ONGULUMAMBO MOINTANETA yiileshomwa yopaMbiimbeli
ONGULUMAMBO MOINTANETA
yiileshomwa yopaMbiimbeli
Oshindonga
  • OMBIIMBELI
  • IILESHOMWA
  • OKUGONGALA
  • w05 10/1 ep. 18-ep. 22 okat. 3
  • Omanenedhiladhilo okuza membo lyAakwaniilwa aatiyali

Oshitopolwa shika kashi na okavidio.

Opu na epuko lyasha, okavidio itaka yi komeho.

  • Omanenedhiladhilo okuza membo lyAakwaniilwa aatiyali
  • Oshungolangelo tayi tseyitha uukwaniilwa waJehova—2005
  • Uupalanyolo uushona
  • Uuyelele wa faathana
  • ELIA OKWA LI A LANDULWA KUELISA
  • (2 Aakwaniilwa 1:1–8:29)
  • AAISRAELI NAAJUDA OYA LI YA YI MUUPONGEKWA
  • Embo li na ongushu kutse
  • Elisa okwa li a mono omatembakwiita gomulilo—ngoye oho ga mono?
    Oshungolangelo tayi tseyitha uukwaniilwa waJehova—2013
  • Uukambe owundji nomatembakwiita gomulilo
    Embo lyandje lyokwiilonga Ombiimbeli
Oshungolangelo tayi tseyitha uukwaniilwa waJehova—2005
w05 10/1 ep. 18-ep. 22 okat. 3

Oohapu dhaJehova odhi na omwenyo

Omanenedhiladhilo okuza membo lyAakwaniilwa aatiyali

EMBO lyOmbiimbeli lyAakwaniilwa aatiyali otali tsikile mpoka pwa hulile embo lyAakwaniilwa yotango. Olyo ehokololo lyaakwaniilwa 29—aakwaniilwa 12 oya li ya za kuukwaniilwa wokuumbangalantu waIsraeli no 17 oya li ya za kuukwaniilwa wokuumbugantu waJuda. Aakwaniilwa aatiyali otaya hokolola wo iilonga yaapolofeti Elia, Elisa naJesaja. Nonando inali nyolwa naanaa melandulathano, ehokololo otali hokolola iiningwanima ayihe mbyoka ya ningwa sigo opethimbo lyehanagulo lyaSamaria naJerusalem. Aakwaniilwa aatiyali oya kwatela mo ethimbo lyuule woomvula 340—okuza 920 K.E.N. sigo 580 K.E.N. sho omupolofeti Jeremia a li a mana okunyola embo ndyoka.

Aakwaniilwa aatiyali oye na ongushu yashike kutse? Otaye tu longo shike kombinga yaJehova nonkene ha kala naantu? Miilonga yaakwaniilwa, yaapolofeti noyayalwe mboka ya popiwa membo ndika otatu ilongo mo shike? Natu tale kutya membo lyAakwaniilwa aatiyali otatu ilongo mo shike.

ELIA OKWA LI A LANDULWA KUELISA

(2 Aakwaniilwa 1:1–8:29)

Omukwaniilwa gwaIsraeli Ahasja okwa li a gu kontala ye nokwa li e ehama unene. Okwa li a tseyithilwa komupolofeti Elia kutya ota ka sa. Ahasja okwa si, nomumwayinamati Joram okwa li a yi koshipundi. Pethimbo olyo tuu ndyoka, Josafat okwa li omukwaniilwa gwaJuda. Elia okwa li a falwa kegulu moshikungulu nomuyakuli gwe Elisa okwa li e mu landula e li omupolofeti. Elisa okwa li a longo iikumithalonga oyindji pethimbo lyiilonga yuukalele we uule woomvula 60 dha landula ko.—Tala oshimpungu “Iikumithalonga yaElisa.”

