Ireferensiya Inaphwanyeya va Yoochariha ya Muthukumano Okumi ni Muteko Ahu Weekristu
5-11 A OTUPURU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 31-32
“Tchawani Othamala Soophwaniherya”
(Mukwaha 32:1) Achu yoonnaaya wi Moose annalekelawo omwaako, yaamurica Aaroni, eriki: “Vinya, wi onipakele hiyo amuluku oowerya onihoolela; ntakhara wa mulopwana ole, Moose, oniviihale oYiikuputu, hansuwenle echu emweerenle.”
w09 15/5 epaax. 11 epara. 11
Ntitelele Oya Vahoolo—“Nookhuveela Nihiku Ntokotoko na Apwiya”
Opharihela yeeyo nnahuseryaahu Mpiipiliyani enanwerya okhala yoovila, xaxaxa mu mikhalelo soovila. Ntoko yootakiherya, Yehova amanle waavuluxa anamwane a Aisarayeli mookapuroni Oyikuputu, awo ‘awo yaananariwa ni Mose’ nave tho ‘yaaweererya Apwiya.’ Ntakhara heeni? Nthowa na orama wa maahi wi ewurye. (Muk. 17:1-4) Miyeeri vakhaani emanle opaka nlakano ni Muluku ni weemererya wiiwelelaka ‘soothene [seiho] Apwiya yaaloncaaya,’ nyenya awo yaachekela nlamulo na Muluku moorweela wa olapela yoophwaniherya. (Muk. 24:3, 12-18; 32:1, 2, 7-9) Mpwanne nthowa na olekela ochika wa Mose vaavaa owo aakeleiye ovyakihiwa o Mwaako Horope waahaaceecheiha? Mpwanne yuupuwela wi Amaleke yaahaala waahiphela wiili, nave tho yaahaala okhala ohikhapeleleya nthowa na ohikhalavo Mose, ni ovootha waya moorweela wa ocukhuleliwa matata osulu? (Muk 17:8-16) Ti wooweryeya weemererya, nyenya, moohipwacha mathowa ene, Aisarayeli ‘hiyaakhwenle omwiiwelela.’ (Saw 7:39-41) Paulo aahaaceenyerya Akristu ‘okhala a wiilipixerya’ wi “ahikhale anii amore voochariha ohiiwelela” yoowo Aisarayeli yoonihenryaaya vaavaa yaaryaaya a woova wi evolowe mu Elapo ya Nlakano.—Ahe. 4:3, 11.
(Mukwaha 32:4-6) Ola aakhenleiye mmatatani mwawe, aapaka emope ya eworo yoosamihiwa ehaniwa ni muthipo. Vaavaa yaahi: “Oo! Isarayeli, ti yaala amuluku yaawo ooviihale elapo ya oYiikuputu.” 5 Aaroni oonneiye, aapaka nipuro noohelavo mukucho, mukucho vakhiviru va emope yeele nave aakhuwenleiye aahi: “Omeelo enii ekhale efesta ya Apwiya!” 6 Oomeelo aya yaapeherya ehela mukucho, eruuha sooveleela soopahiwa ni sa murecele. Achu yaakilaathi enalya ni owurya nave yaahiichaala.
w12 15/10 epaax. 25 epara. 12
Mmwiiwelele Muluku nave Mphure Soolaiherya Sawe Olipenleiye
Yehova aapacerya waakhwaniherya mmakupa awe ntakhara Nlamulo na nlakano moorweela wa ovahererya muxakala wa malapelo ni onamukucho, weerihaka okhala wooweryeya achu oohiphaameya oomwaacamela yene. Aisarayeli, ikwaha ikina, moohilekela yaacuwala wiiveleela waya wa Muluku nave ‘yaamurosha Aweela a Isarayeli.’ (Sal. 78:41) Ntoko yootakiherya, vaavaa Mose aakheleiye malakiheryo Omwaako Sinai, Aisarayeli yaayeleela opixa murima nave epacerya oyeleela nroromelo wa Muluku, yuupuwelaka wi Mose aahaanyanyala. Ophiyerya opaka eruku ya yoophwaniherya ya ewooro, nave eloca: “Oo! Isarayeli, ti yaala amuluku yaawo ooviihale elapo ya oYiikuputu.” (Muk. 32:1, 4) Voocharela awo yaachuwa “efesta ya Apwiya” nave yaakokhorela ni ovaha mikucho vahoolo va eruku yoopachiwa ni muchu. Vawoona yeeyo, Yehova aaloca ni Mose: “Mwamvayi aahiya ephiro yeeyo kaalamulenlaaka.” (Muk. 32:5, 6, 8) Moothananiha, ovinyerya vaavaa oya ohoolo Aisarayeli aakhalano yaweereya ya opaka nlakano ni Muluku ni ohaakhwaniherya.—Nam. 30:2.
