Mbela oshi li paunshitwe okukala wu uvite ngawo?

OMULUMENTU gumwe ngoka a silwa he okwa li a nyola ta ti: “Sho nda li okanona moIngilanda, onda li nda longwa kutya kandi na okuulika montaneho kutya ondi uvite ngiini. Otandi dhimbulukwa uuna nde ehamekwa kusha nkene tate ngoka a li nale omukwiita, a li ha lombwele ndje i ikesha komayego ta ti: ‘Ino lila!’ Ite dhimbulukwa nando esiku limwe meme te tu thipi komilungu nenge ta papatele nando ogumwe gwomaanona ye (tu li yane). Onda li nda mono tate ta si sho nda li ndi na oomvula 56. Eso lye olya li lye ehameka ndje noonkondo. Ihe petameko kanda li tandi vulu okulila.”

Momaputuko gamwe, aantu ohayu ulike nkene ye uvite montaneho. Kutya nduno oya nyanyukwa nenge oya nika oluhodhi, yalwe ohaya kala ye wete kutya oyu uvite ngiini. Mepingathano naashika, miitopolwa yimwe muuyuni ngaashi kuumbangalantu waEuropa nokuBritania, aantu, unene tuu aalumentu, oya longwa okuholeka nkene ye uvite. Ihe mbela osha puka okukala wa nika oluhodhi uuna wa silwa omuholike gwoye? Ombiimbeli otayi ti ngiini kwaashoka?

Aantu yomOmbiimbeli mboka ya li ya lili

Ombiimbeli oya nyolwa kAahebeli yomoshitopolwa shokuuzilo wEfuta lyopokati, mboka ya li hayu ulike ya manguluka nkene yu uvite. Oyi na iiholelwa oyindji yaantu mboka ya li yu ulike oluhodhi lwawo montaneho. Omukwaniilwa David okwa li a lili sho omwanamati Amnon a dhipagwa. Odhoshili kutya okwa li a ‘lili omahodhi omapyu.’ (2 Samuel 13:28-39) Okwa li wo a nikila oluhodhi eso lyomwanamati omukotokeli Absalom, ngoka a li a kambadhala oku mu yuga uukwaniilwa we. Ehokololo lyOmbiimbeli otali tu lombwele tali ti: “Omukwaniilwa [David] nokwa kwatwa koluhodhi olunene. Okwa londo a yi mondunda kombanda yosheelo e ta lili. Manga te ende, okwa lili ta ti: ‘Mentu gwandje! Omumwandje Absalom! Absalom, mentu gwandje! Ando nda sile peha lyoye, mentu gwandje! Absalom omumwandje!’” (2 Samuel 18:33) David okwa li a nika oluhodhi ngaashi naanaa omusamane kehe omuvali ha kala e uvite ngele a silwa omwana. Olundji aavali ohaya kala ya hala oyo ya se pehala lyoyana. Oshinikitha oluhodhi ngele okanona taka si tango kaavali yako.

Jesus okwa li i inyenge ngiini keso lyakuume ke Lasarus? Okwa li a lili sho e ya pombila ye. (Johannes 11:30-38) Konima yaashoka, Maria Magdalena okwa li a lili sho a thiki popepi nombila yaJesus. (Johannes 20:11-16) Odhoshili kutya Omukriste ngoka e uvite ko etegameno lyeyumuko lyopaMbiimbeli, iha nika oluhodhi itaa vulu okuhekelekwa ngaashi yamwe mboka kaaye na etegameno lya kankamena komalongo gOmbiimbeli kombinga yonkalo yoonakusa. Ihe nonando Omukriste gwashili oku na etegameno lyeyumuko, naye oha nikile oluhodhi eso lyaamboka e hole, molwaashoka oku li omuntu e na omaiyuvo ge li paunshitwe.—1 Aatessalonika 4:13, 14.

Mbela omuntu oku na okulila nenge hasho?