Sho omukwaniilwa gwaMoab a li a tukuluthile Israeli oshipotha, Jehoram, Josafat nomukwaniilwa gwaEdom oya li ya yi ye ke mu kondjithe. Oya li ya pewa esindano omolwuudhiginini waJosafat. Konima yethimbo omukwaniilwa gwaSiria okwa li i ilongekidha okuponokela Israeli ombaadhilila. Ihe Elisa okwa li a yi moshipala ompangela ndjoka. Omukwaniilwa gwaSiria okwa li a geya noonkondo nokwa tumu ko “etanga enene li na uukambe nomatembakwiita” okukwata Elisa. (2 Aakwaniilwa 6:14) Elisa okwa li a longo iikumithalonga iyali nokushunitha Aasiria nombili. Konima yethimbo omukwaniilwa gwaSiria Ben-hadad okwa li a kondeke Samaria. Shika osha li she etitha ondjala ondhigu, ihe Elisa okwa li a hunganeke kutya ondjala otayi ka hula po.

Konima yethimbo Elisa okwa li a yi kuDamasko. Omukwaniilwa Ben-hadad ngoka a li te ehama okwa li a tumu Hasael okupula ngele ota ka aluka kuuvu we. Elisa okwa li a hunganeke kutya omukwaniilwa ota ka sa nonokutya Hasael okwa li ta ka pangela pehala lye. Esiku lya landula ko, Hasael okwa li a kutha “ekumbyatha e te li yaya momeya” e te li siikile omukwaniilwa komayulu e ta si nokwa li a ningi omukwaniilwa. (2 Aakwaniilwa 8:15) MuJuda omwanamati gwaJehoram Josafat okwa li a ningi omukwaniilwa nokwa li a landulwa komwanamati gwe Ahasja.—Tala oshimpungu “Aakwaniilwa yaJuda noyaIsraeli.”

Omapulo gopamanyolo taga yamukulwa:

2:9—Omolwashike Elisa a li a pula a pewe “iitopolwa iyali yomombepo” yaElia? Opo a gwanithe po oshinakugwanithwa she e li omupolofeti muIsraeli, Elisa okwa li a pumbwa ombepo ya faathana naandjoka yu ulikwa kuElia, ndjoka yuulaadhi nokwaahe na uumbanda. Mokudhimbulula oshinima shika, Elisa okwa li a pula iitopolwa iyali yomombepo yaElia. Elisa okwa li a langekwa po kuElia e li omulanduli gwe nokwa li a kala omukwatheli gwe uule woomwedhi hamano, onkene Elisa okwa li a tala ko Elia e li he gwopambepo; Elisa okwa li ngaashi omwanamati gwosheeli shaElia shopambepo. (1 Aakwaniilwa 19:19-21; 2 Aakwaniilwa 2:12) Onkee ano ngaashi owala osheeli hashi mono iitopolwa iyali muuthiga wahe, Elisa okwa li a pula iitopolwa iyali yuuthiga wopambepo kuElia nokwa li e yi pewa.

2:11—“Egulu” moka ‘Elia a li a falwa moshikungulu’ olya li shike? Shika kasha li oshitopolwa shokokule shewangandjo lyo lyene nenge ehala lyopambepo moka Kalunga naamati ye aayengeli haya kala. (Deuteronomium 4:19; Episalomi 11:4; Mateus 6:9; 18:10) Mpoka tapu popiwa kutya Elia okwa li a londo “megulu” otashi ti kutya okwa li a londo mombepo moka hamu tuka uudhila. (Episalomi 78:26, OB-1954; Mateus 6:26) Mokweenda neendelelo mombepo, osha yela kutya etemba lyomulilo olya li lya fala Elia koshitopolwa shilwe shevi hoka a li a kala natango nomwenyo uule wethimbo. Konima yoomvula dhontumba Elia okwa li a nyolele omukwaniilwa gwaJuda Jehoram ontumwafo.—2 Ondjalulo 21:1, 12-15.

5:15, 16—Omolwashike Elisa a li inaa taamba omagano gaNaeman? Elisa okwa li a tindi omagano molwaashoka okwa li a zimina kutya oshikumithalonga shokwaaludha Naeman osha li sha longwa koonkondo dhaJehova, ihe hakoonkondo dhe mwene. Elisa ka li nando e na edhiladhilo lyokulikola miilonga mbyoka a li a pewa kuKalunga. Aalongelikalunga yashili nena nayo ihaya lalakanene okwiilikolela sha miilonga yaJehova. Ohaya taamba ko ekumagidho lyaJesus ndyoka tali ti: “One mwa pewa oshindji omagano, gandjeni wo omagano.”—Mateus 10:8.

