Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mokafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
OMASIKU 2-8 KOTOBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | DANIEL 7–9
“Daniel okwa li a hunganeke kutya Mesiasa ote ke ya”
(Daniel 9:24) “Iiwike omilongo heyali oyo uule wethimbo ndyoka Kalunga u uthile oshigwana shoye noshilando shoye oshiyapuki. Nena uukolokoshi otau hulu, oondjo otadhi dhimwa po nomayono otaga kuthwa po; uuyuuki waaluhe otau ka tulwa po, emoniko nehunganeko otali kolekwa, notempeli ondjapuki otayi ka yapulululwa.
it-2-E ep. 902, okat. 2
Iiwike omilongo heyali
Uukolokoshi noondjo odha dhimwa po. Sho Jesus a si, a yumuka, e ta yi megulu, oshe etitha ‘uukolokoshi wu hule po, oondjo dhi dhimwe po nomayono ga kuthwe po.’ (Dan 9:24) Ehangano lyOmpango olya li lya holola kutya Aajuda aalunde, omolwalyo oya li ya geelwa nokuthingwa, molwaashoka ya teya ehangano ndyoka. Ihe mpoka oondjo “dha ningi odhindji” ngaashi sha popiwa mOmpango yaMoses, opo mpoka esilohenda lyaKalunga nokuhokiwa kuye taku ningi okundji okupitila muMesiasa. (Rom 5:20) Okupitila mekuliloyambo lyaMesiasa, uukolokoshi noondjo dhaamboka yi iyela ombedhi otadhi vulu okudhimwa po noitaye ke dhi geelelwa we.
(Daniel 9:25) Ndhindhilika shika noku shi uva ko: Okuza pethimbo ndyoka elombwelo tali gandjwa lyokutungulula Jerusalem sigo omuwiliki omuhogololwa gwaKalunga te ke ya, otaku piti iiwike iheyali. Jerusalem otashi ka tungululwa nomapandaanda gasho nomapopilokanka gasho, notashi ka kala po iiwike omilongo hamano niiyali, ihe ethimbo ndika otali ka kala ndyoka lyomalwa.
it-2-E ep. 900, okat. 7
Iiwike omilongo heyali
Mesiasa okwa holoka konima yiiwike ‘omilongo hamano nomugoyi.’ “Iiwike omilongo hamano niiyali” (Dan 9:25) mbyoka yi li wo oshitopolwa shiiwike 70 noya tumbulwa olutiyali, otayi ka tsikila okuza pehulilo lyiiwike “iheyali.” Onkee ano, ethimbo “elombwelo tali gandjwa” lyokutungulula Jerusalem sigo “omuwiliki omuhogololwa gwaKalunga” te ya, otayi ka kala “iiwike” 7 mwa gwedhwa “iiwike” 62 nenge “iiwike” 69 ano omimvo 483 okuza momumvo 455 K.E.N. sigo 29 E.N. Ngaashi sha tumbulwa pombanda, pethimbo lyoshikufuthinge shomumvo 29 E.N., Jesus okwa li a ninginithwa, a gwayekwa nombepo ondjapuki nokwa tameke uukalele we e li “omuwiliki omuhogololwa gwaKalunga.” — Luk 3:1, 2, 21, 22.
(Daniel 9:26-27a, OB-1954 [ovelise 9:25b-27a mo OB-2008]) “Ihe iiwike yomilongo hamano niiyali nge ya kuka, omugwayekwa ke na oondjo, ta dhipagwa.” Oshilando notempeli otayi hanagulwa koshigwana shomuwa, she shi matukile, ihe ye mwene ta adhika keso meyelu. Olugodhi otalu kondjo sigo nosigo: omahanagulo gu uthwa ihe. 27 Onakwiinekela ehangano ote ya monithile iihuna opomasiku goshiwike shimwe, noposhiwike oshitatakati oye oti indike omayambo gomatselelo nogoondya.
it-2-E ep. 901, okat. 2
Iiwike omilongo heyali
“Ota dhipagwa” metata lyoshiwike shimwe. Gabriel okwa lombwele ishewe Daniel a ti: “Iiwike yomilongo hamano niiyali nge ya kuka, omugwayekwa ke na oondjo, ta dhipagwa.” (Dan 9:26, OB-1954) Kristus okwa li a dhipagelwa komuti gwomahepeko, nokwa gandja ashihe shoka a li e na, e li iikulila yaantu ayehe pehulilo ‘lyiiwike iheyali kwa gwedhwa iiwike omilongo hamano niiyali,’ ano konima yomimvo ndatu netata. (Jes 53:8) Uuyelele otawu ulike kutya etata lyotango ‘lyoshiwike’ shoka, Jesus okwa kala tu uvithile aantu. Oshikando shimwe, tashi vulika pehulilo lyoshikufuthinge shomomumvo 32 E.N., okwa li a gandja eyele, ta popi kombinga yAajuda kutya oya fa omukwiyu (yelekanitha Mat 17:15-20; 21:18, 19, 43) ngoka gwa kala inaagu ima “omimvo ndatu.” Omuneyana okwa lombwele mwene gweyana a ti: “‘Tatekulu, gu etha natango omvula yimwe, manga tandi fulu omukanka, gu gu kundukidhe, e tandi gu tutile ishewe uuhoho. Nena ngele otagu imi iiyimati momumvo tagu ya, onawa unene; ihe ngele itagu imi, nena nagu kewe po.’” (Luk 13:6-9) Jesus otashi vulika a li ta popi ethimbo ndyoka te ku uvithila oshigwana shoka ihaashi pulakene. Okuuvitha hoka okwa li kwa tsikile uule womimvo ndatu lwaampono nokwa li taku ka tsikila sigo omomumvo omutine.
it-2-E ep. 901, okat. 5
Iiwike omilongo heyali
“Etata lyoshiwike” otali ka kala sigo omokati komimvo heyali, nenge konima yomimvo ndatu netata ‘dhoshiwikemimvo’ shoka. Molwaashoka ‘oshiwike’ oshi-70 osha tameke moshikufuthinge shomumvo 29 E.N., sho Jesus a ninginithwa nokwa gwayekwa e ta ningi Kristus, etata lyoshiwike shoka (omimvo ndatu netata) olya li tali ka tsikila sigo opokwenye kwomomumvo 33 E.N., nenge pethimbo lyOpaasa (mo 14 Nisan) momumvo ngoka. Esiku ndyoka olya li lya holoka me 1 Apilili 33 E.N., shi ikolelela kokalindeli kAagelegoli, okalindeli hoka hatu longitha pethimbo lyetu. (Tala oshitopolwa UULALELO WOMUMWA [Ethimbo wa dhikwa po].) Omuyapostoli Paulus okwa ti kutya Jesus ‘okwe ya a longe ehalo lyaKalunga,’ ndyoka lya li ‘okukutha po omukalo omukulu gwokuyamba [omafikiloyambo nomayambo gi ikolela kOmpango] nokwa tula po eyambo lyaKristus peha lyago.’ Shika Kristus okwe shi ningi sho a gandja olutu lwe lu ninge eyambo. — Heb 10:1-10.
