Ontopolwa 18
“Ehulilo lyUuyuni” Oli Li Popepi!
1. Ongiini aalanduli yaKristus yokombanda yevi ya li taa ka tseya kutya ye okwa tameke okupangela megulu?
SHO JESUS KRISTUS u umbu Satana naayengeli ye megulu nokutaamba ko epangelo lye lyUukwaniilwa, osha ti kutya ehulilo lyaSatana nolyonkalelo ye yuukolokoshi olya li lya thikana. (Ehololo 12:7-12) Ihe aalanduli yaKristus kombanda yevi oya li taa ka tseya ngiini kutya oshiningomwa shika megulu, shoka tashi ka kala sha holekwa omeho gawo, osha ningwa? Oya li taa ka tseya ngiini kutya Kristus oku li po mokwaamonika moonkondo dhUukwaniilwa nonokutya “ehulilo lyuuyuni” oli li popepi? Osha li omokutala ngele “endhindhiliko” ndyoka Jesus a gandja, otali monika.
2. Epulo lini po aalongwa yaKristus ye mu pula?
2 Okathimbo manga Jesus inaa sa sho a li a kuutumba kOndundu yOomono, aayapostoli ye yane oye ya kuye oku mu pula “endhindhiliko.” Shika osho nkene aantu omayuvi haa lesha epulo lyawo mOmbimbeli yOshindonga: “Tu lombwela: unake ano tashi ningwa, nendhindhiliko lyokuya kwoye nolyehulilo lyuuyuni olini?” (Mateus 24:3) Omautumbulilo “okuya kwoye” na “ehulilo lyuuyuni” taga ti naanaa ngiini?
3. (a) Paushili, omautumbulilo “okuya kwoye” na “ehulilo lyuuyuni” otaga ti shike? (b) Ano ongiini epulo lyaalongwa yaKristus hali lundululwa shu uka?
3 Oshitya shOshigreka shoka sha lundululilwa mpaka “okuya” osho parousia, notashi ti “ekalopo.” Ano, uuna tatu mono “endhindhiliko,” otatu ka tseya kutya Kristus oku li po mokwaamonika nokutya ye okwe ya nale moonkondo dhUukwaniilwa. Uutumbulilo “ehulilo lyuuyuni” epukithi wo unene. Itashi ti ehulilo lyevi, ihe ehulilo lyonkalelo yaSatana. (2 Aakorinto 4:4) Ano epulo lyaayapostoli otali leshwa naanaa ngaashi tashi landula: “Tu lombwela: Uunake ano shika tashi ningwa, noshike tashi ka kala endhindhiliko lyekalopo lyoye nolyehulilo lyonkalelo yiinima?”—Mateus 24:3, NW.
4. (a) Omushike mwa thikama “endhindhiliko” ndyoka Jesus a gandja? (b) Ongiini “endhindhiliko” tali vulu okuyelekanithwa nesitambo lyomunwe?
4 Jesus ina gandja owala oshiningomwa shimwe kutse osho “endhindhiliko.” Ye okwa tumbula iiningomwa noonkalo odhindji. Kakele kaMateus, aanyoli yamwe yOmbimbeli nayo wo oya tumbula iiningomwa iikwawo mbyoka kuyo “omasiku omahugunina” ga li ge na okudhimbululwa. Iinima ayihe mbika ya hunganekwa, oya li tayi ka ningwa pethimbo ndyoka aanyoli yOmbimbeli yi ithana “omasiku omahugunina.” (2 Timoteus 3:1-5; 2 Petrus 3:3, 4) Iiningomwa mbika oya li tayi ka kala ngaashi omisinda dhi ili nodhi ili ndhoka hadhi ningwa kesitambo lyomunwe gwomuntu, esitambo ndyoka itaali vulu okukala lyagumwe i ili. “Omasiku omahugunina” oge na ompatolona yago gene yiiyala, nenge yiiningomwa. Olya ningi lela “esitambo lyomunwe” ndyoka itaali vulu okukala lyethimbo limwe li ili.
5, 6. Uuna to konakona omauliko 11 ‘gomasiku omahugunina’ pomapandja taga landula, oshike to dhimbulukwa kombinga ‘yehulilo lyonkalelo yiinima’?
