Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mokafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
2-8 JULI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | LUKAS 6–7
“Gandjeni noshiyelekitho sha gwana”
(Lukas 6:37) “Inamu pangula yakweni, opo Kalunga kee mu pangule; inamu tokola, opo Kalunga kee mu tokole. Dhiminathaneni po oondjo, Kalunga ote mu dhimine po wo.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 6:37
Dhiminathaneni po oondjo, Kalunga ote mu dhimine po wo: Nenge “kaleni nokumangulula yakweni, opo nane mu ka mangululwe.” Uutumbulilo wOshigreka mboka wa tolokwa “okudhimina po” otawu ti lelalela “okumangulula; okweetha a ye (pashiholelwa, omunandholongo).” Movelise ndjika, uuna tawu longithwa mekondjithathano nokupangula nosho wo nokutokola, otawu gandja edhiladhilo lyokumangulula nolyokudhimina po omuntu, nonando otashi vulika a li a pumbwa egeelo nenge okufuta sha.
w08 5/1 ep. 13-14, okat. 13-14
Natu kale hatu ningile aantu uuwanawa
13 MEvaangeli lyaMateus omwa popiwa oohapu dhaJesus tadhi ti: “Inamu pangula yakweni, opo Kalunga kee mu pangule.” (Mat. 7:1) MuLukas, Jesus okwa ti wo kutya: “Inamu pangula yakweni, opo Kalunga kee mu pangule; inamu tokola, opo Kalunga kee mu tokole. [Kaleni nokumangulula yakweni, opo nane mu ka mangululwe, NW].” (Luk. 6:37) Aafarisayi mboka ya li ko omimvo 2 000 nasha dha ka pita, oya li haya pangula aantu sha pitilila, oshoka oya li ya dhiginina omithigululwakalo dhawo kaadhi li pamanyolo. Ngele opu na gumwe gwomaapulakeni yaJesus a li ha ningi ngawo, okwa li e na okweetha po ‘okupangula’ yakwawo. Pehala lyaashono, oya li ye na ‘okukala haya mangulula yakwawo,’ sha hala okutya, ya kale haya dhimi po omayono gayalwe. Omuyapostoli Paulus naye okwa li a gandja omayele ga faathana ge na ko nasha nokudhimina po. — Lesha Aaefeso 4:32.
14 Aalongwa yaJesus oya li taye ki inyengitha yalwe ya kale haya dhimine po, ngele nayo oya kala haya dhimine po yalwe. Jesus okwa ti: “Omukalo ngoka tamu gu pangulitha yakweni, ogwo Kalunga te ke mu pangulitha, noshiyelekitho shoka tamu shi yelekitha yakweni, osho Kalunga te ke mu yelekitha.” (Mat. 7:2) Ohatu teya shoka tatu kunu ngele tashi ya pomukalo ngoka hatu ungaunga nayalwe. — Gal. 6:7.
(Lukas 6:38) Gandjeni, Kalunga ote mu pe oshiyelekitho shoka tashi holola iilonga yeni iiwanawa, shu udha, sha thindwa, sha huwa, tashi tika e tashi tulwa mekolo lyeni. Oshoka oshiyelekitho shoka tamu shi yelekitha yakweni, osho Kalunga te ke mu yelekitha.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 6:38
Gandjeni: Nenge “kaleni hamu gandja.” Olupe lwoshityalonga shOshigreka shoka sha longithwa mpaka otashi vulu okutolokwa “okugandja” notashi ulike koshilonga tashi tsikile okulongwa.
(Lukas 6:38) Gandjeni, Kalunga ote mu pe oshiyelekitho shoka tashi holola iilonga yeni iiwanawa, shu udha, sha thindwa, sha huwa, tashi tika e tashi tulwa [komatundji geni, NW]. Oshoka oshiyelekitho shoka tamu shi yelekitha yakweni, osho Kalunga te ke mu yelekitha.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 6:38
komatundji, NW: Oshitya shOshigreka otashi ti lelalela “ontulo yoye,” ihe movelise ndjika otashi vulika tashi ulike komukalo gwokutula sha monguwo yokombanda ya mangwa nepaya. ‘Okutula sha komatundji,’ otashi vulu okuulika komukalondjigilile gwonale gwaalandithi yamwe gwokutula iinima mbyoka ya landwa moonguwo dhokombanda dhaalandi.
Konga omaliko gopambepo
(Lukas 6:12, 13) Pethimbo tuu ndyoka Jesus okwa londo kondundu, a ka galikane, nokwa kala ko uusiku auhe ta galikana Kalunga. 13 Ano ongula sho kwa shi, okwi ithana aalongwa ye, ye ye kuye nokwa hogolola mo muyo omulongo nayaali mboka e ya luku aayapostoli:
Uupambepo washili, ongiini to vulu oku wu mona?
Olundji Jesus okwa li ha longitha ethimbo ele mokugalikana. (Johannes 17:1-26) Pashiholelwa, manga inaa hogolola aalumentu 12 mboka ya li taya ka ninga aayapostoli ye, ‘okwa li a londo kondundu, a ka galikane, nokwa kala ko uusiku auhe ta galikana Kalunga.’ (Lukas 6:12) Nonando inashi pumbiwa okukala uusiku auhe to galikana, mboka taya wilikwa kombepo yaKalunga ohaya landula oshiholelwa shaJesus. Manga inaaya ninga omatokolo ga kwata miiti monkalamwenyo, ohaya longitha ethimbo lya gwana okugalikana Kalunga, taya pula ewiliko lyombepo ondjapuki mokuninga omatokolo ngono taga koleke uupambepo wawo.
(Lukas 7:35) Ihe uunongo waKalunga owa hololwa [wu] uka kwaayehe mboka ye u taamba.”
Natu tsikileni okukala ngaashi ‘aakwiilongo muuyuni mbuka’
13 Eihumbato lyetu ewanawa ohali ningitha yalwe kaaye tu popile muuwinayi. Nokuli naJesus ngoka a li omulumentu omudhiginini lela kuKalunga okwa li a popilwa muuwinayi nokulundilwa. Aantu yamwe oya li ye mu ula ‘omufukedhi nonkolwi, kuume kaafendelithi nokaalunde.’ Ihe iilonga ye oya li ye shi ulike kutya ye ka li ngaaka nando. Jesus okwa ti: “Uunongo waKalunga owa hololwa kiilonga ye.” (Mat. 11:19) Eeno shili, iilonga yomuntu ohayi mu holola. Pashiholelwa, aantu yamwe moshilando Selters, shi li muNdowishi oya tala ko aamwatate naamwameme mboka haya longo moBetel moshilongo moka kutya onkalo yawo inayi fa yaantu ooyakwawo. Ihe aantu oyendji moshitopolwa oya li ya popile aamwatate muuwanawa taya ti: “Oonzapo ndhoka hadhi longo moBetel onkalamwenyo yadho oyi ili, ihe oshinima shimwe osho kutya dho ihadhi piyaganeke yalwe momudhingoloko.” Nokunena osho shi li ngaaka.