Konga omaliko gopambepo
(Daniel 9:24) “Iiwike omilongo heyali oyo uule wethimbo ndyoka Kalunga u uthile oshigwana shoye noshilando shoye oshiyapuki. Nena uukolokoshi otau hulu, oondjo otadhi dhimwa po nomayono otaga kuthwa po; uuyuuki waaluhe otau ka tulwa po, emoniko nehunganeko otali kolekwa, notempeli ondjapuki otayi ka yapulululwa.
w01-E 5/15 ep. 27
Omapulo ga za kaaleshi
‘Otempeli ondjapuki’ oya li ya yapulwa uunake, ngaashi sha hunganekwa muDaniel 9:24?
MuDaniel 9:24-27 omu na ehunganeko tali popi kombinga yokuholoka ‘kwomuwiliki omuhogolwa gwaKalunga,’ ano Kristus. Okuyapulwa ‘kwotempeli’ itaku ulike kokuyapulwa kUuyapukielela wotempeli muJerusalem. Pehala lyaashono, ‘otempeli ondjapuki’ otayi ulike ketsali lyaKalunga lyomegulu, ano uuyapukielela, motempeli onene yaJehova yopambepo. — Aahebeli 8:1-5; 9:2-10, 23.
Uunake otempeli yaKalunga yopambepo ya tameke okulonga? Natu tale kwaashoka sha ningwa po, sho Jesus i igandja a ninginithwe momumvo 29 E.N. Okuza kesiku ndyoka, Jesus okwa kala nokugwanitha po oohapu dhEpisalomi 40:6-8 monkalamwenyo ye. Konima omuyapostoli Paulus okwa ka nyola kutya Jesus okwa li a galikana kuKalunga a ti: “Omagano nomayambo giinamwenyo ito ga pumbwa, ihe owa longekidhile ndje olutu.” (Aahebeli 10:5) Jesus okwa li e shi kutya Kalunga ‘ka li a pumbwa’ omayambo giinamwenyo ga tsikilwe okuyambwa kotempeli muJerusalem. Pehala lyaashono, Jehova okwa li a longekidha omuntu a gwanenena, ano olutu lwaJesus olwo lu ninge eyambo. Jesus okwa popi shoka a halelela sho a tsikile ko a ti: “‘Ongame nguka, otandi ya okulonga ehalo lyoye, Kalunga, ongaashi sha nyolwa membo lyompango tashi popi ndje.’” (Aahebeli 10:7) Jehova okwa li e mu yamukula ngiini? Ehokololo lyaMateus otali ti: “Jesus sho a [ninginithwa, NW], okwa zi momeya mbalambala. Nena egulu olye eguluka, nokwa mono ombepo yaKalunga ya kuluka ya fa onguti e tayi mu lambele. Megulu nomwa zi ewi lya ti: ‘Nguka Omumwandje omuholike nde mu hokwa.’” — Mateus 3:16, 17.
Sho Jehova Kalunga a taamba ko olutu lwaJesus lu ninge eyambo, otashi ti kutya oshiyambelo oshinene shi vule shoka shotempeli yoyeneyene yomuJerusalem osha li sha dhikwa po. Oshiyambelo shika osha li ‘egwanitho’ lyaKalunga nenge elongekidho lyokuulika kutya okwa taamba ko omwenyo gwaJesus gu li eyambo. (Aahebeli 10:10) Sho Jesus a gwayekwa nombepo ondjapuki, oshu ulike kutya Kalunga okwa longekidha otempeli ye ayihe yopambepo. Onkee ano, pethimbo sho Jesus a ninginithwa, olukalwa lwaKalunga lwomegulu olwa li lwa yapulwa, nenge lwi ikalekelwa lu li ‘otempeli’ onene yopambepo.
(Daniel 9:27) Omupangeli ota ka koleka ehangano noyendji oshiwike shimwe; etata lyethimbo ndika sho lya piti po, ota ka hulitha po oontselelandjambo niikulyandjambo. Oshiyelekela shiitonditha otashi ka tulwa peha lya yeluka lyotempeli e tashi kala mpoka, sigo ngoka e shi tula po, ta adha ehulilo ndyoka Kalunga e li mu longekidhila.”
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaDaniel
9:27 — Ehangano lini tali ka ‘kolekelwa oyendji’ nenge tali ka kala tali longo sigo opehulilo lyiiwikemimvo 70, sha hala okutya, sigo omo 36 E.N.? Ehangano lyompango olya li lya kuthwa po mo 33 E.N. sho Jesus a li a alelwa komuti. Ihe opo Jehova a kaleke ehangano lyaAbraham tali longo omolwaIsraeli shopanyama sigo omo 36 E.N., okwa li a lelepeke ethimbo lyokukala e hole Aajuda nohole yi ikalekelwa, molwaashoka ye li oluvalo lwaAbraham. Ehangano lyaAbraham otali longo natango shi na ko nasha “naIsrael yaKalunga.” — Aagalati 3:7-9, 14-18, 29; 6:16, OB-1954.