5 Montopolwa 16 yembo ndika, otwa kundathana komauliko gOmbimbeli kutya Kristus okwa galuka momvula 1914 e ta tameke okupangela mokati kaatondi ye. Ngashingeyi konakona oombinga dhi ili nodhi ili ‘dhendhindhiliko’ lyekalopo lyaKristus neuliko limwe ‘lyomasiku omahugunina’ gonkalelo yaSatana yuukolokoshi. Omanga to konakona iinima mbika ya hunganekwa pomapandja gane taga landula, ndhindhilika nkene yo ya gwanithwa okuza 1914.
“IIGWANA OTAYI THIKAMA OKUKONDJITHATHANA, NIILONGO OTAYI MATUKILATHANA.” —Mateus 24:7.
Kapu na omalimbililo owa mono nkene ombinga ndjika ‘yendhindhiliko’ ya gwanithwa okuza 1914! Iita yOtango yUuyuni oya tameke momvula ndjoka. Inaku kala nale iita iihaluthi ngaa mbyoka. Osha li iita yo yeneyene. Iita yOtango yUuyuni oya li iinene noonkondo yi vule iita ayihe iinene mbyoka ya li po pethimbo lyoomvula 2 400 komeho yo 1914. Ihe opwa piti owala oomvula 21 konima sho iita mbyoka ya hulu po, opo nduno Iita Iitiyali yUuyuni oya li ya tameke. Noya hanagula lune shi vule Iita yOtango yUuyuni.
Iita iihaluthi otayi tsikile natango. Sho Iita Iitiyali ya hulu po mo 1945, aantu ye vule omamiliyona 25 oya dhipagelwa momalugodhi agehe kumwe 150 ga hingwa muuyuni auhe. Kehe esiku opwa hingwa ondjelekati yomalugodhi 12 pomahala gontumba kombanda yevi. Nonatango aluhe opu na uumbanda wiita yuuyuni iikwawo. Iilongohangano ayike yi na iikondjitho yopakerna ya gwana okuhanagula po kehe omulumentu, omukiintu nokanona kombanda yevi lwiikando 12!
“OTAKU YA OONDJALA.”—Mateus 24:7.
Konima yIita yOtango yUuyuni opwa li ondjala onenenene mondjokonona ayihe yaantu. MuChina lyuumbangalantu alike omwa sa aantu 15 000 esiku kehe kondjala. Nompumbwe yiikulya oya li nokuli onene shi vulithe konima yIita Iitiyali yUuyuni. Pethimbo mpono oshitine shuuyuni osha hepekwa kondjala! Nokuza tuu mpono, iikulya oyo natango oshinima sha pumba kaantu oyendji kombanda yevi.
“Mukehe oosekonde 8,6 ohapu si gumwe moshilongo shoka inaashi putuka kuuvu mboka hau ya molwiikulya iishona,” osho oshifo New York Times sho 1967 sha ti. Natango aantu otaa si kondjala—omamiliyona 50 lwaampono komvula! Kehulilo lyo 1980, konyala oshitine shaantu kombanda yevi (aantu 1 000 000 000) osha hepekwa kondjala molwashoka inaa vula okumona iikulya ya gwana. Nokuli momahala moka mu na iikulya ya gwana, oyendji kaye na sha gwana oku yi landa.
“OMALEGA GOLUKAYU.”—Lukas 21:11.
Nziya konima yIita yOtango yUuyuni egwililila lyaSpanja olya dhipaga aantu oyendji li vule omukithi kehe mondjokonona yuuntu. Konyala omwaalu gwaasi ogwa li aantu omamiliyona 21 lwaampono! Ihe nonatango tuu ngeyi omalega golukayu nomikithi oya geya. Aantu omamiliyona kehe omvula otaa si kuuvu womutima nowokanker. Omikithi dhomoluhondelo otadhi taandele neulumo. Omikithi omikwawo omitilithi, ngaashi olwiidhi, omukithi gwobilharzia, nomukithi gwomomulonga hagu tsikitha omeho, otadhi kwata oshilongo noshilongo, unene tuu muAsia, Afrika nomuAmerika shaLatina.
“OMAKAKAMO GEVI OKIILONGO NIILONGO.”—Mateus 24:7.
Okuza 1914 sigo ongashingeyi, opwa kala omakakamo gevi omanene shi vulithe mukehe ethimbo limwe lya fa ndyoka, pandjokonona ya nyolwa po. Moomvula dhi vule 1 000, okuza omvula 856 E.N. sigo 1914, opwa kala owala omakakamo gevi omanene 24, ngoka ga dhipaga oomwenyo konyala 1 973 000. Ihe moomvula 63 okuza 1915 sigo 1978, konyala aantu ayehe kumwe 1 600 000 oya sila momakakamo gevi omanene 43.