Elesho lyOmbiimbeli
(Lukas 7:36-50) Omufarisayi gumwe okwa hiya Jesus, a lye pamwe naye. Jesus okwa yi megumbo lye nokwa kuutumba e ta li. 37 Moshilando shoka omwa li mu na omukiintu a li a kala muulunde. Sho u uvu kutya Jesus oku li megumbo lyomufarisayi ta li, okwa yi mo e na ohanga yu udha omugwayo. 38 Oye okwa thikama lwokonima yaJesus poompadhi dhe nokwa tameke okulila e ta thetitha oompadhi dhaJesus nomahodhi ge nokwe dhi kukutike nomafufu gokomutse gwe. Nena okwa simaneke Jesus nokuhupita oompadhi dhe nokwe dhi gwayeke omugwawo gwa nika nawa. 39 Ihe omufarisayi ngoka a hiya Jesus sho e shi mono, okwi ipopile a ti: “Omulumentu nguka ngele omuhunganeki, okwa li e na okutseya wo omukiintu nguka e mu gumu kutya omulunde.” 40 Jesus okwe mu lombwele a ti: “Simon, onda hala, tu popye po.” Oye a yamukula: “Oshike, Muhongi?” 41 Jesus okwa ti kuye: “Okwa li ku na omuyamba gumwe a lilwa iimaliwa kaantu yaali: Gumwe okwe mu lile oongunga dhiimaliwa omathele gatano nomukwawo omilongo ntano. 42 Ano sho ya li kaaye na shoka taa futu, okwe dhi ya dhimine po ayehe. Olye ano gwaambaka yaali ta kala e na ohole oyindji?” 43 Simon okwa yamukula a ti: “Ndishi oye ngoka a dhiminwa po oongunga odhindji.” Jesus okwa ti kuye: “Eyamukulo lyoye oli li mondjila.” 44 Opo Jesus okwa tala omukiintu ngoka nokwa ti kuSimon: “Omukiintu nguno ou mu wete? Ongame sho nde ya megumbo lyoye, ino pa ndje omeya gokwiiyoga koompadhi, ihe omukiintu nguno okwa theta oompadhi dhandje nomahodhi ge e te dhi kukutike nomafufu gokomutse gwe. 45 Ngoye ino thipa ndje komilungu, ihe omukiintu nguno, sho nde ya mo, ine etha okusimaneka ndje nokuthipa oompadhi dhandje. 46 Ngoye ino gwayeka omutse gwandje nomagadhi, ihe ye okwa gwayeke oompadhi dhandje nomugwayo gwa nika nawa. 47 Onkee ano otandi ku lombwele: Omukiintu nguno sho a holola ohole oyindji, osha ulike wo kutya okwa dhiminwa po oondjo odhindji. Oshoka ngoka a dhiminwa po oondjo oonshona, oku na wo ohole onshona.” 48 Jesus okwa ti komukiintu: “Oondjo dhoye odha dhimwa po.” 49 Aantu mboka ya li ya kuutumba poshililo, oya tameke okupulathana ya ti: “Nguka olye ano, ta vulu okudhima po oondjo?” 50 Opo Jesus okwa lombwele omukiintu: “Eitaalo lyoye lye ku hupitha. Inda nombili.”
9-15 JULI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | LUKAS 8–9
“Opo tu landule Jesus, otwa pumbwa okuninga shike?”
(Lukas 9:57, 58) Ano mokweenda kwawo omulumentu gumwe okwa ti kuJesus: “Onda hala oku ku landula shaa mpoka to yi.” 58 Jesus okwa ti kuye: “Oombandje odhi na omakwena, noondhila odhi na iihandhila, ihe Omuna gwOmuntu ke na mpoka ta langeke omutse gwe.”
it-2-E ep. 494
Oshihandhila
Sho omulongimpango gumwe a ti kuJesus: “Muhongi, onda hala oku ku landula shaa mpoka to yi,” Jesus okwa ti kuye: “Oombandje odhi na omakwena, noondhila odhi na iihandhila, ihe Omuna gwOmuntu ke na mpoka ta langeke omutse gwe.” (Mat 8:19, 20; Luk 9:57, 58) Mpaka Jesus okwa li ta popi kutya, opo omulongimpango ngoka a ninge omulanduli gwe, okwa li e na okweetha po edhiladhilo lyokukala e na onkalamwenyo ombwanawa niinima mbyoka hayi ningitha onkalamwenyo ompu mbyoka yi niwe kuyalwe, e ta kala i inekela thiluthilu muJehova. Ekotampango ndyoka oli li moshiholelwa shegalikano ndyoka Jesus a longa aalongwa ye tali ti: “Tu pa wo nena oshithima shetu shesiku kehe” nosho wo moohapu dhe tadhi ti: “Osho tuu kaku na nando ogumwe gwomune ta vulu okukala omulongwa gwandje, ngele ite etha ayihe e yi na.” — Mat 6:11; Luk 14:33.
(Lukas 9:59, 60) Jesus okwa lombwele natango gulwe a ti: “Landula ndje!” Nguka okwa ti: “Omuwa, pitika ndje manga, ndi ye, ndi ka fumvike tate.” 60 Jesus okwa ti kuye: “Etha aasi, ya fumvike aasi yawo. Inda, u ka uvithe Oshilongo shaKalunga.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 9:59, 60
otandi ka fumvika tate: Otashi vulika uutumbulilo mboka itaawu ti kutya omulumentu okwa adhika owala opo a silwa he nokwa li ta pula a ka ninge omalongekidho gefumviko. Ando osho sha li ngawo, osha yela kutya ando ka li ta vulu okukala mpoka ta popi naJesus. MUuzilo woPokati pethimbo lyonale, omuntu ngele a si okwa li ha fumvikwa nziyanziya, tashi vulika nokuli mesiku moka a sa. Onkee ano, he yomulumentu ngoka otashi vulika a li owala te ehama nenge a kulupa, ihe ina sa. Jesus ando ine mu lombwela a thige po omuvali gwe ngoka te ehama nokwa pumbwa ekwatho, onkee otashi vulika pwa li aanegumbo yalwe mboka ya li taya vulu oku mu sila oshimpwiyu. (Mark 7:9-13) Osha yela kutya omulumentu ngoka okwa li ta ti: ‘Otandi ke ku landula, ihe hamanga tate e na omwenyo. Tegelela sigo tate a si, e tandi mu fumvike.’ Ihe pataloko lyaJesus, omulumentu ngoka okwa li ta hunutha ompito yokupititha komeho iinima yUukwaniilwa waKalunga monkalamwenyo ye. — Luk 9:60, 62.
Etha aasi, ya fumvike aasi yawo: Ngaashi shu ulikwa muuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLukas 9:59, he yomulumentu ngoka Jesus a li ta popi naye otashi vulika a li owala te ehama nenge a kulupa, ihe ka li a sa. Onkee ano, Jesus okwa li ta ti: ‘Etheni mboka ya sa pambepo ya fumvike aasi yawo,’ sha hala okutya, omulumentu okwa li e na okweetha aapambele ye yalwe oyo ya sile he oshimpwiyu sigo a si, opo a ye ye ke mu fumvike. Ando okwa landulile Jesus, ando okwe ke enda mondjila ndjoka tayi fala komwenyo gwaaluhe niishewe ando ina ka kala mokati kaamboka ya sa pambepo pataloko lyaKalunga. Jesus oku ulike meyamukulo lye kutya ngele omuntu okwa hala okukala e na ekwatathano ewanawa naKalunga, osha simanenena a pitithe komeho Uukwaniilwa waKalunga noku wu uvitha kiitopolwa yokokulekule.
(Lukas 9:61, 62) Gumwe ishewe okwa ti: “Omuwa, onda hala oku ku landula, ihe etha ndje manga, ndi ka laleke yaandjetu.” 62 Jesus okwa ti kuye: “Kehe ngoka ta tameke okupulula e ta tala konima, ino opalela Oshilongo shaKalunga.”
nwtsty ethano
Okupulula
Nale aantu olundji oya li haya pulula poshikufuthinge, ngele omvula ya tutike evi ndyoka hali kala lya kukuta kuupyu wetango moomwedhi dhokwenye. (Tala oshitopolwa 19 mokambo, Ekwatho kungoye) Iipululo yimwe oya li hayi kala ya hongwa miiti, tashi vulika kwa mangelwa omayego giitenda, tayi hilwa koshinamwenyo shimwe nenge yi vulithe po. Konima yokupulula, aantu oya li haya kunu. Momanyolo gOshihebeli, iilonga yokupulula oya li hayi popiwa olundji momathaneko nenge momayele. (Aatok 14:18; Jes 2:4; Jer 4:3; Mika 4:3) Olundji Jesus okwa li ha longitha omathaneko giilonga yomomapya, opo a longe aantu iiyilongomwa ya simana. Pashiholelwa, okwa li a popi kombinga yiilonga yokupulula, opo a tse omuthindo esimano lyokukala omulongwa gwashili. (Luk 9:62) Ngele omuntu ngoka ta pulula okwa kala ta tala konima, nena ota ka pulula oofoola dha golyauka. Sha faathana, omulongwa gwaKristus ngoka ha piyaganekwa olundji nenge ha tala konima manga ta gwanitha po iinakugwanithwa ye, ita kala o opalela Uukwaniilwa waKalunga.
w12 4/15 ep. 15-16, okat. 11-13
Kala wi inekela Jehova nomutima aguhe
11 Opo ethaneko lyaJesus li kale lya tsa nawa momadhiladhilo getu, natu li konakone muule. Dhiladhila komuniilonga ngoka i ipyakidhila nokupulula. Ihe omanga ta pulula, oti ipula naashoka a thigi kegumbo lye hoka ku na yaandjawo, ookuume ke ya gondja taya li notaya nu, taya tutula uudhano notaya si iindjola. Okwa hala wo oku ke ya waimina. Sho a pulula po uufoola wontumba, ehalo lye lyaashoka shi li kegumbo lye otali mu hili. Shoka oshe mu ningitha a punguluke e “ta tala konima.” Nonando epya alihe inali pwa okupululwa nokukunwa, omuniilonga ngoka ota piyaganekwa kusha, shoka tashi mu imbi a mane iilonga ye. Osha yela kutya mwene gwepya ota ka kala e mu yematela.