Elesho lyOmbiimbeli
(Daniel 7:1-10) Momumvo gwotango Belshazzar sho a li omukwaniilwa gwaBabilon, ongame Daniel nda lala ondjodhi e te mono emoniko uusiku. Ondjodhi onde yi nyola, nehokololo lyemoniko olyo ndika, 2 ndyoka nda monene uusiku mboka. Oombepo odha li tadhi pepe koombinga adhihe nodha tukulutha omakuthikuthi gefuta enene. 3 Iilikama iinene ine oya anduka mefuta, shaa shoka sha yooloka kiikwawo. 4 Oshilikama shotango osha li sha fa onkoshi, ihe oshi na omawawa ga fa gekodhi. Manga nda li nde shi tongolola, omawawa gasho oga dhakulwa ko. Oshilikama osha thikamithwa sha fa omuntu. Nopo tuu mpoka osha pewa omayele gopantu. 5 Oshilikama oshitiyali osha li sha fa emwanka sha thikama nomagulu gasho gokonima, sha yedha oombati ndatu komulungu pokati komayego gasho, nosha lombwelwa kwa tiwa: “Tsikila, lya onyama oyindji, ngaashi to vulu!” 6 Manga nda li nda nzananeka mo omeho, oshilikama oshikwawo osha holoka. Osha li sha fa ongwe, ihe kombunda yasho okwa li ku na omawawa gane, ga fa omawawa gondhila, nosha li shi na omitse ne. Osha pewa oonkondo dhuupangeli. 7 Manga nda li nda tongolola, oshilikama oshitine osha holoka. Osha li oshinankondo, shi etitha uugelele, oshitilithi. Osha nyankagula po iihakanwa yasho nomayego gasho giiyela noshe yi lyatagula. Inashi fa iikwawo, osha li shi na ooniga omulongo. 8 Manga nda li nda tala kooniga, onda mono oluniga olushona talu tsapuka mokati koonkwawo. Olwa tudha mo ooniga ndatu ndhoka dha li ko. Oluniga olwa li lu na omeho ga fa gomuntu nokana ka popi iipolopolo nokwiinenepeka. 9 Manga nda li nda tala, iipangelapundi oya tulwa peha lyayo. Ngoka ta kala e na omwenyo aluhe sigo aluhe okwa kuutumba kushimwe shomiipangelapundi. Oonguwo dhe odha li oontokele totototo dha fa omahegele gomongwa, nomafufu ge oga li go opala ga fa omafufu goonzi. Oshipangelapundi she osha li sha londekwa komagulu getemba ga tema omulilo tagu tyotyoma, 10 nomukungu gwomulilo ogwa li tagu zi musho. Okwa li ku na aantu omayuvi ogendji taye mu yakula, naantu oomiliyona ya thikama koshipala she. Epangulo nolya tameke iihokolola yalyo, nomambo oga li ga pandjwa.
OMASIKU 9-15 KOTOBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | DANIEL 10–12
“Jehova okwa kala a hunganeka nale onakuyiwa yaakwaniilwa”
(Daniel 11:2) Shika tandi ke ku lombwela ngashingeyi, oshoshili.” Omuyengeli okwa ti: “Aakwaniilwa yatatu otaa ka pangela natango Persia, taa landulwa komutine, ngoka ta ka kala omuyambelela e vule yalwe. Metifa lyoonkondo dhe nuuyamba we ota ka hongakanitha oshilongo shaGreka.
dp-E ep. 212-213, okat. 5-6
Aakwaniilwa yaali taya kondjithathana
5 Aakwaniilwa yatatu yotango oya li Kores omunene, Cambyses II, na Darius I (Hystaspes). Molwaashoka Bardiya (nenge tashi vulika gumwe ngoka a li i iningitha a fa omukwaniilwa gwedhina Gaumata) okwa li a pangele uule woomwedhi heyali, ethimbo lye lyokupangela efupi inali popiwa mo mehunganeko ndyoka. Momumvo 490 K.E.N., omukwaniilwa omutitatu, Darius I, okwa li a kambadhala okuponokela Greka oshikando oshitiyali. Ihe Aapersia oya li ya kwatwa kuumbanda moshitopolwa Marathon shomuGreka, e taya fadhukile kuAsia Eshona. Nonando Darius okwa li i ilongekidha nawa oku ka ponokela Greka ishewe, ka li we a vulu oku shi ninga, oshoka okwa ka sa konima yomimvo ne. Omwanamati ngoka e mu pingene po nokwa ningi omukwaniilwa ‘omutine,’ Kserkses I, oye a li te ke shi ninga. Omukwaniilwa ngoka oye Ahasveros ngoka a li a hokana Ester. — Ester 1:1; 2:15-17.
6 Odhoshili kutya Kserkses I okwa li a “hongakanitha oshilongo shaGreka,” sha hala okutya, iilongo yaGreka mbyoka ya li ya manguluka. Embo The Medes and Persians—Conquerors and Diplomats otali ti kutya “Kserkses I okwa li u unganeke oshiponekela moshilongo nomefuta.” Omunandjokonona gwaGreka Herodotus, ngoka a li ko methelemumvo etitano K.E.N., okwa nyola kutya “oshiponokela shoka itashi yelekwa nando onashilwe mondjokonona.” Okwa nyola kutya aakwiita mboka ya li mefuta “oya li aalumentu 517 610. Mboka ya li kolupadhi 1 700 000; mboka ya li koonkambe 80 000; kwa gwedhwa Aayaraba mboka ya li koongamelo ayehe kumwe nAalibiya ye li 20 000 mboka ya li momatembakwiita. Onkee ano, aakwiita ayehe kumwe ye li 2 317 610 oya yi moshilando nomefuta.”
(Daniel 11:3) “Nena otaku ka holoka omukwaniilwa ofule. Ota ka lela oshilongo oshinene e ta longo shoka a hala.
dp-E ep. 213, okat. 8
Aakwaniilwa yaali taya kondjithathana
8 Omuyengeli okwa ti kutya “otaku ka holoka omukwaniilwa ofule. Ota ka lela oshilongo oshinene e ta longo shoka a hala.” (Daniel 11:3) Sho Aleksander e na omimvo 20 okwa li ‘a holoka’ e li omukwaniilwa gwaMakedonia momumvo 336 K.E.N. Okwa li a ningi “omukwaniilwa ofule,” ano Aleksander Omunene. Okwa landula elongekidho lyahe, Philip II, e ta kutha ko oshitopolwa shaPersia mUuzilo wopokati. Okwa taaguluka omulonga gwaEufrat nogwaTigris, naalumentu ye 47 000, e taya halakanitha aakwiita yaDarius III, ye li 250 000 mehala hali ithanwa Gaugamela. Konima yaashono, Darius okwa fadhuka po nokwa li a dhipagwa, nepangelo lyaakwaniilwa yaPersia olya hulithwa po. Greka osha ningi epangelo enankondo lyuuyuni, naAleksander okwa li ‘a lele oshilongo oshinene e ta longo shoka a hala.’
(Daniel 11:4) Ihe metifa lyoonkondo dhe oshilongo she otashi ka teka po e tashi ningi iilongo ine. Aakwaniilwa yaa shi yomezimo lye, otaa ka pangela peha lye, ihe itaa ka kala ye na oonkondo ndhoka a li e na.
dp-E ep. 214, okat. 11
Aakwaniilwa yaali taya kondjithathana
11 Konima sho Aleksader a si, uukwaniilwa we ‘owa ningi iilongo ine.’ Oondjayi dhe odhindji odha li dha nyenyeta sho tadhi kutha po oshitopolwa she. Ondjayi ye yimwe ya li yi na eho limwe, Antigonus I, oya kambadhala okukutha ko uukwaniilwa awuhe waAleksander. Ihe oya li ya dhipagelwa molugodhi pehala hali ithanwa Ipsus muPhrygia. Momumvo 301 K.E.N., oondjayi ne dhaAleksander odha li tadhi pangele oshitopolwa oshinene shoka Aleksander a li a kwata ko. Ondjayi Cassender oya pangele Makedonia naGreka. Ondjayi Lysimachus oya pangele Asia Eshona naThrace. Ondjayi Seleucus I Nicator oya pangele Mesopotamia naSyria. Yo ondjayi Ptolemy Lagus oya kutha po Egipiti naPalestina. Oohapu dhehunganeko ndyoka odha li dha gwanithwa shili, sho uukwaniilwa waAleksander wa topolwa momaukwaniilwa gane.
