Diciembre

Se taman tein Jesús okachi kinextia uan tein techyololinia yejua maj ueli kiajsikamati ouijkayomej tein tikpanouaj akin titajtakouanij. Keman moajsia nikan taltikpak, yolpakik iniuan akin yolpakiaj uan chokak iniuan akin chokayaj (Rom. 12:15). Kemej neskayot, keman 70 imomachtijkauan semi yolpakiaj porin kuali kinselijkaj keman tanojnotsatoj, Jesús no “moyolpaktij” (Luc. 10:17-21). Sayoj ke, keman kiitak keniuj akin kitasojtayaj Lázaro tayokoxtoyaj porin momikilij, Jesús no “yoltajyouiaya uan moyoltayokoltiaya” (Juan 11:33). Maski Jesús amo kipiaya tajtakol, semi kiniknelij akin katkaj tajtakouanij. ¿Keyej ijkon kichiuak? Porin ‘okachi kintasojtaya taltikpakneminij’ (Prov. 8:31). Nejon kiolinij maj kuali kiixmati tein kinemiliayaj. Tatitanil Juan kimelaua: “Kuali kinyolojixmatia ya nochi in tagayot” (Juan 2:25). w19.03 20 § 1, 2

Satanás kikuilij Job nochi tein kipiaya uan kichiuak maj amo kuali ika tajtokan. Uan no, kinmiktilij majtakti ikoneuan akin semi kintasojtaya. Satepan, kichiuak maj kipiani se ueyi kokolis tein peuaya imetstampa uan tamia itech itsontekon. Kemej inamik Job semi moyolkokojtoya kiluij maj mosenkauani, maj kiuijuikaltiani Dios uan maj mikini. Job kinejnekia momikilis, sayoj ke amo keman kikauak Dios. Ompa, Satanás kiyejyekoj ika okse taman. Eyi itasojikniuan Job akin kikalpanotoj miak tonalmej amo kiyolseuijkej, ta kiajuakej uan kijijtojkej. Kiluijkej ke Dios kitajyouiltijtoya uan ke amo kiitaya ox iyolo ajsitoya iuan oso amo. Hasta kiluijkej ke amo yolkuali katka uan ke kinamikia nochi tein kipanotoya (Job 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6). w19.02 4 § 7, 8

Kemansa kuali maj se kimouili seki taman. Kemej neskayot, kuali maj se moui se kichiuas teisa tein Jiova amo kiyolpaktia. Komo Adán uan Eva kimoujkatokanij Jiova amo kiixnamikiskiaj. Sayoj ke keman kiixnamikkej “ixtajtapoujkej”, tein kijtosneki ke kiajsikamatkej ke mochiujkaj tajtakouanij uan ke kinpanoltiliskiaj ininkoneuan tajtakol uan mikilis. Kemej amo kichiujkaj tein Dios kinnauatij, mopinaujmatkej porin moitakej xijxipetstikej uan motakentijkej (Gén. 3:7, 21). Kuali maj timouikan tikchiuaskej tein amo kiyolpaktis Jiova. Tein amo moneki tikmouiliskej yejua mikilis. ¿Keyej? Porin Dios kichiuak tein techpaleuis maj tinemikan nochipaya. Komo titajtakolchiuaj sayoj ke timoyolnonotsaj uan titakuaujtamatij itech inemilis Jesús tein kitemakak, Jiova techtapojpoluis. Keman timotemaktiaj iuan Jiova uan timoauiaj tiknextiaj ke titakuaujtamatij iuan Jesús (1 Ped. 3:21). w19.03 5, 6 § 12, 13

Israelitas monekia kitasojkamatiliskej Jiova miak taman. Yejuatsin kititanik majtakti chauismej ompa Egipto tein ika kinmakixtij israelitas. Uan satepan, kinmakixtij keman kinixpoloj tateuianij egipcios ompa ueyi at Chichiltik. Kemej motasojkamatiaj iuan Dios mokuikatijkej iixpan. Sayoj ke, amo nochipa ijkon kichiujkej. Keman oksepa kiixnamikkej ouijkayomej, kielkaujkej nochi tein Dios ininka kichiujka uan amo motasojkamatkej (Sal. 106:7). Biblia kijtoua ke “nochin ikoneuan Israel tein katkaj tel miakej, peuak kinijijtouaj Moisés uan Aarón” uan tein melauj kijijtojtoyaj Jiova (Éx. 16:2, 8). Yejuatsin semi kiyolkokoj nejon, yejua ika kijtoj ke nochin yejuan mikiskiaj ompa taluakyan uan sayoj Josué uan Caleb amo mikiskiaj (Núm. 14:22-24). w19.02 17 § 12, 13