12 Ohashi vulika wo natse tu ninge twa fa omuniilonga gwomethaneko lyaJesus. Omuniilonga ngoka ota thaneke Omukriste kehe ngoka a fa te shi enditha nawa, ihe uupambepo we owu li moshiponga. Opo tu shi uve ko nawa, natu dhiladhile komumwatate ngoka ha kala i ipyakidhila muukalele. Nonando oha kala aluhe pokugongala noha kutha ombinga miilonga yokuuvitha, ota nyengwa okweetha po okudhiladhila iinima yimwepo yomuuyuni, mbyoka ya ningina momutima gwe nokwe yi hokwa. Ehalo lyiinima mbyoka yomuuyuni otashi vulika li koke muye e “ta tala konima,” nando okwa longela Kalunga uule womimvo dhontumba. Ita ka kala we a “dhiginina koohapu dhomwenyo,” nonando opu na iilonga oyindji mbyoka yi na okulongwa muukalele. Kungawo, okukutha ombinga kwe miinima yopakalunga otaku ka shuna pevi. (Fil. 2:16) Jehova, “Omuwa gweteyo,” naye oha kala a yemata uuna omupiya gwe itaa tsikile we noku mu longela. — Luk. 10:2.
13 Ethaneko lyaJesus li na ko nasha nomuniilonga olya yela nawa kutse. Otu na okukala hatu gongala pandjigilile nokuya wo miilonga yomomapya. Okulongela Jehova nomwenyo gwetu aguhe okwa kwatela mo oshindji. (2 Ondjal. 25:1, 2, 27) Ngele omutima gwOmukriste ogwa pwila miinima yimwepo yomuuyuni, nena ‘ota tala konima,’ naashoka otashi ka tula ekwatathano lye naKalunga moshiponga. (Luk. 17:32) Otatu ka kala two “opalela [uukwaniilwa waKalunga, NW],” ngele otu ‘tonde shoka oshiwinayi nokudhiginina shoka oshiwanawa.’ (Rom. 12:9; Luk. 9:62) Onkee ano, atuheni inatu etha nando osha muuyuni waSatana shi tu imbe tu longele Kalunga nomutima aguhe, nonando oshi kale sha fa tashi hokitha noshi na uuwanawa wa tya ngiini. — 2 Kor. 11:14; lesha Aafilippi 3:13, 14.
Konga omaliko gopambepo
(Lukas 8:3) naJohanna, omukiintu gwaKusa, elenga lyaHerodes nosho wo Susanna naakiintu yalwe mboka ya li ya longitha omaliko gawo e taa yakula Jesus naalongwa ye.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 8:3
taa yakula Jesus naalongwa ye: Nenge “oya li taye ya ambidhidha (taye ya pe sha).” Oshitya shOshigreka diakoneo otashi vulu okuulika kokusila oshimpwiyu oompumbwe dhopalutu dhayalwe moku ya kongela iikulya, oku yi teleka, oku yi ya pa nosho tuu. Osha longithwa meityo lya faathana muLukas 10:40 (“yakule”), Lukas 12:37 (“yakula”), Lukas 17:8 (“yakule”) nosho wo mIilonga 6:2, NW (“okutopola iikulya”), ihe otashi vulu wo okuulika kiilonga yilwe ya fa mpoka tayi longelwa omuntu. Movelise ndjika otashi popi nkene aakiintu mboka ya popiwa movelise 2 no 3 ya kwathele Jesus naalongwa ye, ya mane iilonga yawo mbyoka ya pewa kuKalunga. Sho aakiintu mboka ye shi ningi, oya simanekitha Kalunga, ngoka e ya pandula sho a nyolitha mOmbiimbeli ehokololo kombinga yokuyakula kwawo aantu nohenda, li leshwe nokomapipi gokomongula. (Omayel 19:17; Heb 6:10) Uutumbulilo owo tuu mboka wOshigreka owa longithwa wu ukithwa kaakiintu muMat 27:55; Mark 15:41.
(Lukas 9:49, 50) Johannes okwa popi a ti: “Muhongi, otwa mono omuntu gumwe ta tidha mo oompwidhuli medhina lyoye, otse notwe mu indike, oshoka ka li gwomongundu yetu.” 50 Opo Jesus okwa yamukula Johannes naalongwa yalwe a ti: “Inamu mu indika, oshoka ngoka kee na ondumbo nane, oye okwa gama kune.”
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaLukas
9:49, 50 — Omolwashike Jesus ini indika omulumentu ngoka a li ta tidha mo oompwidhuli, nonando okwa li kee shi omulanduli gwe? Jesus ini indika omulumentu ngoka, molwaashoka egongalo lyopaKriste kalya li natango lya totwa po. Onkee ano, omulumentu ngoka ka li a tegelelwa a ninge omulanduli gwaJesus, opo ando a kale e na eitaalo medhina lye nopo a vule okutidha mo oompwidhuli. — Mark. 9:38-40.
Elesho lyOmbiimbeli
(Lukas 8:1-15) Methimbo lya landula Jesus okwe ende miilando nomomikunda noku uvitha elaka etoye lyOshilongo shaKalunga. Aalongwa ye omulongo nayaali oye ende pamwe naye 2 nosho wo aakiintu mboka a li e ya aludha, sho ya li ye na oompwidhuli nomavu galwe: Maria Magdalena, mungoka mwa li mwa tidhwa oompwidhuli heyali, 3 naJohanna, omukiintu gwaKusa, elenga lyaHerodes nosho wo Susanna naakiintu yalwe mboka ya li ya longitha omaliko gawo e taa yakula Jesus naalongwa ye. 4 Aantu oya tameke okuya kuJesus, ya zi kiilando niilando, nongundu onene sho ye mu gongalele, okwe ya lombwele eyele ndika: 5 “Omukuni okwa yi, a ka kune oombuto mepya. Ano mokukuna kwe oombuto dhimwe odha gwile mondjila, noondhila odhe ya e tadhi dhi shomona po. 6 Dhimwe odha gwile poshipale pwaa na evi olindji nomokumena odha ganya, oshoka evi lyapo ihali lwedha okukukuta. 7 Dhimwe odha gwile moongwena. Oongwena odha koko mumwe nadho nodhe dhi thininike. 8 Dhimwe odha gwile mevi ewanawa nodha mene e tadhi vala lwethele.” Jesus sho a mana okupopya, okwa ti kuyo: “Pulakeneni, ngoka e na omakutsi gokuuva, nu uve ko!” 9 Aalongwa yaJesus oye mu pula oondunge dheyele ndika kutya otali ti ngiini. 10 Oye nokwa ti: “Ne omwa pewa okuuva ko iiholekwa yOshilongo shaKalunga, ihe yalwe otaa lombwelwa momayele. Onkee: Okumona ohaa mono, ihe kaa wete ko. Okuuva ohaa uvu, ihe kaa uvite ko.” 11 “Eyele otali ti: Oombuto odho oohapu dhaKalunga. 12 Ndhoka dha gwile mondjila, odha fa aantu mboka haa pulakene oohapu, ihe omuhindadhi ote ya e ta kutha mo oohapu ndhoka dha kunwa moomwenyo dhawo, opo yaa vule okwiitaala, ya hupithwe. 13 Ndhoka dha gwile poshipale, odha fa aantu mboka taa uvu oohapu e taye dhi taamba nenyanyu, ihe itadhi ningine muyo. Otaa itaale okathimbo kowala, ihe uuna taa adhika kemakelo, otaa etha eitaalo. 14 Ndhoka dha kunwa moongwena, odha fa aantu mboka taa uvu oohapu, ihe konima yethimbo iimpwiyu, uuyamba nuuhalu wopauyuni otayi thininike oohapu, kaaya imike iiyimati. 15 Ndhoka dha gwile mevi ewanawa, odha fa aantu mboka taa uvu oohapu notaye dhi taamba nomwenyo omwaanawa gu na evuliko e taa dhiginine, sigo taa imike iiyimati.”
