Tein mokui keman tikitaj Tein timomachtiaj itech nechikol Tonemilis uan toTanojnotsalis
3-9 METSTI FEBRERO
TAMACHTILIS TEIN KIPIA BIBLIA | GÉNESIS 12-14
Maj tiktemokan tamachtilis ika nejmachkayot
Maj tikyektalikan kuejmolmej ika netasojtalis
12 Biblia techmachtia keniuj uelis tiksentokaskej kuali tiyetoskej keman tikpiaj se kuejmol iuan se tokniuj. Maj tikitakan ineskayo Abrahán uan Lot, akin katka isobrino. Omen kipiayaj miak tapialmej, uan akin kinyekpiayaj inintapialuan peujkej motajtolteuiaj porin amo semi onkaya kani kintakualtiskej nochi tapialmej. Kemej Abrahán kinekia kuali yetos iuan Lot, kikauak maj yejua kiixpejpenani okachi kuali talmej (Gén. 13:1, 2, 5-9). Abrahán techkauilij se kuali neskayot. Sayoj ke ¿tapoloj porin ijkon kichiuak? Amo, porin tepitsin satepan Jiova motenkauak ke kimakaskia okachi ke tein kipolojka (Gén. 13:14-17). ¿Toni techmachtia ineskayo Abrahán? Ke komo tikyektaliaj kuejmolmej ika netasojtalis, maski kemansa tikitaskej ke tikpolouaj teisa, Jiova techtatiochiuis.
it-2 pág. 889 § 9
Tiopixkat
Sayoj Melquisedec, akin tekiuajtia Salem, no katka tiopixkat (ko·hén). Biblia amo kijtoua akonimej katkaj ichankauan, kemanian yolik oso kemanian momikilij. Amo akin kikauilij tekit kemej tiopixkat, uan amo akin kiixpatak. Yejua kichiuak okachi ueyi tekit kemej tiopixkat ke oksekin tiopixkamej akin ualeuayaj itech ichankauan Leví. Kemej Leví ualeuaya itech ichankauan Abrahán, kemej yeskia kimakak diezmos Melquisedec. Abrahán kimakak diezmos Melquisedec, uan satepan Melquisedec kitatiochiuij (Gé 14:18-20; Heb 7:4-10). Melquisedec kiixnextij Jesucristo, “tiopixkatsin sen nachipa, ijkon keme tekititinemiko ne uejkautiopixkat Melquisedec” (Heb 7:17).
Tein moixtajtoltia itech Biblia
(GÉNESIS 12:1-13) Uan Jiova kiluij Abrán: “Xikisa moaltepeuj, xikinkaua mochankauan uan akin nemij ichan mopaj uan xiyouj tal kampa nimitstanextilis. 2 Nimitschiuas se ueyi altepet, nimitstatiochiuis uan nikchiuas maj semi kiixmatikan motokay, uan tiyeski se tatiochiualis. 3 Nikintatiochiuis akin mitstiochiuaskej. Akin mitsijtouilis maj mitspano tein amo kuali, no nikijtouilis maj kipano tein amo kuali, uan motechkopa nikintatiochiuis nochin kalyetouanij itech taltikpak”. 4 Yejua ika Abrán kichiuak tein Jiova kinauatij uan yajki. Lot no iuan yajki. Abrán kipiaya 75 xiujmej keman kisak Harán. 5 Yajki Canaán uan kiuikak Sarái, akin katka inamik. No kiuikak isobrino, Lot. Abrán no kiuikak nochi tein ininaxka tein kisentilijkaj uan itakeualuan akin kinpiayaj ompa Harán. Keman ajsikej Canaán, 6 Abrán kipanauij nejon ueyi altepet hasta ajsis tal tein monotsa Siquem. Nejon tal moajsi kampa ika yetokej uejueyi koujmej ompa Moré. Ijkuak, akin ualeuayaj itech ichankauan Canaán nemiaj itech altepet. 7 Ompa, Jiova monextij iixpan Abrán uan kiluij: “Nikinmakas nejin tal mokoneuan”. Ompa, Abrán kichijchiuilij se altar Jiova, akin monextijka iixpan. 8 Satepan, yajki kampa ika tepeyoj tein moajsi tonalkisayampa ompa Betel, uan kitalij itakenkal kampa ika Betel uan Hai. Betel moajsia tonalkalakyampa uan Hai moajsia tonalkakisayampa. Ompa kichijchiuilij se altar Jiova uan peuak kijtoua itokay Jiova. 9 Satepan, Abrán miakkan mokaltalijtinemik hasta ajsiskia Négueb. 10 Ompa, peuak onkak mayan ompa Canaán. Kemej semi onkaya mayan, Abrán temok Egipto porin ompa yaya mokaltaliti seki tonalmej. 11 Keman yaya kalakitiya Egipto, kiluij inamik, Sarái: “Xinechkaki, ika kualtakayot. Nikmattok ke semi tikuakualtsin. 12 Keman mitsitaskej akin nemij Egipto, nikmattok ke kijtoskej ‘Nejin yejua inamik’. Uan nechmiktiskej, sayoj ke tejua amo. 13 Ika kualtakayot, xikinilui ke tinokniuj uan ijkon yeskij kualtakamej nouan uan amo nechmiktiskej”.
