ISIPHALA SEZINGWALO ESIKU-INTHANETHI seWatchtower
ISIPHALA SEZINGWALO ESIKU-INTHANETHI
seWatchtower
Ndebele (Zimbabwe)
  • IBHAYIBHILI
  • AMABHUKU
  • IMIHLANGANO YEBANDLA
  • w15 6/1 kk. 3-5
  • Isayensi Lempilo Yakho

Akulavidiyo yalokho okukhethileyo.

Uxolo, sehlulekile ukudlala ividiyo oyidingayo.

  • Isayensi Lempilo Yakho
  • INqabayokulinda Ebika ngoMbuso kaJehova—2015
  • Izihlokwana
  • Okuhambelana Lokudingayo
  • KODWA KUKHONA OKUBEHLULAYO ABEZESAYENSI
  • OFakazi BakaJehova Balawuphi Umbono Ngesayensi?
    Imibuzo Ejayele Ukubuzwa
  • Lapho Isayensi Esilela Khona
    INqabayokulinda Ebika ngoMbuso kaJehova—2015
  • Lokho Abezesayensi Abangakwaziyo
    Vukani!—2021
INqabayokulinda Ebika ngoMbuso kaJehova—2015
w15 6/1 kk. 3-5
Abezesayensi sebenze intuthuko ezimoteni, ezindizamtshineni, emitshineni yokuhlola ingqondo, kuma-satellites kanye le-GPS

ISIHLOKO ESISEKUQALISENI | ISAYENSI ISINGCONO KULEBHAYIBHILI YINI?

Isayensi Lempilo Yakho

Esinye isichazamazwi sithi isayensi yikuchwayisisa imvelo lomumo wayo kusetshenziswa ulwazi olutholakala ngokukhangelisisa, ukucubungula kanye lokusebenzisa izilinganiso. Lo ngumsebenzi onzima njalo kwezinye izikhathi uqeda amandla. Abezesayensi basebenza gadalala okwamaviki, okwezinyanga kumbe okweminyaka behlolisisa izinto. Kwezinye izikhathi baginqela ize nje, kodwa izikhathi ezinengi bathola izinto ezinceda abantu. Ake sithi fahlafahla ngezinye zakhona.

Enye inkampani yase-Europe yahlanganisa ipulasitiki eqinileyo kanye lemitshina ephucukileyo yokucenga amanzi, yasibumba umtshina onceda ukuthi abantu bangaguliswa yikunatha amanzi angcolileyo. Imitshina le seyake yasetshenziswa ezindaweni lapho okuyabe kube lomonakalo. Ngokwesibonelo, yasetshenziswa ngemva kokuzamazama komhlaba elizweni laseHaiti ngo-2010.

Emkhathini kulemitshina okuthiwa ngama-satellite. Ukusebenzelana kwemitshina le kubumba lokho okubizwa ngokuthi yi-Global Positioning System (GPS). I-GPS yayivele ilungiselelwe ukuthi isetshenziswe ngabezempi, kodwa khathesi isinceda labantu abahamba ngezimota, abatshayela izindiza, abaqondisa imikhumbi kanye labazingelayo ukuze ibaqondise lapho abaya khona. Abezesayensi abasungula i-GPS benza into enhle sibili enceda ukuthi kube lula ukufika lapho oyakhona ungalahleki.

Uyake usebenzise umakhalekhukhwini yini, ikhompiyutha loba i-Inthanethi? Uyake uhambe ngendizamtshina yini? Nxa kunjalo, lawe uphakathi kwabantu abancedwe yintuthuko elethwe ngabezesayensi. Mhlawumbe ubugula kodwa ususilile loba ususizwa ngcono ngenxa yokuthi uthole imithi yakulezinsuku kwabezempilakahle. Kuyakhanya-ke ukuthi kulezinto ezenziwe ngabezesayensi ezenze impilo yakho yaba ngcono.

KODWA KUKHONA OKUBEHLULAYO ABEZESAYENSI

Abezesayensi sebenze konke okusemandleni abo becubungula ngemvelo. Abanye bahlolisisa ukuthi ingaphakathi ye-athomu isebenza njani. Abahlola ngokwenzakala emkhathini baphenya izinto ezenzakala eminyakeni engamabhiliyoni adlulayo bezama ukuzwisisa ukuthi imvelo yadabuka ngaphi. Kanti njalo abanye abezesayensi bathi akulaNkulunkulu ngoba kabakaze bamuthi tshazi lanxa sebeguduze baguduza behlola lasezindaweni ezingabonakaliyo lokunzima ukufika kuzo.