Konga omaliko gopambepo
(Daniel 12:3) Aawiliki aanandunge otaa ka adhima ya fa uuyelele wokegulu. Naamboka ya nongeka aantu oyendji okuninga shoka shu uka, otaa ka adhima ya fa oonyothi aluhe sigo aluhe.
w13 7/15 ep. 13, okat. 16, iitsa yopehulilo lyoshitopolwa
‘Otandi Kala Pamwe Nane Omasiku Agehe’
Daniel 12:3 otayi ti kutya “aanandunge [Aakriste aagwayekwa] otaa ka adhima ya fa uuyelele wokegulu.” Shika ohaye shi ningi mokukutha ombinga miilonga yokuuvitha manga ye li kombanda yevi. Ihe Mateus 13:43 otu ulike kethimbo sho taya ka adhima unene mUukwaniilwa womegulu. Nale, otwa li tatu dhiladhila kutya omanyolo agehe otaga ulike koshinima shimwe, ano kiilonga yokuuvitha.
(Daniel 12:13) “Nangoye, Daniel, kala omudhiginini sigo ehulilo. Oto ka sa, ihe oto ka yumukila okutaamba oshipewa shoye pehulilo lyomasiku.”
dp-E ep. 315, okat. 18
Jehova oku uvanekele Daniel ondjambi ombwanawa
18 Embo lyaDaniel olya hulu neuvaneko limwe ewanawa noonkondo ndyoka Kalunga inaa lombwela nando omuntu nale. Omuyengeli gwaJehova okwa li a lombwele Daniel a ti: “Oto ka yumukila okutaamba oshipewa shoye pehulilo lyomasiku.” Omuyengeli okwa li a hala okutya shike? Molwaashoka okwa ti ‘ota ka sa,’ oku uvaneke kutya ota ka ‘yumuka’! Aalongwantu yamwe nokuli oye shi koleke kutya montopolwa 12 yaDaniel omo mwa popiwa oshikando shotango kombinga yeyumuko mOmanyolo gOshihebeli. (Daniel 12:2) Ihe shoka kashi li mondjila, molwaashoka Daniel okwa kala e shi nale kutya oku na eyumuko.
Elesho lyOmbiimbeli
(Daniel 11:28-39) Omukwaniilwa gwaSiria ota ka shuna koshilongo she e na iihakanwa mbyoka a yugu, a tokola okudhima po eitaalo lyaantu yaKalunga. Ota ka ninga shoka a tokola e ta shuna nduno kevi lyaandjawo. 29 “Pethimbo lyu uthwa ota ka homona ishewe Egipiti, ihe pethimbo ndika iinima otayi ka lunduluka. 30 Aaroma otaye ke ya ye li moosikepa e taye mu kondjitha nota ka haluthwa. “Nena ota shuna a pindjala nota kambadhala okuhanagula po eitaalo lyaantu yaKalunga. Ota ka landula oondunge dhaamboka ye ekelahi eitaalo ndyoka. 31 Aakwiita ye yamwe otaa ka nyateka otempeli. Otaa ka hulitha po oondjambo dhesiku kehe e taa tula po oshiyelekela shiitonditha. 32 Omukwaniilwa ota hongolola aantu noku ya hekaheka okweetha eitaalo lyawo, ihe mboka haa landula Kalunga, otaye mu kondjitha. 33 Aawiliki yoshigwana aanandunge otaa ka nongeka aantu yalwe oyendji, ihe pethimbo limwe yamwe yomuyo otaa ka dhipagelwa molugodhi nenge ya fikwe po ya se, yamwe otaa ka yugwa e taa tulwa mondholongo. 34 Metifa lyomatyakaleko aantu yaKalunga otaa ka fudha po kashona, nando oyendji mboka tayi igameke kuyo, otayi iningitha ashike. 35 “Yamwe yomaawiliki aanandunge otaa ka dhipagwa po, opo ongundu yawo yi yelekwe, yi thithwe noyi yelithwe. Shika otashi ka kala, sigo ehulilo tali ya, ethimbo ndyoka Kalunga e li utha. 36 “Omukwaniilwa gwaSiria ota ka longa shoka a hala. Ote ki inoma ta ti, oye omunene e vule ookalunga ayehe nonaKalunga gwokombandambanda wo. Ota ka kala ta vulu okuninga ngeyi, sigo ethimbo ndyoka Kalunga te ke mu geela. Kalunga ota ka gwanitha shoka a dhiladhila. 37 Omukwaniilwa ota ka kala inaa pupa ko kookalunga ya longelwa koohekulu nosho wo kukalunga e holike kaakiintu. Sho shene ota ka thithimanena kalunga kehe, oshoka oti idhiladhila ye omunene e ya vule ayehe. 38 Ihe ota simaneke kalunga ngoka ta gamene omapopilongulu. Ota ka yambela kalunga ngoka oohekulu inaaye mu simaneka, te mu yambele oshingoli, oshisiliveli, uuwe nomagano galwe guuyamba. 39 Opo a gamene omapopilongulu ge, ota ka longitha aantu mboka haa simaneke kalunga kokiilongo. Ota ka simaneka aantu mboka taye mu taamba omuleli gwawo, ote ya lenge aambala aanene note ya pe evi, li ninge ondjambi yawo.
OMASIKU 16-22 KOTOBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | HOSEA 1–7
“Oho nyanyukilwa ngaa ohole yuudhiginini ngaashi Jehova?”
(Hosea 6:4, 5) Ihe Omuwa ota ti: “Israel naJuda, otandi mu ningi ngiini? Ohole yeni yokuhola ndje, otayi pwine mbala ya fa osheentsi shongula; oya fa omume ndjoka tayi kaha ongulangula, 5 Omolwaashika onde mu tumine aahunganeki yandje nelaka lyepangulo nolyehanagulo. Shoka nda hala kune, osha yela noshi li puuyelele:
“Uuwanawahenda” nawu kale tawu pangele elaka lyoye
18 Ohole yi na uudhiginini oyi na aluhe okukala yi iwetikile momukalo moka hatu ungaunga naalongeli yaJehova ooyakwetu. Uuna tu li moonkalo oondhigu, uuwanawahenda kawu na nando okuza ko kelaka lyetu. Sho uuwanawahenda woyana yaIsraeli wa li wa ningi wa “fa omume ndjoka tayi kaha ongulangula,” Jehova okwa li a yemata. (Hos. 6:4, 6) Mepingathano naashoka, Jehova oha kala a nyanyukwa ngele otu na uuwanawahenda ethimbo kehe. Natu tale kunkene ha laleke nuuyamba mboka taye wu lalakanene.