(Mukwaha 32:9, 10) Yaaloca tho Apwiya wa Moose: “Koowoona achu yaala wi aciyamaaru. 10 Vanonto okihiye, wi esara aka yaanyahuwele, kaatoloshe. Wa weyo kinarwa kipaka muloko mutokweene.”
w18 07 epaax. 19 epara. 14
“Taani Ori Mmakupa a Yehova?”
Aisarayeli yaahisuwela wi yaari yoonanara olapela soophwaniherya. (Muk 20:3-5) Moohilekela awo yaahipacerya olapela eruku ya ewooro ya mwaasaana a emope! Naamwi awo yahiiwelenle malamulo a Yehova, awo yaahiiwoka yuupuwelaka wi nlelo yaari mmakupa a Yehova. Ntakhara heeni nnalocaahu hiihaa? Woona wi Aroni aahiphiyerya oloca wi olapela eruku ya mwaasana a emope yaari “efesta ya watxitximihano Apwiya”! Tiheeni Yehova aapankeiye? Owo aahimuleela Mose wi achu “àtxheka vatokovene” nave “àhiya ephiro karummaka otxhara.” Yehova aahitepa onyeenyeya ophiyerya alakelela otolosa nloko noothene.—Muk 32:5-10.
Mphwanye Muhakhu Woomunepani
(Mukwaha 31:17) Eri eneneeryo yoohimala wa miyo ni wa aIsarayeli, ntakhara mwa mahiku mathanu nammoha Apwiya yaapaka sa wirimu ni elapo ya vathi, nto na neethanu nawiili yaahiichuuwa chiri.’”
w19 12 epaax. 3 epara. 4
Yookhalavo Elukuluku ya Muteko ni Wiichuwa
Apwanne yootakiherya etikitheryiwe ni Yehova vamoha ni Yesu ya olapa mwakuru enooniherya wi tahi woochuneya wiichuwa? Tahi yeeyo. Yehova harwa avelavela, mwawiihiiha owo hanachuna wiichuwa amanle opaka echu yammoori. Piipiliya onaloca wi Yehova amanle opatuxa erimu ni elapo yavathi, ‘aahihiyererya muteko ni iichuuwa.’ (Muk. 31:17, BNM) Mwawooneya, ela enataphulela wi Yehova aamaala opatuxa ichu nave aahimaliha elukuluku ahakalalaka ni seiye aapatunxeiye. Nave naamwi Yesu aalampe mwakuru elukuluku aareiye veelaponi yavathi, owo aanaphwanya elukuluku ya wiichuuwa ni opuha yoolya vamoha ni asinthamwene awe.—Mat. 14:13; Luka 7:34.
(Mukwaha 32:32, 33) Vano, mwaakhurumuwele achu anyu. Waahikhala hiihaa, kinnoovekaani, mukishipihe muliivuruni mwanyu murempaanyumo.” 33 Vaavaa Apwiya yaahi wa Moose: “Kinarwa kimushipiha muliivuruni mwanyu mwaka muchu yoowo onakichekela.
