Okulongela Jehova Okwa Kala Aluhe Enyanyu Lyandje
Nakuhokolola Fred Rusk
Petameko lyonkalamwenyo yandje onda li nda mono uushili woohapu dhaDavid ndhoka dhi li mEpisalomi 71:10, tadhi ti: “Tate nameme otaa vulu okweetha ndje, ihe OMUWA ota sile ndje oshimpwiyu.” Nandi mu kuthile ko nkene oohapu ndhika dha li dha gwanithilwa ndje.
ONDA putukile pofaalama yomundele yatatekulu muGeorgia, shi li muAmerika. Osha li lwomo 1930, pethimbo mpoka pwa li uupyakadhi wopamahupilo moka iinima ya li ya ngushuluka. Tate ngoka a li a gwililwa po keso lyameme nosho wo lyokamwamememati hoka opo owala ka adhika ka valwa, okwa thigi ndje natatekulu e ta yi koshilando shi li kokule a ka konge iilonga. Konima yethimbo okwa li a ningi oonkambadhala opo ndi ka kale pamwe naye, ihe inashi ka pita nando.
Egumbo lyetu olya kala metonatelo lyaakadhona aakuluntu ya valwa kutatekulu. Nonando ye ka li omulongelikalunga, oyanakadhona oya li mongeleka hayi ithanwa Southern Baptists ya ya mo omutse nothingo. Onda li ndi na okuya kongeleka Osoondaha kehe molwaashoka aakadhona mboka oya li haya tilitha ndje kutya ngele itandi yi otaya dhenge ndje. Onkee ano, okuza kuunona, inandi kala ndi na onkwa nelongelokalunga. Ihe onda li ndi hole okuya kosikola nonda li ndi hole omaudhano.
Etalelopo ndyoka lya li lya lundulula onkalamwenyo yandje
Mo 1941, sho nda li ndi na omimvo 15 omusamane gumwe omukokele nomukulukadhi gwe oya li ye ya pegumbo lyetu. Onda lombwelwa kutya omusamane ngoka ohokulu Talmadge Rusk. Kanda li ndi mu shi, ihe onde ke shi mona mo kutya ye nomukulukadhi gwe oye li Oonzapo dhaJehova. Omusamane ngoka okwa yelithile ndje kutya elalakano lyaKalunga olyo aantu ya kale nomwenyo sigo aluhe kombanda yevi, oshinima shoka sha li sha yooloka ko noonkondo kwaashoka handi uvu kongeleka. Oyendji muukwanegumbo oya kala kaaye na ko nasha naTalmadge Rusk nomukulukadhi gwe noya kala nokuli ya dhina ashihe shoka haya popi. Oye ya lombwele kutya inaye enda mo we megumbo lyawo. Ihe Mary ngoka omumwayina gwatate, ngoka a li owala e vule ndje nomimvo ndatu okwa li a pewa Ombiimbeli opamwe niileshomwa mbyoka tayi yelitha Ombiimbeli.
Mary okwa li a tompwa nziya kutya okwa mona oshili yOmbiimbeli, nokwa li a ninginithwa mo 1942 e li gumwe gwomOonzapo dhaJehova. Okwa li wo a ningilwa ngaashi Jesus a hunganeka a ti: “Aanegumbo yomuntu ngoka otaa ningi aatondi ye.” (Mat. 10:34-36) Okwa li ta thiminikwa noonkondo kuyaandjawo. Omumwayinakadhona gwaMary, ngoka omukuluntu okwa li omunapolotika, nokwa li a ningi ompangela nomuleli gwoshilando opo a kwatithe po Talmadge. Okwa li a kwatwa po molwaashoka aniwa ota landitha iileshomwa ye kee na ombapila.
Oshifokundaneki shimwe moshitopolwa osha ti kutya omuleli gwoshilando ngoka a li wo omupanguli, okwa lombwele mboka ye li mompangu a ti: “Iileshomwa mbyoka tayi topolelwa aantu komulumentu nguka . . . oya nika oshiponga ngaashi naanaa uuzigo.” Talmadge, okwa li a monika kutya ke na ondjo sho a pula oshipotha she shi talululwe, ihe nonando ongaaka, okwa adhika a ninga nale omasiku omulongo mondjedhililo.