Jesús amo kitemoj maj kiitanij kemej se ueyichiujkej porin amo tajtanik maj mochiua miak taman keman moelnamiki imikilis. Okachi kuali, kiniluij imomachtijkauan maj kielnamikinij xijxiujtika ika se nechikol kampa amo mochiua nion mokui miak taman (Juan 13:15; 1 Cor. 11:23-25). Ijkon senkis kinextij ke amo moueyinekia. Semi techyolpaktia maj yolyemanilis poui itech ikualneskayouan toTekiuaj akin moajsi iluikak (Filip. 2:5-8, TNM). ¿Keniuj uelis tiyeskij tiyolyemankej kemej Jesús? Komo tiktemouaj tikchiuaskej tein kinpaleuis oksekin uan amo tiktayekanaltiskej tein tejuan techpaleuis (Filip. 2:3, 4). Maj itech titanemilikan tein kichiuak youak achto ke kimiktiskiaj. Maski kimatia ke kiteltajyouiltiskiaj, okachi kitekipachoj tayokol tein kimachiliskiaj itatitaniluan. Yejua ika, nejon youak kinmachtij, kinyolchikauak uan kinyolseuij (Juan 14:25-31). Kinextij ke okachi kitekipachoua maj oksekin kuali yetokan. Tel kuali neskayot techkauilij kemej moneki tiknextiskej yolyemanilis. w19.01 21 § 5, 6

¿Peua tionteluiuiyoka nochipa keman tikonnemilia tionmomaajokuis itech nechikol? Komo ijkon, amo sayoj tejuatsin mitsonpanoua. Tein melauj, timiakej tepitsin tiuiuiyokaj keman titanankiliaj. Nejon uelis kinextis ke tionyolyemanik uan ke tikonita ke oksekin okachi kiyekchiuaj teisa. Jiova semi kiyolpaktia maj se yolyemanik (Sal. 138:6; Filip. 2:3). Sayoj ke no kineki xikonueyichiua uan xikonyolchikaua mokniuan itech nechikolmej (1 Tes. 5:11). Yejuatsin mitsontasojta uan mitsonpaleuis xionmoyolchikaua. Maj tikitakan seki tayolmajxitilis tein kitemaka Biblia. ITajtol Dios techelnamiktia ke tinochin timopolouaj keman titajtouaj (Sant. 3:2). Jiova amo kichia maj amo keman timopolokan, uan tokniuan amo no kichiaj nejon (Sal. 103:12-14). Yejuan kemej yeskiaj tochankauan uan techtasojtaj (Mar. 10:29, 30; Juan 13:35). Kiajsikamatij ke kemansa amo tikijtouaj teisa kemej tiknekij. w19.01 8 § 3; 10, 11 § 10, 11

Itech nejin tonalmej, kemansa ouij yeski, sayoj ke amo kijtosneki ke amo uelis tikchiuas. Jiova kineki yekmelauj yolpaki. Ika inepaleuil, uelis kuali mitsyas axkan ke titelpoch uan nochi monemilis. Maj tikitakan tein kinpaleuij israelitas maj moaxkatilianij Tal tein Dios motenkaujka kinmakas uan ijkon uelis okachi kuali tikajsikamatiskej nejin. Keman israelitas yaya kalakitijya itech Tal tein Dios motenkaujka kinmakas, yejuatsin amo kinnauatij maj momachtianij keniuj okachi kuali tateuiskej (Deut. 28:1, 2). Okachi kuali, kiniluij maj kitakamatinij uan maj iuan takuaujtamatinij (Jos. 1:7-9). Miakej kinemiliskiaj ke nejon amo tapaleuiskia. Sayoj ke yejua tein okachi kinpaleuij, porin ika inepaleuil Jiova miakpa kintankej akin nemiaj Canaán (Jos. 24:11-13). Sayoj ke, komo tiknekij tiktakamatiskej Dios moneki titakuaujtamatiskej. Komo tikpiaj nejon takuaujtamatilis, nochipa kuali techyas. Uan nejin kisentoka tapaleuia axkan ijkon kemej ne uejkauj. w18.12 25 § 3, 4

Itech totonaluan sekin kikauanij tein melauak xa porin amo kiuelitakej kemej axkan momelaua se tajkuilol itech Biblia. Oksekin xa kineltokakej inintamachtilis akin kikaujkej uan kiixnamikij tamachtilis tein melauak oso tein kijtouaj oksekin akin techixnamikij. Nejin seki taman tein kichiuani maj sekin peua kikauakan Jiova uan inechikol (Heb. 3:12-14). Okachi kuali yeskia maj kisentokanij takuaujtamatinij iuan Jesús, kemej kichiuak tatitanil Pedro. Oksekin yolik kikaujtiyanij tamachtilis tein melauak, xa nion kiitanij ke panotok nejon. Yejuan tamatij kemej se barco tein at yolik kiuejkatilijtiuj. Biblia technejmachtia maj timoyekpiakan “para ma amo timosekokauatij” (Heb. 2:1). Miakpa, amo kinemiliayaj kikauaskej tein melauak, sayoj ke amo kisentokakej kichikaujkej ininkuali uikalis iuan Jiova, uan satepan senkis kipolojkej. w18.11 9 § 5, 6