Ohatu inyenge ngiini kunena? Mbela oho mono oshidhigu nenge oho si ohoni okuulika nkene wu uvite? Aagandjimayele otaya ti ngiini? Omataloko gawo gonena olundji otaga tsu kumwe nomayele gonale gomOmbiimbeli. Otaya ti kutya otu na okuulika oluhodhi lwetu, ihe katu na oku li thitikinina mo. Shika otashi tu dhimbulukitha aalumentu yonale aadhiginini, ngaashi Job, David naJeremia mboka okunika oluhodhi kwawo taku popiwa mOmbiimbeli. Inaya thitikinina mo nando omaiyuvo gawo. Onkee ano, kashi li pandunge okwiiyoolola ko kaantu. (Omayeletumbulo 18:1, OB-1954) Odhoshili kutya aantu momaputuko gi ili nogi ili ohaya nika oluhodhi momikalo dha yoolokathana noshi ikolelela wo komaitaalo gawo.a

Ongiini ngele owa hala okulila? Oshi li paunshitwe omuntu ngele ta lili. Dhiladhila natango kutya sho Lasarus a si Jesus okwa li a ‘hendwa komutima nokwa lili.’ (Johannes 11:33, 35) Kungeyi oku ulike kutya oshi li paunshitwe okulila ngele gumwe ngoka wu hole a sa.

Shika otashi ulikwa wo kwaashoka sha li sha ningilwa omuvali, Anne, ngoka a li a silwa okahanona ke Rachel. Omusamane gwe okwa ti: “Shoka sha li tashi kumitha osho kutya tse naAnne inatu lila pefumviko. Ihe aantu ayehe oya li ya lili.” Anne okwa li a popi kwaashino a ti: “Eeno, ihe onda li nda lila nale sha gwana nopehala lye. Konima yiiwike yontumba opo owala nde shi zimine kutya okanona ketu oka sa sho esiku limwe nda li megumbo ongame awike. Onda li nda lili uule wesiku alihe. Ondi wete kutya osha li sha kwathele ndje. Konima yaashoka onda li ndi uvite hwepo. Osha li sha simana ndi lile okanona kandje. Ondi wete shili kutya aantu mboka ya nika oluhodhi oye na okweethiwa ya lile. Nonando oshi li paunshitwe kuyalwe okutya: ‘Ino lila,’ shika itashi kwatha naanaa.”

Nkene yamwe hayi inyenge

Yamwe oya li yi inyenge ngiini sho ya li ya silwa aaholike yawo? Natu tale koshiholelwa shaJuanita. Oku shi nkene omuntu ha kala e uvite ngele a silwa okanona ke. Omala ge gatano oga li ga gu mo. Konima yaashoka okwa li a ningi ishewe etegelelo. Onkee ano osha li shi uvitiwe ko sho a li ti ipula sho e li moshipangelo omolwoshiponga shohauto. Konima yiiwike iyali okwa li a adhika koshitheta, nando ethimbo lyokumona okanona inali thika. Konima yokathimbo okwa li a mono okanona hoka ya luku Vanessa, ke na oshiviha shi vulike kokilograma yimwe. Juanita ota ti: “Onda li nda nyanyukwa noonkondo sho lwahugunina nda ningi omuvali.”

Ihe enyanyu lye olya li lyopokathimbo. Vanessa okwa si konima yomasiku gane. Juanita ota ti: “Onda li ndi uvite ndi li owala. Kanda li we omuvali. Onda li ndi uvite inaandi ihwa po. Osha li sha yemateke ndje sho nda galukile kegumbo e tandi yi mondunda yaVanessa nokutala uumbindja we mboka nda li nde mu landela. Oomwedhi dhontumba dha landula ko, onda kala tandi dhiladhila nokudhiladhila esiku a valwa. Kanda li ndi na nomuntu nando ogumwe.”

Mbela oluhodhi lwe olwa li lwa pitilila unene? Nonando oshi li oshidhigu okuuviwa ko kuyalwe, mboka ya li monkalo ngaashi yaJuanita, otaya ti kutya nayo osho ya li ya nika oluhodhi ngaaka omolweso lyokanona kawo, ngaashi naanaa haya nikile oluhodhi eso lyomuntu omukuluntu. Ohaya ti kutya aavali ohaya kala ye hole okanona kawo okuza manga inaaka valwa. Ohapu kala ekwatathano lyi ikalekelwa pokati kako nayina. Ngele okanona hono oka si, yina oha kala e uvite kutya okwa silwa omuntu ngoka a kala e shi ethimbo ele. Shika osho yalwe ya pumbwa okuuva ko.

Nkene ongeyo nomaiyuvo tagi ipe uusama tayi vulu oku ku guma

Omuvali gulwe okwa li a popi nkene e uvite sho a lombwelwa kutya okamwanamati koomvula hamano oka sa eso lyombadhilila omolwuuvu womutima mboka ka valwa nawo. Okwa ti: “Onda li ndi inyenge momikalo dha yoolokathana: nda sa uukangambungu, inaandi shi itaala, ndi na omaiyuvo tagi ipe uusama nonda li nda geela omusamane gwandje nosho wo ndohotola molwaashoka kaya li ye wete kutya onkalo yokanona oyu uka kuuwinayi.”