16-22 JULI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | LUKAS 10–11
“Eyele lyOmusamaria omunamutimahenda”
(Lukas 10:29-32) Omunongompango sho a li a hala okwiiyulika kutya oye omuyuuki, okwa pula Jesus a ti: “Mukwetu olye?” 30 Opo Jesus okwa yamukula a ti: “Omulumentu gwontumba okwa li ta zi kuJerusalem u uka kuJeriko nokwa adhika kaayugi. Oye mu hula oonguwo noye mu mokagula e taye mu thigi e na okamwenyo okashona. 31 Ohaluka omuyambi gwontumba okwa adhika te ende nondjila ndjoka. Sho e mu mono, okwa tsu moluha e te mu pitilile. 32 Osho wo Omulevi, sho e ya pehala mpoka, okwe mu mono nokwa tsu moluha e te mu pitilile.
nwtsty okavidio
Ondjila ya za kuJerusalem yu uka kuJeriko
Ondjila (1) ndjoka tayi ulikwa mokavidio haka okafupi otashi vulika tayi ulike ondjila ya faathana naandjoka yonale ya za muJerusalem yu uka kuJeriko. Ondjila ndjoka oya li yi na uule wookilometa dha konda 20 noya silukila nometa yimwe okuza muJerusalem okuuka kuJeriko. Olundji aantu oya li haya yugilwa iinima yawo miitopolwa mbyoka yi li kokule naantu, nomolwaashoka mwa li hamu kala aakwiita, ya gamene aantu mboka taye ende mo. Jeriko shomuRoma (2) osha li mpoka pu uluka ondjila ndjoka ya za mombuga yaJudea. Oshilando oshikulu shaJeriko (3) osha li popepi noshilando shaRoma nookilometa mbali lwaampono.
w02 9/1 ep. 25, okat. 14-15
“Ine ya lombwela sha itaa popi momayele”
14 Oshitiyali, dhimbulukwa eyele li na ko nasha nOmusamaria omunamutimahenda. Jesus okwa tameke ta ti: “Omulumentu gwontumba okwa li ta zi kuJerusalem u uka kuJeriko nokwa adhika kaayugi. Oye mu hula oonguwo noye mu mokagula e taye mu thigi e na okamwenyo okashona.” (Lukas 10:30) Shoka oshindhindhilikwedhi osho kutya Jesus okwa popya ondjila ndjoka ya ‘za muJerusalem yu uka kuJeriko,’ opo a yelithe oshitsa she. Eyele ndika okwe li popi e li muJudea, ka li e li kokule naJerusalem. Onkee ano, osha yela kutya aapulakeni ye oya li ya tseya ondjila ndjoka a popi. Ondjila ndjoka oya li ya tseyika kutya oya nika oshiponga, unene tuu komuntu ngoka ti iyendele. Oya li ye enda moshitopolwa moka ihaamu ende lela aantu, shoka she shi ningitha oshipu mu kale omahala ogendji moka aayugi taya vulu okuholama.
15 Opu na ishewe oshinima shilwe oshindhindhilikwedhi kombinga yondjila ndjoka ya ‘za muJerusalem yu uka kuJeriko,’ ndjoka Jesus a tumbula. Pahokololo lye, tango omuyambi oye a li e ende mondjila ndjoka nokonima Omulevi oye a landula ko. Ihe ayehe inaya kwathela omulumentu ngoka a ponokelwa. (Lukas 10:31, 32) Aayambi oya li haya longo motempeli muJerusalem nAalevi oya li haye ya ambidhidha. Aayambi nAalevi oyendji oya li haya kala muJeriko uuna itaaya longo kotempeli, oshoka Jeriko osha li owala ookilometa 23 okuza kuJerusalem. Onkee ano, mondjila ndjoka omo ya li ye na okweenda. Ndhindhilika wo kutya omuyambi nOmulevi oya li taya “zi kuJerusalem,” kungawo oya li taya thigi po otempeli. Onkee ano, kapu na ngoka ta vulu okupopila okwaanakonasha kwaalumentu mboka a tye: ‘Oya yanda omulumentu ngoka a mona oshiponga, oshoka okwa li ta monika a fa a sa nosho wo kutya okuguma omudhimba okwa li taku ya ningitha ya kale itaaya vulu okulonga kotempeli uule wokathimbo.’ (Levitikus 21:1; Numeri 19:11, 16) Inashi yela mbela kutya Jesus okwa li a longitha iinima mbyoka ya tseyika nawa kaapulakeni ye meyele lye?
(Lukas 10:33-35) Ihe Omusamaria manga a li te ende nondjila ndjoka, okwe ya po nokwa mono omulumentu ngoka a mona iihuna nokwa li e mu uvitile olukeno. 34 Oye okwa yi kuye nokwa panga iilalo ye nokutila mo omahooli nomaviinu e te yi manga. Oye okwe mu kayilike konkutsa ye nokwe mu sisidhile kongulu yaayenda e te mu hungu. 35 Esiku lya landula manga inaa ya, okwa kutha iimaliwa iisiliveli iyali nokwe yi pe mwene gwongulu yaayenda e ta ti kuye: ‘Hunga omuvu nguka, nuuna tandi ka galuka, otandi ke ku galulila ashihe shoka we mu futile.’”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 10:33, 34
Omusamaria: Osha yela kutya Aajuda oya li ya dhina Aasamaria nokaye hole okweendathana nayo. (Joh 4:9) Aajuda yamwe oya li nokuli haya longitha oshitya “Omusamaria” momutyanayi nomomukalo tagu ulike ondhino. (Joh 8:48) Rabbi gumwe okwa li a totha membo Mishna a ti: “Ngoka ta li oshikwiila shAasamaria, okwa fa omuntu ta li onyama yoshingulu.” (Shebith 8:10) Aajuda oyendji kaya li haya itaale uunzapo tawu gandjwa kAasamaria nenge ya taambe ko eyakulo lyawo. Molwaashoka Jesus okwa li a tseya iikala yondhino mbyoka yi niwe kAajuda oyendji, okwa li a tsu omuthindo oshinima sha simana meyele ndyoka olundji haku tiwa eyele lyOmusamaria omunamutimahenda nenge omwaanawa.
okwa panga iilalo ye nokutila mo omahooli nomaviinu e te yi manga: Ndohotola Lukas okwa nyola nuukeka eyele lyaJesus, ta hokolola okupanga iilalo hoka kwa li metsokumwe nomikalo ndhoka dha li hadhi longithwa pethimbo mpoka. Omahooli nenge omagadhi nomaviinu oga li haga longithwa olundji kaantu okupanga iilalo. Omathimbo gamwe omagadhi oga li haga longithwa okututika oshilalo (yelekanitha Jesaja 1:6), nomaviinu oga li haga vulu okupanga iilalo. Lukas naye okwa hokolola nkene iilalo ya li hayi mangwa, opo kaayi nayipale.
ongulu yaayenda: Oshitya shOshigreka otashi ti lelalela “ehala moka hamu taambelwa kehe gumwe nenge hamu yakulwa aantu.” Aayendi nosho wo iimuna yawo, oya li haya vulu okukala mehala ndyoka. Mwene gwongulu yaayenda okwa li ha yakula aayendi nawa, moku ya pa shoka ya pumbwa nokwa li ha vulu okweetelwa aantu e ya tonatele, ye ta futwa.
(Lukas 10:36, 37) Jesus okwa ti: “Ano pandunge dhoye oguni po gwaambaka yatatu a kala omukwawo gwaanguka a adhikile kaayugi?” 37 Omunongompango okwa yamukula a ti: “Oye ngoka e mu sile ohenda.” Jesus okwa ti kuye: “Nangoye wo inda, u ka ninge ngaaka.”
w98-E 7/1 ep. 31, okat. 2
Omusamaria ngoka a li u ulike kutya oye mukwawo gwanakuyugwa
Eyele lyaJesus otali ulike kutya omuntu ngoka omuyuuki shili iha vulika owala koompango dhaKalunga, ihe oha holele wo omaukwatya Ge. (Aaefeso 5:1) Pashiholelwa, Ombiimbeli otayi tu lombwele kutya “Kalunga aantu ayehe ohe ya tala ye thike pamwe.” (Iilonga 10:34) Mbela ohatu holele ngaa Kalunga moshinima shino? Eyele lyaJesus tali gumu omutima otali ulike kutya okukala mukwawo gwayalwe inaku ngambekelwa owala aantu yomiigwana, yomomuhoko noyomelongelokalunga lyontumba. Aakriste oya lombwelwa kutya oye na ‘okuningila kehe gumwe uuwanawa,’ ihe haantu owala yondondo yawo, yomomuhoko gwawo nenge yomoshigwana shawo nokaye na owala oku wu ningila ooitaali ooyakwawo. — Aagalati 6:10.