10-16 METSTI FEBRERO
TAMACHTILIS TEIN KIPIA BIBLIA | GÉNESIS 15-17
Maj tiktemokan tamachtilis ika nejmachkayot
¿Keyej moneki tiksentokaskej titachixtoskej?
5 Tein Jiova kijtoua ke panos, nochipa mochiua itech tonal keman kiixtalia. Kemej neskayot, maj titanemilikan itech tonal 14 metsti nisán, xiuit 1513 achto itech totonaluan. Itech nejon tonal Dios kinkixtij israelitas ompa Egipto. Satepan, Moisés kijkuiloj ke Jiova kinmakixtij “itech nejin tonal” keman tamik “cuatrocientos treinta xiujmej” (Éx. 12:40-42). Nejin 430 xiujmej peujkej itech tonal 14 metsti nisán xiuit 1943 achto itech totonaluan, keman peuak mochiua tein Jiova motenkaujka iuan Abrahán keman kiluij ke kintiochiuaskia ikoneuan (Gál. 3:17, 18). Satepan, Jiova kiluij Abrahán ke ikoneuan nemiskiaj itech okseki altepemej, mochiuaskiaj takeualmej uan kintajyouiltiskiaj “cuatrocientos xiujmej” (Gén. 15:13; Hech. 7:6). Nejin 400 xiujmej peujkej itech xiuit 1913 achto itech totonaluan, keman Ismael kikejkeloj Isaac. Uan tamik keman Jiova kinkixtij israelitas ompa Egipto (Gén. 21:8-10; Gál. 4:22-29). Kemej tikitaj, tel miak xiujmej achto, Jiova senkis kiixtalijkaya tonal keman kimakixtiskia ixolal.
it-1 pág. 890 § 7
Éxodo
“Naujpatika oloch.” Moneki tikelnamikiskej ke Jiova kiluij Abrahán ke ikoneuan mokepaskiaj Canaán hasta naujpatika oloch akin nemiskiaj satepan (Gé 15:16). Keman Jiova kiluij Abrahán tein mochiuaskia hasta keman israelitas kinkixtijkaj, panok cuatrocientos treinta xiujmej. Uan no nenkej panoua naui oloch taltikpakneminij, maski nesi ke ne uejkauj nemiaj okachi xiujmej. Sayoj ke, israelitas amo yekmelauj moajsikej ompa Egipto panoua doscientos quince xiujmej. Uelis tikmatiskej akonimej katkaj ‘naujpatika oloch’ akin kalakkej Egipto ika semej ikoneuan Israel. Ikalyetouanij Leví motojtokaj ijkon: 1) Leví, 2) Qohat, 3) Amram uan 4) Moisés (Éx 6:16, 18, 20).