Nkene memegona Mary a li a kwathele ndje
Mary okwa kala ha lombwele ndje shi na ko nasha neitaalo lye ndyoka epe, nokwa tameke wo okugandja uunzapo kaashiinda. Onda li nda yi pamwe naye komulumentu gumwe ngoka ha konakona Ombiimbeli ngoka a li a taamba ko embo The New World.a Omukulukadhi gwe okwa ti kutya omusamane gwe okwa kala ta lesha embo ndyoka uusiku auhe. Nonando kanda li nda hala nziya okukala ndi na ombinga miinima yelongelokalunga, shoka nda li tandi ilongo osha li tashi hokitha. Kakele owala komalongo gOmbiimbeli gOonzapo dhaJehova, onda li nda tompwa kutya dho odhi li oshigwana shaKalunga mokutala omukalo moka aantu haya ungaunga nadho.
Pashiholelwa, esiku limwe manga tatu zi koshikunino shomatama namemegona Mary, otwa adha aamwayinakadhona ya fika po iileshomwa ye, ongalamathona ye nosho wo uukaseta we mboka wu na etumwalaka lyOmbiimbeli, nosha li sha yela kutya oyo ye shi ninga. Onda li nda latha ko, ihe memegona gumwe okwa li a nyenyetele ndje sho nda geya a ti kutya “oto ke tu pandula nale omolwoshinima shoka twa ningi.”
Mary okwa li a thiminikwa opo a ze mo megumbo mo 1943, molwaashoka okwa tinda okweetha po eitaalo lye epe, ye ina hala okuhulitha po okukala tu uvithile aashiinda. Ihe sho sha ningwa onda adhika nale ndi ilonga kutya edhina lyaKalunga, oJehova, ye omunahole, omunahenda nonokutya ita ka fika aantu momulilo gwoheli. Onda adhika wo ndi ilonga kutya Jehova oku na ehangano enahole, nonando pethimbo mpoka inandi adhika nde enda kokugongala.
Esiku limwe, manga nda li te kulula okangwena, paandjetu opwe ya ohauto tayi hingwa kashona mu na aalumentu yaali, omulumentu gumwe okwa pula ndje ngele ongame Fred. Sho nda mono kutya Oonzapo, onda ti: “Andiya ndi londe mohauto tse tu zii po mpaka tu ka popileni kehala lilwe li li nawa.” Mary oye a li a ningi omalongekidho opo aalumentu mboka ye ye ya talele ndje po. Gumwe gwomaalumentu mboka oShield Toutjian, ngoka a li omutumwa omweendi, nokwa li a tsu ndje omukumo nokwa kwathele ndje pambepo oshinima shoka nda li nda pumbwa unene. Okuza mpoka onda kala tandi patanekwa muukwanegumbo molwaashoka tandi popile eitaalo lyOonzapo dhaJehova.
Mary okwa nyolele ndje ontumwafo kutya ngele onda tokola toko okulongela Jehova otandi vulu okuya kuye koshilongo shedhina Virginia, hoka a tembukila. Onda tokola nziya kutya otandi yi. Uusiku wEtitano muKotoba 1943, onda li nda longele iinima yimwe mbyoka nda pumbwa lela mokakofa e tandi ka mangele momuti gu li kokule negumbo lyetu. Onde ka pitula po mOlyomakaya e tandi ende tandi nyoweke konima yegumbo lyopuushiinda, nonda kwata olefa ndi ye kondoolopa. Onda yi kondoolopa yedhina Roanoke, hoka nda adha Mary e li megumbo lyaEdna Fowlkes.
Okukoka kwandje pambepo, okuninginithwa nokulonga koBetel
Edna omugwayekwa, noku na olukeno lwa fa lwaLidia ngoka a popiwa mOmbiimbeli. Edna okwa li e na egumbo enene ndyoka ha futu komwedhi, moka a li e edhilila memegona Mary nosho wo omukulukadhi gumwe noyanakadhona yaali mboka he, omumwayina gwaEdna. Aakadhona mboka yaali oyo Gladys naGrace Gregory, nokonima yethimbo oya ningi aatumwa. Gladys ngashingeyi oku na omimvo 90 nasha, nota longo nuudhiginini koshitayimbelewa muJapan.