Konga omaliko gopambepo
(Lukas 10:18) Jesus okwa ti kuyo: “Onda mono Satana a gu megulu ongolwaadhi.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 10:18
Onda mono Satana a gu megulu ongolwaadhi: Osha yela kutya Jesus okwa li ta popi pahunganeko kutya oku wete Satana tu umbwa mo megulu sha fa sha ningwa nale. Ehololo 12:7-9 otali hokolola olugodhi ndoka lwa li lwa kondjwa megulu nosho wo okuumbwa mo kwaSatana hoka taku ulike kutya Uukwaniilwa wopaMesiasa owa tameka okupangela. Mpaka Jesus okwa li ta tsu omuthindo kutya Satana noompwidhuli dhe otaya ka sindika shili molugodhi ndoka lwa li talu ka ningwa monakuyiwa, oshoka Kalunga okwa adhika owala opo a pe aalongwa mboka 70 oonkondo dhokutidha mo oompwidhuli, nonando oye li aantu inaaya gwanenena. — Luk 10:17.
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaLukas
10:18 — Jesus okwa li a hala okutya shike sho a lombwele aalongwa ye 70 a ti: “Onda mono Satana a gu megulu ongolwaadhi”? Jesus ina tya kutya Satana oku umbwa mo nale megulu. Shika kasha li sha ningwa pethimbo ndyoka, ihe osha li sha ningwa nziya konima yomumvo 1914 sho Jesus a langekwa po e li Omukwaniilwa megulu. (Eh. 12:1-10) Otashi vulika Jesus a li a popi mepitathimbo shoka tashi ka ningwa monakuyiwa, opo a tse omuthindo kutya otashi ka ningwa lela.
(Lukas 11:5-9) Jesus okwa ti kaalongwa ye: “Olye gwomune e na kuume ke te ya kaandjawo mokati kuusiku e te mu lombwele: ‘Kuume kandje, pe ndje iikwiila itatu. 6 Oshoka ondi na kuume kandje, opo a thiki ngashingeyi a zi mondjila, ihe ngame kandi na nando osha shoku mu pa, a lye.’ 7 Natu tye, kuume koye ngoka ote ku yamukula e li meni e ta ti: ‘Ino yonena ndje oomposi. Omweelo ogwa patwa nale, naamwandje oya lala mpaka pungame. Ite vulu okupenduka, ndi yi ku pe.’ 8 Ngame otandi mu lombwele: Ngele ita penduka, e ku pe iikwiila mbyono omoluukuume weni naye, oku na okupenduka e te ku pe shoka we shi pumbwa omoluudhiginini woye woku mu indila. 9 “Onkee tandi mu lombwele: Indileni, e tamu pewa; kongeni, e tamu mono; konkoleni, e tamu egululwa.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 11:5-9
Kuume kandje, pe ndje iikwiila itatu: Momuthigululwakalo gwaamboka haya zi mUuzilo woPokati, okuyakula aayenda oku li iilonga mbyoka aantu ye hole okulonga nawa, ngaashi shu ulikwa meyele ndika. Nokuli nando omuyenda inaa tegelelwa oku thike mokati kuusiku, shoka tashi ulike kutya pethimbo lyonale omuntu okwa li ha vulu okweenda ethimbo kehe, omunegumbo okwa li he mu yakula nombili, moku mu pa sha shokulya. Omunegumbo okwa li nokuli ha kala u uvite kutya oku na owala okuya kukuume ke pethimbo ndyoka, e ke mu yonene oomposi, opo e mu hehele iikulya.
Ino yonena ndje oomposi: Kuume ngoka a popiwa meyele ndika ka li a hala okukwathela, molwaashoka e na onyanya, ihe omolwaashoka okwa li a kotha nale. Omagumbo gopethimbo ndyono, unene tuu ngoka gaathigona, olundji oga li haga kala owala ge na ondunda yimwe yokulala onene. Ngele mwene gwegumbo okwa penduka, osha li hashi piyaganeke aanegumbo ayehe, mwa kwatelwa naanona mboka ya kotha.
omoluudhiginini woye woku mu indila: Oshitya shOshigreka shoka sha longithwa mpaka otashi vulu okutolokwa taku ti “okwaa na eifupipiko” nenge “okwaa na ohoni.” Ihe movelise ndjika, otashi ti okwiindila nuudhiginini nenge okutsikila to indile. Omulumentu gwomeyele lyaJesus ka li a sa ohoni nenge ka li e etha okwiindila nuudhiginini shoka a pumbwa. Onkee ano, Jesus okwa li ta lombwele aalongwa ye kutya nayo naya kale haya galikana aluhe. — Luk 11:9, 10.
Elesho lyOmbiimbeli
(Lukas 10:1-16) Konima yaambika Omuwa okwa hogolola aalongwa yalwe omilongo heyali nayaali nokwe ya tetekelitha, ya ye koshilando nokehala kehe hoka ye mwene e na okuya ko. 2 Oye okwe ya lombwele a ti: “Iilya oyi li po oyindji, ihe aalongi oyo aashona. Galikaneni ano mwene gwiilya, a tume aalongi keteyo lye. 3 Indeni! Ngame otandi mu tumu ongoonzi mokati komambungu.” 4 “Inamu humbata okampunda kiimaliwa nenge ompunda yokweenda nayo, hangaku koompadhi, ne inamu mana po ethimbo nokukunda aantu mondjila. 5 Ngele tamu yi megumbo lyontumba, tyeni tango: ‘Ombili nayi kale megumbo ndika.’ 6 Ngele omu na omuntu e hole ombili, nena ekundo lyeni lyombili otali kala kuye; ihe ngele hasho, ombili yeni otayi mu galukile. 7 Kaleni megumbo olyo tuu ndyoka, mu lye ne mu nwe shoka tamu shi pewa; oshoka nakulonga kehe oku na okupewa ondjambi ye. Inamu za megumbo limwe, mu ye kekwawo. 8 Ngele tamu yi moshilando shontumba e tamu taambwa, lyeni shoka tamu shi pewa. 9 Aludheni aavu yomoshilando shoka, ne mu ya lombwele mu tye: ‘Oshilongo shaKalunga she ya popepi nane.’ 10 Ngele tamu yi moshilando, ihe inamu taambwa, indeni komapandaanda gasho e tamu ti: 11 ‘Ontsi yomoshilando sheni, ndjoka ya kakatela koompadhi dhetu, otatu yi pupula ko oku mu pa uusama. Ihe tseyeni kutya Oshilongo shaKalunga she ya popepi.’ 12 Ngame otandi mu lombwele: Sodom otashi ka ninga ihwepo, shi vule oshilando shoka mesiku ndyoka lyepangulo.” 13 “Yayee ngoye Korasin! Yayee ngoye Betsaida! Oshoka ando muTiro nomuSidon mwa li mwa ningilwa iilongankondo mbyoka ya ningilwa mune, ando yo oyi itedhulula nale mokuzala omahahi nokukuutumba momutoko. 14 Ihe Tiro naSidon otayi ka kala ihwepo yi mu vule mesiku ndyoka lyepangulo. 15 Nangoye wo Kapernaum, oto ka lengwa sigo omegulu? Aawe, oto ka kulukithilwa sigo omoheli.” 16 Jesus okwa ti kaalongwa ye: “Oongoka ta vulika koohapu dheni, oye ta vulika wo koohapu dhandje; ngoka itee mu taamba, ita taamba ndje; naangoka ita taamba ndje; ita taamba wo ngoka a tuma ndje.”
23-29 JULI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | LUKAS 12–13
“One mu vule omanza ogendji”
(Lukas 12:6) “Omanza gatano itaga landithwa po nani nando uupeni uyali auke? Ihe kaku na nando olimwe lya dhimbiwa kuKalunga.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLukas 12:6
omanza: Oshitya shOshigreka strouthion shi li molupeshonopeko oshu ukitha kokadhila kehe okashona, ihe olundji ohashi ukithwa komanza, uudhila mboka wu na ombiliha kwaawuhe wa li hawu landithwa wokulya.
(Lukas 12:7) Oshoka nomafufu geni gokomutse oga yalulwa. Ano inamu tila: one mu vule omanza ogendji.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 12:7
nomafufu geni gokomutse oga yalulwa: Omwaalu gwomafufu gokomutse gwomuntu ohaku tiwa kutya oge vulithe po 100 000. Ontseyo yaJehova ya dhenga mbanda yi na ko nasha nuuyelele mboka otayi tu shilipaleke kutya ye oku na ohokwe momulanduli gwaKristus kehe.
(Lukas 12:7) Oshoka nomafufu geni gokomutse oga yalulwa. Ano inamu tila: one mu vule omanza ogendji.”