Tein moixtajtoltia itech Biblia
(GÉNESIS 15:1-16) Satepan, Abrán takochitak uan kiitak ke kiluiayaj nejin itanauatil Jiova: “Abrán, amo ximoui. Nejua nimitsmatampauis. Monetetayokolil ueyi yeski”. 2 Abrán tanankilij: “NoTeko Jiova, ¿toni tinechmakas, ta ayamo nikinpia konemej? Nochi tein nochan nikpia kiselis Eliezer, se takat kayot Damasco”. 3 Uan no kijtoj: “Amo tinechmakani konemej, uan se akin nemi nochan iaxka yeski”. 4 Sayoj ke Jiova kiluij: “Amo, nejin takat amo yeski iaxka, ta kiselis mokoneuj”. 5 Satepan kiuikak kalampa uan kiluij: “Ika kualtakayot, xikita iluikak uan komo tiueli, xikinpoua sitalimej”. Ompa, kiluij: “No ijkon, semi miakej yeskij mokoneuan”. 6 Abrán takuaujtamatik iuan Jiova, uan yejuatsin kiitak ke Abrán yolkuali katka. 7 Uan no kijtoj: “Nejua niJiova, akin mitskixtij Ur, ininxolal caldeos, porin nimitsmakas nejin tal”. 8 Uan Abrán kitajtanij: “NoTeko Jiova, ¿keniuj uelis nikmatis ke nejin tal yeski noaxka?”. 9 Dios kiluij: “Xinechmaka se kuakuejkonet tein kipia eyi xiuit, se cabra tein kipia eyi xiuit, se borrego tein kipia eyi xiuit, se tórtola uan se ikoneuj paloma”. 10 Abrán kinkuik nejin tapialmej uan kintajkotekik. Totomej amo kintajkotekik. Satepan, tajko kitalij inakastan okse tajko. 11 Ompa, uejueyi totomej temokej kampa moajsiaj nejin tapialmej mikemej, uan Abrán kinmoujtiaya. 12 Keman yaya pankalakitiya Tonaltsin, Abrán semi kochik uan senkis tatayouayantiak. 13 Ompa, Dios kiluij Abrán: “Xikmatto ke mokoneuan yeskij okseko kayomej itech se tal tein amo ininaxka uan akin ompa nemij kinchiuaskej inintakeualuan uan kintajyouiltiskej 400 xiujmej. 14 Sayoj ke nikinmelauas akin kinchiuaskej inintakeualuan, uan satepan mokoneuan ompa kisaskej uan kiuikaskej miak taman. 15 Tiyolseujtiyas kampa moajsij mouejkaujtatuan; mitstokaskej semi tixiuejya. 16 Sayoj ke mokoneuan mokepaskej nikan hasta naujpatika oloch, porin ininnepolol amorreos ayamo tami”.
17-23 METSTI FEBRERO
TAMACHTILIS TEIN KIPIA BIBLIA | GÉNESIS 18, 19
Maj tiktemokan tamachtilis ika nejmachkayot
w88 15/5 pág. 23 § 5, 6
¿Takat kiitani Dios?
Axkan tikajsikamatij keyej Abrahán iuan tajtoj se iángel Dios akin monextij iixpan uan kemej yeskia monojnotstoskia iuan Jiova. Kemej nejon ángel senkis kijtouaya tein Dios kinekia kiluis Abrahán uan kiixnextiaya yejuatsin, Biblia kijtoua ke “Jiova monextij iixpan” (Génesis 18:1).
Xikonelnamiki ke Dios uelia kititania se ángel uan kitematiltiaya itanauatiluan ijkon kemej ueli se kitematiltia teisa ika teléfono oso radio. Yejua ika, uelis tikajsikamatiskej keniuj Abrahán, Moisés, Manóah uan oksekin uelik tajtojkej iuan se ángel akin monextij ininixpan tein kemej yeskia tajtojtoskiaj iuan Dios. Maski yejuan tajtojkej iniuan nejon ángeles uan kiitakej keniuj kinextiayaj iueyiyo Jiova, amo uelik kiitakej yejuatsin. Yejua ika, nejon amo kiixnamiki keman tatitanil Juan kijtoj: “Amo aken keman aksa kitak Totajtsin Dios” (Juan 1:18). Nejon takamej kiitakej ángeles akin kiixnextiayaj Dios, sayoj ke amo kiitakej yejuatsin.
Maj tikinpaleuikan tokniuan maj kiixnamikikan ouijkayomej
3 Lot amo kuali taixejekoj keman kiixtalij mokaltalitiuj Sodoma, se xolal kampa semi auilnemiaj (xikonixtajtolti 2 Pedro 2:7, 8). Maski ompa amo tatasojtia, Lot semi tajyouij porin ompa mokaltalito (Gén. 13:8-13; 14:12). Nesi inamik semi kiuelitaya ompa nemis uan moajsis iniuan akin ompa nemiaj, yejua ika amo kitakamatik Jiova. Momikilij keman Dios kichiuak maj uetsi tit uan azufre itech nejon xolal. Uan maj titanemilikan itech ome iichpochuan Lot. Takamej akin iniuan yayaj monamiktitij momikilijkej ompa Sodoma. Lot kipoloj ichan, tein kipiaya uan okachi kitayokoltij maj inamik momikiliani (Gén. 19:12-14, 17, 26). Keman kipanotoya nejon ouijkayomej, Jiova amo keman yolijsiuik iuan.