Sho ndi li megumbo lyaEdna, onda li handi yi kokugongala pandjigilile nonda dheulilwa uukalele. Onda li nda gwanenwa pambepo molwaashoka onda li ndi na emanguluko lyokukonakona Oohapu dhaKalunga nokuya kokugongala kwopaKriste. Onda ninginithwa mo 14 Juni 1944. Mary, Gladys naGrace oya tameke okukokola ondjila noya tuminwa koshitopolwa shi li muumbangalantu waVirginia. Oya li ya kwathele mokutota po egongalo ndyoka li li moLeesburg. Lwopetameko lyomumvo 1946, onda tameke okukokola ondjila moshilongo shimwe shi li popepi naampoka ye li. Pothinge yomumvo ngoka otwa li twi idhenge ondjila pamwe nayo tu uka koshigongi shopaigwana shoka ihaandi dhimbwa nando sha li muCleveland, Ohio, mo 4-11 Auguste.
Poshigongi mpoka, omumwatate Nathan Knorr, ngoka a li ta kwatele komeho ehangano okwa popi paufupi kutya oya dhiladhila okutamununa mo oBetel moBrooklyn. Shika osha li sha kwatela mo okutunga oondunda oompe dhokulala nokugwedhela oshinyanyangidho. Opo shi ningwe opwa li pwa pumbiwa aamwatate aagundjuka. Onda tokola kutya onda hala ndi ka longele Jehova hoka. Onda tula mo eindilo, nomeni lyoomwedhi oonshona onda taambwa moBetel, nonda tameke iilonga me 1 Desemba 1946.
Konima yomumvo gumwe lwaampono, omumwatate Max Larson, omutonateli gwoshinyanyangidho okwe ya pungame pOshikondo shOontumwafo mpoka handi longele. Okwa lombwele ndje kutya onda pewa oshinakugwanithwa ndi ka longe kOshikondo shIilonga. Ondi ilongo oshindji kombinga yokutula miilonga omakotampango gOmbiimbeli nosho wo nkene ehangano lyaKalunga hali longo, unene tuu sho nda li te longo pamwe nomumwatate T. J. (Bud) Sullivan, ngoka a li omutonateli moshikondo shoka.
Tate okwa li ha talele ndje po iikando yontumba koBetel. Konima yethimbo okwa ka kala e na ohokwe miinima yomalongelokalunga. Sho a talele ndje po lwahugunina mo 1965, okwa ti: “Oto vulu okuya wu talele ndje po, ihe ngame kandi na we esiku ndi ye ndi ku talele po huka.” Onda li nde mu talele po iikando yontumba omanga inaa sa. Okwa li e na uushili kutya otayi megulu. Ihe ondi inekela kutya Jehova ote ke mu dhimbulukwa noku mu yumudha opo a ka kale nomwenyo mOparadisa kombanda yevi, ihe hamegulu ngaashi a li ta dhiladhila.
Iigongi yoshitopolwa yilwe niilonga yokutunga mbyoka ihaandi dhimbwa
Iigongi yoshitopolwa oya kala aluhe hayi tu kwathele noonkondo tu hume komeho pambepo. Oshigongi shopaigwana shoka sha li muNew York, mokapale kedhina Yankee mo 1950 nasha, osha li she tu kwathele unene. Mo 1958 okapale kaYankee nosho wo moPolo Grounds omwa li aantu 253 922 ya za kiilongo 123. Poshigongi shoka opwa ningwa oshinima shoka kaandi na siku ndi shi dhimbwe. Omanga tandi yakula mombelewa yoshigongi, omumwatate Knorr okwe ya kungame te endelele. Okwa ti: “Fred, inandi dhimbwa nee okupa omumwatate oshinakugwanithwa ngoka ta ka popya naakokolindjila ayehe mboka ya gongala nale mehala lyokulila li li popepi noshinyanga mpoka tapu ningilwa oshigongi. Ito vulu wu matukile ko nziya wu ke ya pe oshipopiwa oshiwanawa sha kankamena kwaashoka to dhiladhila omanga wu li mondjila?” Omanga inaandi thika onda galikana lwiikando, noka nda li te vulu okufudha sho nda thiki ko.
