NʼOCHUFWENYAJ 14
Hawʼet lheley iwoyek lekhajyaj ihi
1. ¿Ha is alhoho che hinʼu wet atsinha iwek che tawhayeyhihentʼa malhyej toj ley yome?
HEOWA toj yenlhi pʼante toj wichi iwoyek tawhayeyhen. Biblia yome toj yenlhi pʼante atsinha toj ichun wet ichaje hinʼu. Adán matche pʼante toj lekajyaj ihi, hop toj tamenej toj yopʼantek: «Täja häp tä olhip tʼat, tsi tälho otʼisan wet tälho olhiley» (Génesis 2:22, 23). Toj malhyejtso Heowa hipʼajtej pʼante Adán hop Eva. Ifwalasna Dios tʼuhlak hinʼu wet atsinha tawhayeyhen malhyej toj ley yome, ihoye tʼat registro wet nechʼe toj iwoyek iwek, hop toj Heowa ihumhinhitʼa toj iwek, mat tawhayeyhen malhyej toj ley yome.
2. ¿Atsi mʼak toj Heowa tʼuhla che iyej wichi toj lewʼet lheley ihi?
2 Heowa tʼuhlak wichi toj tawhayeyhen, malhyej toj ley yome is che lekajyaj ihi. Lhafwitajayaj ihi toj nawʼen toj wujpe wichi ihichetʼa lewhay che lewʼet lheley lekajyaj ihi. Mat Biblia wujpe mʼayhay toj matchehen toj ihi wet nʼofwonyajay toj iwoyek tachʼote weihalhapej lhamel lewʼet lheley hopkhilak is lhamehen wet lekajyaj ihi (Lucas 11:28).
MʼAK TOJ DIOS TATAYE CHE HINʼU TOJ LECHʼEFWA IHI ITIYEJ LECHʼEFWA
3, 4. a) ¿Atsi mʼayhay toj tʼuhawetej toj hinʼu is che itiyej lechʼefwa? b) ¿Atsi mʼak toj tamenej toj matche toj laha ihi toj hinʼu wet atsinha toj lechʼefwa ihi itayhat lhamejen letes?
3 Dios Lhomtes yome toj hinʼu toj is, is che itiyej lehumnhayaj lechʼefwa wet yenhitʼa wʼet mʼayeka (yahyen Efesios 5:25-29). Hinʼu toj lechʼefwa ihi is che nilhok lewhay hope elh toj inʼaltej lehumnhayaj hop lechʼefwa. Hate is che tʼuye wet isitʼa che itiyej lhomtes toj ayteschehen wok ipajlhi.
4 ¿Atsi mʼak toj is che iwoye hinʼu lewhay che lechʼefwa isitʼa alhoho mʼak toj iwoye? Biblia ifwenho hinʼul toj lechʼefwas ihi toj yok: «Humin [tujlhache toj lehumin, TNM] hachʼefwas, wet yej afwitsaje» (Colosenses 3:19). Amel toj ahinʼul is che amel ahusekchʼoye toj hate lewoyepej mʼak toj niʼisa alhoho. Che amel letʼuhlak Dios itayhat amejen ates, is che letayhat amel achʼefwas letes (Mateo 6:12, 14, 15). Che hinʼu wet lechʼefwa ikalhi toj itayhat lhamejen letes, athahitʼala che lhamel lekajyaj ihi.
5. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj hinʼu is che iwujyen lechʼefwa?
5 Heowa tataye che hinʼu toj lechʼefwa ihi iwujyen lechʼefwa. Hinʼu iwatlak ihanej mʼak toj is che iwoye hopkhilak tachʼote lechʼefwa. Hiwʼenho lechʼefwa lhak wet lekay. Is che tʼukwe lenʼayij toj tʼamajej toj tahuyej lechʼefwa wet ihanej mʼak toj ihi lehusek. Tajtso matche toj laha ihi. Che lham tʼamajiyejtʼa lechʼefwa, iwoyek Heowa tachʼahuhiyetʼa tʼalhyajay (1 Pedro 3:7). Heowa iwawlhatcha nilhokej wichi toj ihumin lham, hop toj matche toj laha ihi, wet letichunhayajitʼa che hinʼul matche toj lahal ihi toj inuʼpe atsinhay.
6. ¿Atsi toj hope nʼolhometna «weihalha», toj yomeje hinʼu wet atsinha toj iwek malhyej toj ley yome?