Ongeyo otayi vulu okukala endhindhiliko limwe lyokunika oluhodhi. Otashi vulika wu kale wa geyela oondohotola naapangi, to dhiladhila kutya oya li ye na okuninga oshindji okupanga nakusa. Nenge otashi vulika wu kale wa geela ookuume naakwanezimo mboka wu wete ya fa ya popya sha nenge ya fa ya ninga sha sha puka. Yamwe ohaya kala ya geyela nakusa molwaashoka a kala kee na ko nasha nuukolele we. Stella ota ti: “Otandi dhimbulukwa kutya onda li handi kala nda geela omusamane gwandje molwaashoka ondi shi shi kutya ando okwa ningile po sha, ando okwa kala hwepo. Okwa li te ehama noonkondo, ihe okwa li kee na ko nasha nomalondodho gandohotola.” Omathimbo gamwe nakuthigwapo oha kala a geela nakusa molwaashoka eso lye olye mu thigila uudhigu.

Yamwe ohaya kala tayi ipe uusama omolwokugeya kwawo. Yalwe ohayi ipe uusama omolweso lyomuholike gwawo. Ohaya ti: “Ando onde mu ladhipikile a ye koshipangelo nziya” nenge “ando onde mu lombwelele a sile nawa oshimpwiyu uukolele we, ando ina sa.”

Yalwe ohayi ipe uusama shi vulithe pwaashoka, unene tuu ngele omuholike gwawo okwa sa ombadhilila. Ohaya tameke okudhimbulukwa iikando mbyoka ya li ya geela nakusa nenge sho ya li taya patathana naye. Nenge taya dhiladhila kutya oya li ye na okuningila nakusa oshindji.

Uushili kutya oomeme oyendji ohaya kala ya nika oluhodhi ethimbo ele, otawu koleke shoka aanongo oyendji taya popi kutya eso lyokanona ohali thigi po omwaka tagu kalelele monkalamwenyo yaavali, unene tuu yayina.

Uuna wa silwa kuume koye kopandjokana

Eso lyakuume kopandjokana ohali etele omuntu uuwehame woludhi lulwe, unene tuu ngele aaihokani oya kala haya ningi iinima pamwe monkalamwenyo yawo. Otali ti ehulilo lyonkalamwenyo yawo ayihe yokweenda pamwe, yokulonga pamwe, yokunyanyukilwa pamwe noyokukwathelathana.

Eunice ota yelitha shoka sha li sha ningwa po sho omusamane gwe a si ombadhilila kuuvu womutima, ta ti: “Oshiwike shotango omaiyuvo gandje oga li ga sa. Kanda li tandi vulu nokuli okuuva omulyo gwasha nenge okunika sha. Ihe nonando ongaaka onda li natango tandi vulu okudhiladhila pandunge, nda fa hangame tandi dhiladhila. Molwaashoka opo nda li pomusamane gwandje sho ya li taya kambadhala oku mu kwathela moku mu fudhila ombepo momayulu noku mu pa omiti, kanda li nda tindi okwiitaala kutya okwa sa, ngaashi hashi ningwa olundji kuyalwe. Nonando ongaaka, onda li nda yemata noonkondo, nda fa nda tala ohauto tayi kulumuka komulondo, ihe kanda li tandi vulu okuninga po sha.”

Okwa li a lili mbela? Osho naanaa. Okwa ti: “Onda li nda lili, unene tuu sho nda li tandi lesha uukalata omathele womahekeleko mboka nda li nda tuminwa. Onda li nda lili sho tandi lesha kehe kamwe. Osha li sha kwathele ndje ndi idhidhimikile esiku kehe. Ihe kapwa li sha shoka sha li tashi vulu okukwathela ndje sho nda li nda pulwa lwiikando nkene ndi uvite. Osha yela kutya onda kala nda yemata unene.”

Mbela oshike sha li sha kwathele Eunice i idhidhimikile oluhodhi lwe? Ota ti: “Noinaandi tseya shono tandi ningi, onda tokola okutsikila nonkalamwenyo yandje. Ihe ohashi yemateke ndje natango uuna tandi dhimbulukwa kutya omusamane gwandje ngoka a li ha nyanyukilwa noonkondo onkalamwenyo, ke po we opo e yi nyanyukilwe.”