Komo tiknekij tikseliskej okachi tamachtilis porin tiknekij okachi tiktekitiliskej Jiova, xa tikchiujtokej tein motajtani uan ijkon uelis tikseliskej Tamachtilis tein kiseliaj akin kiteixmatiltiaj iTekiuajyo Dios. Ompa kinmachtiaj tokniuan takamej uan siuamej akin yekyolmajsitokej uan kitekitiliajya Jiova miak tonalmej uan ijkon uelis kinmakaskej okachi tekimej itech inechikol Jiova. Akin tajtanij kiseliskej nejin tamachtilis moneki motemakaskej tapaleuitiuij kampa yeski kampa kintitaniskej satepan ke tamis tamachtilis. ¿Tikseliskiaj nejin tamachtilis uan ijkon tikseliskej okachi tekimej? (1 Cor. 9:23.) Kemej tiitekitikauan Jiova, tikuelitaj tiktemakaskej tein tikpiaj, titetasojtaj, tikualtakamej uan mojmostaj ininka timotekipachouaj oksekin. Nejin kichiua maj tiyolpakikan uan maj tiyolseujtokan (Gál. 5:22, 23). Tein yeski tein tikpanotoskej, uelis tiyolpakiskej komo tikuelitaj tiktemakaskej tein tikpiaj kemej Jiova kichiua uan porin tipouij iniuan akin iuan tekitij (Prov. 3:9, 10). w18.08 27 § 16-18

Xa aksa tajtanis: “¿Moajsi se taman tein uelis kichiuas maj se tokniuj kitsayana amat ininixpan tekiuanij uan maj oksepa monamikti?”. Jesús kijtoj: “Takan se tagat mosiuakauas [...] uan de ompa monamiktiti oksepa, ne tagat motajtakolmakas de suapapatalis ika ne achto siuat. Uan takan se tesiuau kikauas niyokich [...] uan de ompa monamiktiti oksepa, ijkuakon ne tesiuat motajtakolmakas de tagapapatalis” (Mar. 10:11, 12; Luc. 16:18). Senkis nesi ke Jesús kipoujkaitaya nemilis kemej namikuanij, uan kinekia maj oksekin no ijkon kiitanij. Komo aksa kikauaya inamik akin amo auilnenka uan oksepa monamiktiaya, nejon katka auilnemilis. Ijkon moijtoua porin maski namikuanij kitsayanaskej amat ininixpan tekiuanij maski nion se auilnemik, Dios kisentoka kinita kemej namikuanij. Yejuatsin kisentoka kinita kemej “sayoj se”. Uan no, Jesús kijtoj ke komo takat kikauaya inamik akin amo auilnenka ueliskia kichiuas maj auilnemi. ¿Keyej? Porin siuat ueliskia kinemilis ke monekia oksepa monamiktis uan ijkon kipiaskia akoni kiixpanoltis. Uan komo oksepa monamiktiaya, yeskia auilnemilis. w18.12 11 § 8, 9

Tein Habacuc monojnotsak iuan Jiova, semi kiyolseuij. Yejua ika kiixtalij kisentokas kichias ika takuaujtamatilis maj Jiova kichiuani tein kiixtalijtoya. Satepan oksepa kijtoj: “Ika nejmachkayot nikchias maj ejko tonal keman mochiuas tajyouilis” (Hab. 3:16). ¿Toni techmachtia tein kichiuak Habacuc? Yekinika, ke moneki tiksentokaskej tikchiuaskej netataujtil itech tein yeski ouijkayot. Ojpatika, ke moneki tikakiskej tein Jiova techiluia itech iTajtol uan itechkopa inechikol. Uan expatika, ke moneki timochiaskej ika nejmachkayot maj kichiua tein motenkaua, uan maj senkis titakuaujtamatikan ke techyolseuis keman monekis. Komo tikchiuaj kemej Habacuc, tiyolseuiskej, uan uelis titaxikoskej. Titanemiliskej itech tein tikchiaj techpaleuis maj amo tiyolijsiuikan uan maj tiyolpakikan maski tikpiaskej kuejmolmej. Titakuaujtamatij ke toTajtsin kichiuas tein kiixtalijtok (Rom. 12:12). w18.11 15 § 11, 12

¿Keniuj kiita Jiova maj se kichiua maj oksekin tajtakokan oso maj amo kitekitilikanok? Jesús kijtoj: “Komo aksame kitepotamiaj tech in tajtakol se de nijin konetsitsin ten nouan takuautamatij, ijkuakon kachi kuali para yejuan ma se kinkechpilouili se ueyi tet de ika takuechoa, uan ma se kintamota aijtik” (Mar. 9:42). Moyekita ke Jesús kiitaya nejin kemej se ueyi tajtakol. Uan kemej yejua senkis tamati kemej iTajtsin, uelis tikyekmatiskej ke Jiova no ijkon kiita keman aksa amo kitekipachoua maj itachiualisuan kichiua maj se itatojtokakauj Cristo tajtako oso maj amo kitekitiliok Jiova (Juan 14:9). ¿Titanemiliaj kemej Jiova uan Jesús? ¿Toni kinextia tein tikchiuaj? Maj tiknemilikan ke semi tikuelitaj kemej timotilmajtiaj oso timochijchiuaj, sayoj ke tikmatij ke seki tokniuan amo kuali kiitaj oso uelis kichiuas maj kinemilikan tein amo chipauak. ¿Toni tikchiuaskej? ¿Kichiuas netasojtalis tein tikinpialiaj maj amo tiktayekanaltikan tein tejuan tikuelitaj? w18.11 25 § 9, 10

