုများ ယုံကြည်ခဲ့ရာ” လေးထောင့်ကွက်ကိုရှု။) အုပ်စုငယ်သည် အဲခ်တာ တွင်ပါရှိသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်များကို အတိအကျလိုက်လျှောက်နေကြရာ မိမိတို့သာ မူလညီအစ်ကိုများ၏စည်းလုံးမှုအဖွဲ့ကို ဆက်ခံသည်ဟု ယူမှတ်ကြသည်။
ပွင့်လင်းကာ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခံရ
အုပ်စုငယ်သည် အဓိကအုပ်စုအပါအဝင် တခြား[ခရစ်ယာန်]ဘာသာရေးအဖွဲ့များကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြစ်တင်ဝေဖန်ခဲ့သည်။ အဆိုပါဘာသာတရားများအကြောင်းကို သူတို့ ဤသို့ရေးသားခဲ့ကြသည်– “ကိုယ်တိုင်ယုံကြည်ခြင်းမရှိသေးသည့် ကလေးသူငယ်များကို နှစ်ခြင်းပေးရန် သင်တို့ သွန်သင်ပေးကြသည်၊ ပညာမဲ့သူအချို့၏လှုံ့ဆော်မှုအရ နို့စို့ကလေးကို နှစ်ခြင်းပေးဖို့ အလေးထားခဲ့သည့် ဒိုင်အိုနီစီယပ်စ်အမည်ရှိ ဘိရှော့စတင်ခဲ့သော လမ်းစဉ်ကို သင်တို့လိုက်လျှောက်ကြသည်။ . . . အထင်ကရဆရာကြီးများ၊ ပါရဂူများဖြစ်သည့် လူသာ၊ မဲလန်ခ်သွန်၊ ဘူးစီရပ်စ်၊ ကိုရ်ဗင်န်၊ ဂျိုင်စ်၊ ဘူလင်န်ဂါရ်၊ . . . အဓိကအုပ်စု အစရှိသူအားလုံး ထိုအတိုင်းပင် ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။”
အုပ်စုငယ် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခံရသည်မှာ အံ့အားသင့်စရာမဟုတ်ပေ။ ၁၅၂၄ ခုနှစ်တွင် ၎င်း၏ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သူ ယန် ခါလဲန်နက်ကို ရက်ရက်စက်စက်ရိုက်နှက်ပြီး မီးမြှိုက်ခဲ့ကြသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် အုပ်စုငယ်ဝင် သုံးဦးကိုလည်း သစ်တိုင်တင် မီးရှို့သတ်ခဲ့၏။ ဤအုပ်စုငယ်သည် သူတို့၏နောက်ဆုံးခေါင်းဆောင် ကွယ်လွန်သွားပြီးနောက် ၁၅၅၀ ပြည့်နှစ်ခန့်တွင် ပျောက်ကွယ်သွားပုံရ၏။ ၎င်းနောက် ထိုအုပ်စု၏အကြောင်းသည် သမိုင်းမှတ်တမ်းမှ ပျောက်ကွယ်သွားလေတော့သည်။
မည်သို့ဆိုစေ၊ အုပ်စုငယ်ဝင် ယုံကြည်သူတို့သည် အလယ်ခေတ်ဥရောပ၏ [ခရစ်ယာန်]ဘာသာရေးလောကတွင် မှတ်တိုင်ထူခဲ့သည်။ မှန်ပါသည်၊ အုပ်စုငယ်၏လက်ထက်တွင် ‘စစ်မှန်သောအသိပညာ’ မကြွယ်ဝသေးသောကြောင့် အတန်ကြာတည်ရှိခဲ့သည့် ဝိညာဉ်ရေးအမှောင်ထုကို မဖြိုခွင်းနိုင်ခဲ့ကြချေ။ (ဒံယေလ ၁၂:၄) မည်သို့ပင်ဆိုစေ၊ အတိုက်အခံကြားမှ ကျဉ်းမြောင်းသောလမ်းကို ရှာဖွေ၍ ထိုလမ်းပေါ်လျှောက်လိုသည့် သူတို့၏ပြင်းပြသောစိတ်ဆန္ဒသည် မျက်မှောက်ခေတ် ခရစ်ယာန်များ သတိပြုမှတ်သားထိုက်ဖွယ်ပင်ဖြစ်၏။
