ONTOPOLWA 8
Gamena uukwanegumbo woye komanwethomo omawinayi
1-3. (a) Omanwethomo omawinayi ngoka haga tula moshiponga uukwanegumbo ohaga zi peni? (b) Omolwashike aavali ye na okukala nondjele mokugamena omaukwanegumbo gawo?
NATU tye ando oto laleke okanona koye ka ye kosikola. Mbela oto ke ka laleka kaake na iikulya mokandjato kako yoku ka lya kosikola? Nenge oto ke ka pa iikulya oyindji noonkondo mbyoka ngele ke yi li taka ka kala ka sa oomposi shoka tashi ke ki imba okugandja eitulomo lya gwana pethimbo lyootundi? Aawe, oto ke ka pa owala iikulya ye eleka.
2 Komukalo gwa faathana, aavali oye na okukala haya gamene oyana komanwethomo omawinayi ngoka haga zi momainyanyudho, miikundaneki, koomakula nopomathimbo gamwe ohage ya ziilile nokuli koosikola. Aavali yamwe ihaya ningi sha nandonando okugamena omaukwanegumbo gawo. Yalwe molwaashoka ohaya dhiladhila kutya enwethomo kehe pondje yegumbo olya nika oshiponga, ohaya tulile po oyana omangambeko ga kwata miiti shoka hashi ningitha oyana ya kale yu uvite ya fa taya si oshimpwininika. Mbela okukala nondjele moshinima shika otaku wapa?
3 Eeno, otaku wapa. Okukala kuu na ondjele otaku vulu okweetela aamwoye uupyakadhi. (Omuuvithi 7:16, 17) Ihe ongiini aavali Aakriste taya vulu okukala ye na ondjele mokugamena omaukwanegumbo gawo? Natu taleni kiinima itatu: elongo, eendathano nomainyanyudho.
OLYE E NA OKULONGA AAMWOYE?
4. Aavali Aakriste oye na okutala ko ngiini elongo?
4 Aavali Aakriste oye wete kutya elongo olyo oshinima sha simana. Oye shi shi kutya osikola otayi kwathele aanona ya tseye okulesha, okunyola, okupopya nawa nokukandula po omaupyakadhi. Ohaya longwa ko wo nkene ye na okwiilonga iinima. Iinima mbyoka aanona hayi ilongo kosikola otayi vulu oku ya kwathela ye shi pondole nonando oye li muuyuni wonena mu na omashongo. Kakele kaashono, elongo
ewanawa otali vulu oku ya kwathela ya mone iilonga iiwanawa.—Omayeletumbulo 22:29.
5, 6. Uuyelele wa puka wuni aanona tashi vulika ya pewe kosikola wu na ko nasha nomilalo?
5 Ihe kosikola aanona ohaya tsakanene wo naanona yalwe mboka oyendji yomuyo ye na omataloko ga puka. Pashiholelwa, tala komataloko gawo ge na ko nasha nomilalo nonomikalo. Mosekundosikola yimwe muNigeria, omukadhona ngoka a li e hole iipala okwa li ha longo aanasikola ooyakwawo kombinga yokuya momilalo. Oya li ya pulakene kuye yi itula mo, nonando omadhiladhilo ge oga li gi ikolelela kiipolopolo mbyoka a lesha momambo giipala. Aakadhona yamwe oya li ya landula omayele ge. Oshilanduliko, omukadhona gumwe okwa ningi etegelelo, nokonima yaashono okwa si sho a li ta kambadhala okwiikutha ela.
6 Shiyemateka osho kutya uuyelele wa puka wu na ko nasha nomilalo kosikola ihawu gandjwa owala
kaanasikola, ihe nokaalongi wo. Aavali oyendji ohaya kala ya kumwa okuuva kutya kosikola oyana ohaya longwa iinima yomilalo, ihe ihaya longwa omithikampango dhopamikalo niilanduliko yeihumbato ewinayi. Yina yokakadhona koomvula 12 okwa ti: “Otwa kala moshitopolwa moka aantu oyendji ye li aalongelikalunga, ihe nonando ongaaka, osikola yamo yopombanda ohayi topolele aanona ookondoma.” Ye nomusamane gwe oya li ya kumwa sho yu uvu kutya aamati yepipi lyako ohaya kala taye ka pula ya ye nako momilalo. Ongiini aavali taya vulu okugamena oyana komanwethomo omawinayi ga tya ngawo?