(Hosea 6:6) Osho ohole ya kola, handjambo dhiimuna yeni. Onda hala, aantu yandje ya tseye ndje shi vule okulungunithila ndje omayambo.
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaHosea
6:6. Ngele otatu longo uulunde otashi ulike kutya katu shi aadhiginini muKalunga nonokutya katu mu hole. Kapu na nando oondjambo dhopambepo tadhi vulu okudhima po epuko ndyoka.
Jehova oha kala a nyanyukwa ngele to vulika kuye
7 Dhimbulukwa kutya Jehova okwa li a lombwele oshigwana she shonale shaIsraeli kutya okuvulika okwa simanenena ku vule omayambo giinamwenyo. (Omayeletumbulo 21:3, 27; Hosea 6:6; Mateus 12:7) Mbela omolwashike omayambo ga li inaaga simanenena ngele Jehova oye a li a lombwele oshigwana she shi yambe omayambo ga tya ngawo? Mbela oshike tashi inyengitha omuntu ngoka ta yamba eyambo? Mbela ote shi ningi ngaa nelalakano lyokunyanyudha Kalunga? Nenge ota landula owala omukalondjigilile gwontumba? Ngele omulongelikalunga okwa hala shili okunyanyudha Kalunga, ota ka vulika kiipango ye ayihe. Kalunga ina pumbwa omayambo giinamwenyo, ihe okwa hala tu mu pe sha shoka shi na ondilo sho tatu vulika kuye.
Konga omaliko gopambepo
(Hosea 1:7) Ihe oshigwana shaJuda otandi kala ndi shi hole. Ngame, Omuwa Kalunga kawo, otandi ya hupitha ihe itandi shi ningi niita — negongamwele nenge nuutati nenge nuukambe naakawilinkambe.”
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaHosea
1:7 (OB-1954) — Uunake oshigwana shaJuda sha li sha silwa ohenda nosha hupithwa? Shika osha li sha ningwa mo 732 K.E.N., pethimbo lyomukwaniilwa Hiskija. Pethimbo ndyoka, Jehova okwa li a hulitha po etilitho ndyoka lya li tali ningilwa Jerusalem kAayassur mokutuma omuyengeli gumwe a dhipage aakwiita yAayassur ye li 185 000 muusiku umwe. (2 Aakwaniilwa 19:34, 35) Kungawo Jehova okwa li a hupitha Aajuda okupitila momuyengeli, ihe ine shi ninga ‘negongamwele niita, uukambe nenge oonakulonda uukambe.’
(Hosea 2:18) Pethimbo ndyoka otandi ka dhika ehangano niithitukuti ayihe noondhila adhihe, opo yaa ehameke aantu yandje. Otandi ka kutha po omauta giita moshiIongo, omagonga agehe nomatati e te kaleke aantu yandje mombili nomegameno.
Ehunganeko lyaHosea otali tu kwathele tu ende pamwe naKalunga
16 Kalunga okwa li wo a gwanitha po euvaneko ndika tali ti: “Pethimbo ndyoka otandi ka dhika ehangano niithitukuti ayihe noondhila adhihe, opo yaa ehameke aantu yandje. Otandi ka kutha po omauta giita moshiIongo, omagonga agehe nomatati e te kaleke aantu yandje mombili nomegameno.” (Hosea 2:18) Oshihupe shAajuda shoka sha li sha galukile koshilongo shawo osha li megameno, nokasha li shi na uumbanda wokutila iithitukuti. Ehunganeko ndyoka olya li lya gwanithwa mo 1919 E.N., sho oshihupe shaIsraeli shopambepo nenge tu tye aagwayekwa, ya li ya mangululwa ‘muBabilon Oshinene,’ uukwaniilwa wuuyuni womalongelokalunga giifundja. Ngashingeyi oye li megameno notaya nyanyukilwa onkalamwenyo moparadisa yopambepo pamwe nayakwawo, mboka ye na etegameno lyoku ka kala nomwenyo sigo aluhe kombanda yevi. Aakriste mboka yashili kaye na uukwatya wa fa wiinamwenyo. — Ehololo 14:8, NW; Jesaja 11:6-9; Aagalati 6:16.
g05-E 9/8 ep. 12, okat. 2
Uunake uuyuni awuhe tawu ka kala wa hangana?
Aantu aadhiginini otaya ka kala ya hangana, molwaashoka Kalunga ote ke ya longa ya kale haya sile nawa oshimpwiyu evi ndyoka li li egumbo lyawo. Ota ka “dhika ehangano” pathaneko niithitukuti ayihe, opo yi ka kale nombili naantu. — Hosea 2:18; Genesis 1:26-28; Jesaja 11:6-8.