Tein moixtajtoltia itech Biblia
(GÉNESIS 18:1-15) Satepan, Jiova monextij iixpan Abrahán kampa ika moajsij uejueyi koujmej ompa Mamré. Katka keman okachi takauania uan Abrahán tokotsyetoya kalampa itech itakenkal. 2 Keman moixajokuik, kiitak ke eyi takamej uejka ijkatoyaj. Kemej moajsia kalampa itech itakenkal, niman motaloj keman kinitak uan kinnamikito. Ompa, moixpiloj talpan. 3 Satepan, kijtoj: “Jiova, komo kuali tinechita, xinechkalpano. 4 Nitanauatis maj kiualkuikan tepitsin at tein ika kinpajpakaskej nanmometsuan. Satepan uelis nanmoseuiskej itampa nejin kouit. 5 Kemej nanualajkejya kampa moajsi nanmotekitikauj, maj namechualkuili tepitsin pantsin tein ika nanmochikauaskej. Satepan uelis nanyaskej”. Yejuan kinankilijkej: “Kemaj. Xikchiua kemej tikijtoj”. 6 Yejua ika, Abrahán niman kitemoto Sara itech takenkal uan kiluij: “¡Niman! Xikui eyi tamachiuj harina tein okachi kuali, xikatili uan xikinchijchiua pantsitsin”. 7 Satepan, Abrahán motaloj hasta kampa moajsiaj itapialuan, kikuik se kuali kuakouej, tein ayamo ueyi, tein ayamo pipiktik inakayo, uan kimakak itakeual. Yejua niman kichijchiuato. 8 Satepan, Abrahán kikuik leche tein tetsauak, leche uan kuakouej tein ayamo ueyi tein chijchiujtoyaya uan kintamakak nejon takamej. Abrahán ijkatoya ininnakastan keman yejuan takuajtoyaj itampa kouit. 9 Ompa, kitajtanijkej: “¿Kani yetok monamik, Sara?”. Yejua kinnankilij: “Nikan yetok itech takenkal”. 10 Semej yejuan kijtoj: “Nimokepas okse xiuit kemej itech nejin tonalmej, uan Sara, kipias se konetsin”. Sara kinkaktoya kalampa itech takenkal, tein moajsia iikan nejon takat. 11 Ijkuak, Abrahán uan Sara katkaj semi xiuejkejya. Uan no, Sara amo kipiayaok xiujmej keman ueliskia kinpias konemej. 12 Yejua ika Sara peuak yoluetska, uan kijtouaya: “Axkan nixiuejya uan nonamik no semi xiuejya, ¿xe uelisok niyolpakis?”. 13 Ompa, Jiova kiluij Abrahán: “¿Keyej Sara uetskak? ¿Keyej kijtoj ke amo kipias se konetsin porin xiuejya? 14 ¿Teisa amo ueli kichiua Jiova? Nimokepas okse xiuit kemej itech nejin tonalmej, uan Sara kipias se konetsin”. 15 Sayoj ke, kemej Sara momoujtij, kijtoj: “¡Amo! ¡Amo niueuetskak!”. Yejua kiluij: “Kemaj, kemaj tiueuetskak”.
24 METSTI FEBRERO HASTA 1 METSTI MARZO
TAMACHTILIS TEIN KIPIA BIBLIA | GÉNESIS 20, 21
Maj tiktemokan tamachtilis ika nejmachkayot
wp17.3 pág. 12, nota
Se siuat kuakualtsin
Sara katka itakpaikniuj Abrahán. Ininpopaj katka Taré, sayoj ke tataman temomaj kipiayaj (Génesis 20:12). Semi melauak ke axkan amo kuali yetoskia maj aksa monamikti iuan se ichankauj, sayoj ke motelneki maj tikelnamikikan ke itech nejon tonalmej taman kemej nemiaj. Ayamo miak xiujmej panoka keman Adán uan Eva tajtakolchiujkaj. Kemej amo semi onkaya kokolismej, keman aksa monamiktiaya iuan se ichankauj, ininkoneuan amo yoliaj ika seki taman kokolismej. Sayoj ke, kemej cuatrocientos xiujmej satepan, tajtakol okachi peuak taijtakoua. Ijkuak, Dios itech Tanauatil tein kimakak Moisés senkis tanauatij maj amo akin motekani iuan aksa akin katka ichankauj (Levítico 18:6).