“UULUNDE . . . TAU LUNDU.” —Mateus 24:12.
Muuyuni auhe otamu zi oonkundana dheindjipalo lyiilonga yuukwaanompango noyomuyonena. Omayono gelongitho lyekuni, ngaashi edhipago, ekwatonkonga neteyo lyoondunda, ngashingeyi otayi taandele. MIilongohangano ayike, mukehe osekonde ohamu longwa oshilonga shomuyonena shimwe sha kwata miiti. Momahala ogendji hagumwe u uvite a gamenwa momapandaanda, nonando ethimbo lyomutenya. Uusiku, aantu oye li momagumbo gawo ga patwa nomiyelo dhi indikilwa, ya tila okupita pondje.
“AANTU NOTAA SI EHALUKO MOKUTILA.”—Lukas 21:26.
Etilo olyo naanaa shili eiyuvo limwe enenenene moonkalamwenyo dhaantu nena. Okathimbo konima yetopo lyoomboma dhotango dhopakerna, omunongononi Harold C. Urey okwa ti: “Otatu ka lya muumbanda, tatu ka lala muumbanda, tatu ka kala muumbanda notatu ka sila muumbanda.” Shika osho tashi ningilwa ombinga onene yuuntu. Naashika kashi shi owala molwoshiponga shiita yopakerna shoka shi li po aluhe. Aantu oya tila wo iilonga yomuyonena, enyateko, omukithi, engushuluko lyiimaliwa, niinima oyindji yimwe yi ili mbyoka ya tula egameno lyawo nonokuli oomwenyo dhawo moshiponga.
‘OKWAAVULIKA KAAKULUNTU.’—2 Timoteus 3:2.
Olundji nena aakuluntu oye na epangelo eshona kombanda yaanona yawo. Aagundjuka otaa tsu ondumbo nepangelo kehe. Kehe oshilongo kombanda yevi osha gumwa kiilonga yomuyonena yaagundjuka. Miilongo yimwe oshindji shi vulithe etata lyiilonga yomuyonena ayihe ya kwata miiti, ohashi longwa kaanona yoomvula 10 sigo 17. Aanona otaa ningi ondjo medhipago, mekwatonkonga, meponokelo, meyugo, meteyo lyoondunda nomeyako lyiihauto. Inapu kala nando mondjokonona okwaavulika kaakuluntu apuhe ngawo.
“AANALWIHO YIIMALIWA.”—2 Timoteus 3:2, KB.
Apuhe ngaa mpoka to tala nena, oto mono iilonga yuunalwiho. Oyendji oyi ilongekidha okulonga konyala shaa shoka omolwoshimaliwa. Otaa ka yaka nenge nokuli ya ka dhipage. Ohashi ningwa olundji kutya aanalwiho otaa ningi iinima noku yi landitha mbyoka ya tseya kutya otayi ehameke nenge yi dhipage aantu momukalo gwontumba nogwongandi. Aantu ohaa popi lela montaneho nenge momikalo dhonkalamwenyo yawo taa ti: ‘Oshimaliwa osho kalunga kandje.’
“AAHOLIIHULO KOMEHO GAKALUNGA.”—2 Timoteus 3:4.
Nena aantu otaa dhiladhila owala shoka tashi ya opalele nenge tashi opalele uukwanegumbo wawo, haashoka tashi opalele Kalunga. Unene tuu oyendji oye hole iinima mbyoka ya pandulwa kuKalunga, yimwe po oyo oluhondelo, eyonondjokana, uunkolwe, elongitho lyiingangamithi nayimwe yi ili haku tiwa iinyanyudhi. Iinyanyudhi mbyoka kuyo yene tayi vulu okukala iiwanawa, nokuli ohayi tulwa komeho yoonkambadhala okwiilonga kombinga yaKalunga noku mu kalela.
“OYO YE NA EMONIKO LYOWALA LYETILOKALUNGA, IHE OONKONDO DHALYO YE DHI IDHIMBIKE.”—2 Timoteus 3:5.