Elesho lyOmbiimbeli
(Hosea 7:1-16) “Nando nee nda hala okupanga aantu yandje Aaisraeli noku ya ninga aanelago ishewe, ondi wete ashike uuwinayi wawo niihuna mbyoka taa ningi. Otaa kotokelathana; otaa fulu omagumbo notaa yaka; otaa yugu aantu momapandaanda. 2 Itashi ya mo nando momitse dhawo kutya ote dhimbulukwa uuwinayi auhe mbuka; ihe omayono gawo oge ya kondeka noge li aluhe momeho gandje.” 3 Omuwa ota ti: “Aantu otaa kotokele omukwaniilwa naambala ye nomaendathano gomevi omawinayi. 4 Ayehe aaniineya nokaa shi kwiinekelwa. Ondjahi yawo tayi mukuta ngaashi omulilo mesiga, ngoka inaagu yokwa komuyothi, sigo ondombo tayi tumbu. 5 Mesiku lyelalo lyomukwaniilwa oya simaneke omukwaniilwa naambala ye niikunwa yopashimbala e taye ya goyapeke nomaviinu. 6 Omakoto gawo oge ya hanyeke ngaashi eziko. Uusiku auhe ondjahi yawo oya li tayi mukuta, nongula oya ndwafuka. 7 “Muupyundjahi wawo oya dhipaga aaleli yawo. Aakwaniilwa yawo oya dhipagwa miineya gumwe nagumwe, ihe kape na ngoka ti indile ndje ekwatho.” 8 Omuwa ota ti: “Oshigwana shalsrael osha fa oshikwiila inaashi pya nawa. Oya vundakana niigwana ye ya kunduka 9 noinaa dhimbulula kutya okukwatathana kwawo naakwiilongo okwe ya kutha oonkondo. Omasiku gawo oga yalulwa, ihe yo inaa shi tseya. 10 Eitumbo lyoshigwana shalsrael otali ya tamaneke. Nonando mbika oya ningwa, inaa galukila kungame, Omuwa Kalunga kawo. 11 Israel ota fadhuka po a fa onguti ya thethelekwa. Tango otaa pula ekwatho kuEgipiti, nena otaa matukile kuAssur. 12 Ihe otandi ke ya tegela omwigo, gu ya yule ngaashi oondhila, sho yu uka ko. Otandi ya geelele uuwinayi ye u ninga. 13 “Oya geelwa! Oye etha ndje e taa tsu ondumbo nangame. Otaa ka hanagulwa po. Onda halele, ndi ya hupithe, ihe elongelo lyawo okulongela ndje olyiifundja. 14 Oyo inaa galikana ndje shili, ihe peha lyasho oyi iyekelehi yo yene e taa lilagana ya fa aapagani. Uuna taa pula iilya nomaviinu, otaa ishatagula ya fa aapagani. Aadhudhu oya tya ngiini mbano, ee! 15 Nando ngame onde ya putudha nonde ya koleke, oya li taa kondjitha ndje. 16 Oya pilamene ndje e taa taalele kiikalunga yaa na mwago. Oyo kaye shi kwiinekelwa, ya fa uutati wenkowatata. Oshoka aawiliki yawo otaa inomo, otaa ka sa iisa yaa na mutse nandungu, nAayegipiti otaa ka yola.”
OMASIKU 23-29 KOTOBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | HOSEA 8–14
“Gandja shoka oshiwanaweelela kuJehova”
(Hosea 14:2) Shuneni kOmuwa meitedhululo, mu mu galikane mu tye: “Dhima po omayono getu agehe, taamba omagalikano getu notatu ke ku hambelela, ngashi tu uvaneke.
Okugandja omayambo ngoka taga nyanyudha Kalunga
Shimwe ishewe, Ombiimbeli otayi shi ulike kutya okuhambelela Jehova, otaku vulu okutalika ko ku li omayambo. Omuhunganeki Hosea okwa longitha uutumbulilo ‘omagano gomilungu peha lyoongombe,’ u ulike kutya Kalunga okwa tala ko omahambelelo ngoka hatu gandja nomilungu dhetu ge li omayambo omawanaweelela. (Hosea 14:2, OB-1954) Omuyapostoli Paulus okwa ladhipike Aakriste Aahebeli a ti: ‘Tu hambeleleni ano Kalunga aluhe, nokutya, tu panduleni edhina lye noku mu imbila.’ (Aahebeli 13:15) Kunena Oonzapo dhaJehova ohadhi kala dhi ipyakidhila noonkondo tadhi uvithile aantu yomiigwana ayihe onkundana ombwanawa noku ya ninga aalongwa. (Mateus 24:14; 28:19, 20) Ohaya gandja omayambo gomahambelelo kuKalunga omutenya nuusiku kongonga yevi alihe. — Ehololo 7:15.
(Hosea 14:4) Omuwa ota ti: “Otandi ka galulila aantu yandje kungame. Otandi kala ndi ya hole nomwenyo gwandje aguhe; itandi ya geele we.
Okukala wa hokiwa kuKalunga otaku ke ku petha omwenyo gwaaluhe
15 Ontsezi yongombe oyo ya li oshinamwenyo shi na ondilo shoka Aaisraeli ya li haya vulu okuyambela Jehova. Onkee ano, “eyambo lyomilungu pehala [lyoontsezi dhoongombe, NW]” ndyoka tali popiwa, osha hala okutya, oohapu dhoshili dha dhiladhilwa nawa ndhoka tadhi tanga Kalunga kashili. Jehova okwa li a yamukula ngiini mboka ya li ya yamba omayambo ga tya ngaaka? Okwa ti: “Otandi ka kala ndi ya hole nomwenyo gwandje aguhe.” (Hos. 14:4) Mboka haya yamba omayambo ga tya ngaaka, Jehova ohe ya dhimine po, oha kala e ya hokwa noha ningi kuume kawo.
(Hosea 14:9) Mboka ye na oondunge, naa uve shoka sha nyolwa mpaka, opo ye shi taambe komitima. Oondjila dhOmuwa odhu uka, naantu aayuuki otaa kala noku dhi lamba, ihe aalunde otaa pundukile po, oshoka inaa hala oku dhi tseya.
jd-E ep. 87, okat. 11
Longele Jehova shi ikolelela komithikampango dhe dha dhenga mbanda
11 Hosea 14:9 otayi tu lombwele uuwanawa mboka tatu ka mona uuna tatu landula ondjila yOmuwa. Omayambeko nuuwanawa otatu ke yi mona owala uuna hatu vulika kiitegelelwa yaKalunga. E li Omushiti gwetu, oku shi shi kutya otwa shitwa moshike. Shoka a hala tu longe otashi ke tu etela uuwanawa. Ekwatathano lyetu ndyoka li li pokati ketu naKalunga, otatu vulu tu li thaneke noshihauto nomulongi gwasho. Omulongi gwoshihauto oku shi nkene sha longwa nankene sha tulwa kumwe. Oku shi kutya ohashi kala sha pumbwa okutulwa omahooli omathimbo nomathimbo. Ongiini ngele owa kala ihoo shi tula omahooli, tashi vulika to dhiladhila kutya otashi tondoka owala nawa? Otashi ka endela ko tashi yonuka sigo oindjina tayi dhenge. Shoka osha faathana naantu. Omushiti gwetu okwe tu pa iipango. Uuna tatu vulika kuyo, otashi ke tu etela uuwanawa. (Jesaja 48:17, 18) Okukala tu shi kutya otatu ka mona uuwanawa, otashi tu inyengitha ishewe tu kale hatu vulika komithikampango dhe nokiipango ye. — Episalomi 112:1.
Konga omaliko gopambepo
(Hosea 10:12) Nda ti: ‘Ipululila eputa epe, tsika uuyuuki noto teya omayambeko ngoka taga pendutha okwiigameka kwoye kungame. Ndika olyo ethimbo lyokugalukila kungame, Omuwa gwoye, nangame otandi ya notandi mu pe omayambeko.’