Kapu na shoka tashi vulu “oku tu topola kohole yaKalunga”
4 Shotango, Ombiimbeli otayi popi shu ukilila kutya Kalunga okwa simaneka aapiya ye. Pashiholelwa, Jesus okwa ti: “Omanza gaali itaga landithwa po nani nando okapeni kamwe akeke? Nokuli kapu na nando olimwe lyomugo tali gwile [pevi], Ho ngele ina hala. Nomafufu geni agehe gokomutse oga yalulwa. Ano inamu tila: one mu vule omanza ogendji.” (Mateus 10:29-31) Natu tale kutya oohapu ndhoka odha li tadhi ti shike kaapulakeni yaJesus yomethelemumvo lyotango.
5 Otashi vulika twi ipule kutya omolwashike omuntu e na okulanda enza. Pethimbo lyaJesus enza olyo lya li oshikulya shi na ombiliha. Ngele owu na okapeni kamwe oto vulu okulanda omanza gaali. Ihe Jesus okwa popi wo kutya ngele omuntu oku na uupeni uyali oha pewa omanza gatano, pehala lyokupewa gane. Enza limwe olya li hali gwedhwa po, molwaashoka kali na ongushu yasha. Otashi vulika aantu ya li ya tala ko uudhila mboka kaawu na oshilonga, ihe Omushiti okwe wu tala ko ngiini? Jesus okwa ti: “Kapu na nando olimwe [naandyoka lya gwedhwa po] lya dhimbiwa kuKalunga.” (Lukas 12:6, 7) Ngashingeyi otu wete kutya Jesus okwa li a hala okutya shike. Ngele enza limwe oli na ongushu momeho gaJehova, ongiini shi na ko nasha naantu? Ngaashi Jesus e shi popya, Jehova oku shi ashihe kombinga yetu. Oshi li mondjila sho taku tiwa kutya omafufu getu gokomutse oga yalulwa.
Konga omaliko gopambepo
(Lukas 13:24) “Kondjeni, mu ye mo mosheelo shoka sha patekidha. Oshoka otandi mu lombwele: Aantu oyendji otaa kambadhala okuya mo, ihe itaa ka vula.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 13:24
Kondjeni: Nenge “kaleni nokukondja.” Ekumagidho lyaJesus otali tsu omuthindo ompumbwe yokukondja twa mana mo, opo tu ye mondjila ya patekidha. Movelise ndjika, omambo guuyelele ogendji oga toloka uutumbulilo mboka taga ti “Kondjeni noonkondo adhihe; Ningeni onkambadhala kehe.” Oshityalonga shOshigreka agonizomai osha pambathana noshityadhina shOshigreka agon, shoka olundji hashi longithwa tashi ulike komathigathanopo gokumatuka. MAahebeli 12:1, oshityadhina shika osha longithwa pathaneko tashi ulike ‘kethigathano’ lyopaKriste lyokumona omwenyo gwaaluhe. Ohashi longithwa wo meityo lya mbwalangandja tashi ulike ‘kokukondja’ (Fil 1:30; Kol 2:1, OB-1954) nenge ‘kekondjo’ (1Tim 6:12; 2Tim 4:7). Oshityalonga shOshigreka shoka sha longithwa muLuk 13:24 osha tolokwa ‘okuthigathana methigathano’ (1Kor 9:25), ‘okukondjela’ (Kol 1:29; 4:12, OB-1954; 1Tim 4:10) ‘nokukondja’ (1Tim 6:12). Molwaashoka uuzilo woshitya shika owu na ekwatathano nethigathanopo lyaamatuki, yamwe oya ti kutya ekondjo ndyoka Jesus a ladhipikile aantu otali vulu okuyelekanithwa nomumatuki ta matuka noonkondo dhe adhihe a mone ondjambi, ano ti idhipagele po.
(Lukas 13:33) Nonando ongawo, ondi na okutsikila ondjila yandje nena, ngula nahela, oshoka omuhunganeki ita dhipagelwa palwe, ihe omuJerusalem.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 13:33
ita dhipagelwa palwe: Nenge “Itashi vulu okudhiladhilwa nando (okuningwa).” Nonando kapu na ehunganeko lyOmbiimbeli tali popi sha yela kutya Mesiasa ota ka sila muJerusalem, edhiladhilo ndika otashi vulika lya kuthwa muDaniel 9:24-26. Kakele kaashono, osha li sha tegelelwa kutya ngele Aajuda oya li taya ka dhipaga omupolofeti, nuunene tuu Mesiasa, omoshilando owala moka sha li tashi ka ningilwa. Ompangu onene, ano oshigongi shaatokoli 71, osha li hashi ningilwa muJerusalem. Onkee ano, mboka taya lundilwa kutya oye li aahunganeki aafundja omo ya li haya pangulilwa. Otashi vulika wo Jesus a li ta dhimbulukwa kutya muJerusalem omo mwa li hamu ningilwa aluhe omayambo ngoka taga yambelwa Kalunga nomo mwa li mwa dhipagelwa onzigona yOpaasa. Sho iinima ye ende ngaashi yi na okweenda, oohapu dhaJesus odha gwanithwa. Okwa li e etwa koshipala shoshigongi shaatokoli muJerusalem e ta pangulwa. MuJerusalem omo wo a li a dhipagelwa e li ‘onzigona yOpaasa,’ konima owala yomankolokuma gasho. — 1Kor 5:7.
Elesho lyOmbiimbeli
(Lukas 12:22-40) Nena Jesus okwa ti kaalongwa: “Shika otashi ti, onda hala oku mu lombwela: Inamu kala mu na oshimpwiyu kutya otamu li shike, opo mu kale mu na omwenyo nenge oshimpwiyu shomizalo. 23 Oshoka okukala u na omwenyo oku vule iikulya, nolutu olu vule omizalo. 24 Taleni omakola. Ihaga kunu noihaga teya; osho wo kage na oondunda dhokupungula nenge iigandhi, ihe Kalunga ohe ga palutha. Ihe ne omu vule oondhila. 25 Olye ando gwomune ta vulu okugwedha ko noshimpwiyu she kuule womasiku gokukalamwenyo kwe? 26 Ngele nani ne itamu vulu okuninga oshinima oshishona sha tya ngawo, omolwashike mwa sa oshimpwiyu shiinima yilwe? 27 Taleni nokundhindhilika oongala dhokelundu, nkene hadhi koko. Odho ihadhi longo, dho ihadhi iningile oonguwo. Ihe ngame otandi mu lombwele: NaSalomo meopalo lye alihe ina zala a fe yimwe yadho. 28 Ano Kalunga ngele ta zaleke omwiidhi gwokelundu ngoka gwa thikama owala nena, ihe ngula otagu umbilwa meziko, ano ne mboka yeitaalo enkundi ite shi mu ningile ando?” 29 “Inamu ipiyaganeka, mu kale tamu kongo kutya otamu li shike nenge otamu nu shike. 30 Oshoka aapagani yomuuyuni ohaa kongo mbika ayihe. Oshoka Ho oku shi shi kutya omwa pumbwa mbika ayihe. 31 Peha lyaambika kongeni tango Oshilongo shaKalunga, nena mbika ayihe otamu yi gwedhelwa ko.” 32 “Inamu tila, ne oshigunda oshishona! Oshoka Ho okwa hala oku mu pa Oshilongo. 33 Landithii po eliko lyeni alihe, iimaliwa e tamu yi pe oohepele. Ilandeleni uumpunda wiimaliwa ihaau kulupa neliko lyomegulu ndyoka ihaali hulu po, moka ihaamu yi aafuthi noothithi itadhi vulu oku li yona po. 34 Oshoka kokuma nkoka ku na eliko lyoye, oko ku na nomwenyo gwoye wo.” 35 “Kaleni mwi ilongekidha, mu na omapaya ga patwa noolamba dha tema, 36 ongaashi aantu ya tegelela omuwa gwawo ta zi koshituthi shohango. Uuna te ya e ta konkola, oyo otaye mu egulula mbala. 37 Aamati aanelago oyo mboka, omuwa gwawo sho ta galuka, te ya adha ya tonata, Ongame tandi mu lombwele: Oye ota pata epaya lye note ya kuutumbike e te ya yakula. 38 Oyo aanelago ngiini, ngele ote ya adha yi ilongekidha, nonando one ye pokati kuusiku nenge koongulasha! 39 One omu shi shi, mwene gwegumbo ngele oku na owino kutya omufuthi ote ya uunake, nena ite mu etha, a teye po egumbo lye. 40 Onkee ano nane wo kaleni mwi ilongekidha, oshoka Omuna gwOmuntu ote ke ya pethimbo tuu ndyoka inaamu mu tegelela.”