5:18, 19—Mbela Naeman okwa li i indile edhiminopo molwaashoka a kutha ombinga mokulongela oshikalunga? Omukwaniilwa gwaSiria okwa li a kulupa nokwa li omunkundi, onkene okwa li e na okwiikolelela kuNaeman omolwekwatho. Sho omukwaniilwa a li i inyongamene koshikalunga Rimmon, Naeman naye wo okwa li e shi ningi. Ihe Naeman okwa li i inyongamene owala opo a vule okwaambidhidha olutu lwomukwaniilwa, inee shi ninga opo a galikane oshikalunga. Naeman okwa li a pula a dhiminwe po kuJehova omolwokugwanitha oshinakugwanithwa she shoka e li omukwashigwana. Molwaashoka Elisa okwa li i itaala shoka sha popiwa kuNaeman, okwa li a ti: “Inda nombili!”

Iiyilongomwa kutse:

1:13, 14. Ngele tatu ilongo sha miimoniwa nokukatuka neifupipiko otashi vulu okuhupitha oomwenyo.

2:2, 4, 6. Nonando Elisa okwa li omukwatheli gwaElia tashi vulika uule woomvula hamano, okwa li a tindi oku mu thiga po. Kasha li tuu oshiholelwa oshiwanawa shuudhiginini nuukuume!—Omayeletumbulo 18:24.

2:23, 24, OB-1954. Etompelo enene omolwokunyenkelwa hoka kwaElisa olya li kutya omulumentu e na ongwala okwa li a zala oonguwo dhaElia dhiilonga. Uunona owa li wa dhimbulula kutya Elisa okwa li omukalelipo gwaJehova nowa li inau hala a kale mpoka. Owa li we mu lombwele a ‘londe,’ shoka sha li tashi ti okuya u uka kuBetel nenge okutsikila ngaashi Elia a li ta ningi. Osha yela kutya uunona owa li wu ulike iikala yuutondwe yaakuluntu yawo. Oshi li sha pumbiwa opo aakuluntu ya longe uunona wawo okusimaneka aakalelipo yaKalunga!

3:14, 18, 24. Oohapu dhaJehova aluhe ohadhi gwanithwa.

3:22. Eadhimo lyuuyelele woonte dhongula onene olya li tali monikitha omeya ga fa ombinzi, otashi vulika molwaashoka evi opo lya li lya fulwa nomikanka odha li dhi na evi etiligane. Jehova otashi vulika a hogolole oshiholokipo shopaunshitwe okutsakanitha omalalakano ge.

4:8-11, OB-1954. Omukiintu gwokuShunem sho a li a mono kutya Elisa ‘omulumentu gwaKalunga,’ okwa li e mu yakula. Mbela natse katu na okuningila sha faathana aalongeli yaJehova aadhiginini?

5:3. Okakadhona okashona Okaisraeli oka li ke na eitaalo moonkondo dhaKalunga dhokulonga iikumithalonga. Oka li wo ke na uulaadhi okupopya kombinga yeitaalo lyako. Ne aagundjuka mbela otamu kambadhala okukoleka eitaalo lyeni momauvaneko gaKalunga nokukala nuulaadhi okupopya kombinga yoshili naalongi yeni naanasikola ooyakweni?

5:9-19. Oshiholelwa shaNaeman itashi ulike mbela kutya omuntu e na uuntsa ota vulu okwiilonga eifupipiko?—1 Petrus 5:5.

5:20-27. Gehasi ka li tuu a mono oshilanduliko oshiwinayi molwiifundja ye! Mokudhiladhila nawa kombinga yoluhodhi nosho wo oshiponga shoka tashi etwa kokukala nonkalo yopaali otaku vulu oku tu kwathela tu henuke ondjila ndjoka.