“Ino etha yalwe ye ku pangele . . .”

Aanyoli yoshileshomwa Leavetaking—When and How to Say Goodbye otaya gandja omayele taga ti: “Ino etha yalwe ye ku pangele moku ku lombwela shoka wu na okuninga nenge nkene wu na okukala wu uvite. Kehe gumwe oha kala a nika oluhodhi momukalo gwi ili. Yalwe otashi vulika taya dhiladhila e taye ku lombwele nokuli kutya owa nika unene oluhodhi nenge ino nika naanaa oluhodhi. Ya dhimina po e to shi dhimbwa. Ngele oto kambadhala okwiiyutha kwaashoka hashi ningwa kuyalwe nenge meputuko lyeni, otashi ki imba omadhiladhilo goye ga shune pehala.”

Dhoshili, aantu ya yoolokathana ohaya kala ya nika oluhodhi momikalo dhi ili nodhi ili. Inatu hala okutya omukalo gumwe ogu li hwepo kaantu ayehe gu vule omukwawo. Ihe oshiponga ohashi holoka uuna omuntu ngono a nika oluhodhi itaa vulu okwiitaala shoka sha ningwa po. Opo nduno ekwatho otashi vulika lya pumbiwa okuza kookuume mboka ye mu yaalela. Ombiimbeli otayi ti: “Kuume oku na ohole aluhe, nomumwayina okwa valwa, opo a kwathe moluhepo.” Onkee ano ino kala wa tila okukonga ekwatho, okupopya nosho wo okulila.—Omayeletumbulo 17:17.

Oshi li paunshitwe okunika oluhodhi omolwokusilwa noinashi puka ngele yalwe taya mono to shi ningi. Ihe opu na natango omapulo ga pumbwa okuyamukulwa: ‘Ongiini tandi vulu okwiidhidhimikila oluhodhi lwandje? Mbela oshi li paunshitwe okukala nomaiyuvo tagi ipe uusama nokukala nda geya? Onkalo ndjika ondi na okuungaunga nayo ngiini? Oshike tashi vulu okukwathela ndje ndi idhidhimikile eso nosho wo okunika oluhodhi?’ Oshitopolwa tashi landula otashi ka yamukula omapulo ngoka nosho wo galwe.

[Enyolo lyopevi]

Omapulo ngoka tu na okwiipula

Ongiini oluhodhi lwaantu yamwe halu nwethwa mo keputuko lyawo?

Iiholelwa yini tu na mOmbiimbeli yaamboka ya li ya nika oluhodhi montaneho?

Yamwe oya li yi inyenge ngiini keso lyomuholike gwawo? Ngoye owa li wi inyenge ngiini sho wa silwa?

Omolwashike eso lyakuume kopandjokana hali etele omuntu uuwehame wi ili?

Ongiini onkalo yokunika oluhodhi ya yoolokathana? Mbela osha puka okunika oluhodhi?

Omomikalo dhimwe po dhini aantu haya kala ya nika oluhodhi? (Tala oshimpungu pepandja 9.)

Oonkalo dhini dhi ikalekelwa hadhi gumu aavali ngele okahanona kawo ka si ombadhilila? (Tala oshimpungu pepandja 12.)

Oomeme oyendji ohaya kala ye uvite ngiini ngele ela lya gu mo nenge ngele okanona kawo ka valwa ka sa? (Tala oshimpungu pepandja 10.)

[Oshimpungu pepandja 9]

Omikalo moka aantu haya nika oluhodhi

Okunika oluhodhi ihaku ulikwa momikalo dhontumba dhi li melandulathano. Omikalo dhokunika oluhodhi otadhi vulu okukala dha yoolokathana noihadhi kutha uule wethimbo li thike pamwe kukehe omuntu. Momusholondondo nguka tagu landula inamu popiwa omikalo adhihe. Olugodhi otalu vulu okuulikwa wo momikalo dhilwe dhi ili. Mpaka otapu landula dhimwe dhomomikalo moka omuntu tashi vulika i inyenge ngele a nika oluhodhi.

Omainyengo gotango: Okuhaluka; okukala nomalimbililo; okwaahe shi itaala; okusa uukangambuka kwopamaiyuvo; okwiipa uusama; okugeya.