¿Keyej semi moneki maj tisejsemej amo tikauakan Dios? Porin Satanás kiixnamikini Jiova uan tejuan techijtouiliani tein amo melauak. Nejon ángel akin amo yolkuali kipitsotilij itokay Jiova porin kiteajsikamatiltij ke amo kuali taixyekanaya, ke moueyinekia uan ke amo kichiuaya tein melauak. Tetayokoltij tikijtoskej ke Adán uan Eva kipaleuijkej Satanás uan kiixnamikkej Dios (Gén. 3:1-6). Keman nemiaj Edén, kipiayaj tein kinpaleuiskia maj okachi kitasojtanij Jiova. Sayoj ke, ijkuak Satanás taixnamikik, netasojtalis tein kipialiayaj Jiova amo ajsitoya. Miak xiujmej satepan, itech itonaluan Job, monekia monankilis nejin: ¿Onkaskiaj taltikpakneminij akin kitasojtaskiaj Jiova uan amo kikauaskiaj? Oso, ¿ueliskiaj kipiaskej ininyolo ajsitok iuan Dios? (Job 1:8-11). Maski katka tajtakojkej uan mopolouaya kemej tejuan, Dios kitasojtaya porin amo kikauaya. w19.02 3, 4 § 6, 7

Jesús kinekia kinextis ke akin kiajsij tamachtilis tein melauak ika iTekiuajyo Dios semi kipatiuitaj, ika tajtoj se tanamakakej akin kitemojtinemia tetsitsin tein petanij. Keman kiajsik se tein kitelpiaya ipatiuj, niman kinamakak nochi tein kipiaya porin kinekia kikouas (Mat. 13:45, 46). No ijkon, kemej tiktelpatiuitaj tamachtilis tein melauak ika iTekiuajyo Dios uan nochi okseki tamachtilismej, niman tikchiuaj tein moneki uan ijkon uelis tikpiaskej. Komo tiksentokaj tikpatiuitaj, amo keman tiknamakaskej (Prov. 23:23). Sayoj ke, seki itekitikauan Dios amo kisentokaj kipatiuitaj tein melauak uan hasta kikauanij. Maj amo keman tikchiuakan nejon. Okachi kuali, maj tiksentokakan tinentinemikan “itech in yek melauak Tajtoltsin de Dios” kemej Biblia tayolmajxitia (3 Juan 2-4). Nejin kijtosneki ke moneki tiktayekanaltiskej itech tonemilis uan ika timonejnemiltiskej. w18.11 9 § 3

Jiova kiniluij maj amo kinteuianij akin nemiaj Jericó, ta ke monekia kiyoualoskej xolal chikome tonalmej. Chikuasen tonalmej monekia kiyoualoskej sepa itech tonal, uan chikometika tonal, chikojpa. Xa seki tateuianij kinemiliayaj ke sayoj tonalpoloskiaj uan mosioujtiskiaj. Sayoj ke ininTaixyekankauj, Jiova, kuali kimatia tein kichiuaya. Kemej israelitas kichiujkej kemej kinnauatijka, uelik moaxkatilijkej Jericó uan inintakuaujtamatilis mochikauak. Uan no, amo monekik tateuiskej (Jos. 6:2-5). ¿Toni techmachtia nejin? Xa kemansa amo senkis tikajsikamatij keyej itech inechikol Dios mopata seki taman. Kemej neskayot, achto xa timotajtaniayaj keyej monekia tikuiskej tableta oso celular itech tanojnotsalis, itech nechikolmej uan keman timomachtiaj toselti. Sayoj ke axkan xa tikitaj ke semi tapaleuia maj se kintekitilti, komo ueli. Yejua ika, maski yekinika xa timotajtaniskej keyej moixtalia seki taman, moneki titatakamatiskej. Keman tikitaj tein kuali tein kiualkui, okachi titakuaujtamatij uan amo tixexeliujtokej iniuan tokniuan. w18.10 23 § 8, 9