6 Jesús ikalelhat pʼante toj hinʼu wet atsinha toj tawhayeyhen «nemhit häpe chik täkwfwas mat nechʼe weihalha» (Mateo 19:6). Hinʼu wet atsinha toj iwek tʼifwti lhamejen, wet imahiyejtʼa elh toj kahopeya lechʼefwa (Proverbios 5:15-21; Hebreos 13:4). Wet mʼayhay toj yiwtejla nʼowanyajay, hinʼu wet atsinha toj lhalechʼefwas is che yen lelhakliya mʼak toj iyej elh weihalhapej, isitʼa che tajlhamet lham toj itichunlhi lhamej (1 Corintios 7:3-5). Hinʼu is che lehusekchʼoye toj «ihichetʼa elh chik häpe chik yʼulhan lham tʼisan, mat ichunhan wet tʼuye». Toj malhyejtso hinʼu toj lechʼefwa ihi is che ihumin lechʼefwa wet inʼaltej tajtso. Mʼak toj matche toj atsinha tʼuhlak lechʼefwa inʼalit, hope toj humnhatsaj wet pʼaltsentshaj (Efesios 5:29).
MʼAK TOJ DIOS TATAYE CHE ATSINHA TOJ LECHʼEFWA IHI ITIYEJ LECHʼEFWA
7. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj nilhokej wichi toj lewʼet lheley ihi iwatla elh toj lhetekej lhamel?
7 Nilhokej wichi toj lewʼet lheley ihi, iwatla nʼoelh che inuhyenkwe lenʼayij, toj hope lhetek, hopkhilak weihalhapej lhamel iwoye lechumet. Dios Lhomtes yome malhyej toj ihi 1 Corintios 11:3: «Hinʼo lhetek häp Cristo, wet atsinha lhetek häp hinʼo, wet Cristo lhetek häp Dios».
8. ¿Atsi mʼak toj iwoyek atsinha toj lechʼefwa ihi iwoye hopkhilak inʼaltej lechʼefwa toj matche toj yenhitʼa wʼet mʼayeka?
8 Nahanej toj nilhokej hinʼul toj lechʼefwas ihi iche toj isitʼa alhoho mʼak toj iwoye. Mat che atsinha toj lechʼefwa lhaitatche mʼayhay toj hinʼu ikalelhatcha toj iwohiyela wet ikalhi toj tachʼote, nilhokej lewʼet lheley isej (1 Pedro 3:1-6). Biblia yok: «Atsinha is chik tek yen wʼet mʼayeka lechʼefwa» (Efesios 5:33). Mat, ¿atsi mʼak toj is che iwoye atsinha che lechʼefwa tʼekhahiyetʼa mʼak toj lham tʼekhaye? Tej toj malhyejtso, isitʼa che yen wʼet mʼayeka hinʼu. Dios Lhomtes hate yok: «Amel tä atsinhay tä hachʼefwas ihi, en awuhuya hachʼefwas, häpkhilek elh che nitʼekhayaye Lhawuk lhämet, ileyej lakachuhanyaj. Tsi tej che newache ämet che lefwenho hachʼefwa, mat isila amej tä hiwʼen mʼak tä is tä lewoye lhäyʼe tä kaʼena wʼet mʼayeka» (1 Pedro 3:1, 2). Che atsinha toj lechʼefwa ihi iwoye mʼayhay toj matchehen toj ihi Biblia, hinʼu toj lechʼefwa nʼalej toj ihanhiyeja toj, mʼak toj atsinha tʼekhaye matche toj laha ihi wet yenhitʼala wʼet mʼayeka.
9. a) ¿Atsi mʼak toj is che atsinha iwoye che letichunhayaj malhnhiyejtʼa iwoye lechʼefwa letichunhayaj? b) ¿Atsi nʼofwonyajay toj atsinha toj lechʼefwa ihi iwoyek hiwʼen toj ihi Tito 2:4, 5?
9 ¿Atsi mʼak toj is che atsinha toj lechʼefwa ihi iwoye che letichunhayaj hatehitʼa iwoye lechʼefwa letichunhayaj? Iwoyek ifwenho hinʼu mʼak toj itichunejlhi, mat is che tʼamajej lhomtes toj ichumyenlhi. Malhyej toja, Sara ifwenho pʼante Abrahán mʼak toj lham ihuminhitʼa. Mat Heowa tahuyej pʼante Abrahán toj yok: «Woye tʼat mʼak tä Sara neʼtek lewoye» (Génesis 21:9-12). Atsinha toj lechʼefwa ihi is che lhaithatche mʼayhay toj lechʼefwa ikalelhat toj iwohiyela, che mʼayhaytso tatayhitʼahla mʼak toj Biblia yome (Apóstoles Lhenhay 5:29; Efesios 5:24). Wet elh mʼak, atsinha toj is, is che tʼuye lewʼet lheley (yahyen Tito 2:4, 5). Atsinhana che lechʼefwa wet leles hiwʼen nilhokej mʼayhay toj iwoyeje lhamel, tʼaytshihla toj nʼotiyej nʼohumnhayaj wet hate toj nʼoyenhitʼa wʼet mʼayeka (Proverbios 31:10, 28).