Oluhodhi lwa kwata miiti otalu vulu okukwatela mo iinima mbika: Okudhimbwadhimbwa nokwaahakotha; omvulwe ya kwata miiti; okutumba oshinyenu nuupu; okuninga omatokolo ga puka; iikala yokulilalila; omalunduluko gehalo lyokulya tage etitha okunanga nenge okwoondoka; uukolele kaawu li nawa; eposi; oonkondo dhokulonga tadhi shonopala; okuninga omahaluhalu wa fa wu uvite nakusa ta popi nenge wu mu wete; ngele okanona wa silwa, oho kala wa geela unene kuume koye kopandjokana kuu na etompelo lyasha.

Ethimbo lyokugundjila: Eyeme pamwe nokunika uupongo; okudhimbulukwa iinima iiwanawa yi na ko nasha nanakusa, nokuli niinima iiyolithi mbyoka a li ha ningi nenge a popi.

[oshimpungu/Ethano pepandja 10]

Okugwa mo kwela nokumona okanona ka sa ohayi nikitha aavalakadhi oluhodhi

Nonando Monna okwa li e na nale aanona yalwe, okwa li a halelela okumona okanona ke hoka taka landula ko. Nokuli manga inaaka valwa, okwa li ha dhana nako, ha popi nako nokwa li ha yaguma kombinga yako.

Ekwatathano ndyoka lya li pokati komuvalakadhi ngoka nokanona ke hoka ka li inaaka valwa natango olya li lya kola. Ota tsikile ta ti: “Rachel Anne okwa li ha thanga omambo uuna nde ga tenteka mela lyandje noka li ha kothitha ndje uusiku. Otandi dhimbulukwa natango uunta wotango mboka a li a thanga ndje, a fa ta ngushula ndje kashona nohole. Oshikando kehe a li ti inyenge, ohole yandje yoku mu hola oya li yi indjipala. Onda li ndi mu shi nawa lela, onkee ano onda li handi shi dhimbulula ngele te ehama.”

Monna ota tsikile ko ta ti: “Ondohotola kaya li yi itaala ndje sigo ethimbo lya pu po. Oya lombwele ndje kaandi kale we tandi ipula, ihe onda li ndi uvite kutya okanona oke li pokusa. Oka li ki itanauna nayi ombadhilila nesiku lya landula ko oka si.”

Monna haye awike a ningilwa oshinima shoka. Aanyoli yomadhina Friedman naGradstein, membo lyawo Surviving Pregnancy Loss, oya ti kutya muAmerika omo amuke, aakiintu ye thike pemiliyona limwe lwaampono momvula omategelelo gawo ohaga gu mo nenge ohaya mono okanona ka sa. Dhoshili, omwaalu gwaamboka ye shi ningilwa omunene noonkondo muuyuni auhe.

Olundji aantu kaye shi shi kutya ngele ela lya gu mo nenge okanona ka valwa ka sa oshi li oshinima shinikitha oluhodhi komuvalakadhi noshi li oshinima shoka ha dhimbulukwa, tashi vulika monkalamwenyo ye ayihe. Pashiholelwa, Veronica ngoka ngashingeyi e na oomvula dhi vulithe 50, ota dhimbulukwa omala ge ngoka ga gwa mo nuunene tuu okanona ke hoka ka valwa ka sa hoka ka li ka kala nomwenyo uule woomwedhi omugoyi mela noka li ka valwa ke na oshiviha shookilograma 6. Oka li ka ningi iiwike iyali mela lye ka sa. Okwa ti: “Okuvala okanona ka sa oshi li oshinima shiyemateka noonkondo komuvalakadhi.”

Omainyengo gaavalakadhi mboka ye uvite eyeme ihagu uviwa ko aluhe, nokuli nokaakiintu ooyakwawo. Omukiintu ngoka a silwa okanona ke sho ela lye lya gu mo okwa nyola a ti: “Shoka ndi ilongo moshinima shika shinikitha oluhodhi osho kutya manga shika sha li inaashi ningilwa ndje, kanda li lela ndi shi uudhigu mboka ookahewa kandje ya li ye na okwiidhidhimikila. Kanda li naanaa ndi na ko nasha unene naashoka ya ningilwa, shono ngashingeyi te dhiladhila kutya osho aantu ye uvite shi na ko nasha nangame.”

Uupyakadhi wulwe mboka hawu adha omuvalakadhi ngoka a nika oluhodhi owo kutya omusamane gwe ke uvite oluhodhi ngaashi ye omolweso lyokanona. Omukulukadhi gumwe okwe shi popi ngeyi a ti: “Ethimbo ndyono onda li nda yematela unene omusamane gwandje. Okwa li owala a tala ndje ko nda fa kaanda li ndi li shili metegelelo. Ka li e uvite oluhodhi ngaashi ngame. Okwa li owala e etela ndje ohenda noonkondo molwaashoka onda li tandi ipula unene, ihe hamolwokunika oluhodhi kwandje.”