Judíos ijkon kemej imomachtijkauan Jesús, kichiayaj maj Mesías kiyektaliani ininkuejmoluan. Xa yejua ika akin nemiaj Galilea kinekiaj maj Jesús mochiuani inintekiuaj. Xa kinemiliayaj ke amo akin okachi kuali kinixyekanaskia: kuali tamachtiaya, uelia tapajtiaya uan hasta kintamakaya akin mayantoyaj. Satepan ke kintamakak kemej cinco mil takamej, kimatik ke taltikpakneminij “semi moijsiuuilijtoyaj ya para kikitskiske [...] uan kitayekankaketsaske keme ninrey”, yejua ika “yajki kampa ne tepeyo” (Juan 6:10-15). Mostika, taltikpakneminij xa tepitsin motamatilijkajya. Ijkuak, Jesús kinmelauilij ke yejua amo kinmakako tein ika moixpanoltiskiaj, ta kinmachtiko tein kichiuas iTekiuajyo Dios. Kiniluij: “Amo ximotekitiltikan san sayo ika in takualis ten panoa san. Ta, ximotekitiltikan de ika ne takualis [...] ten namechmakas ne yek nemilis nachipa” (Juan 6:25-27). w18.06 4 § 4, 5

Jesús kiajsikamatia keniuj momachiliayaj akin tamatiaj kemej “se akat tein kixojxokolijkej” oso kemej se “tauiloni tein sayoj popokatok”. Yejua ika, katka kualtakat uan amo yolijsiuia (Mar. 10:14). Maski tejuan amo ueli tikinajsikamatij nion tikinmachtiaj taltikpakneminij kemej Jesús, uelis tiknextiskej ke inintech titanemiliaj kemej tikinnojnotsaj, kemanian tikinnojnotsaj uan kanachi tiuejkauaj. Tanamakanij, tekiuanij uan taixyekananij itech taneltokalismej kintachtekiaj taltikpakneminij uan ininka mauiltiaj (Mat. 9:36). Nejin kichiua maj miakej amo akin iuan takuaujtamatikan nion maj kichiakan maj motayektali. Yejua ika motelneki maj totajtoluan uan kemej titajtouaj kinnextilikan ke tikualtakamej uan ke titeikneliaj. Tein melauj, miakpa, taltikpakneminij amo sayoj techkakij porin tikixmatij Biblia, ta no porin tikinpoujkaitaj uan ininka timotekipachouaj. w18.09 31, 32 § 13, 14

¿Keniuj tiknextiaj ke tikajsikamatij ke moneki tikixmatiskej Dios uan timokauaskej maj techixyekana? Keman timomachtiaj Biblia, tiktakamatij itanauatiluan uan tiktayekanaltiaj tiktekitiliskej. Komo ijkon tikchiuaj, okachi tiyolpakiskej uan okachi titakuaujtamatiskej ke amo uejkaua mochiuas tein Jiova motenkauak (Tito 2:13). Se taman tein motelneki tein techpaleuis maj tikpiakan yolpakilis uan maj ijkon tiksentokakan yejua komo kuali timouikaj iuan Jiova. Tatitanil Pablo kijkuiloj: “Nachipa ximoyolpaktijtinemikan porin nanpoutinemij iuan Totekotsin [...]. Uan oksepa namechonojpakailia ke ximoyolpaktijtinemikan” (Filip. 4:4). Kuali timouikaskej iuan Jiova komo tikpiaj itamatilis (Prov. 3:13, 18). Sayoj ke, komo tiknekij tiksentokaskej tiyolpaktoskej moneki tiksentokaskej tiktakamatiskej tein timomachtiaj itech Biblia. Jesús kinextij ke motelneki ijkon tikchiuaskej keman kijtoj: “Komo melau nankiajsikamatij ya nochi nijin tajtolme, ijkuakon moneki xitatakamatiyakan para ijkon Dios namechyolpaktijtiyas” (Juan 13:17; Sant. 1:25). Motelneki tikchiuaskej nejin komo tiknekij timotokiskej iuan Dios uan tiyolpakiskej nochipaya. w18.09 18 § 4-6

Epafras kuali kinixmatia tokniuan uan semi ininka motekipachouaya maski no kipiaya kuejmolmej, porin tsaktoya iuan Pablo (Filem. 23). Yejua kinpaleuiaya tokniuan uan ijkon kinextiaya ke ininka motekipachouaya. Keman ininka timotataujtiaj tokniuan semi tapaleuia, okachiok keman tikijtouaj inintokay (2 Cor. 1:11; Sant. 5:16). ¿Akonimej moneki ininka timotataujtiskej? Maj tikelnamikikan seki tokaymej. Ijkon kemej Epafras, miakej tokniuan ininka motataujtiaj tokniuan akin pouij itech ininnechikol oso kalyetouanij akin kipanotokej ouijkayomej oso moneki kiixpejpenaskej seki taman tein motelneki oso kiixtopeuaskej seki tayejyekolis. No moneki amo tikinelkauaskej tokniuan akin se ininchankauj oso se inintasojikniuj momikilij, akin nemij kampa mochiuak se tetsauit oso neteuilis, uan akin kipanouaj tatasojtilis. Senkis nesi ke moajsij tel miakej tokniuan akin moneki ininka timotataujtiskej. w18.09 5, 6 § 12, 13