Sho omagongalo ga kala tagi indjipala noonkondo moshilando shaNew York, okuza mo 1950 nosho wo 1960 nasha, inapu kala we pu na omahala ga gwana ngoka taga vulu okulongithwa komagongalo ngoka kaage na Iinyanga yUukwaniilwa. Mo 1970 sigo 1990, opwa li pwa landwa omatungo gatatu muManhattan e tatu go opalekulula nawa ga ninge omahala gokugongalela. Ongame nda li omunashipundi gwookomitiye dhokutunga nokwoopalekulula omahala ngoka, notandi dhimbulukwa nawa nkene Jehova a laleke nuuyamba omagongalo ngoka ga kwathele miilonga mbyoka ga ambidhidhe pashimaliwa nosho wo okumana omatungo ngoka sigo okunena ge li taga longithwa mokuhumitha komeho elongelokalunga lyashili.
Omalunduluko monkalamwenyo
Esiku limwe mo 1957, omanga ngaa tandi taakana moshikunino shoka shi li pokati ketungo lyoshinyanyangidho nosho wo noondunda dhokulala, omvula oya tameke okuloka. Onda mono okakadhona okawanawa ta ke ende komeho yandje hoka opo ke ya moBetel. Ka kali ke na okandunda, onkee atuhe otwi isiikile mukandje. Osho sha li she ende ngaaka ndi mone Marjorie, ngoka nda hokana mo 1960. Otwa kala tatu longo pamwe miilonga yaJehova momathimbo omawanawa nomomathimbo omadhigu. MuSeptemba 2010 otwa li twa dhimbulukwa omimvo 50 ndhoka twa kala mondjokana.
Konima owala sho twa galuka mokafudho okafupi hoka twa li twa kutha konima sho twa hokana, omumwatate Knorr okwa lombwele ndje kutya onda pewa oshinakugwanithwa shoku ka longa kOsikola yaGilead. Shoka osha li uuthembahenda wi ikalekelwa kungame. Okuza mo 1961 sigo 1965, opwa totwa ootundi dhopatano ndhoka dha li hadhi ningwa ethimbo ele, dha nuninwa okukwathela aamwatate moshitayimbelewa nkene ye na okuungaunga niilonga yawo. Ihe lwopehulilo lyo 1965, ootundi ndhoka odha kala hadhi ningwa uule woomwedhi ntano, opo pu kale ethimbo lyokudheula wo aatumwa.
Mo 1972, onda lundululwa okuza kOsikola yaGilead, nonda ka longa ndi li omutonateli kOshikondo shOkuungaunga nOmapulo. Okukonga omauyelele mokuungaunga nomapulo nomaupyakadhi gi ili nogi ili okwa kwathela ndje ndi uve ko nawa omalongo gOohapu dhaKalunga nankene omakotampango ge ga dhenga mbanda ge na okutulwa miilonga mokukwathela yalwe.
Opo nduno mo 1987, onda lundululilwa kOshikondo shOmauyelele gOkukwatathana nIipangelo shoka opo sha li sha totwa. Opwa li pwa ningwa omalongekidho opo aamwatate mboka ye li iilyo yOkomitiye yOkukwatathana nIipangelo ya longwe nkene ye na okupopya noondohotola, naapanguli nosho wo naantu mboka haya yakula aakwaashigwana nokukundathana nayo etaloko lyetu lyopamanyolo kombinga yombinzi. Uupyakadhi owa li unene koondohotola ndhoka dha kala nokutula oyana yOonzapo dhaJehova ombinzi nopwaahe na epitikilo lyaavali, nolundji odha li hadhi pewa epitikilo kompangu dhi shi ninge.
Ngele oondohotola dha lombwelwa iinima mbyoka tadhi vulu okulongitha pehala lyombinzi, olundji odha li hadhi ti kutya iinima mbyoka kayi po nenge dhi tye oyi na ondilo. Ngele omutandi okwa lombwele ndje iinima ya tya ngaaka olundji ohandi ti: “Kwathela ndje ndi tale oshinima shoka wu na meke lyoye.” Ngele e shi ningi, ohandi ti: “Owu na oshilongitho shoka to vulu okulongitha pehala lyokutula omuntu ombinzi.” Shika osha li omukalo gwokupandula omutandi opo a longithe nawa okambi hoka e shi nawa momukalo ngoka tagu kwathele omuvu kaa kanithe ombinzi oyindji.