“Oondjila dhOmuwa odhu uka”
7 Ngele otatu longele Jehova kaatu na iihelele nosho wo pauyuuki, ote ke tu sila ohenda. Aaisraeli mboka ya li aatangalali oya li ya lombwelwa kutya: “Ipululila eputa epe, tsika uuyuuki noto teya omayambeko ngoka taga pendutha okwiigameka kwoye kungame. Ndika olyo ethimbo lyokugalukila kungame, Omuwa gwoye, nangame otandi ya notandi mu pe omayambeko.” — Hosea 10:12.
(Hosea 11:1) Omuwa ota ti: “Israel sho a li omunona, onda li ndi mu hole. ‘Omumwandjemati onde mu ithana muEgipiti.
Oya li ya tegelela Mesiasa
10 Ngaashi Aaisraeli, Mesiasa naye okwa li e na okwiithanwa muEgipiti. (Hos. 11:1) Omuyengeli okwa li a lombwele Josef kutya na kuthe okanona nayina e taya tembukile kuEgipiti, omanga Herodes inaa gandja oshipango kutya aanona aamati naya dhipagwe. Oya kala hoka “sigo eso lyaHerodes, opo dhi gwanithwe ndhoka dha popiwa kOmuwa mokana komuhunganeki [Hoses], sho ta ti: ‘Omumwandje onde mu ithana muEgipiti.’” (Mat. 2:13-15) Osha yela kutya Jesus ka li ta vulu okuninga po sha kombinga yiinima mbyoka ya ningwa pevalo lye nosho wo mbyoka ya ningwa sho a li omushona.
Elesho lyOmbiimbeli
(Hosea 8:1-14) Omuwa ota ti: “Kugeni onkugo! Aatondi otaa fegula po evi lyandje ya fa omakodhi. Aantu yandje oya yono ehangano lyetu nayo noya tsa ondumbo nompango yandje. 2 Nonando nee yi ithane ndje Kalunga kawo noya tye, oyo aantu yandje noya tseya ndje, 3 oye ekelehi shoka oshiwanawa. Onkee aatondi yawo otaa ke ya tidhagana. 4 “Aantu yandje oyi ihogololele aakwaniilwa, ihe oye shi ningi muyo yene. Oya langeke aawiliki, ihe ngame inandi shi zimina. Oya kutha oshisiliveli shawo noshingoli e taa hambula iimenka. Shika otashi ya fala meyonuko. 5 Otandi tondo ontsezi yoshingoli tayi simanekwa kaantu yomoshilando Samaria. Otandi ya geele. Sigo uunake taa kala ngeyi inaaye etha iikalunga yawo? 6 Omuhambudhi Omuisraeli okwa hambula oshimenka, ihe kashi shi Kalunga. Ontsezi yoshingoli hayi simanekwa muSamaria, otayi ka tatulwa po. 7 Otaa kunu ombepo, ihe otaa ka teya oshikungulu! Epya lyiilya mbyoka inaayi tiligana itayi vulu okugandja oshithima. Nonando nee nali shi ninge, aakwiilongo otaye shi li po. 8 Israel a faathana niigwana yilwe noke na we oshilonga mokati kayo, a fa ombiga ya tatuka. 9 Ngaashi uusino uupwidhi aantu yalsrael otaa lambalala oondjila dhawo yene. Oya yi, ya ka konge ekwatho kuAssur noya futu iigwana yilwe, opo yi ya gamene. 10 Ihe nena otandi ke ya gongela e tandi ya geele. Mbala otaa ka thinonwa kuuwehame, omukwaniilwa gwaAssur sho te ya hepeke. 11 “Oshigwana shalsrael sho sha tungu iiyambelo oyindji okukutha po oondjo, oshi na muyo omahala ogendji gokuyonena. 12 Nando ndi kale nde ya nyolela iipango yaa shi kuyalulwa, oye yi tindi noye yi tala iinima iikwiilongo. 13 Otaa yambele ndje oondjambo notaa li onyama yadho, ihe ngame Omuwa kandi na mbili nayo. Otandi dhimbulukwa oondjo dhawo e tandi dhi ya geelele. Otandi ke ya shuna kuEgipiti. 14 “Oshigwana shalsrael osha tungu oombala dhaakwaniilwa, ihe osha dhimbwa omushiti gwasho. Oshigwana shaJuda osha tungu iilandohote, ihe otandi ka tuma omulilo, gu lungunithe po oombala dhawo dhaakwaniilwa niilando yawo.”
OMASIKU 30 KOTOBA–5 NOVOMBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | JOEL 1–3
“Aana yeni aamati naakadhona otaya ka hunganeka”
(Joel 2:28, 29) “Konima yomasiku otandi ka tilila ombepo yandje kushaa ngoka: aana yeni aamati naakadhona otaa ku uvitha oohapu dhandje; aasamane yeni otaa ka yaguma, naagundjuka yeni otaa ka mona omamoniko. 29 Pethimbo ndyoka otandi ka tilila ombepo yandje kombanda yaayakuli ayehe, aalumentu naakiintu.
w02 8/1 ep. 28, okat. 4-5
Oya nyanyudhwa ‘kiilonga iinene yaKalunga’
4 Molwaashoka oya tililwa ombepo ondjapuki, aalongwa muJerusalem oya tameke nziya okutopolelathana nayalwe onkundana ombwanawa yehupitho, ya tameke nongundu yaantu mboka ya li ya gongala ongula ndjoka. Okuuvitha kwawo okwa gwanitha ehunganeko endhindhilikwedhi lya nyolwa kuJoel, omwana gwaPetuel, omathelemimvo gahetatu ga pita, a ti: “Konima yomasiku otandi ka tilila ombepo yandje kushaa ngoka: aana yeni aamati naakadhona otaa ku uvitha oohapu dhandje; aasamane yeni otaa ka yaguma, naagundjuka yeni otaa ka mona omamoniko. Pethimbo ndyoka otandi ka tilila ombepo yandje kombanda yaayakuli ayehe, aalumentu naakiintu . . . manga esiku enene netilithi lyOmuwa inaali thikana.” — Joel 1:1; 2:28, 29, 31; Iilonga 2:17, 18, 20.