Pablo amo sayoj ika tajtojtoya keman tiktemakaj seki taman tein kipia ipatiuj, ta no keman tikyolchikauaj aksa, keman tikyolmajxitiaj ika Biblia uan keman tikpaleuiaj (Hech. 20:31-35). Pablo techmachtij ika tein kijtoj uan ika tein kichiuak ke moneki tiktemakaskej totonaluan, tochikaualis, tonepaleuil uan tonetasojtalis. Akin momachtiaj keniuj monejnemiltiaj taltikpakneminij no kiitanij ke tiktemakaskej tein tikpiaj kichiua maj tiyolpakikan. Itech se amaix moijtoj ke taltikpakneminij kijtouaj ke okachi yolpakij keman kichiuaj seki taman tein kuali ininka oksekin. Tatemouanij kijtouaj ke keman tikinpaleuiaj oksekin, kuali timomachiliaj uan tiyolpakij. Yejua ika, seki tamatinij kinyolmajxitiaj taltikpakneminij maj kichiuakan seki tekimej kampa amo kintaxtauiskej uan nejon kinpaleuis maj amo semi kokolispeuakan uan maj yolpakikan. Nejin amo tikmoujkaitaj porin toTachijchiujkauj akin techtasojta, Jiova, nochipa kijtoua ke tiyeskij tikualtakamej kichiua maj tiyolpakikan (2 Tim. 3:16, 17). w18.08 22 § 17, 18

Isaías kijtoj nejin tein itech mochiuaskia Jesús: “Amo tamelauas sayoj ika tein kiitas nion tetatsakuiltis sayoj ika tein kikakis. Ika melaujkayot kinmelauas akin yolyemankej” (Is. 11:3, 4). Nejin tajtolmej semi techyolchikauaj. ¿Keyej? Porin itech nejin tonalmej tel miakej semi techikoitaj. Tinochin tiknekij maj ejko tonal keman techmelauas Jesús, porin yejua okachi kuali tamelaujkej akin amo keman moyekanas sayoj ika tein kiitas. Mojmostaj tikixejekouaj keniuj tamatij oksekin. Sayoj ke, kemej titajtakouanij, timopolouaj kemej tikinitaj, amo kemej Jesús. Okachi tiktayekanaltiaj tein tikitaj. Maski ijkon, keman Jesús yetoya nikan taltikpak, technauatij maj amo titamelauakan “sayo tenika nankinitilijtinemij”. Ta, xitamelauakan “ika ten melau”. Kemej tikitaj, Jesús kineki maj tikchiuakan kemej yejua uan maj amo tiktayekanaltikan tein tikitaj. w18.08 8 § 1, 2

Axkan Jiova amo techualpannojnotsa, sayoj ke ika iTajtol Biblia techiluia tein moneki tikchiuaskej. Uan no, ika yektikatsin espíritu kichiua maj takeual takuaujtamach uan tamatkej kisentoka techmaka tamachtilis ika amaixmej, Internet, videos uan ika grabaciones (Luc. 12:42). ¿Melauj ke tikseliaj miak tamachtilis? Itajoluan Dios tein ijkuiliujtokej itech Biblia, techpaleuiaj maj titakuaujtamatikan ke yejuatsin kiyektalis nochi tein amo kuali tein techchiuilis Satanás uan akin kipaleuiaj. Yejua ika maj tikakikan ika nejmachkayot itajtol Jiova. Komo tikchiuaj, tikxikoskej tein yeski ouijkayot tein tikpiaskej axkan oso satepan. Biblia techelnamiktia: “Moneki xikyolikaxijxikojtiyakan tajyouilisme para ijkon nankichiutinemiske ten Dios kimonekiltia. Uan no ijkon nankiselitiyaske nochi tatiochiualis ten Dios moyektenkauak ya” (Heb. 10:36). w19.03 13 § 17, 18

Kemej Moisés miak xiujmej kiixyekanak xolal, Josué xa motajtaniaya ox israelitas kiseliskiaj kemej inintaixyekankauj (Deut. 34:8, 10-12). Ika tein kijtoua Josué 1:1, 2, itech se amatajkuilol moijtoua ke ne uejkauj uan axkan, tonalmej tein okachi ouijkej uan okachi tamouilil itech se xolal yejua keman mopata inintaixyekankauj. Onkaya keyej Josué motekipachouaya. Sayoj ke takuaujtamatik iuan Jiova uan niman kichiuak tein kinauatij (Jos. 1:9-11). Jiova kitatiochiuij porin iuan takuaujtamatik uan kinixyekanak yejua uan israelitas ika se ángel. Taixejekol maj tiknemilikan ke nejon ángel katka “Tajtoltsin”, itayekankaKonetsin Dios (Juan 1:1; Éx. 23:20-23). Jiova kinpaleuij israelitas maj amo ouij kinkisani mokauaskej maj Josué kinixyekanani. w18.10 22, 23 § 1-4