Olundji aasamane osho hayi inyenge ngaaka, molwaashoka yo ihaya kala ye na ekwatathano lyopanyama nolyopamaiyuvo nokanona ngaashi aakulukadhi yawo mboka oyo haya kala metegelelo. Ihe nonando ongaaka, omusamane oha kala a nika oluhodhi omolweso lyokanona hoka. Nosha simanenena opo omusamane nomukulukadhi gwe ya mone kutya ayehe yaali oye li muudhigu, nonando omomikalo dha yoolokathana. Oye na okukala ya nika oluhodhi pamwe. Ngele omusamane te lu holeke, omukulukadhi gwe otashi vulika a dhiladhile kutya ye ke na ko nasha. Onkee ano, nikeni oluhodhi pamwe, paathaneni omadhiladhilo nokuulikilathana ohole. Ulukilathaneni kutya omwa pumbwathana noonkondo shi vulithe shito. Onkee ano aasamane, ulikeni olukeno lweni.

[Oshimpungu pepandja 12]

Nkene aavali taya vulu okwiidhidhimikila eso lyombadhilila lyokahanona

Eso lyombadhilila lyokahanona olyo oshinima shinikitha oluhodhi noonkondo. Esiku limwe okahanona hoka taka monika ke li nawa ke na uukolele, otaka si. Shika inashi kala sha tegelelwa nandonando, molwaashoka kapu na ngoka ta dhiladhila kutya okanona kokegundji otaka vulu okusa tango kaavali yako. Ekwatathano lyopahole enenenene ndyoka lya li pokati kokahanona nayina ombadhilila otali ningi oluhodhi olunenenene.

Omaiyuvo tagi ipe uusama ohaga tameke okuholoka po. Aavali otashi vulika ya dhiladhile kutya oyo ye etitha eso, sha fa lye etithwa kokwaahe na ko nasha kwawo. Ohayi ipula taya ti: ‘Oshike mbela twa li tatu vulu okuninga opo tu li keelele?’b Poompito dhimwe, omusamane oha pe omukulukadhi gwe uusama kaapu na etompelo lyasha. Ota dhiladhila kutya sho a yi kiilonga, okanona okwa thigile ke na omwenyo noke li nawa. Ihe sho a galukile kegumbo, okwa adha ka sa. Omukulukadhi gwe okwa li mbela ta ningi shike? Okwa li peni sho sha ningwa? Omapulo ngaka ga alula oge na okuyelithwa opo kaage etithe uupyakadhi mondjokana.

Oonkalo dheadhiko nenge dhombadhilila odho dhe etitha uupyakadhi. Ombiimbeli otayi ti: ‘Kohi yetango onda mono ko kutya esindano mokumatuka kali li aluhe mepangelo lyaamboka ye na ontuku, iita hayomapenda, oshikwiila hashaanawino, uuyamba hawaanandunge nolupundi halwoonkulungu, oshoka ethimbo [neadhiko] otali adha ayehe.’—Omuuvithi 9:11, yelekanitha OB-1954.

Ongiini yalwe taya vulu okukwathela uukwanegumbo mboka wa silwa okahanona? Omuvalakadhi gumwe ngoka a silwa okahanona epulo ndika ote li yamukula ta ti: “Kahewa gumwe okwe ya e to opaleke egumbo lyandje inaandi mu pula e shi ninge. Yalwe oye tu telekele iikulya. Yamwe oya kwathele mokupapatela ndje owala, itaaya popi sha. Kanda li nda hala okupopya kombinga yasho. Kanda li nda hala okukala tandi shi endulula tandi fatulula shoka sha ningwa po. Kanda li nda pumbwa okupulwa omapulo gokanaku, sha fa pu na sha shoka nda li ndi na okuninga ihe inandi shi ninga. Ongame yina yako; onda li tandi vulu okuninga kehe shoka tandi vulu opo ndi hupithe okanona kandje.”

[Enyolo lyopevi]

[Ethano pepandja 8]

Oshi li paunshitwe okunika oluhodhi nokulila uuna omuholike a sa

[Ethano pepandja 11]

Okusilwa okanona ohaku ehameke unene, onkee ano olukeno lwashili nondjaalela otayi vulu okukwathela aavali