7. Ongiini uuyelele wa puka wu na ko nasha nomilalo tawu vulu okukondjithwa?
7 Mbela otashi ti kutya aanona kaye na okulombwelwa sha nando shi na ko nasha nomilalo? Aawe, hasho tashi ti. Ihe oshi li nawa wu ya longe ngoye mwene. (Omayeletumbulo 5:1) Odhoshili kutya miilongo oyindji, aavali oyendji ohaya yanda okupopya shi na ko nasha nomilalo. Omusamane gumwe muAfrika okwa ti: “Meputuko lyOshiafrika ihatu shi ningi.” Aavali yamwe ohaya dhiladhila kutya ngele taya longo oyana kombinga yomilalo, otaye ya pe omadhiladhilo okuya momilalo. Ihe Kalunga ohe shi tala ko ngiini?
NKENE KALUNGA HA TALA KO OMILALO
8, 9. Uuyelele wuni kombinga yomilalo tawu adhika mOmbiimbeli?
8 Ombiimbeli otayi yelitha kutya itashi sitha ohoni okupopya kombinga yomilalo ngele tashi ningwa pamukalo omwaanawa. MuIsraeli, oshigwana shaKalunga osha li sha lombwelwa shi gongale, mwa kwatelwa ‘aanona,’ opo shi pulakene sho Ompango yaMoses tayi leshwa. (Deuteronomium 31:10-12; Josua 8:35) Ompango oya popya shu ukilila kombinga yiinima yi na ko nasha nomilalo, mwa kwatelwa okuya komathimbo, okuhiha omasita goluvalo, oluhondelo, eyonondjokana, uushenge, okulala nomupambele nokulala noshimuna. (Levitikus 15:16, 19; 18:6, 22, 23; Deuteronomium 22:22) Osha yela kutya konima sho ya leshwa, aavali oya li ye na oshindji okuyelithila oyana aagundjuka mboka ya li ye ya pula omapulo ogendji.
9 Opu na oovelise dhimwe montopolwa ontitano, ontihamano nontiheyali yOmayeletumbulo ndhoka tadhi gandja omayele gopahole ga fa taga gandjwa komuvali ngoka tagu ulike kutya osha nika oshiponga okuya moluhondelo. Oovelise ndhika otadhi ulike kutya omathimbo gamwe okuya moluhondelo oku li oshinima shoka tashi monika sha fa shi li nawa. (Omayeletumbulo 5:3; 6:24, 25; 7:14-21) Ihe otadhi longo kutya osha puka okuya moluhondelo noshi na iilanduliko ya nika oshiponga, notadhi gandja wo omayele kaagundjuka ye lu yande. (Omayeletumbulo 5:1-14, 21-23; 6:27-35; 7:22-27) Niishewe, otadhi ulike kutya opu na ekondjithathano pokati kokuya moluhondelo nokuya momilalo ndhoka hadhi nyanyukilwa kaaihokani mondjokana. (Omayeletumbulo 5:15-20) Oshiholelwa shika oshiwanawa shokulonga aanona kashi shi tuu okuholelwa kaavali!
10. Omolwashike okulonga aanona shoka Kalunga ta ti kombinga yomilalo itaashi ya ningitha ya ye moluhondelo?
10 Mbela okulonga aanona iinima mbyoka otaku ya ningitha ya ye moluhondelo? Hasho nando, oshoka Ombiimbeli otayi ti: “Kowino omuyuuki ta hupithwa.” (Omayeletumbulo 11:9) Ino hala mbela okuhupitha aamwoye komanwethomo guuyuni mbuka? Omusamane gumwe okwa ti: “Otwa li twa kambadhala okupopya naanona yetu twa manguluka shi na ko nasha niinima yopamilalo okuza manga ye li aashuushuu. Omukalo nguka ogwe ya kwathele ya kale kaaye na ohokwe yokupulakena ngele tayu uvu aanona yalwe taya popi kombinga yomilalo, molwaashoka kadha li we oshiholekwa kuyo.”