Jiova kinixmati akin kitekitiliaj ika nochi ininyolo uan kijkuiloua inintokay itech iamatajkuilol tein ika teelnamiki. Komo tiknekij maj totokay kisentoka ijkuiliujto itech iamatajkuilol Jiova tein ika teelnamiki, moneki tikchiuaskej seki taman. Malaquías kijtoj ke moneki tikmoujkatokaskej Dios uan titanemiliskej itech itokay. Komo tikueyichiuaj teisa oso aksa, Jiova kijkuanis totokay itech iamatajkuilol (Éx. 32:33; Sal. 69:28). Yejua ika, timotemaktiskej iuan Jiova amo sayoj kijtosneki timotenkauaskej iuan ke tikchiuaskej itanejnekilis uan timoauiskej. Sayoj sepa timotemaktiaj uan timoauiaj. Tikueyichiuaskej Jiova uan tiyeskij tiitekitikauan kijtosneki tiknextiskej ika tein tikchiuaj mojmostaj ke tiktakamatij (1 Ped. 4:1, 2). w18.07 23, 24 § 7-9

Sayoj ke amo timochiuaj tiyekyolmajsitokej sayoj porin miak xiujmejya tiktekitilianij Jiova, ta moneki tiksentokaskej timochikauaskej. Moneki tikpiaskej okachi taixmatilis uan taajsikamatilis. Yejua ika moneki mojmostaj tikixtajtoltiskej Biblia (Sal. 1:1-3). Ijkon, okachi kuali tikajsikamatiskej itanauatiluan uan itamachtilisuan Dios. ¿Katiyejua tanauatil tein okachi moneki tikchiuaskej tiitekitikauan Dios? Timotasojtaskej. Jesús kiniluij imomachtijkauan: “Komo namejuan nanmoyoltasojtatinemij, ijkuakon nochi in taltikpakuani kajsikamatiske ke melau nannomomachtijkauan” (Juan 13:35). Netasojtalis no moixmati kemej “melauak tanauatil” (Sant. 2:8). Uan Pablo kijtoj: “Kuak titetasojtatinemij, ijkuakon tejuan tikajsikatakamatinemiske ya nochi in tanauatil de Dios” (Rom. 13:10). Taixejekol maj itech Biblia moijto ke motelneki titetasojtaskej, “porin to Dios Yejuatsin tetasojtatinemi” (1 Juan 4:8). w18.06 19 § 14, 15

Maski akin israelitas kiixnamikkej katka Jiova, Moisés yejua akin kualanik. Kemej amo motsakuilij, tajtoj uan amo kinemilij tein ueliskia panos. Moisés kikauak maj inintachiualisuan oksekin kitapololtianij, uan amo kisentokak kiitak Jiova. Keman israelitas yekinika kualankej porin amo onkaya at, Moisés kichiuak tein kuali (Éx. 7:6). Sayoj ke satepan xa sioujtoya uan kualantoya porin israelitas miak xiujmejya taixnamikiaj. Xa okachi itech tanemilij tein kikualantiaya uan amo keniuj kiueyichiuas Jiova. Komo se tanauatijkej tatakamatkej kemej Moisés motapololtij uan tajtakoj, tejuan no uelis techpanos nejon. Ijkon kemej yejua, amo uejkaua tejuan no tikseliskejya yankuik taltikpak (2 Ped. 3:13). Nion semej tiknekij tikpoloskej nejon ueyi tatiochiualis. Yejua ika, moneki tiksentokaskej tikitaskej Jiova uan timochikauaskej tikchiuaskej itanejnekilis (1 Juan 2:17, TNM). w18.07 15 § 14-16

Satanás amo ueli techchiualtia nion teyi tein amo tiknekiskej (Sant. 1:14). Miakej amo kiajsikamatij ke kichiuaj tein yejua kineki. Sayoj ke keman momachtiaj tein melauak, moneki kiixpejpenaskej akoni kinekij kitekitiliskej (Hech. 3:17; 17:30). Komo tikixtalijtokej tiktakamatiskej Dios, Satanás amo uelis kichiuas maj tikixnamikikan yejuatsin (Job 2:3; 27:5). Moajsi okseki taman tein Satanás uan amokuali ejekamej amo ueli kichiuaj. Kemej neskayot, Biblia amo keman kijtoua ke ueli kimatij tein tiknemiliaj oso tikmachiliaj. Sayoj Jiova uan Jesús ueli kichiuaj nejon (1 Sam. 16:7; Mar. 2:8). Komo timochikauaj titajtoskej uan timonejnemiltiskej kemej Dios kineki, uelis titakuaujtamatiskej ke yejuatsin amo kikauas maj Amokuali techchiuili teisa tein techtsakuilis maj amo tikselikan nemilis nochipaya (Sal. 34:7). Moneki tikixmatiskej akin techixnamiki, sayoj ke moneki amo tiktelmouiliskej. Maski titajtakouanij, uelis tikixnamikiskej ika inepaleuil Jiova. Komo tikixnamikij Amokuali, yejua techtalkauis (Sant. 4:7; 1 Ped. 5:9). w18.05 26 § 15-17