¿Atsi mʼak toj tamenej toj Sara hope atsinha toj is toj atsinhay toj lechʼefwa ihi iwoyek iten?
10. ¿Atsi mʼak toj Biblia yomeje, toj wichi toj tawhayeyhen lhaiwomwetha wet divorcio?
10 Iche wichi toj tawhayeyhen malhyej toj ley yome, toj ikelit toj lhaiwomwetha wok yenlhi divorcio (yenlhi papel wet ilesayen lhomet toj yome toj iwom lechʼefwa). Mat Biblia yome toj yok: «Atsinha, yej leyej hachʼefwa. [...] Wet häp hinʼo hätet iwoye, oyok, yej wom hachʼefwa» (1 Corintios 7:10, 11). Tej toj matche, iche mʼayhay toj lhayʼe lhip toj niʼisa toj iwoyek ihi wichi toj tawhayeyhen toj tamenej toj iwoyek lhaiwomwetha, mat tajtso hope mʼak toj matche toj laha ihi che itetshan mʼak toj ikalelhtila che iwoye.a Wet, ¿atsi mʼak toj Biblia yomeje divorcio? Dios lhomtes yome toj, tajlhamet che hinʼu wok atsinha toj lechʼefwa ihi imayej elh toj kahopeya lechʼefwa toj iwo lakainʼoyaja, hop toj iwoyek nechʼe toj nʼoyenlhi divorcio (Mateo 19:9).
MʼAK TOJ DIOS TATAYE CHE NʼOJCHA WET NʼOKO IWOYE
Jesús hope nʼoelh toj is, toj nilhokej wichi toj lewʼet lheley ihi iwoyek iten.
11. ¿Atsi mʼak toj matche toj naʼtshas iwatla, inuʼpe mʼak elh at che hope?
11 Nʼojcha wet nʼoko is che nilhok lewhay toj lhaikhajyenej toj lhahipʼajtej leles, hop toj lhamel iwatla tajtso. Mʼak toj matche toj inuʼpe mʼak elh at che hope, hope toj naʼtshas iwatla che lajcha wet lako ichufwenejen mʼayhay toj talhejla Heowa (Deuteronomio 6:4-9).
12. ¿Atsi mʼak toj is che iwoye nʼojchalis wet nʼokolis hopkhilak tʼuye leles?
12 Tʼaytshipej toj iche mʼayhay toj niʼisa toj ihi honhatna toj lewuk Satanás. Iche wichi toj tʼuhlak iwo lewitʼaya hop naʼtshas. Lhamel iwoyek lewitʼay talhe toj nʼoelh toj talakw itiyej mʼak toj nitʼuhawetayej toj talhejla nʼowanyajay. Nʼalej toj iche iyhaj nʼojchalis wet nʼokolis toj athaho che ifwenho mʼayhayna hop leles. Mat lhamel is che pajche ifwenho leles mʼayhay toj wichitso iwoyek iwoyeje wet ichufwenej toj tʼu lhamehen. Amel toj ahopehen nʼojchalis wet nʼokolis, is che letʼuye ales (1 Pedro 5:8).b
13. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj nʼojcha wet nʼoko is che ichufwenhen leles?
13 Nʼojchalis wet nʼokolis lechumet toj is che ichufwenejen leles toj yam isen lakeyis. ¿Atsi mʼak toj iwoyek lewoye hopkhilak lekalhi tajtso? Tej toj naʼtshas iwatlak nʼofwonwetha, hanhiyejtʼa toj is che nʼoyam aytajche wok tʼun nʼofwonyaj toj nʼotiyej (Jeremías 30:11). Toj malhyejtso isitʼa che letiyej letes che am awakw ihi. Lehumnhichetʼala che letiyej amtes toj «hätet iwoyek [nʼoelh] itshänej elh tsonhat» wet lelatshek ihi (Proverbios 12:18). Chʼote ales hopkhilak lhamel ihanej atsi mʼak toj tamenej toj is che hopehen naʼtshas toj iwoye mʼak toj nʼofwenho (Efesios 6:4; Hebreos 12:9-11; tetshan Nʼosilot 30).
MʼAK TOJ DIOS TATAYE CHE NAʼTSHAS IWOYE
14, 15. ¿Atsi mʼak toj tamenej toj naʼtshas is che tachʼahuye lajcha wet lako?