11. Ongiini aanona taya vulu okulongwa kashona nakashona kombinga yomilalo?
11 Ngaashi sha tumbulwa moontopolwa dha tetekele, aavali oye na okulonga oyana kombinga yomilalo manga ye li aashona. Mokweendela ko kwethimbo, osha simana oku ya longa kutya iilyo yawo yoluvalo oya pumbwa okuholekwa. Oshi li nawa aavali ayehe, tate nameme, ya longe oyana kutya iilyo yoluvalo oyi ikalekelwa, kayi na okugumwa nenge okuulikilwa aantu yalwe nokayi na okukundathanwa nando momukalo omwiinayi. Sho aanona taya koko, oye na okulombwelwa nkene hashi ende opo omulumentu nomukiintu ya mone okanona. Manga inaaya thika pethimbo lyokamukondapweyu, oye na nale okukala ya tseya kutya omalunduluko geni taga ka ningwa momalutu gawo pethimbo ndyono. Ngaashi sha kundathanwa montopolwa onti-5, elongo ndyoka otali vulu wo oku ya kwathela yi igamene kwaamboka haya kala ya hala okuya nayo momilalo.—Omayeletumbulo 2:10-14.
KWATHELENI AANONA YENI NAASHOKA HAYA LONGWA KOSIKOLA
12. Omataloko geni ga puka olundji haga longwa koosikola?
12 Aavali oya pumbwa okukala yi ilongekidha okukwathela oyana kaaya nwethwe mo komalongo giifundja ngoka tashi vulika ya longwe kosikola, sha hala okutya, omalongo guuyuni ngaashi elongo kutya omuntu okwa za mulunkima (oevolusi), uukwashigwana nenge edhiladhilo kutya kaku na ooshili dholela. (1 Aakorinto 3:19; yelekanitha Genesis 1:27; Levitikus 26:1; Johannes 4:24; 17:17.) Aalongisikola oyendji ohaya ladhipike aanona ya lalakanene elongo lyopombanda, nonando ohaye shi ningi nedhiladhilo ewanawa. Nonando elongo lya gwedhwa po oli li ehogololo lyopaumwene, aalongi yamwe ohaya ti kutya olyo owala tali kwathele omuntu a pondole monkalamwenyo.a—Episalomi 146:3-6.
13. Ongiini aanona mboka haya yi kosikola taya vulu okugamenwa komadhiladhilo ga puka?
13 Ngele aavali oya hala okukwathela oyana kaaya nwethwe mo komalongo ga puka, oye na okutseya kutya ohaya longwa shike kosikola. Onkee ano aavali, omu na oshindji okuninga. Kaleni mu na lela ohokwe mwaashoka aanona yeni haya longwa. Popyeni nayo ngele ya zi kosikola. Ya puleni shoka ya longwa, kutya oshilongwa shini ye hole unene noshini ye wete oshidhigu unene. Taleni iilonga yawo yosikola mbyoka ya pewa ya ka longele kegumbo, shoka ya nyola pethimbo lyootundi niizemo yawo yootutsa. Kambadhaleni mu tseyathane naalongi yawo. Aalongi yawo naya tseye kutya omwa pandula iilonga yawo nonokutya omwa hala oku ya kwathela mpoka tashi vulika.
TSEYENI OOKUUME KAANONA YENI
14. Omolwashike sha simanenena kaanona aatilikalunga ya hogolole ookuume aawanawa?
14 “Kanona ngoye, oshinima shono owe shi uvu peni?” Aavali yangapi haya pula oyana epulo ndyoka molwaashoka ya kumithwa kwaashoka okanona kawo ka popi nenge ka ningi shoka ihaaka ningi shito? Olundji aanona ohaya yamukula kutya oye shi uva kookuume kawo kosikola nenge kaanona yopuushiinda. Odhoshili kutya ookuume ohaye tu nwetha mo unene, kutya nduno otu li aagundjuka nenge otu li aakuluntu. Omuyapostoli Paulus okwe tu londodha a ti: “Inamu pukithwa. ‘We ende nombudhi, nangoye oto ningi ombudhi.’” (1 Aakorinto 15:33; Omayeletumbulo 13:20) Aagundjuka oyo unene haya nwethwa mo koomakula. Olundji kaye shi kutya naya ningi shike, nomathimbo gamwe ohaya kala ya hala okwoopalela ookuume kawo. Inashi simanenena tuu ya hogolole ookuume aawanawa!