Xiknemili ke uejka tiyati se nechikol tein motelneki uan moneki tiyas itech autobús. Keman tiajsi kampa kisa, tikita ke moajsij tel miak autobuses. Sayoj ke, kemej senkis tikmati kani tikneki tiyas, tiyouj kampa kisa autobús tein mitsuikas ompa. Amo titejkos itech se tein mitsuikas okseko. Nemilis tamati kemej ijkuak se youi kansaika, uan telpochmej moneki kiixpejpenaskej miak taman, kemansa xa amo kimatij toni kichiuaskej. Sayoj ke, komo kimatij kani kinekij yaskej, okachi amo ouij kinkisas kuali taixpejpenaskej. Telpochmej uan ichpochmej moneki kitayekanaltiskej kiyolpaktiskej Jiova. Nejin kijtosneki ke nochipa moneki kichiuaskej tein yejuatsin tayolmajxitia, kemej toni nemachtil oso tekit kiseliskej oso ox monamiktiskej uan kinpiaskej konemej. No kijtosneki mochikauaskej kichiuaskej okachi taman itech itekiyo Dios. Komo ijkon kichiuaj uelis kiyekmatiskej ke yejuatsin kintatiochiuis uan ke kinpaleuis maj kuali kinkisa tein kichiuaskej. w18.04 25 § 1-3

Jefté kichiuak tein motenkaujka uan kititanik isiuapil ompa Siló maj kitekitili Jiova itech tabernáculo nochi inemilis (Juec. 11:30-35). Jefté ouij kikisak kichiuas nejon, sayoj ke isiuapil xa okachi ouij kikisak. Maski ijkon, yejua motemakak kichiuas tein ipopaj motenkaujka (Juec. 11:36, 37). Nejon kijtosnekia ke amo keman monamiktiskia, ke amo kinpiaskia konemej uan ke itokay ipopaj uan talmej tein kipiaya poliuiskiaj. Yekmelauj monekia maj kiyolseuianij uan maj kiyolchikauanij. Biblia kijtoua: “Moixtalij kemej tanauatil ompa Israel: Xijxiujtika, ichpochmej akin nemiaj Israel yayaj kiyolchikauatij iichpoch Jefté akin galaadita naui tonal itech xiuit” (Juec. 11:39, 40). Axkan, tokniuan akin ininselti uan kitayekanaltiaj okachi kitekitiliskej Jiova no moneki se kiniluis ke kuali tein kichiuaj uan se kinyolchikauas (1 Cor. 7:32-35). w18.04 17 § 10, 11

Miakej ángeles kiixnamikkej Dios iuan Satanás. Achto ke mochiuaskia Tetsaujkakiouit, kichiuak maj sekin auilneminij iniuan siuamej. Biblia kineskayotia nejin keman kijtoua ke se “ueyi amokuali tekuani [...] kinmajmagak se ueyi pantime de sitalinme ne ejekaixko uan kintepeuak” (Apoc. 12:3, 4; Gén. 6:1-4). Keman nejon ángeles kinkaujkej ichankauan Jiova, peuak mokauaj maj Satanás kinixyekana. Sayoj ke maj amo tiknemilikan ke sayoj takuejmolchiuaj uan amo ixyetok keniuj tekitij. Satanás kiixtalij itekiuajyo ijkon kemej Dios kipia iTekiuajyo, uan yejua moixtalij kemej tekiuaj. Kiixtalij keniuj tekitiskej amokuali ejekamej, kinmakak tanauatil uan kintalij kemej taixyekananij itech taltikpak (Efes. 6:12). Ika nejin, Satanás kichiua maj taltikpaktekiuajyomej kichiuakan itanejnekilis. w18.05 23 § 5, 6

Kemej Jiova se tel kuali tePopaj uan techtasojta, kemansa techmelaua. David kipatiuitaya nejon. Yejua tanemiliaya itech itayolmajxitilisuan Jiova uan mochikauaya tanemilis kemej yejuatsin. Kikauak maj nochi nejon kipatani uan maj kipaleuiani maj okachi kuali monejnemilti. Komo no ijkon tikchiua, okachi tiktasojtas Jiova uan okachi tiknekis tiktakamatis. Uan no, mitspaleuis xiyekyolmajsito. Se tokniuj siuat akin monotsa Christin, kijtoj: “Keman nimomachtia uan nitanemilia itech tein nikixtajtoltia, nikmachilia ke Jiova nechijkuilouilij nejua”. Komo tiktemoua okachi timotokis iuan Dios, yejuatsin mitsmakas taixmatilis uan taajsikamatilis tein mitspaleuiskej xikita kemej Dios kiita tein mochiujtok itech taltikpak uan tein mochiuas satepan. Ijkon kichiuas porin kineki xikmati toni okachi moneki, kuali xitaixpejpena, uan amo xikmouili tein mochiuas satepan. Tanauatijkej Isaías kijtoj ke Jiova kinmatampauis akin senkis kitemouaj inepaleuil uan kinmakas yolseuilis nochipaya (Is. 26:3). w18.12 26 § 9, 10