30 JULI–5 AUGUSTE
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | LUKAS 14–16
“Eyele lyomumati a kanene”
(Lukas 15:11-16) Jesus okwa ti ishewe: “Okwa li ku na omusamane e na aamati yaali. 12 Ngoka omushona kumukwawo okwa ti kuhe: ‘Tate, pe ndje ombinga yomeliko ndjoka ndi na oku yi pewa.’ Nena he okwa topolele oyana yaali eliko ndyoka. 13 “Inapa pita omasiku ogendji, omwana nguka omushona okwa gongele iinima ye ayihe e ta yi koshilongo shokokule. Oye okwa hanagula po eliko lye nkoka nokukala muuholume. 14 Ihe sho a mana po ashiheshihe, oshilongo shiyaka osha adhika ihe kondjala ondhigu, oye nokwa tameke okuhepa. 15 Oye okwa yi, a ka longe pomuntu gumwe gwomoshilongo shoka, nguka okwe mu tumu kohambo ye yiingulu. 16 Okwa li e shi, ota vulu okwiipalutha nomakunde ngoka haga liwa kiingulu ihe ine ga pewa.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 15:11-16
Okwa li ku na omusamane e na aamati yaali: Iinima yimwe yomeyele lyomumati a kanene oyi ikalekelwa. Eyele ndyoka olyo ele kwaagehe ngoka Jesus a gandja. Oshinima shimwe sha dhenga mbanda osho ekwatathano lyuukwanegumbo ndyoka a hokolola mo. Momayele galwe, Jesus okwa kala hu ulike olundji kiinima kaayi na omwenyo, ngaashi omaludhi ga yoolokathana goombuto nenge gevi, nenge ekwatathano pokati komuwa naapiya ye. (Mat 13:18-30; 25:14-30; Luk 19:12-27) Ihe meyele ndika Jesus ota tsu omuthindo ekwatathano lyopothingo pokati kahe noyanamati. Aantu oyendji mboka yu uva ehokololo ndika otashi vulika kaaye na oohe aanambili naanahole ya tya ngaaka. Eyele ndika otali ulike olukeno olunene nohole ndjoka Tate yetu gwomegulu e nine oyana yokombanda yevi, kutya nduno oomboka haye mu longele nuudhiginini nenge oomboka haya ka galukila kuye konima yokufalwafalwa.
Ngoka omushona kumukwawo: Pampango yaMoses, osheeli osha li hashi pewa oshipewa lwaali. (Deut 21:17) Onkee ano, ngele omwanamati ngoka omukuluntu meyele ndika oye a li osheeli, shoka otashi ti kutya uuthiga womwanamati ngoka omushona owa li wu thike petata lyuuthiga womumwayina ngoka omukuluntu.
hanagula po: Oshitya shOshigreka shoka sha longithwa mpaka otashi ti lelalela “okuhalakanitha (momikalo dhi ili nodhi ili).” (Luk 1:51; Iil 5:37) MuMateus 25:24, 26, OB-1954, osha tolokwa ‘okuyela’ sha. Movelise ndjika osha longithwa shu ukitha kokuhepitha sha nenge kokulongitha sha nayi.
muuholume: Nenge “onkalamwenyo yuuhasha.” Oshitya shOshigreka she shi pamba osha longithwa meityo lya faathana mAaefeso 5:18, OB-1954; muTitus 1:6 nomuPetrus gwotango 4:4. Molwaashoka oshitya shOshigreka otashi vulu wo okukwatela mo edhiladhilo lyonkalamwenyo yokuhanagula nenge yokushinagula, omatoloko gamwe gOmbiimbeli ohaga longitha uutumbulilo “onkalamwenyo yuutangalali.”
kohambo yiingulu: Iinamwenyo mbika oya li yi na oshipwe paMpango, onkee ano, iilonga mbika kAajuda oya li yilengitha noyidhinitha. — Lev 11:7, 8.
omakunde: Omakunde ngoka ga li haga liwa kiingulu oge na iiyula hayi adhima yolwaala olundjimbi, metsokumwe neityo lyolela lyedhina lyago mOshigreka (keration, “oluniga olushona”), omakunde oga fa oluniga lwa golyoka. Omakunde ngoka ohaga liwa apuhe sigo okunena koonkambe, koongombe nokiingulu. Onkalamwenyo yomulumentu ngoka omugundjuka oya li ya hutuka nayi, oshoka okwa li nokuli a hala okulya omakunde ngoka. — Tala uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 15:15.
(Lukas 15:17-24) Lwahugunina sho a dhimbulula okukala kwe, okwa ti: ‘Aaniilonga ayehe ya tate oye na iikulya ya gwana, manga ngame te si ondjala! 18 Otandi thikama, ndi ye kutate, e tandi mu lombwele te ti: Tate, onda yono kuKalunga nokungoye. 19 Inandi gwana we, ndi ithanwe omumwoye, taamba ndje ongagumwe gwomaalumentu mboka taye ku longele.’ 20 Oye okwa thikama nokwe ya kuhe. “Ano manga a li kokule, he okwe mu mono nokwe mu uvitile olukeno e ta matuka, e ke mu tsakaneke, okwe mu papatele e te mu thipi komilungu. 21 Omwana okwe mu lombwele a ti: ‘Tate onda yono kuKalunga nokungoye. Inandi gwana we, ndi ithanwe omumwoye.’ 22 Nena he okwa lombwele ihe aapiya ye: ‘Endeleleni, mu ete onguwo ndjiyaka ombwanawa, mu yi mu zaleke. Mu zalekeni okalinga komunwe gwe noongaku koompadhi dhe. 23 Indeni, mu ka tale wo ontana ndjiyaka yo ondoka, yi dhipageni, tu lyeni tse tu nyanyukweni. 24 Oshoka omumwandje nguka a li a sa, ngashingeyi oku na omwenyo; okwa li a kana, ihe ngashingeyi okwa monika.’ Oyo oya tameke ihe okudhana oshituthi ya nyanyukwa.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 15:17-24
onda yono kungoye: Nenge “koshipala shoye.” Oshitetekelitya shOshigreka enopion, tashi ti lelalela “koshipala shoye; komeho goye,” osha longithwa momukalo gwa faathana mo-Septuagint muSamuel gwotango 20:1. Movelise ndjoka David okwa pula Jonatan a ti: “Oshike sha puka nda ningi puho?”
aalumentu mboka taye ku longele: Sho omulumentu omugundjuka a shuna kegumbo, okwa pula he e mu taambe ko ongomuniilonga, ihe hangomwana. Omuniilonga ka li ha zi megumbo lyamwene gwe, ngaashi aapika, ihe okwa li a talika ko e li omuntu gwamagumbo, ngoka he ya owala okulonga mo esiku a pumbiwa. — Mateus 20:1, 2, 8.
te mu thipi komilungu: Nenge “te mu thipi komilungu nohole.” Uutumbulilo wOshigreka mboka wa tolokwa “thipi komilungu” nohole ohawu uviwa ko tawu gandja eiyuvo lyomuule lyeityo lyoshityalonga phileo, shoka omathimbo gamwe hashi tolokwa “thipi komilungu” (Mat 26:48; Mark 14:44; Luk 22:47), ihe olundji uutumbulilo mboka otawu ti ‘okuhola’ (Joh 5:20; 11:3; 16:27). He ngoka a popiwa meyele, sho a popitha omwana ngoka i iyela ombedhi nohole nonombili, oku ulike kutya okwa li e na ehalo oku mu taamba ko.
ndi ithanwe omumwoye: Iinyolwa yimwe oya gwedha ko tayi ti: “Ninga ndje gumwe gwomaaniilonga yoye,” ihe movelise ndjika uutumbulilo mbuka otawu ambidhidha iinyolwa yi shi okwiinekelwa yonale yi ili noyi ili. Aalongwantu yamwe oye wete kutya uutumbulilo mboka owa gwedhwa po owala, opo wu kale tawu tsu kumwe naLukas 15:19.
onguwo . . . okalinga . . . noongaku: Onguwo ndjoka kaya li owala yanathangwa, ihe oya li ombwanawa kwaa na we, tashi vulika ohema ya hondjelwa uulenga wuuyamba, ndjoka hayi pewa omuyenda a simana. Sho he a zaleke omwana ngoka a galukila kegumbo okalinga komunwe, oku ulike kutya okwe mu hokwa noku mu hole nosho wo kutya okwe mu simaneka nokwe mu lenga. Okalinga noongaku kaya li hayi zalwa kaapika. Onkee ano, he oku ulike sha yela kutya omwana okwa taambwa e li oshilyo shuukwanegumbo.