[စာမျက်နှာ ၁၃ ပါ အကျဉ်းဖော်ပြချက်]
၁၅၀၀ မှ ၁၅၁၀ ပြည့်နှစ်အထိ ထုတ်ဝေခဲ့သော ဘိုဟီးမီးယား (ချက်ခ်) စာအုပ် ၆၀ တွင် ငါးဆယ်သည် ညီအစ်ကိုများ၏စည်းလုံးမှုအဖွဲ့ဝင်များ ထုတ်ဝေခဲ့သည့် စာအုပ်များဖြစ်သည်ဟုဆို၏
[စာမျက်နှာ ၁၁ ပါ လေးထောင့်ကွက်]
အဓိကအုပ်စုကော အသို့နည်း
အဓိကအုပ်စုသည် မည်သို့ဖြစ်သွားသနည်း။ အုပ်စုငယ်သည် ဇာတ်ခုံပေါ်မှ ပျောက်ကွယ်သွားပြီးနောက် အဓိကအုပ်စုသည် ညီအစ်ကိုများ၏စည်းလုံးမှုအဖွဲ့အဖြစ် လူသိများနေသေးသည့် [ခရစ်ယာန်]ဘာသာရေးလှုပ်ရှားမှုတစ်ခုအဖြစ် ဆက်တည်ရှိခဲ့သည်။ အတန်ကြာသော် ဤအုပ်စုသည် မူလက လက်ခံထားသည့် ခံယူချက်များကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲခဲ့၏။ ၁၆ ရာစုနှစ်အကုန်ပိုင်းတွင် ညီအစ်ကိုများ၏စည်းလုံးမှုအဖွဲ့သည် အခြေခံအားဖြင့် လူသာရင်ဖြစ်သည့် ချက်ခ် ယူထရာကွီစ်တို့နှင့် ပူးပေါင်းလိုက်သည်။a သို့ သော် ညီအစ်ကိုများသည် သမ္မာကျမ်းစာနှင့် တခြား[ခရစ်ယာန်]ဘာသာရေးစာအုပ်များကို ဘာသာပြန်ဆို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်းတွင် အလုပ်များလျက်ရှိသည်။ စိတ်ဝင်စားစရာမှာ ဘုရားသခင့်နာမတော်အဖြစ် လူသိများသော ဟေဗြဲအက္ခရာလေးလုံးဖြစ်သည့် တက်တြာဂရမ်မီတန်ကို သူတို့၏အစောပိုင်းစာစောင်များ၏ အတွင်းမျက်နှာဖုံး စာမျက်နှာများတွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြထား၏။
၁၆၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် ချက်ခ်နိုင်ငံသည် . . . ချာ့ချ်လက်အောက် ပြန်ရောက်လာ၏။ ထို့ကြောင့် အဓိကအုပ်စုမှ ညီအစ်ကိုများသည် ချက်ခ်နိုင်ငံကထွက်ခွာသွားပြီး တိုင်းတစ်ပါးရပ်ခြားတွင် ဆက်လှုပ်ရှားခဲ့ကြ၏။ ထိုနိုင်ငံများတွင် အဆိုပါအုပ်စုကို မိုရေဗီယန်ချာ့ချ် (မိုရေဗီယာသည် ချက်ခ်ဒေသတစ်ခုဖြစ်၏) ဟုနောက်ပိုင်း အမည်တွင်လာပြီး ယခုတိုင် တည်ရှိနေဆဲရှိ၏။
[အောက်ခြေမှတ်ချက်]