14 Jesús nilhok lewhay toj tachʼahuye pʼante lajcha wet lako, tej toj ichepej toj athaho toj iwoye (Lucas 22:42; Juan 8:28, 29). Heowa tataye che naʼtshas tachʼahuye lajcha wet lako (Efesios 6:1-3).
15 Toj ahope hanʼafwaj, nʼalej toj atha amho toj letachʼahuye ajcha wet ako. Mat tichunla: che ahope elh toj tachʼahuye lhamel, Heowa, ajcha wet ako matche toj lekajyaj ihi (Proverbios 1:8; 6:20; 23:22-25).c
¿Atsi mʼak toj tachʼotiyela mamses wet lhutshay hopkhilak tʼifwtiyej Dios lewhay che nʼonityenej toj iwoye mʼayhay toj niʼisa?
16. a) ¿Atsi mʼak toj Satanás ichumyenlhi hopkhilak mamses wet lhutshay, iwoye mʼayhay toj isihentʼa? b) ¿Atsi mʼak toj tamenej toj matche toj laha ihi che akalayʼis hopehen wichi toj ihumin Heowa?
16 Satanás iwoyek ichumyenlhi akalayʼis wet iyhaj mamses wet lhutshay hopkhilak inityen amej toj lewoye mʼak toj niʼisa. Lham matche toj ihanej toj atha che letumlahla mʼayhaytso toj nʼoʼti amej. Natetshan mʼak toj iyej pʼante Dina, toj hope pʼante Jacob lhase. Dina hiwʼen pʼante lakayʼefwas toj ihuminhitʼa pʼante Heowa, tajtso tamenej pʼante toj wuj lewitʼay toj iyej lham wet lewʼet lheley (Génesis 34:1, 2). Che lewʼen akalayʼis toj ihuminhitʼa Heowa, iwoyek inityen amej toj lewoye mʼayhay toj Lham ihuminhitʼa. Tajtso iwoyek tamenej toj am, hawʼet lheley wet Heowa lefwitajayaj ihi (Proverbios 17:21, 25). Toj malhyejtso, matche toj laha ihi che akalayʼis wok akayʼefwas, hopehen wichi toj ihumin Heowa (1 Corintios 15:33).
IWOYEK HAWʼET LHELEY LEKAJYAJ IHI
17. ¿Atsi lechumet toj hiwʼen nʼoelh weihalhapej toj ihi lewʼet lheley?
17 Wichi toj lewʼet lheley ihi, che weihalhapej lhamel iwoye nʼofwonyajay toj talhe Dios, lhaitontehla wujpe nʼowitʼayhayajay. Hop toj tamenej toj, che am ahope hinʼu toj lechʼefwa ihi, humin hachʼefwa wet nʼaltej toj lehumin. Che ahope atsinha toj lechʼefwa ihi, yej lhen wʼet mʼayeka hachʼefwa, aletatche mʼayhay toj lham ikalelhat toj tʼuhlak iwoye wet woye mʼak toj iwoye atsinha toj lechʼefwa ihi lakeyis toj Proverbios 31:10-31 inʼalit. Che ales ihi, chufwenejen toj ihumin Dios (Proverbios 22:6). Che ahope hinʼu toj lechʼefwa ihi wet leles ihi, is che ahope elh toj matche toj is toj lhetekej lewʼet lheley (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8). Wet amel toj ahopehen naʼtshas, chʼahuyaye ajcha wet ako (Colosenses 3:20). Is che natichunla toj wichi toj lewʼet lheley ihi, weihalhapej iche toj iwoye mʼak toj niʼisa alhoho. Toj malhyejtso is che nahopehen wichi toj lhayen wʼet mʼayhaya wet natʼalhchʼoye che nʼotayhat lhates. Malhyej toj natetshanne, Biblia yome mʼak toj iwoyek inuhyenkwe lenʼayij weihalhapej nʼoelh toj ihi lewʼet lheley.
a Che letʼuhlak tʼaytshi toj lehanej, tetshan toj ihi páginas 219 pajtha 221 toj ihi libro “Manténganse en el amor de Dios”, toj wichi toj yen lhometa Heowa yenlhi.
b Lewʼenla iyhaj mʼayhay toj yome mʼak toj iwoyek lewoye hopkhilak letʼuye ales toj ihi libro Aprendamos del Gran Maestro, capítulo 32, toj wichi toj yen lhomteta Heowa yenlhi.
c Hanʼafwaj isitʼa che tachʼahuye lajcha wet lako che lhamel tʼalheje che iwoye mʼak toj tatayhla mʼayhay toj Biblia lechufwenyajay (Apóstoles Lhenhay 5:29).