AAISRAELI NAAJUDA OYA LI YA YI MUUPONGEKWA

(2 Aakwaniilwa 9:1–25:30)

Jehu okwa li a gwayekwa e li omukwaniilwa muIsraeli. Mbalambala okwa li a gwanitha po iilonga mbyoka a pewa okuhanagula po egumbo lyaAhab. Jehu okwa li a “kombo mo” nelungamo “esimaneko lyokulongela Baal muIsraeli.” (2 Aakwaniilwa 10:28) Konima sho u uvu kutya omwanamati okwa dhipagwa kuJehu, yina yaAhasja, Atalja ‘okwa dhipagitha aawagona ayehe’ yuukwaniilwa waJuda nokwi itula ye mwene koshipundi. (2 Aakwaniilwa 11:1) Okanona kokamati kaAhasja owala Joas ka li ka hupithwa, nokonima sho ka li ka kala ka holekwa uule woomvula hamano oka li ka langekwa po ka ninge omukwaniilwa gwaJuda. Joas okwa tsikile okulonga shoka shu uka momeho gaJehova, omolwokulongwa komusaaseri Jojada.

Konima yaJehu, aakwaniilwa ayehe mboka ya pangele muIsraeli oya li ya longo shoka oshiwinayi momeho gaJehova. Elisa okwa si muukulupe pethimbo lyomutekulu gwaJehu. Omukwaniilwa omutine gwaJuda a landula Joas okwa li Ahas, nokwa li a “ningi shoka inaashi opalela OMUWA.” (2 Aakwaniilwa 16:1, 2) Ihe omwanamati gwe Hiskija okwa li “a hokwa po Omuwa.” (2 Aakwaniilwa 17:20; 18:6, OB-1954) Mo 740 K.E.N., sho Hiskija a li omukwaniilwa gwaJuda na Hosea a li ta pangele muIsraeli omukwaniilwa gwaAssur, Salmanassar ‘okwa li a kwata po Samaria e ta fala Aaisraeli kuAssur oonkwatwa.’ (2 Aakwaniilwa 17:6) Konima yaashoka aakwiilongo oya li ye etwa moshitopolwa shaIsraeli, neitaalo lyAasamaria olya li lya tameke pethimbo mpoka.

Maakwaniilwa yaheyali mboka ya li ya landula Hiskija muJuda, Josia oye owala a li a katuka onkatu okukomba mo elongelokalunga lyiifundja moshilongo. Hugunina mo 607 K.E.N., Jerusalem osha li sha kwatwa po kAababilona ‘nAajuda oya li ya falwa muupika kokule nevi lyawo.’—2 Aakwaniilwa 25:21.

Omapulo gopamanyolo taga yamukulwa:

13:20, 21—Mbela oshikumithalonga shino otashi yambidhidha esimaneko lyiinima iiyapuki yopalongelokalunga? Hasho nando. Ombiimbeli itayi ulike nando kutya omasipa gaElisa oga li ga simanekwa. Oshikumithalonga shika osha li owala sha longwa koonkondo dhaKalunga, ngaashi naanaa iikumithalonga ayihe mbyoka Elisa a li a longa manga a li e na omwenyo.

15:1-6—Omolwashike Jehova a li u umbu Usija (Asaria, 15:6, OB-1954) nuuvu woshilundu? “Usija sho a ningi omunankondo, okwa tumbu pombanda . . .  Okwa hindi OMUWA, Kalunga ke, sho a yi motempeli a fike iitsinino ketsininoyambelo.” Sho aasaaseri “ye mu keelele,” noye mu lombwele a ‘ze mo motempeli,’ okwa li a geela aasaaseri noonkondo nokwa li u umbwa uuvu woshilundu.—2 Ondjalulo 26:16-20.

18:19-21, 25—Mbela Hiskija okwa li a ningi ehangano naEgipiti? Aawe. Rabsake okwa li a popi iifundja sho a ti kutya Hiskija okwa li e shi ningi, nokwa li a popi wo iifundja sho a ti kutya okwa li u ‘uthwa kOMUWA’ okuponokela Hiskija noshilongo she. Omukwaniilwa omudhiginini Hiskija okwa li i inekela muJehova oye awike.