w89 1/7 pág. 20 § 9
Abrahán kinextij keniuj uelis timouikaskej iuan Dios
9 Abrán kichiuak okse taman tein ika kinextij ke takuaujtamatia iuan Dios. Biblia kijtoua: “Kichijchiuilij se altar Jiova” (Génesis 12:7). Ijkuak, xa kitemakak se tapial kemej nemaktil, porin tajtol “altar” kijtosneki “kampa motemaka nemaktil”. Satepan, Abrán no ijkon kichiuak miakkan itech altepet. Uan no, ‘kijtoj itokay Jiova’ (Génesis 12:8; 13:18; 21:33). Tajtol hebreo “kijtoua itokay” no kijtosneki “kiteixmatiltia (ika tanojnotsa) itokay”. Yejua ika, taixejekol maj akin nemiaj iuan Abrán uan akin nemiaj Canaán kikakinij keman yejua kiteixmatiltij itokay iDios, Jiova (Génesis 14:22-24). No ijkon, akin axkan kinekij kuali mouikaskej iuan Dios moneki kiteixmatiltiskej itokay uan amo mouiskej. Nejon kijtosneki ke moneki tanojnotsaskej kampa yeski uan ijkon ‘kiueyipanchiujtiyaskej Totajtsin Dios ika ininteno ijkon kemej touejkaujtatuan kimouistiliayaj Dios ika ne tataman inintetayokoliluan’ (Hebreos 13:15; Romanos 10:10).
Tein moixtajtoltia itech Biblia
(GÉNESIS 20:1-18) Ompa, Abrahán yajki kampa motanotsa Négueb uan mokaltalij kampa ika moajsi xolal Cadés uan xolal Sur. Keman nemia ompa Guerar, 2 Abrahán kijtouaya: “Sara nokniuj”. Yejua ika, Abimélec, akin tekiuajtia ompa Guerar, tanauatij maj kitemouanij Sara uan maj kiuikilianij. 3 Keman Abimélec youak takochitstoya, Dios monextij iuan uan kiluij: “Timomikiliti porin titanauatij maj mitsualkuilikan nejin siuat. Yejua inamik okse takat”. 4 Abimélec amo motektoya iuan Sara. Yejua ika tajtanik: “Jiova, ¿tikinixpolos akin amo kichiuanij tein amo kuali? 5 ¿Amo nechiluij Abrahán ‘Yejua nokniuj’? ¿Uan amo no nechiluij siuat ‘Yejua nokniuj’? Amo niknemiliaya nikchiuas tein amo kuali uan amo no nikmatia ke nikchiujtoya tein amo kuali”. 6 Ompa, Dios akin melauak kiluij: “Nikmattok ke amo tiknekia tikchiuas tein amo kuali. Yejua ika amo nimitskauak xitajtako noixpan uan amo nimitskauak ximoteka iuan. 7 Xikaua maj siuat mokepa iuan inamik, porin takat yejua se tanauatijkej. Yejua moka motataujtis uan tiksentokas tiyoltos. Sayoj ke, komo amo tikepa siuat, tejua uan akin nemij mochan momikiliskej”. 8 Abimélec meuak semi kualkan, kinnotsak itakeualuan uan kiniluij tein kipanoka. Yejuan semi momoujtijkej. 9 Satepan, Abimélec kinotsak Abrahán uan kiluij: “¿Toni titechchiuilij? ¿Toni nimitschiuilij porin yaya tikchiuati maj nejua uan akin nikinixyekana tikchiuanij tein amo kuali? Semi amo kuali tein tinechchiuilij”. 10 Abimélec no kiluij Abrahán: “¿Keyej ijkon tikchiuak?”. 11 Abrahán kinankilij: “Nejua niknemilij: ‘Akin nikan nemij amo kiueyichiuaj Dios, uan nechmiktiskej porin kinekiskej kipiaskej nonamik’. 12 Uan no, yejua nokniuj. Sayoj se topaj, uan sejse tomaj. Uan axkan nonamik. 13 Yejua ika, keman Dios nechnauatij maj nikisa ichan nopaj uan maj miakkan niyajtinemi, nikiluij nonamik: ‘Xinechnextili ke tinechtasojta uan xikchiua nejin: kampa yeski tiyaskej xikijto ke nimokniuj’”. 14 Ompa, Abimélec tanauatij maj kiualkuilianij borregos uan kuakuejmej, uan takeualmej, uan kinmakak Abrahán. Uan no, kikepilij Sara, akin katka inamik. 15 Abimélec no kiluij: “Nikan yetok notalpan. Ximokaltali kampa tiknekis”. 16 Abimélec no kiluij Sara: “Mokniuj nikmaka 1,000 platajtomin. Ijkon, akin mouan moajsij uan oksekin kimatiskej ke amo tikchiuak tein amo kuali. Amo akin uelis kijtos ke tikchiuak tein amo kuali”. 17 Ompa, Abrahán kitataujtij Dios akin melauak, uan Dios kichiuak maj Abimélec, inamik uan siuamej akin katkaj itakeualuan uelinij kinpianij konemej. 18 Jiova kichiujka maj nochi siuamej akin nemiaj ichan Abimélec amo uelinij kinpianij konemej porin Abimélec kipiaya Sara, inamik Abrahán.