w87 1/9 epaax. 29
Makoho a Alipa Waalakhanya
Okhala muchu orempwale wi uupuweleliwe ni weemereryiwa (yeerihaka okhala “nsina nawe mu liivuru a okumi”) henataphulela wi onahaala waakhela ekumi yoohimala, ekhalaka ntoko ori mwaalakhanyeryiwa naari harwa aakhiwa. Vooloca sa Aisarayeli, Mose amveka Yehova: “Vano, mwaakhurumuwele achu anyu,—waahikhala hiihaa, kinnoovekaani, mukishipihe muliivuruni mwanyu murempaanyumo.” Muluku aamwaakhula Mose: “Kinarwa kimushipiha muliivuruni mwaka muchu yoowo onakichekela.” (Muk 32:32, 33) Chiryene, naamwi Muluku amanle omweemererya omurepela muchu mu “liivuru,” muchu owo onanwerya okhala oohiiwelela ni ohiya nroromelo nawe. Wakhala wi eyo yoheereya, Muluku anarwa axipiha “nsina nawe mu liivuru a okumi.”—Wupulula 3:5.
12-18 A OTUPURU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 33-34
“Mikhalelo Saphaama sa Yehova”
(Mukwaha 34:5) Apwiya yaakhuruwa mu neeku, ekhala vaavale ni Moose nave yaavuwiha nsina naya, Apwiya.
it-3 epaax. 101
Nsina
Soopatuxiwa sinnooniherya okhala wa Muluku, nyenya hasinooniherya nsina na Muluku. (Sal 19:1; Aro 1:20) Osuwela nsina na Muluku henataphulela pahiru okhala mwawiiwanana ni masu awe. (2Math 6:33) Enataphulela omusuwela Yoowo—soolaiherya sawe, miteko, ni mikhalelo sinooniheryiwa mu Masu awe. (Mulikanyihe 1Mam 8:41-43; 9:3, 7; Neh 9:10.) Ela enalikanyihiwa ni yaweereya ya Mose, mulopwana yoowo ‘aasuweliwe ni nsina,’ eyo tiwi, omusuwela phaama. (Muk 33:12) Mose aakhalano ekari yawoona ncicimiho na Yehova ni wiiwa ‘nivuwihiwaka nsina naya, Apwiya.’ (Muk 34:5) Masu yaala hiyaari pahiru ovuwiha nsina na Yehova, nave saari michaka vooloca sa mikhalelo ni miteko sa Muluku. “Apwiya, Apwiya Muluku, a ikharari, a mahala, ohaakuva onanariwa, oosivelasha ni oororomeleya. Osivela waka oniikhalelaru wa achu ancipale. Kinakhurumuwela opahuwa, ohiiwelela ni ocheka, nto nkinamuhiya kihimulanke yoowo ochekenle. Kinnaalaka yaawo anakichekela ophiyerya wa anamwane, anamwane aya, ni anamwane aya tho.” (Muk 34:6, 7) Mmukhalelo woolikana, mu ncipo na Mose, nnaloca masu awi “yaavuwiha nsina naya, Apwiya,” nla ninnathariha mukhalelo Muluku aakhalinheiye Aisarayeli nave tho ninnaloca omuchu Awe.—Malam 32:3-44.
(Mukwaha 34:6) Apwiya yaavira vakhiviru va Moose, ekhuwela: “Ka Apwiya, Apwiya Muluku, a ikharari, a mahala, ohaakuva onanariwa, oosivelasha ni oororomeleya.
w09 1/5 epaax. 18 ipara. 3-5
Yehova Onniisuupulula Mukhateiye
Echu yoopacerya yeeyo Yehova oniisuupululeiye mukhateiye tiwi owo ‘Muluku, a ikharari, ni a mahala.’ (Eversikulu 6) Mwawiiwanana ni mulipa oohuserya mmoha, masu a Ehepiri etaphuleliwe “a ikharari” enooniherya ikharari sa Muluku oreiyeno “ntoko tiithi onamoreleiye anamwane awe ikharari.” Masu ataphuleliwe wi “a mahala” enniiwanana ni masu achu analocaaya wi “masu ala anooniherya mukhalelo muchu onooneiye, yoowo orino echu wi amvahe muchu mukina yoowo onachuna nikhaviheryo.” Mweeparipari, Yehova onachuna nisuwele wi owo onnaakhapelela akapuro awe hiihaa ntoko tiithi onaakhapeleleiye anamwane awe—ni osivela otokweene ni oteteiwa ni soothowa saya.—Salumu 103:8, 13.