Iiyilongomwa kutse:

9:7, 26. Epangulo edhigu kegumbo lyaAhab olya li lyu ulike kutya elongelokalunga lyiifundja nokutilahi ombinzi yaa na ondjo oshinyanyalithi kuJehova.

9:20. Okupopiwa kwaJehu kutya oha hingi etemba neendelelo osha li shu ulike kutya oku li omulaadhi mokugwanitha oshilonga she. Mbela ou li wa tseyika u li omuuvithi omulaadhi gwUukwaniilwa?—2 Timoteus 4:2.

9:36, 37; 10:17; 13:18, 19, 25; 14:25; 19:20, 32-36; 20:16, 17; 24:13. Otatu vulu okukala neinekelo kutya ‘oohapu tadhi zi mokana kaJehova otadhi tsakanitha elalakano ndyoka e dhi tumina.’—Jesaja 55:10, 11.

10:15. Ngaashi owala Jonadab a li a taamba ko nomutima aguhe ehiyo lyaJehu okuya metemba pamwe naye, “ongundu onene” nehalo ewanawa ohayi yambidhidha Jesus Kristus, Jehu gwonena opamwe naalanduli ye aagwayekwa.—Ehololo 7:9, OB-1954.

10:30, 31. Nando Jehu okwa li a ningi omapuko monkalamwenyo ye, Jehova oku ulike olupandu kwaayihe mbyoka a li a ningi. ‘Kalunga oku shi okwiinekelwa, ye ita dhimbwa iilonga yetu.’—Aahebeli 6:10.

13:14-19. Molwaashoka omutekulu gwaJehu, Joas ka li a ningi oonkambadhala dha mana mo ihe okwa dhenge evi niikuti iikando owala itatu, ka li ta ka sinda naanaa thiluthilu Aasiria. Jehova okwa tegelela tu longe iilonga yetu nomutima aguhe nonuulaadhi.

20:2-6. Jehova ohu “uvu omagalikano.”—Episalomi 65:2.

24:3, 4. Omolwondjo yombinzi yaMasasse Jehova “ina vula nando okukuthila po” Aajuda. Kalunga oha simaneke ombinzi yaamboka yaa na ondjo. Otatu vulu okukala neinekelo kutya Jehova ota ka katuka onkatu okuhanagula po mboka haya tilehi ombinzi yaa na ondjo.—Episalomi 37:9-11; 145:20.

Embo li na ongushu kutse

Embo lyAakwaniilwa aatiyali otali hokolola Jehova e li Omugwanithi gwomauvaneko. Okufalwa muupongekwa kwaamboka ya li ya kala momaukwaniilwa gaali, tango waIsraeli taku landula waJuda, otaku tu ulikile nkene epangulo lyehunganeko lya nyolwa muDeuteronomium 28:15–29:28 lya li lya gwanithwa. Aakwaniilwa aatiyali otaya hokolola Elisa e li omupolofeti e na uulaadhi uunene omolwedhina lyaJehova nomolwelongelokalunga lyashili. Hiskija naJosia otaya popiwa ye li aakwaniilwa aaifupipiki mboka haya simaneke Ompango yaKalunga.

Ngele tatu dhiladhila kiikala noonkatu dhaakwaniilwa, dhaapolofeti nodhayalwe mboka ya popiwa membo lyAakwaniilwa aatiyali, mbela itatu ilongo mo iiyilongomwa yi na ongushu mwaashoka tu na okulalakanena naashoka tu na okuhenuka? (Aaroma 15:4; 1 Aakorinto 10:11) Odhoshili kutya “oohapu dhaKalunga odhi na omwenyo nodhi na oonkondo dhokulonga sha.”—Aahebeli 4:12.

