Omuyonena mUuyuni Wa Vundakana
OMUYONENA kagu shi owala oshinima oshikumithi shoshinanena. Edhipago lyotango olya ningwa oomvula omayuvi dha piti po sho Kain a dhipaga omumwayina Abel. MOmanyolo omakulu gOshiheberi otamu popiwa okukwata onkonga nuushenge. (Genesis 4:8; 19:4, 5; 34:1-4) Aantu methelemimvo lyotango lyEyalulo lyetu lyOngashingeyi oya yugwa, ngaashi omayele gOmusamaria omunamutimahenda tagu ulike. (Lukas 10:29-37) Ihe nena oshi ili.
Miilando oyindji iinene yomuuyuni, kutya nee oNew York, London, Kalkutta nenge Bogotá, aantu oye wete kutya omuyonena ogu li apuhepuhe notagu tilitha noonkondo. Onkundana ya za moIndia Today oyi na oshipalanyole “Eitaalo lyOkwaahenompango,” notashi ti: “Uushili kutya ekuni, okwaahe na eputudho nompango oya lengwa yi ninge eitaalo, osho ehumokomeho ewinayi noonkondo ndyoka lya hala okuteya po omuya omupu gwomikalo noguulikumwe ngoka gwa kwatela kumwe oshilongo.” Nokuli opolisi nayo oolumwe mokukondjitha kwayo omuyonena ohayi ya memakelo okutaaguluka oongamba dhokugwanitha oveta molwokulongitha omikalo dhomuyonena. Onkundana ya tumbulwa metetekelo okuza muIndia otayi ti: “Omaso pethimbo lyokukala miikaha yopolisi ohaga adhika natango olundji moonkundana.” Nosho wo shi li ngawo nomiilongo yilwe.
Osha yela kutya oshi na uupu u ninge oshihakanwa shomuyonena. Ehokololoningomwa okuza mIigwanahangano otali ti kutya “gumwe gwomomaukwanegumbo gane gomuAmerika mo 1988 okwa longelwa omuyonena gwekuni nenge gwuufuthi.” Kakele kaashono, aantu aagundjuka ngashingeyi oyo taa longo iilonga yekuni. Oshifokundaneki shaAmerika shaLatina Visión otashi ti kutya “omugoyi yomomulongo mboka hayi ithanwa sicarios [aadhipagi mboka haa futwa] omulongo oyo aanona. [Yo] ‘aanona’ palutu nohaa gamenwa koveta.” Oshi li wo natango egamo lyomuuyuni auhe kutya iilonga yokulongitha oonkondo yi longwe kaanona.
Ombimbeli oya hunganeke oomvula 2 000 lwaampono dha piti: “Ihe kala u shi shi, omasiku omahugunina otaku ya omathimbo omadhigu. Oshoka aantu taa ka kala nokwiihola noye na uuhalu weliko, . . . aakaanuuyuki, aakaanohole, . . . aakaaneidhiliko, omaligi, aatondi yuuwanawa, aagwaaleki, aadhudhu, aatuwalali, . . . aantu aawinayi naakotokeli otaa tsikile ko muuwinayi, aahongololi naahongololwa.”—2 Timoteus 3:1-4, 13.
Okuza 1914 opwa kala pu na uunzapo wa gwana kutya tse otu li momasiku gahugunina ngano omadhigu. Uuyuni, mboka wa piti miita iyali yuuyuni nomomaidhengomumwe galwe omanene, momikalo odhindji owa ningi ihaau pangelwa nowa vundakana. Omuyonena ogwaapuhe. Miitopolwa yiilando oyindji aalongi yomuyonena otaa pangele, noya lundulula omikalo dhonkalamwenyo yoyendji mboka haa vulika koveta. Ngaashi omusenator a simana gwaAmerika a ti: “Opu na ngashingeyi iinima oyindji noonkondo mbyoka tse tatu ipula nayo, iinima mbyoka twa li ihaatu tila nale. Oolumwe uumbanda wetu uunene otau tu kwatitha, manga mboka ye na okukala ya kwatwa taye ethiwa ye ende ya manguluka.”
Omolwashoka aantu nena taye eta po omalongekidho ogendji gokwiigamena nago ngoka oomvula 20 nenge 30 dha piti ga li inaaga pumbiwa. Omiyelo odhindji odhi na omakumba oogali nenge oogatatu nohaga kolekwa noshiyela. Pomahala ogendji aantu ohaa humbata iimaliwa ya gwana okuuvitha ombili omuyugi neinekelo kutya otashi vulika shika tashi ke ya gamena opo kaaya dhengwe molwashoka kaaye na sha okupa aafuthi. Omapandaanda ogendji konima yokuningina kwetango konyala ohaga kala ge li owala, aantu owala mboka omagoya, oonakwaayawala naamboka taa thiminikwa konkalo ya kale mo, ye li momapandaanda—taa hakanwa nuupu kaayugi mboka haye endaenda miilando ya fa okuti kwaayugi.
Oshike mbela tatu vulu okuninga opo twaa ninge iihakanwa yomuyonena muuyuni mbuka wa vundakana nokaau na oveta? Ongiini mbela tatu vulu oku yi kondjitha?