5 Mbela shino osha hala okutya Kalunga okwa li ta ka ninga aalumentu naakiintu ayehe yomepipi limwe ya kale aahunganeki, ngaashi David, Joel naDebora noku ya longitha ya hunganeke iiningwanima yomonakuyiwa? Aawe. Aakriste ‘aayakuli ayehe, aalumentu naakiintu’ oya li taya ka hunganeka meityo ndyono kutya otaye ki inyengithwa kombepo yaJehova yu uvithe “iilonga iinene” mbyoka Jehova a longa nosho wo mbyoka a li ta ka longa natango. Ano oya li taya ka longa ye li aapopikalelipo yOmukombandambanda. Oongundu dhaantu odha li dhi inyenge nduno ngiini? — Aahebeli 1:1, 2.
jd-E ep. 167, okat. 4
“Tseyithileni shika mokati kiigwana”
4 Oshinima shika natu shi tale ishewe momukalo gwi ili. Jehova Kalunga okwa li a lombwele omuhunganeki Joel kombinga yethimbo ndyoka sho shaa ngoka ta ka hunganeka, pathaneko, a ti: “Konima yomasiku otandi ka tilila ombepo yandje kushaa ngoka: aana yeni aamati naakadhona otaa ku uvitha oohapu dhandje; aasamane yeni otaa ka yaguma, naagundjuka yeni otaa ka mona omamoniko.” (Joel 2:28-32) POpetekoste yomomvo 33 E.N., konima sho omuyapostoli Petrus nooyakwawo mboka ya li ya gongala mela lyopombanda muJerusalem ya tililwa ombepo ondjapuki, oya li ya tula miilonga oohapu ndhoka sho ya tameke okuuvitha “iilonga iinene yaKalunga.” (Iilonga 1:12-14; 2:1-4, 11, 14-21) Ngashingeyi natu tale pethimbo lyetu. Ehunganeko lyaJoel olya kala tali gwanithwa po lela okuza petameko lyethelemumvo eti-20. Aakriste aagwayekwa nombepo; aalumentu naakiintu, aakokele naagundjuka, oya li ya tameke ‘okuhunganeka,’ sha hala okutya, okuuvitha “iilonga iinene yaKalunga,” mwa kwatelwa onkundana ombwanawa yUukwaniilwa, mboka ngashingeyi wa dhikwa po megulu.
(Joel 2:30-32) “Otandi ka gandja omalondodho omolwesiku ndyoka mewangandjo nokombanda yevi; otaku ka kala etikombinzi, omulilo niikogo yolwithi. 31 Etango otali ka luudha, omwedhi otagu tiligana ngombinzi, manga esiku enene netilithi lyOmuwa inaali thikana. 32 Ihe ayehe mboka taa indile ekwatho kOmuwa, otaa hupithwa. Ngaashi Omuwa a ti: ‘Yamwe muJerusalem otaa ka fadhuka po; oomboka nde ya hogolola, otaa ka hupa ko.’ ”
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaJoel naAmos
2:32 — Mbela ‘okwiithana edhina lyOmuwa’ otashi ti shike? Okwiithana edhina ndyoka, Jehova, otashi ti kutya oku li tseya, oku li simaneka nokukala wi inekela mwene gwedhina ndyoka. — Aaroma 10:13, 14.
Konga omaliko gopambepo
(Joel 2:12, 13) Omuwa ota ti: “Itedhululeni shili ngashingeyi, mu galukile kungame nokwiidhilika iikulya, nokulila nonokunika uuthigwa. 13 Tuuleni omitima dheni, mu holole oluhodhi; okutuula oonguwo dheni inaku gwana.” Galukileni kOmuwa Kalunga keni. Oye omunambili nomunesilohenda; oye omunalukeno nota dhiginine omauvaneko ge.
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaJoel naAmos
2:12, 13. Okwiiyela ombedhi kwashili ohaku zi komutima. Okwa kwatela mo ‘okutuula omitima dhetu,’ ihe ‘hakutuula oonguwo’ dhetu dhokombanda.
(Joel 3:14) Omayuvi nomayuvi oye li mOlusilu lwetokolelo. Omo moka esiku lyOmuwa tali ya mbala.
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaJoel naAmos
3:14 — ‘Olusilu lwetokolelo’ oshike? Olwo ehala lyopathaneko mpoka Kalunga a li a gwanithile epangulo lye. Pethimbo lyomukwaniilwa gwaJuda Josafat ngoka edhina lye tali ti kutya “Jehova Omupanguli,” Kalunga okwa li a hupitha Juda kiigwana mbyoka ye shi kundukidha mokungwangwanitha omatangakwiita gayo. Ehala ndyoka ohali ithanwa wo ‘Olusilu lwaJosafat.’ (Joel 3:2, 12) Pethimbo lyetu ehala ndyoka oli lile po ehala lyopathaneko mpoka iigwana tayi ka hopolwa ngaashi omandjembele taga hopolelwa metemba lyokukolela mo oomviinu. — Ehololo 19:15.
Elesho lyOmbiimbeli
(Joel 2:28–3:8) “Konima yomasiku otandi ka tilila ombepo yandje kushaa ngoka: aana yeni aamati naakadhona otaa ku uvitha oohapu dhandje; aasamane yeni otaa ka yaguma, naagundjuka yeni otaa ka mona omamoniko. 29 Pethimbo ndyoka otandi ka tilila ombepo yandje kombanda yaayakuli ayehe, aalumentu naakiintu. 30 “Otandi ka gandja omalondodho omolwesiku ndyoka mewangandjo nokombanda yevi; otaku ka kala etikombinzi, omulilo niikogo yolwithi. 31 Etango otali ka luudha, omwedhi otagu tiligana ngombinzi, manga esiku enene netilithi lyOmuwa inaali thikana. 32 Ihe ayehe mboka taa indile ekwatho kOmuwa, otaa hupithwa. Ngaashi Omuwa a ti: ‘Yamwe muJerusalem otaa ka fadhuka po; oomboka nde ya hogolola, otaa ka hupa ko.’ ”
3 Omuwa ota ti: “Pethimbo ndyoka otandi ka galulila Juda naJerusalem elago lyawo. 2 Otandi ka gongela iigwana ayihe e tandi yi eta kOlusilu IwaJehosafat. Nkwiyaka otandi ke yi pangulila ayihe mbyoka ye yi ningile aantu yandje. Oya halakanithile Aaisraeli miilongo yaapagani noya topola evi lyandje Israel. 3 Oyu umbu oshihogololitho, yu uthile ngoka ta ka pewa oonkwatwa. Oya landitha po aamati naakadhona muupika, opo ya fute oohonda noya mone omaviinu. 4 “Otamu kambadhala okuningila ndje shike, Tiro, Sidon nomikunda adhihe dhAafilisti? Otamu kambadhala, mu futile ndje sha? Ngele osho, otandi ke mu futila mbala. 5 Omwa kutha po oshisiliveli noshingoli shandje nomwa fala uuyamba wandje mootempeli dheni. 6 Omwa fala aantu yaJuda naJerusalem kokule nevi lyawo yene nomwe ya landitha po kAagreka. 7 Ngashingeyi otandi ke ya kutha mo momahala ngoka mwe ya landitha po. Otandi ke mu ninga shoka mwe ya ningile. 8 Otandi ka landitha po aana yeni aamati naakadhona koshigwana shaJuda; otaye ke ya landitha po kokule kAasaba. Ongame Omuwa nde dhi tya.