15. Ongiini aavali taya vulu okukwathela oyana mokuhogolola ookuume?
15 Omuvali kehe oku shi shi kutya aanona haaluhe haya hogolola ookuume aawanawa, ihe oya pumbwa okukwathelwa. Ihe aavali hayo ye na oku ya hogololela ookuume. Pehala lyaashono, sho taya koko aavali oye na oku ya longa oondunge dhokuyoolola noku ya kwathela ya hogolole ookuume ye na omaukwatya omawanawa. Uukwatya mboka wa dhenga mbanda owo okuhola Jehova nokulonga shoka shu uka momeho ge. (Markus 12:28-30) Ya longeni okukala ye hole nohaya simaneke mboka ye li aanashili, aanambili, haya gandja nehalo ewanawa noye na ondjungu. Pethimbo lyekonakono lyuukwanegumbo, ya kwatheleni ya mone omaukwatya ngoka maantu mboka ya hokololwa mOmbiimbeli noya kale ogo haya tala ngele taya hogolola ookuume megongalo. Aavali, tulilii po aanona yeni oshiholelwa mokukala nane hamu longitha omukalo ngoka ngele tamu hogolola ookuume.
16. Ongiini aavali taya vulu okushilipaleka kutya oyana oya hogolola ookuume aawanawa?
16 Mbela owu shi ookuume kaamwoye? Omolwashike itoo ya pula ye ye nayo sikulimwe kaandjeni opo wu ya tseye? Oto vulu wo okupula aamwoye kutya aanona yalwe otaya dhiladhila ngiini kombinga yookuume kawo. Mbela ookuume kawo oya tseyika ye li aadhiginini nenge mbela oye na onkalamwenyo yopaali? Ngele oye na onkalamwenyo yopaali, ya kwatheleni ya mone kutya okweendathana nookuume ya tya ngaaka otaku vulu oku ye etela oshiponga. (Episalomi 26:4, 5, 9-12) Ngele owa mono okamwoye ke na eihumbato ewinayi, taka zala nayi, ke na iikala iiwinayi nenge taka popi elaka lya nyata, oshi li nawa wu popye nako kombinga yookuume kako. Okamwoye otashi vulika haka kala ethimbo ele nakuume ngoka e na enwethomo ewinayi.—Yelekanitha Genesis 34:1, 2.
17, 18. Kakele kokulondodha oyana ya yande eendathano ewinayi, ongiini aavali taya vulu oku ya kwathela?
17 Ihe aavali, kamu na owala okulonga aanona yeni ya yande ookuume aawinayi. Omu na wo oku ya kwathela ya mone ookuume aawanawa. Omusamane gumwe okwa ti: “Ohatu kambadhala aluhe oku ya longekidhila po sha shi ili pehala lyiinima mbyoka inaatu hala ya ninge. Onkee ano, sho osikola ya li ya hala okamwanamati ketu ka kale mosipana yokudhana etanga, ngame nomukulukadhi gwandje otwa li twa kundathana nako kutya kashi li nawa, molwaashoka hoka otaka ka tsakanena ko nookuume aawinayi. Ihe otwa li twe ka lombwele ka hiye yamwe yomaanona megongalo ya ye ya ka dhane pamwe etanga koparka. Naashika osha li sha longo.”
18 Aavali aanandunge ohaya kwathele oyana ya mone ookuume aawanawa nokunyanyukilwa omainyanyudho omawanawa pamwe nookuume mboka. Ihe oshinima shika shokuunganeka omainyanyudho oshi li eshongo kaavali oyendji.
OMAINYANYUDHO GENI TAGO OPALELE AANONA YENI?
19. Iiholelwa yini yomOmbiimbeli tayi ulike kutya kashi shi uulunde ngele omaukwanegumbo tagi inyanyudha?
19 Mbela Ombiimbeli oyi indika omainyanyudho? Hasho nando. Ombiimbeli otayi ti kutya opu na ‘ethimbo lyokuyola nethimbo lyokudhana.’b (Omuuvithi 3:4) Oshigwana shaKalunga muIsraeli shonale osha li sha nyanyukilwa omusika nokundanisa, omaudhano nokuninga otumbutumbu. Jesus Kristus okwa li poshituthihango oshinene nosho wo ‘poshituthi oshinene’ shoka a li a ningilwa kuMateus ngoka hi ithanwa wo Levi. (Lukas 5:29; Johannes 2:1, 2) Osha yela kutya Jesus ka li a pangula omainyanyudho. Ano inamu kala nando mwa tala ko okuyola nokwiinyanyudha ku li uulunde maandjeni.