Uule womimvo 20 dha pita, Jehova okwa yambeka oonkambadhala ndhika dhokulonga oondohotola naapanguli. Sho ye ende taya uvu ko nawa mpoka twa thikama, iikala yawo oya lunduluka momukalo omundhindhilikwedhi. Oye shi mono kutya epango nopwaahe na okulongitha ombinzi oli li nawa nonokutya opu na oondohotola odhindji nosho wo iipangelo hoka omuvu ta vulu okutuminwa.
Okuza mo 1996, ngame naMarjorie otwa kala tatu longo ko-Watchtower Educational Center ndjoka yi li muPatterson shi li moNew York, ookilometa 110 muumbangalantu waBrooklyn. Onda kala nokulonga uule wokathimbo okafupi mOshikondo shIilonga, nopo nduno onda kala handi longo iilyo yaBetel nosho wo aatonateli aaendi. Omimvo 12 dha pita, onda kala ishewe omutonateli mOshikondo shOkuungaunga nOmapulo, shoka sha lundululwa okuza kuBrooklyn noshi li ngashingeyi moPatterson.
Omashongo omolwuukulupe
Ngashingeyi osha ninga oshidhigu unene kungame okugwanitha po iinakugwanithwa yaBetel molwaashoka ondi na omimvo 80 nasha. Onda kala tandi ehama okaankela uule womimvo dha konda pomulongo. Ihe ondu uvite ngaashi Hiskija ngoka Jehova a li a lelepeke okukalamwenyo kwe. (Jes. 38:5) Omukulukadhi gwandje naye ke na uukolele, nohatu kwathelathana omolwomukithi gwokudhimbwa ngoka e na. Marjorie oku li omukalele gwaJehova omulaadhi, omugandjimayele kaagundjuka, omukwathi ihaa tengauka noku li wo kuume kopandjokana omudhiginini. Okwa kala omulongwa nomulongi omwaanawa gOmbiimbeli, naanona yetu yopambepo oyendji ohaya kwatathana natse natango.
Memegona Mary okwa si muMaalitsa 2010 mepipi lyomimvo 87. Okwa kala omulongi gwOohapu dhaKalunga nokwa kwathela yalwe ye ye melongelokalunga lyashili. Omimvo odhindji okwa kala miilonga yuukalele ethimbo lyu udha. Onde mu pandula noonkondo sho a dhana onkandangala mokukwathela ndje ndi ilonge oshili yOohapu dhaKalunga nokukala ndi li omupiya gwaKalunga ketu omunahole ngaashi ye. Ombila yaMary oya tegama noyomusamane gwe ngoka a li omutumwa muIsraeli. Ondi na einekelo kutya Jehova ote ke ya dhimbulukwa noya tegelela eyumuko.
Otandi pandula Jehova omolwomayambeko ngoka nda mona uule womimvo 67 shoka nda kala tandi mu longele. Onda kala nda nyanyukwa okulonga ehalo lye. Mokukala ndi inekela mohenda ye, ondi na etegameno lya tsa meuvaneko lyOmwana ndyoka tali ti: ‘Kehe tuu ngoka a thigile ko egumbo nenge aamwayina aalumentu nenge aamwayina aakiintu nenge he nenge yina nenge oyana nenge epya omolwandje, ote ke yi mona lwethele yi vule mbika, nomwenyo gwaaluhe ote gu pewa.’—Mat. 19:29.
[Omanyolo gopevi]
a Lya nyanyangidhwa mo 1942, ihe ngashingeyi ihali nyanyangidhwa we.
[Ethano pepandja 19]
Ndi li pofaalama yatatekulu yomundele muGeorgia, shi li muAmerika, mo 1928
[Ethano pepandja 19]
Memegona Mary natatekulu Talmadge
[Ethano pepandja 20]
Mary, Gladys nosho wo Grace
[Ethano pepandja 20]
Esiku nda ninginithwa mo 14 Juni 1944
[Ethano pepandja 20]
MOshikondo shIilonga moBetel
[Ethano pepandja 21]
Ngame naMary poshigongi shopaigwana mo 1958 mokapale kaYankee
[Ethano pepandja 21]
Tu li naMarjorie mesiku lyohango yetu
[Ethano pepandja 21]
Tu li pamwe mo 2008