Kodwa ezinye izazi kanye labezesayensi kabapheleli khonapho. Omunye umlobi obhala ngezesayensi okuthiwa ngu-Amir D. Aczel wathi abezesayensi basebenza gadalala bezama ukuthola ubufakazi bokuthi akulaNkulunkulu. Ngokwesibonelo, omunye wabezesayensi odumileyo wathi “ukuswelakala kobufakazi bokuthi kuloNkulunkulu oqondisa izinto kutshengisa ngendlela ecacileyo ukuthi lokho okuthiwa ngunkulunkulu vele akukho.” Abanye bathi lokho okwenziwa nguNkulunkulu okukhulunywa ngaye eBhayibhilini “ngamasalamusi” lezinto zobuqili ezingazwisisekiyo.a

Kodwa kulombuzo osalayo othi: Abezesayensi sebethole ulwazi olweneleyo yini mayelana lezinto ezadalwayo okokuthi sebengatsho imicijo yabo bengathandabuzi? Hatshi abakalutholi. Lanxa sebethuthuke kakhulu kwezesayensi, abanengi babo bayavuma ukuthi kuseselokunengi abangakwaziyo lokuthi kungaba lokunye abangasoze bakwazi. USteven Weinberg owathola isicoco ngokuphumelela kwakhe kwezesayensi wathi ekhuluma ngokuzwisisa izinto ezadalwayo wathi: “Asisoze safa sakwazi konke.” Esinye isikhwicamfundo saseGreat Britain okuthiwa nguMartin Rees sabhala sathi: “Kungaba lezinye izinto abantu abangasoze bafa bazizwisisa.” Iqiniso elikhona yikuthi izinto ezinengi ezadalwayo zibaphithanisa ingqondo abezesayensi, kusukela ku-cell encane kakhulu kusiya ezintweni ezinkulu njengomhlaba lamazulu. Nanzi ezinye izibonelo:

  • I-DNA

    Abezesayensi abacubungula ngezinto eziphilayo kabaqedisisi ukuthi ama-cell ezinto lezi asebenza njani. kulokhu kusabadida ukuthi ama-cell awasebenzisa njani amandla awathola ekudleni, ukuthi awenza njani ama-proteins kanye lokuthi i-cell yinye ngayinye yehlukana njani.

  • Umfana ujikela ibhola phansi

    Siyakunanzelela ukuthi kulamandla adonsela izinto phansi. Kodwa abezesayensi kubanwayisa amakhanda ukuthi amandla la amdonsela njani umuntu phansi nxa eseqa, kumbe ukuthi akubangela njani ukuthi inyanga ingaqhelelani lomhlaba nxa iwubhoda.

  • Amazulu lomhlaba

    Izingcitshi ezibona ngemvelo zicabangela ukuthi izinto zemvelo ezingaba ngamaphesenti angu-95 ngesingeke sizibone ngamehlo loba ngemitshina yabezesayensi lanxa zikhona. Izinto lezi bazehlukanisa zibe yizigaba ezimbili kodwa balokhu bengakwazi ukuthi izinto lezi zinjani sibisibili.

Kulokunye futhi abezesayensi abangakwaziyo njalo okulokhu kubaphica. Kungani kubatshayisa amakhanda? Omunye umlobi wezesayensi odumileyo wathi: “Esingakwaziyo kunengi kakhulu kulesikwaziyo. Mina ngibona angani ukuhlola isayensi kumele kusimangalise njalo kusenze sifise ukwazi okunengi, kulokuthi sizitshele ukuthi thina sikwazi konke.”

Yikho-ke nxa usuzibuza ukuthi isayensi isingcono yini kuleBhayibhili kanye lokuthi ingenza abantu bangakholwa kuNkulunkulu, nanku okumele ucabange ngakho: Izikhwicamfundo zesayensi zisebenzise imitshina yazo elamandla zihlola imvelo kodwa ezikutholileyo kufana nje lokukha ngenkomitsho elwandle. Pho kungaba lengqondo yini ukuthi sihle singabi lendaba lezinto abezesayensi abangenelisi ukuzithola? Ibhuku okuthiwa yi-Encyclopedia Britannica lawubeka wacaca umcijo lo ekucineni kwesihloko esasikhuluma ngembali kanye lentuthuko kusayensi yezinto ezisemkhathini. Lathi: “Sekuleminyaka engaba ngu-4 000 kuhlolwa umumo wezinkanyezi, kodwa imvelo ilokhu isiphica ngendlela engabe yayidida ngayo abantu baseBhabhiloni.”

OFakazi bakaJehova abaleli muntu ukuthi azikhethele lokho afuna ukukukholwa endabeni le. Sizama ngazo zonke izindlela ukulandela umlayo oseBhayibhilini othi: “Akuthi ukuzwisisa kwenu kwaziwe ngabantu bonke.” (KwabaseFiliphi 4:5, NW) Yikho-ke lawe siyakucela ukuthi uhlolisise ukuthi isayensi ihambelana njani leBhayibhili.

a Abanye abantu kabavumi okutshiwo libhayibhili ngenxa yezimfundiso zakudala lezakhathesi ezitholakala emasontweni. Ngokwesibonelo, abanye bakholwa ukuthi umhlaba lo yiwo ophakathi laphakathi kwezinto ezadalwayo kumbe ukuthi wadalwa ngamalanga ayisithupha, ilanga linye linganahora angu-24.—Khangela ibhokisi elithi “IBhayibhili Liyahambelana LeSayensi.”