20. Aavali oye na okukaleka shike momadhiladhilo ngele tayu unganeke omainyanyudho guukwanegumbo?
20 Jehova oye ‘Kalunga omunelago.’ (1 Timoteus 1:11, OB-1954) Ano oku mu longela kaku shi oshinima shoka hashi kutha po enyanyu monkalamwenyo, ihe ohaku etele omuntu enyanyu. (Yelekanitha Deuteronomium 16:15.) Aanona oya ndjanga paunshitwe nomolwaashoka ohaya kala aluhe ya hala okudhana nokwiinyanyudha. Omainyanyudho ngoka ga hogololwa nawa ihage ya nyanyudha owala, ihe ohage ya kwathele wo yi ilonge sha noya kale ye na owino. Omutse gwuukwanegumbo ogu na oshinakugwanithwa shokusila oshimpwiyu oompumbwe dhuukwanegumbo wadho adhihe, mwa kwatelwa omainyanyudho. Ihe oge na okuningwa nondjele.
21. Omaupyakadhi geni haga adhika momainyanyudho?
21 ‘Momasiku ngaka gahugunina’ muulikumwe waantu omu udha aantu mboka “ye hole olundundu peha lyokuhola Kalunga,” ngaashi naanaa sha hunganekwa kOmbiimbeli. (2 Timoteus 3:1-5, yelekanitha OB-1954.) Kaantu oyendji omainyanyudho ogo oshinima sha simanenena monkalamwenyo. Molwaashoka opu na omainyanyudho ogendji, oshipu ga pingene po iinima mbyoka ya simana noonkondo. Niishewe, omainyanyudho ogendji goshinanena ngaashi goko-TV nuuvidio ohagu ulike iinima yopamilalo, elongithonkondo, elongitho lyiingangamithi niinima yilwe ya nika oshiponga noonkondo. (Omayeletumbulo 3:31) Oshike tashi vulu okuningwa opo aagundjuka ya gamenwe komainyanyudho ngoka ga nika oshiponga?
22. Ongiini aavali taya vulu okudheula oyana ya kale haya ningi omatokolo gopandunge ge na ko nasha nomainyanyudho?
22 Aavali oya pumbwa okutulila po oyana omangambeko. Ihe kakele kaashono, oya pumbwa wo oku ya longa nkene taya vulu okumona kutya omainyanyudho geni ga nika oshiponga. Oye na wo okutseya kutya kaye na okupitililitha omainyanyudho. Otashi pula ethimbo noonkambadhala oku ya longa. Tala koshiholelwa shika. Omusamane ngoka e na oyanamati yaali okwa li a ndhindhilike kutya omumati gwe omukuluntu oku hole okupulakena kositaasi yoradio ompe ndjoka ya li opo ye ya mombepo. Esiku limwe manga a li ta hingi u uka kiilonga, okwa li a patulula kositaasi oyo tuu ndjoka. Omathimbo nomathimbo okwa li ha thikama e ta nyola iitya mbyoka ya li tayi imbwa moongalo kositaasi ndjoka. Konima yethimbo okwa kuutumba naamati ye e ta kundathana nayo kombinga yaashoka a li u uvu. Okwa li e ya pula kutya oye shi tala ko ngiini, a tameke ta ti: “Otamu dhiladhila ngiini kwaashino?” nokwa li a pulakene neidhidhimiko sho taya yamukula. Konima yokutompathana nayo ta longitha Ombiimbeli, aamati oya li ye ya pehulithodhiladhilo kutya itaya pulakene we kositaasi ndjoka.
23. Ongiini aavali taya vulu okugamena oyana komainyanyudho omawinayi?
23 Aavali Aakriste aanandunge ohaya konakona oomusika ndhoka oyana haya pulakene, oopolohalama ndhoka haya tala ko-TV, kuuvidio nokoo-DVD nosho wo omaudhano guuvidio ngoka haya dhana. Ohaya tala komathano ngoka ge li koshipeko shokangalo nokupulakena kiitya mbyoka tayi imbwa. Ngele oongalo odhi li melaka ndyoka aavali ihaayu uvu, otaya vulu okupula oyana ye ya fatululile kutya otadhi imbi kombinga yashike. Aavali oyendji ohaya kala ya kuminwa “omainyanyudho” gamwe ngoka ga nuninwa aanona kunena. Aavali mboka ya hala okugamena oyana kenwethomo ewinayi ohaya kundathana nayo kombinga yoshiponga shoka hashi etithwa kenwethomo lya tya ngaaka, taya longitha Ombiimbeli nosho wo iileshomwa ya kankamena kuyo.c Uuna aavali ya tula po omangambeko ihaaga lunduluka nogopandjele, olundji iizemo ohayi kala iiwanawa.—Mateus 5:37; Aafilippi 4:5.