a “နှစ်တွဲစီ ” ဟုအဓိပ္ပာယ်ရသော လက်တင်စကားယူထရာကွီမှ ဆင်းသက်သည်။ ပွဲတော်အတွင်း လူဝတ်ကြောင်များကို ဝိုင်မတိုက်သည့် ချာ့ချ်ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးများနှင့်မတူဘဲ ယူထရာကွီစ် (ဟုစ်ဆိုက်စ်အုပ်စုကွဲများ) သည်မုန့် နှင့်ဝိုင် ဝေငှပေးခဲ့သည်။
[စာမျက်နှာ ၁၂ ပါ လေးထောင့်ကွက်]
အုပ်စုငယ်မှ ညီအစ်ကိုများ ယုံကြည်ခဲ့ရာ
၁၅ ရာစု နှင့် ၁၆ ရာစု နှစ် အဲခ်တာ အူနစ်တာစ် ဖရာထရွမ် စာအုပ်မှ အောက်ပါကိုးကားချက်များသည် အုပ်စုငယ်၏ ယုံကြည်ချက်အချို့ ဖြစ်၏။ အုပ်စုငယ်ခေါင်းဆောင်များသည် အဓိကအုပ်စုကို အထူးရည်စူး၍ ရေးသား၏။
သုံးပါးပေါင်းတစ်ဆူ– “အကယ်၍ သင်သည် သမ္မာကျမ်းစာတစ်အုပ်လုံးကို လှန်လှောကြည့်လျှင် ဘုရားသခင်အား လူတို့တွေးမြင်သကဲ့သို့ အမည်နာမများဖြင့် ပုဂ္ဂိုလ်သုံးဦး သုံးပါးပေါင်းတစ်ဆူအဖြစ် ခွဲခြားဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရမည်မဟုတ်ပေ။”
သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်– “သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ဟူသည် ဘုရားသခင်၏လက်ညှိုးတော်ဖြစ်ပြီး ဘုရားသခင်ထံမှ ဆုကျေးဇူးဖြစ်သည်၊ သို့ မဟုတ် နှစ်သိမ့်ပေးသူ၊ သို့ မဟုတ် ဘုရားသခင်၏တန်ခိုးဖြစ်၏၊ ခရစ်တော်၏ကောင်းမြတ်ခြင်းများအပေါ် အခြေခံ၍ ယုံကြည်သူများအား ယင်းကို ခမည်းတော် ပေးသနားတော်မူသည်။ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ကို ဘုရားသခင်တစ်ပါး၊ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ပါးအဖြစ် ခေါ်အပ်သည်ဟု သမ္မာကျမ်းစာတွင် ကျွန်ုပ်တို့ မတွေ့ရချေ; တမန်တော်များကလည်း ထိုသို့မသွန်သင်ပေးခဲ့ပါ။”
ယဇ်ပုရောဟိတ်– “လူတို့ က သင်တို့ ကို “ယဇ်ပုရောဟိတ် ” ဟုမဟုတ်မမှန် အမည်တပ်ခေါ်ကြသည်; အကယ်၍ သင်သည် ဆံချခြင်း၊ ဆီလိမ်းခြင်းတို့ကိုမပြုတော့လျှင် သာမန်လူဝတ်ကြောင်ထက် ဘာမျှသာမည်မဟုတ်ချေ။ စိန့်ပီတာက သင်တို့ သည် ဝိညာဉ်ရေးယဇ်များပူဇော်ရသည့် သန့်ရှင်းသော ယဇ်ပုရောဟိတ်များဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ ခရစ်ယာန်အားလုံး ယဇ်ပုရောဟိတ်များဖြစ်ကြရန် တောင်းဆိုထားသည်။ (၁ ပေတရု ၂)”