IBhayibhili Liyahambelana LeSayensi

IBhayibhili kalisilo bhuku lesayensi. Lanxa kunjalo, abalobi balo bakhuluma okuqondileyo mayelana lezinto abezesayensi abangafuna ukuzihlola. Nanku okunye kwakhona.

  • Amazulu lomhlaba

    Umhlaba lamazulu kulesikhathi esinganani kukhona?

    Izazi zesayensi zicabangela ukuthi umhlaba ungaba leminyaka engaba yi-4 bhiliyoni ukhona kanye lokuthi amazulu aleminyaka engaba ngamabhiliyoni angu-13 kusiya kwangu-14. IBhayibhili kalisitsheli ukuthi izinto zonke ezisezulwini lezisemhlabeni zadalwa ngawuphi umnyaka. Akulandawo lapho eliveza khona ukuthi umhlaba lo ungabe uleminyaka engaba yi-10 000 kuphela. Ivesi yakuqala eBhayibhilini ithi: “Ekuqaleni uNkulunkulu wadala amazulu lomhlaba.” (UGenesisi 1:1) Amazwi la alula avumela abezesayensi ukuthi basebenzise ulwazi lwabo ukuze bahlole ukuthi umhlaba lamazulu sekulesikhathi esinganani kukhona.

  • Izintaba, izilimo lamanzi

    Ukulungiswa komhlaba ukuze abantu bahlale kuwo

    KuGenesisi isahluko 1 kusetshenziswa ibala elithi “usuku” nxa kuchazwa ukulungiswa komhlaba ukuze uhlale zonke izidalwa eziphilayo. Ekucineni kukhulunywa ngokuba khona kwabantu. IBhayibhili kalisitsheli ukuthi ‘izinsuku’ lezi eziyisithupha zokudalwa kwezinto zaziyisikhathi esinganani. Livumela abezesayensi ukuthi bachwayisise mayelana lezinsuku lezi besebesitsho bona ukuthi yisikhathi esinganani. Siyakwazi ukuthi ‘usuku’ ngalunye okukhulunywa ngalo endabeni yokudalwa kwezinto kayisilo langa elilamahora angu-24, kodwa kwakuyisikhathi eside.

  • Umhlaba

    Umhlaba uphanyekwe phezu kwani?

    IBhayibhili lithi umhlaba uphanyekwe “phezu kweze.” (UJobe 26:7) Ezinganekwaneni zakudala kwakuthiwa umhlaba lo usemahlombe esiqhwaga loba uphezu kwezindlovu ezime phezu kwenyamazana enkulu yaselwandle enjengofudu. Kodwa iBhayibhili kalitsho njalo. Yikho-ke kalibenqabeli abezesayensi ukudingisisa ukuthi umhlaba uphezu kwani. UNicolaus Copernicus loJohannes Kepler bachasisa indlela amaplanethi alibhoda ngayo ilanga esebenzisa amandla angabonakaliyo. Ngokuya kwesikhathi u-Isaac Newton waveza ukuthi amandla adonsela izinto phansi aziqondisa njani zonke izinto nxa zihambahamba emkhathini.

  • Ibhakhithiriya

    Imithetho ephathelane lenhlanzeko lokuvikela imikhuhlane

    Ebhukwini likaLevi sithola okwatshelwa ama-Israyeli mayelana lokuthi kuyini okwakufanele akwenze ukuze imikhuhlane ingamemetheki njalo okunye kwakhona kwakuyikuthi abalemikhuhlane ethelelwanayo bahlaliswe bodwa. KuDutheronomi 23:12, 13 kulomthetho ophathelene lenhlanzeko. Abako-Israyeli batshelwa ukuthi nxa besiya ngaphandle basebenzise indawo eyayingekho phakathi kwezihonqo zabo, ‘besebegqibela leyo ngcekeza.’ Abezesayensi labodokotela baze bakubona eminyakeni engu-200 eyadlulayo ukuthi lokhu kuyasebenza sibili.

Lokhu ebesikhuluma ngakho ezindimeni eziphezulu kwalotshwa kudaladala eBhayibhilini. Manje abalobi beBhayibhili baluthatha ngaphi ulwazi lolu? Phela kukhanya lezifundiswa ezazikhona ngalesosikhathi zazingakwazi lokhu okuqanjwe lapha. Umlobi weBhayibhili uyasitshela impendulo esithi: “Njengomkhathi uphakeme kulomhlaba, ngokunjalo izindlela zami ziphakeme kulezindlela zenu, lemicabango yami iphakeme kulemicabango yenu.”—U-Isaya 55:9.

    Amabhuku EsiNdebele (2000-2025)
    Phuma
    Ngena
    • Ndebele (Zimbabwe)
    • Thumeza
    • Amasethingi
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Imithetho Yokusebenzisa
    • Ipholisi Yemfihlo
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Ngena
    Thumeza