Aawiliki yuuyuni osho wo tuu aantu yowala, olundji ohaa ningi ya fa aatilikalunga. Ohaa yi koongeleka nohaa gandja omaambidhidho miinima yelongelokalunga. Aakwanepangelo ohaa longitha Ombimbeli uuna taa langekwa miilonga. Ihe olundji osho owala “emoniko lyowala lyetilokalunga.” Ngaashi naanaa sha hunganekwa kOmbimbeli, egalikano lyashili lyaKalunga kali shi shili oonkondo monkalamwenyo yaantu nena. Ihayi inyengithwa koonkondo dhashili dhuuwanawa.
‘EVI OTALI YONWA.’—Ehololo 11:18.
Ombepo ndjoka tatu fudhile mo, omeya ngoka hatu nu nevi moka hatu meneke iikulya yetu, otayi nyatekwa. Osha kwata miiti ngawo onkee omunongononi Barry Commoner okwa londodha: “Ngele etsikilo lyenyateko lyevi itali keelelwa, ngame ote dhiladhila kutya hugunina otali ka yona po opulanete ndjika oyo ehala lyo opala lyokukalwa kaantu.”
6 Sho wa konakona mwaambyoka ya tetekele, inashi yela nando kutya “endhindhiliko” ndyoka lya gandjwa kuKristus niinima mbyoka aalongwa ye ya hunganeke otayi gwanithwa ngashingeyi? Nonando ku na omauliko ogendji, ngoka ga gandjwa mpaka oge na okukala ga gwana okuholola kutya tseni otu li methimbo ndyoka Ombimbeli tayi hunganeke olyo “omasiku omahugunina.”
7. (a) Oshike sha ningitha omahunganeko gOmbimbeli kombinga yekalopo lyaKristus ‘nomasiku omahugunina’ yi ndhindhilikwe ngawo? (b) Aawiliki yuuyuni oya hunganeke shike okathimbo owala komeho yo 1914, shi ili kwaashono sha hunganekwa kOmbimbeli?
7 Nonando ongaaka, aantu yamwe otaa ti: ‘Aluhe mondjokonona opwa kala iinima ngaashi iita, oondjala, omalega golukayu nomakakamo gevi. Ano kasha li tashi ka kala oshidhigu okuhunganeka kutya yo oya li yi na okuningwa ishewe.’ Ihe dhiladhila kashona: Ombimbeli inayi hunganeka owala iinima mbika oyo awike, oyu ulike wo kutya otayi ka ningwa muuyuni auhe. Niishewe Ombimbeli oya ti iinima mbika ayihe otayi ka ningwa mepipi ndyoka lya kala po mo 1914. Ihe oshike sha hunganekwa kaawiliki yuuyuni ya simana okathimbo owala komeho yo 1914? Oya ti kutya oonkalo odhi li nawa inaashi kala ko nando onale kombili yuuyuni. Ihe omaupyakadhi omatilithi ngoka ga hunganekwa kOmbimbeli, oga tameke lela pethimbo, mo 1914! Dhoshili, aawiliki yuuyuni nena otaa ti kutya 1914 oya li ethimbo lyelunduluko mondjokonona.
8. (a) Ezimo lini po Jesus u ulike tali ka mona ehulilo lyonkalelo ndjika? (b) Ano omushike tatu vulu okukala tu na uushili?
8 Konima sho Jesus u ukitha eitulomo kiinima oyindji mbyoka tayi ka ndhindhilika ethimbo okuza 1914, ye okwa ti: “Ezimo ndika itali hulu po, sigo ayihe mbika [sha kwatela mo ehulilo lyonkalelo ndjika] tayi gwanithwa.” (Mateus 24:34, 14) Ezimo olini po Jesus a dhiladhila? Ye okwa dhiladhila ezimo ndyoka lya kala po mo 1914. Mboka ye li po natango yezimo ndyoka, ngashingeyi oya kulupa noonkondo. Ihe yamwe yomuyo otaa ka kala ye li po natango uuna ehulilo lyonkalelo ndjika yuukolokoshi tali ya. Ano otatu vulu okukala nuushili kutya masiku uukolokoshi auhe naantu aakolokoshi ayehe ohaluka otaa ka hulithwa po puHarmagedon.
[Picture on page 149]
Jesus okwa lombwele aalongwa ye shoka tashi ka kala euliko hali monika lyekalopo lye ihaali monika moonkondo dhUukwaniilwa
[Picture on page 154]
1914—HARMAGEDON
Yamwe yezimo ndyoka ya li po mo 1914 otaa ka mona ehulilo lyonkalelo ndjika e taa hupu mulyo