နှစ်ခြင်း– “သခင်ခရစ်တော်က တမန်တော်များအား ကမ္ဘာအရပ်ရပ်သို့သွား၍ ယုံကြည်မည့်သူ သတ္တဝါအပေါင်းကို သတင်းကောင်းဟောပြောရန် မိန့်ဆိုခဲ့သည်။ (မာကုကျမ်းအခန်းကြီး ၁၆) ထိုသို့ပြု၍ နှစ်ခြင်းခံပြီးနောက်မှသာ သူတို့ကယ်တင်ခြင်းရရှိလိမ့်မည်။ သို့တိုင် ကိုယ်တိုင်ယုံကြည်ခြင်းမရှိသည့် ကလေးသူငယ်များကို နှစ်ခြင်းပေးရန် သင်တို့သွန်သင်ပေးကြ၏။”
ကြားနေခြင်း– “စစ်ထဲဝင်၍ လူသတ်ခြင်း သို့မဟုတ် လက်နက်များသယ်ဆောင်သွားသည့် လမ်းများပေါ် လျှောက်ခြင်းတို့ကို သင်တို့ ၏အစောပိုင်းညီအစ်ကိုများက အပြစ်ရှိ၍ မစင်ကြယ်ဟု ရှုမြင်ခဲ့ရာကို သင်တို့က ကောင်းသည်ဟု ယူမှတ်ကြ၏။ . . . ကိုယ်တော်သည် လေး၊ ဒိုင်းလွှား၊ ဓားနှင့် စစ်မှုတို့ကို ချိုးဖြတ်ဖျက်ဆီးမည်ဟူသော ပရောဖက်ပြုချက်စကားများကို တခြားသွန်သင်သူများနှင့်အတူ သင်တို့သည် လက်ဝဲမျက်စိဖြင့်သာ တွေ့ မြင်ကြ၏ဟု ကျွန်ုပ်တို့ သဘောရကြသည်။ (ဆာလံ ၇၅) နောက်တစ်နေရာတွင်လည်း—ငါ၏သန့်ရှင်းသောတောင်တစ်ပြင်လုံး၌ အချင်းချင်းညှဉ်းဆဲခြင်း၊ ဖျက်ဆီးခြင်းကိုမပြုရကြ။ အကြောင်းမူကား သခင်၏ကမ္ဘာမြေသည် ဘုရားသခင့်အသိပညာနှင့်ပြည့်စုံလိမ့်မည် အစရှိသည်တို့ဖြစ်သည်။ (ဟေရှာယကျမ်း အခန်းကြီး ၁၁)။”
ဟောပြောခြင်း– “အစပိုင်းတွင် ဘိရှော့တစ်ဦးအပါအဝင် ခရစ်ယာန်ဓမ္မဆရာအားလုံးတို့ထက် အမျိုးသမီးများသည် လူများစွာကို နောင်တရစေနိုင်ခဲ့ကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ကောင်းစွာသိရှိကြသည်။ ယခုအခါ ခရစ်ယာန်ဓမ္မဆရာများသည် သူတို့၏ဆိုင်ရာဒေသများနှင့် သတ်မှတ်ပေးထားရာ နေအိမ်များတွင် အခြေချနေထိုင်လျက်ရှိကြ၏။ တကယ်ကိုမှားလိုက်လေခြင်း! ကမ္ဘာတစ်ဝန်းသို့သွားကြပါ။ သတ္တဝါအပေါင်းကို . . . ဟောပြောကြပါ။”
[စာမျက်နှာ ၁၀ ပါ မြေပုံ]
(ကားချက်အပြည့်အစုံကို စာစောင်တွင်ကြည့်ပါ)
ဂျာမနီ
ပိုလန်
ချက်ခ်သမ္မတနိုင်ငံ
ဘိုဟီးမီးယား
အဲလ်ဘာမြစ်
ပရားဂ်
ဗစ်တာဗာမြစ်
ခလာတာဗီး
ခဲလ်ချီစ်
ခွန်ဗော့တ်
ဗေလက်မော့
မိုရေဗီယာ
ဒင်းညုမြစ်
[စာမျက်နှာ ၁၀၊ ၁၁ ပါ ရုပ်ပုံ]
လက်ဝဲ– ပီတာ ခဲလ်ချီစ်ကီ; အောက်– “ယုံကြည်ခြင်းကွန်ရက်” မှစာမျက်နှာ
[စာမျက်နှာ ၁၁ ပါ ရုပ်ပုံ]
ပရားဂ်မြို့မှဂရက်ဂိုရီ
[Picture Credit Line on page 13]
All images: S laskavým svolením knihovny Národního muzea v Praze, C̆esko