Voocharela, Yehova onnaloca wi owo ari “ohaakuva onanariwa.” (Eversikulu 6) Owo haanono yookhovelela ya onyeenyeya ni akapuro awe veelaponi yavathi. Moohiyana, owo toopisa murima ni yaawo, avilelaka soohesa saya ni waavaha elukuluku wi epake matorokelo a mathitimanelo aya oonanara.—2 Pedro 3:9.
Voocharela, Muluku onnaloca wi owo ari “oosivelasha ni oororomeleya.” (Eversikulu 6) Ikharari, naari osivela woororomeleya, ori mukhalelo woochuneyaxa yoowo Yehova onaphariheleiye muteko, ntakhara akapuro awe. (Malam 7:9) Yehova tho ehime ya eparipari. Owo hanootha nave tho harwa awokiwa. Woona wi owo “Muluku a eparipari,” nnanwerya ororomela soothene owo onaloceiye, ophitaanyerya soolaiherya sawe soomwaahiyu.—Salumu 31:5.
(Mukwaha 34:7) Osivela waka oniikhalelaru wa achu ancipale. Kinakhurumuwela opahuwa, ohiiwelela ni ocheka, nto nkinamuhiya kihimulanke yoowo ochekenle. Kinnaalaka yaawo anakichekela ophiyerya wa anamwane, anamwane aya, ni anamwane aya tho.”
w09 1/5 epaax. 18 epara. 6
Yehova Onniisuupulula Mukhateiye
Echu ekina yeeparipari ni yoochuneyaxa yeeyo Yehova onachuneiye wi nisuwele ti yawi owo ‘onnakhurumuwela opahuwa, yoohesa, ni yoocheka.’ (Eversikulu 7) Owo ori ‘oolakelela waalevelela’ anamacheka oocharuwa. (Sal 86:5) Mu elukuluku emohamoha, Yehova haanono mukhalelo wa wiisoona ni onanara. Owo onathariha wi “nkinamuhiya [muchu] kihimulanke.” (Eversikulu 7) Muluku aweela ni oororomeleya harwa eemererya wi anamacheka oohicharuwa ehilakiwe. Vahilekenle naari moovira wa elukuluku, awo anahaala waakhula mulacu nthowa na miteko saya soonanara.
Mphwanye Muhakhu Woomunepani
(Mukwaha 33:11) Apwiya yaaloca ni Moose ethoyi ni ethoyi, ntoko muchu onaloceiye ni nthamwene awe. Vaavaa Moose aanakookela omishakalani, nto mmiravo Yooshuwa namuteko awe, mwaana a Nuune, haavinyaruvo ompani weiwe.
(Mukwaha 33:20) “Horwa okoona wiithoni waka ntakhara muchu yoowo onoona ethoyi aka hakhala tho.”
w04 15/3 epaax. 27 epara. 5
Miyaha sa Vasulu Sinarweela mu Liivuru a Mukwaha
33:11, 20—Mmukhalelo taani Yehova aaloceiye ni Mose “ethoyi ni ethoyi”? Masu yaala ennooniherya onthamwene onakhalavo wawaacameleya ni muchu mukina. Mose aaloca ni yoowo aamweemelela Muluku nave tho aakhela malakiheryo a Yehova moorweela wa yoowo. Nyenya Mose haamonne Yehova, ‘ntakhara muchu yoowo onoona ethoyi awe hakhala tho.’ Mweeparipari, Yehova haaloca ni Mose ethoi ni ethoi. Galasya 3:19 onnathariha wi, Nlamulo ‘naalokohiwa tho ti ankeelo, yinnyereryiwa tho wa muchu.’
(Mukwaha 34:23, 24) “Asilopwana oothene erweeke waalapa Apwiya Muluku, Muluku a Isarayeli, itila iha chaaru vayaakhani. 24 Vawi kinarwa kiwiikara maloko ohoolo waa wi kinnuwihe elapo aa, hakhalavo muchu oowerya orosha elapo aa mu elukuluku yoowela okumana ni Apwiya Muluku aa, itila iha chaaru vayaakhani.
w98 1/9 epaax. 20 epara. 5
Mukuhe Ichu Soochuneyaxa mu Nipuro Noopacerya!