(Lukas 15:25-32) “Ihe omwana omukuluntu okwa adhika e li kepya. Sho e ya, a thiki popepi negumbo, oku uvu ehiko lyuuhumba nomatanto. 26 Oye okwi ithana gumwe gwomaapiya e te mu pula: ‘Oshike shi li megumbo?’ 27 Oye okwe mu yamukula a ti: ‘Omumwanyoko okwe ya, ho e te mu dhipagele ontana ndjiyaka yo ondoka, sho e mu mono e na omwenyo.’ 28 “Omwana omukuluntu okwa geye ihe nokwa tindi okuya megumbo. Nena he okwe ya pondje nokwe mu popitha nombili, a ye meni. 29 Oye okwa ti kuhe: ‘Tala tate, oomvula odhindji onde ku longele ongomupika noinandi yona oshipango shoye nando oshimwe. Owa pe ndje shike? Ino pa ndje nando oshikombo sho sheneshene, opo ndi nyanyukwe pamwe nookuume kandje. 30 “Ihe omumwoye ngono a hanagula po eliko lyoye moohonda, sho e ya, owe mu dhipagele ontana ndjiyaka yo ondoka!’ 31 He okwa ti kuye: ‘Mumwandje, ngoye ou li aluhe pungame, ayihe yandje oyoye. 32 Ihe osho opala, tu ningeni oshituthi e tatu nyanyukwa, oshoka omumwanyoko ngoka a li a sa, ngashingeyi oku na omwenyo; okwa li a kana, ihe ngashingeyi okwa monika.’”
Konga omaliko gopambepo
(Lukas 14:26) “Kehe ngoka te ya kungame, ita vulu okuninga omulongwa gwandje, ngele ita dhimbwa he nayina, omukiintu gwe noyana, aamwayina aalumentu naakiintu, naye mwene nokuli.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuLuk 14:26
dhimbwa nenge tonda: Oshitya “dhimbwa” nenge tonda mOmbiimbeli oshi na omaityo ga yoolokathana. Otashi vulu okuulika komaiyuvo guutondwe ngoka hage etithwa kuuhwapindi, e taga ningitha omuntu a ningile yalwe uuwinayi. Nenge otashi vulu okuulika komaiyuvo ga kwata miiti gokukala kuu hole sha nenge wu huge nayi omuntu gwontumba nenge sha, shoka hashi ku ningitha wu kale inoo hala okweendathana naye nenge okuninga sha naye. Nenge otashi vulu okutya okukala wu hole gumwe kashona. Pashiholelwa, sho Ombiimbeli ya ti kutya Jakob ka li e ‘hole’ Lea, ihe okwa li e hole owala Rakel, osha li tashi ti kutya ka li e hole lela Lea ngaashi e hole Rakel (Gen 29:31; Deut 21:15). Miinyolwa yAajuda yopethimbo lyonale, uutumbulilo mboka owa li hawu longithwa meityo ndyoka. Onkee ano, Jesus ka li ta ti kutya aalanduli ye oye na okutonda nenge okuhuga yaandjawo nosho wo yo yene, oshoka shoka itashi tsu kumwe nando nOmbiimbeli. (Yelekanitha Mark 12:29-31; Ef 5:28, 29, 33.) Movelise ndjika oshitya “dhimbwa” nenge tonda otashi vulu okutolokwa taku ti “okukala wu hole gumwe kashona.”
(Lukas 16:10-13) Ngoka ti inekelwa miinima iishona, oti inekelwa wo miinima iinene; naangoka omufundja miinima iishona, oye wo omufundja miinima iinene. 11 Ne ano ngele kamu shi okwiinekelwa mokulongitha eliko lyomuuyuni mbuka, otamu vulu ngiini okwiinekelelwa eliko lyashili? 12 Nongele ne kamu shi aainekelwa miinima mbyoka yaa shi yeni, olye te mu pe mbyoka yeni yene? 13 “Kaku na omupika ta vulu okulongela aawa yaali; oshoka ota tondo gumwe, ye e ta kala e hole mukwawo, nenge ta simaneke nguka, ye e ta dhini ngwiyaka. Kamu vulu okulongela Kalunga pamwe nemona.”
Konga eliko lyashili
7 Lesha Lukas 16:10-13. Meyele lyaJesus, elenga olyi ikongele ookuume, omolwuuwanawa walyo lyene. Onkee ano, Jesus okwa li a ladhipike aalongwa ye yi ikongele ookuume megulu, ihe hanelalakano lyokwiihola mwene. Okwa li a hala tu uve ko kutya omukalo moka tatu longitha ‘eliko lyomuuyuni,’ otagu vulu okuulika ngele tse aadhiginini kuKalunga. Oshitsa shaJesus osho kutya otatu vulu okuulika kutya tse “aainekelwa,” sho tatu longitha nawa eliko lyetu ndyoka tu na. Ongiini tatu vulu oku shi ulika?
8 Omukalo gumwe moka tatu vulu okuulika kutya tse aainekelwa mokulongitha iiniwe yetu, ongele tatu ambidhidha pashimaliwa iilonga yokuuvitha mbyoka ya hunganekwa kuJesus. (Mat. 24:14) Okakadhona kamwe komoIndia oka li haka pungula aluhe iimaliwa iikukutu mokaketha kako, mbyoka ka li taka vulu oku yi landa po uudhanitho wako. Sho okaketha ku udha, iimaliwa oke yi gandja yi ka longithwe miilonga yokuuvitha. MoIndia omu na omumwatate e na oshikunino shiiyimati hayi ithanwa ookokonata. Oha gandja omayambidhidho gookokonata odhindji kombelewa yokutoloka yaMalayalam. Molwaashoka ohadhi kala dha pumbiwa ko, okwa li e wete kutya oku dhi gandja otashi ka kwathela unene shi vulithe okugandja iimaliwa. Ndhoka oonkatu dhopandunge shili. Aamwatate moGreka nayo ohaya faalele aluhe Aabetel omagadhi gooholivi, ehini (cheese) niikulya yilwe.
Elesho lyOmbiimbeli
(Lukas 14:1-14) Esiku limwe lyEsabati Jesus okwa yi megumbo lyagumwe gwomaafarisayi mboka aakuluntu, a ka lye; aantu oya li ya langela Jesus. 2 Omulumentu a li a zinda olutu aluhe, okwe ya kuJesus. 3 Nena Jesus okwa yi mo moohapu nokwa pula aanongompango naafarisayi a ti: “Ompango yetu otayi pitika tuu, omuntu a aludhe mEsabati nenge aawe?” 4 Ihe inaa yamukula sha. Jesus okwa kutha omulumentu ngoka nokwe mu aludha e te mu lombwele, a ye. 5 Nena okwe ya lombwele a ti: “Ngele gumwe gwomune oku na omwana omumati nenge ongombe e tayi gwile momuthima mEsabati, ite yi hili mo andola nonando Esabati?” 6 Ihe kaya li taa vulu oku mu yamukula moshinima shika. 7 Jesus okwa dhimbulula, aayenda yamwe yi ihogololele iipundi ya simana, onkee ayehe okwe ya lombwele eyele ndika a ti: 8 “Ngele ku na ngoka e ku hiya koshituthi shohango, ino kuutumba kiipundi ya simana, oshoka otashi vulika, ku na gumwe a simana e ku vule, a hiywa wo. 9 Nena omwiithani gweni amuhe yaali ote ya e te ku lombwele ta ti: ‘Pa mukweni nguka eha lyoye.’ Nena oto kala wa sa ohoni, sho u na okukuutumba mehala lyokonima. 10 Ihe ngele wa hiywa, inda u ka kuutumbe mehala lyokonima, opo ngoka e ku hiya ngele te ya, ote ku lombwele ihe: ‘Kuume kandje, ila huka kehala ewanawa.’ Shika otashi ku simanekitha montaneho yaayenda yalwe ayehe. 11 Oshoka ngoka ti inenepeke, ota shonopekwa, naangoka ti ishonopeke, ota nenepekwa.” 12 Nena Jesus okwa ti kungoka e mu hiya: “Ngele to paka po omwiha nenge uulalelo, ino hiya ookuume koye nenge aamwanyoko aalumentu nenge aanezimo yoye nenge aashiinda yoye aayamba, oshoka mboka otaye ke ku hiya komeho e to futilwa mushoka we shi ningi. 13 Hiya oohepele, iitiningili, iilema naaposi. 14 Nena oto kala wa yambekwa, oshoka mbaka kaye na sha shoku ku pa. Ihe oto ka futwa kuKalunga, Uuna mboka ya longa uuwanawa taa ka yumudhwa kuusi.”