24, 25. Omainyanyudho gamwe geni taga tungu ngoka omaukwanegumbo taga vulu okunyanyukilwa pamwe?
24 Odhoshili kutya inashi gwana owala okwiindika aanona kaaya kuthe ombinga momainyanyudho ngoka ga nika oshiponga. Aavali oya pumbwa wo oku ya kwathela ya kale haya kutha ombinga momainyanyudho ngoka taga tungu, opo kaaya hongololwe ya ninge iinima mbyoka ya puka. Omaukwanegumbo ogendji gopaKriste ohaga dhimbulukwa nenyanyu omainyanyudho ngoka ga li ga nyanyukilwa pamwe, ngaashi opikiniki, oku ke enda pamwe, okudhana omaudhano gontumba nosho wo oku ka talela po aakwanezimo nenge ookuume. Gamwe oga mona kutya oshi li nawa nohashi nyanyudha okulesha pamwe mokule ngele taya thuwa. Galwe ohaga nyanyukilwa okuhokololelathana omahokololo omayolithi nenge omahokithi. Niishewe, galwe ohaga nyanyukilwa okulonga pamwe iinima mbyoka ge hole, ngaashi okuhonga iinima miiti nosho wo iilonga yilwe ya fa mbyoka. Gamwe ohagi imbi pamwe, haga thaneke omathano nokukonakona eshito lyaKalunga pamwe. Aanona mboka tayi ilongo okunyanyukilwa omainyanyudho ga tya ngaaka oya gamenwa shi na ko nasha nomainyanyudho inaaga yogoka nohayi ilongo kutya okwiinyanyudha itaku ti owala okukala taya tala o-TV. Okukutha ombinga momainyanyudho olundji ohaku nyanyudha shi vulithe okutala owala mboka taya kutha ombinga mugo.
25 Iituthi yomainyanyudho nayo ohayi nyanyudha aanona ngele oyu unganekwa nawa, ngele inaku hiwa aantu oyendji sha pitilila nongele itayi kutha ethimbo ele unene. Ohayi kwathele okukoleka ekwatathano lyopahole megongalo.—Yelekanitha Lukas 14:13, 14; Judas 12.
UUKWANEGUMBO WOYE OTAWU VULU OKUSINDA UUYUNI
26. Uuna tashi ya pokugamena uukwanegumbo komanwethomo omawinayi, uukwatya wuni wa simana noonkondo?
26 Nopwaahe na omalimbililo, otashi pula oonkambadhala dha mana mo okugamena uukwanegumbo woye komanwethomo omawinayi guuyuni. Ihe opu na oshinima shimwe sha pumbiwa shi vulithe iikwawo shoka tashi vulu okukwathela omaukwanegumbo ge shi pondole. Oshinima shoka osho ohole. Ekwatathano lyopahole muukwanegumbo ohali wu kwathele wu kale wu uvite ombili nohali humitha komeho oonkundathana, naashoka ohashi wu gamene lela komanwethomo omawinayi. Niishewe, osha simanenena wu kale nohole yokuhola Jehova. Ngele muukwanegumbo omu na ohole ya tya ngaaka, aanona otaya ka yanda omanwethomo guuyuni nokukala ye tonde okuninga sha shoka tashi yemateke Kalunga. Aavali mboka ye hole Jehova nomutima aguhe ohaya kambadhala oku mu holela, molwaashoka oye omunahole noku na ondjele. (Aaefeso 5:1; Jakob 3:17, NW) Ngele aavali taya ningi ngawo, oyana itaya ka tala ko okulongela Jehova ku li oshinima shi na omangambeko ogendji, tashi yi imbi ya nyanyukilwe onkalamwenyo nenge oshinima shoka ye na okuthiga po mbala ngaashi tashi vulika ngele ya koko. Shila otaye ke ku tala ko owala ku li oshinima shinyanyudha nosha dhenga mbanda.