[Oshimpungu/Ethano pepandja 20]

IIKUMITHALONGA YAELISA

1. Omeya gomomulonga gwaJordan oga li ga topoka pokati.—2 Aakwaniilwa 2:14

2. Omeya omawinayi gaJeriko oga li ga ningi omandjengwa.—2 Aakwaniilwa 2:19-22

3. Aagundjuka aakolokoshi oya li ya nyanyagulwa komamwanka.—2 Aakwaniilwa 2:23, 24

4. Omeya oga li ga pewa aakwiita.—2 Aakwaniilwa 3:16-26

5. Omuselekadhi okwa li a pewa omagadhi gokulya.—2 Aakwaniilwa 4:1-7

6. Omukiintu omuntimbe Omushunem okwa li a mono okanona.—2 Aakwaniilwa 4:8-17

7. Okanona oka li ka yumudhwa kuusi.—2 Aakwaniilwa 4:18-37

8. Iikulya yuuzigo oya li tayi vulu okuliwa ishewe.—2 Aakwaniilwa 4:38-41

9. Aalumentu 100 oya li ya kutithwa kiikwiila 20.—2 Aakwaniilwa 4:42-44

10. Naeman okwa li a aludhwa kuuvu we woshilundu.—2 Aakwaniilwa 5:1-14

11. Gehasi okwa li a kwatwa kuuvu woshilundu waNaeman.—2 Aakwaniilwa 5:24-27

12. Ekuya olya li lya kaama kombanda yomeya.—2 Aakwaniilwa 6:5-7

13. Omumati okwa li a mono omatemba gaayengeli.—2 Aakwaniilwa 6:15-17

14. Aakwiita Aasiria oya li ya tsikithwa.—2 Aakwaniilwa 6:18

15. Omeho gaakwiita Aasiria oga li ga tonatithwa.—2 Aakwaniilwa 6:19-23

16. Omulumentu a li a sa okwa yumuka.—2 Aakwaniilwa 13:20, 21

[Chart/pictures on page 22]

AAKWANIILWA YAJUDA NOYAISRAELI

Saul/David/Salomo: 1117/1077/1037 K.E.N.a

UUKWANIILWA WAJUDA OMIMVO (K.E.N.) UUKWANIILWA WAISRAELI

Rehabeam ․․․․․․ 997 ․․․․․․ Jerobeam

Abija/Asa ․․․․ 980/978 ․․․․

․․ 976/975/952 ․․ Nadab/Basha/Ela

․․ 951/951/951 ․․ Simri/Omri/Tibni

․․․․․․ 940 ․․․․․․ Ahab

Josafat ․․․․․․ 937 ․․․․․․

․․․․ 920/917 ․․․․ Ahasja/Joram

Joram ․․․․․․ 913 ․․․․․․

Ahasja ․․․․․․ 906 ․․․․․․

(Atalja) ․․․․․․ 905 ․․․․․․ Jehu

Joas ․․․․․․ 898 ․․․․․․

․․․․ 876/859 ․․․․ Joahas/Joas

Amazja ․․․․․․ 858 ․․․․․․

․․․․․․ 844 ․․․․․․ Jerobeam omutiyali

Usija (Asaria) ․․․․․․ 829 ․․․․․․

․․ 803/791/791 ․․ Sakaria/Shallum/Menahem

․․․․ 780/778 ․․․․ Pekakja/Pekak

Jotam/Ahas ․․․․ 777/762 ․․․․

․․․․․․ 758 ․․․․․․ Hosea

Hiskija ․․․․․․ 746 ․․․․․․

․․․․․․ 740 ․․․․․․ Samaria osha kwatwa po

Manasse/Amon/Josia ․․ 716/661/659 ․․

Joahas/Jojakim ․․․․ 628/628 ․․․․

Jojakin/Zedekija ․․․․ 618/617 ․․․․

Jerusalem osha hanagulwa po ․․․․․․ 607 ․․․․․․

[Enyolo lyopevi]

a Omimvo dhimwe otadhi ulike owala lwaampono etameko lyomumvo gwokupangela.

[Ethano pepandja 18, 19]

Naeman okwa li i ifupipike nokwa aludhwa koonkondo dhaJehova

[Ethano pepandja 18, 19]

Oshike sha li sha ningwa po sho Elia a li “a falwa megulu moshikungulu”

    Ndonga Publications (1987-2025)
    Za mo
    Inda mo
    • Oshindonga
    • Tumina yalwe
    • Hogolola
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ngele to longitha ongulumambo yetu
    • Uuyelele wiinima yopaumwene
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Inda mo
    Tumina yalwe