27. Ongiini uukwanegumbo tawu vulu okusinda uuyuni?
27 Omaukwanegumbo ngoka haga longele Kalunga ga hangana noge na ombili, haga kambadhala nomutima aguhe okukala ‘ga yogoka nokaage na oshipo’ shomanwethomo omawinayi guuyuni mbuka, ohaga nyanyudha Jehova. (2 Petrus 3:14; Omayeletumbulo 27:11) Omaukwanegumbo ga tya ngaaka oga landula oshinkoti shaJesus Kristus ngoka a li a kondjitha onkambadhala kehe yuuyuni waSatana opo kaa nyatekwe kuwo. Sho Jesus a li e li pokusa, okwa li a popi a ti: “Ngame onda sinda uuyuni!” (Johannes 16:33) Uukwanegumbo woye nawo nawu sinde uuyuni opo wu ka nyanyukilwe omwenyo gwaaluhe.
[Omanyolo gopevi]
a Opo wu mone uuyelele owundji kombinga yelongo lya gwedhwa po, tala oshitopolwa “Aavali, onakuyiwa ya tya ngiini mwa halela aanona yeni?” mOshungonangelo ye 1 Kotoba 2005 nosho wo okabroshure Jehovah’s Witnesses and Education, epandja 4-7, ya nyanyangidhwa kOonzapo dhaJehova.
b Oshitya shOshihebeli sha tolokwa mpaka ‘okuyola’ otashi vulu okutolokwa “okudhana,” “okuninga iiyolitha,” “okudhana oshituthi” nenge nokuli “okwiinyanyudha.”
c Pashiholelwa, omambo Questions Young People Ask—Answers That Work nosho wo iitopolwa yomOshungonangelo no-Awake! ya nyanyangidhwa kOonzapo dhaJehova.
ONGIINI OMAKOTAMPANGO GOMBIIMBELI NGAKA TAGA VULU OKUKWATHELA AAVALI YA GAMENE UUKWANEGUMBO WAWO?
Ontseyo otayi tu kwathele tu kale nowino ndjoka tayi gamene omwenyo gwomuntu.—Omuuvithi 7:12.
“Shoka sha talwa kuuyuni mbuka kutya osho oondunge, osho uugoya koshipala shaKalunga.”—1 Aakorinto 3:19.
Yanda ookuume aawinayi.—1 Aakorinto 15:33.
Nonando inashi puka okukutha ombinga momainyanyudho, kashi na okuningwa sha pitilila.—Omuuvithi 3:4.
[Oshimpungu pepandja 97]
AASAMANE, KALENI HAMU DHANA NAANONA YENI
Omusamane gumwe Omuafrika okwa tile: “Ku na siku wu adhe omusamane i ishi uufuuli a tula okamwana koshushu.” Aasamane oyendji ohaya kala ya sa ohoni okumonika taya dhana noyana. Yamwe ohaya dhiladhila nokuli kutya oyana itaye ke ya simaneka ngele oya kala haya dhana nayo. Pompito yimwe sho aavali ya li ye eta aanona yawo kuJesus, yalwe oya li ya kambadhala oku ya keelela. Ihe Jesus okwa li e ya ganda ta ti: “Etheni uunona, u ye kungame. Inamu u keelela ko.” (Markus 10:13-16) Jesus ka li a sa ohoni okumonika e li naanona.
Jesus ina tulila po tuu aasamane kunena oshiholelwa oshiwanawa! Aasamane kaye na nando okukala ye uvite kutya yo oya simana noonkondo nokumonika taya ningi iinima pamwe noyana. Aanona oya pumbwa aavali mboka haya nyanyukilwa okukala nayo. Ngele aavali ohaya dhana noyana, otashi koleke ekwatathano lyawo lyopahole nayo notashi ka kala oshipu kaanona oku ya lombwela ya manguluka nkene ye uvite. Ngele aavali ihaya dhana noyana, oyana otashi vulika ya kale kaaye uvite ombili noku yi iyageka, unene tuu ngele ohaya gandwa aluhe.
[Ethano pepandja 99]
Omainyanyudho ga hogololwa nawa, ngaashi okulesha pamwe kwuukwanegumbo, otaga vulu okukwathela aanona yi ilonge oshindji noya koke pambepo