Ikwaha chaaru vayaakhani mulopwana ori oothene a Aisarayeli ni awiicarusa aaphwanela wiiwelela nlamulo na oya omulapela Yehova. Ahooleli ancipale a ichoko yaanaakuxa asaaraya ni anamwane, ntakhara yaasuwela wi ilukuluku seiha saahaala okhala samphurelo mmakupa oomunepani wa emusi yoothene. Vano taani aahaala okhapelela ipa ni imaca saya wa amwiicani vaavaa emusi yaahaalaaya okhala ociiwene? Yehova aaroromeliha: “Hakhalavo muchu oowerya orosha elapo aa mu elukuluku yoowela okumana ni Apwiya Muluku aa, itila iha chaaru vayaakhani.” (Muk 34:24) Aisarayeli yaaphwanela okhalano nroromelo ni olekecheya wi hiyaahaala oyeleela makupa oomwiilini, waakhanle wi aakuha mu nipuro noopacerya ichu soomunepani. Mpwanne Yehova aahaakhwaniherya masu awe? Moohikhwa minikwa owo aaheerano!
19-25 A OTUPURU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 35-36
“Ooreheryeya wi Epake Muteko wa Yehova”
(Mukwaha 35:25, 26) “Athiyana oothene oosuwelasha yaanapaka ni matata aya oshalo, erwano, wantikwa, woosheerya, woophilivila, ni ikuwo sa esisapo yoowalamela. 26 Athiyana a iraca yaawo yeemererya ni murima aya yaanaruuha oshalo yaarehereryaaya ni mapururu apuri.
w14 15/12 epaax. 4 epara. 4
Yehova Onnareeliha Munepa wa Wiivaha
Echu yaamuhakalalinhexa Yehova, hisaari ichu saavahiwe, nyenya munepa wa wiivaha wa yaale yaakhavihenrye malapelo eeparipari. Awo tho yaachuna ovaha elukuluku aya ni olapa muteko. Yaweereya ennathariha wi “Athiyana oothene oosuwelasha yaanapaka ni matata aya.” Mweeparipari, “Athiyana a iraca yaawo yeemererya ni murima aya yaanaruuha oshalo yaarehereryaaya ni mapururu apuri.” Ohiya yeeyoru, Yehova, amvaha Pasaleele, “miruku, ni eshipanti, ni osuwelasha miteko soothene sa iraca.” Mwa yeeyo, Muluku amvaha Pasaleele, hiihaa ntoko Oholiyape, mavyakelo oochuneyaxa wi epake muteko ori woothene yoowo yaakhenlaaya.—Muk. 35:25, 26, 30-35.
(Mukwaha 35:30-35) Moose aahi wa aIsarayeli o: “Apwiya aachoma nsina na Pasaleele, mwaana a Uri, musulwawe a Huuri, a nihimo na aYuuta, 31 emusareiha munepa wa Muluku ni miruku, ni eshipanthi, ni osuwelasha miteko soothesene sa iraca. 32 Alapeke ni eworo, eparata ni enyacu. 32 Arepe va maluku ookhweleyasha ni ohocha mapawa arehereryano miteko sa iraca. 34 Oovahiwa tho murima woohusiha vamoha ni Oholiyape, mwaana a Ahisamake, a nihimo na aTaane. 35 Apwiya ahaasareiha miruku sa wuupuwelela ni weerano miteko soothene sa iraca wi ekhale tho akapara oolapa ni mithipo, miri, ni ikuwo sa oshalo wantikwa, woosheerya, ni woophilivila, ni esisapo yoowalamela.
w11 15/12 ipaax. 18-19 epara. 6
Achu Oororomeleya Akhalai—Yaahooleliwe ni Munepa wa Muluku
Yaweereya ya Mose’ ni Pasaleele ennooniherya vancipale vooloca sa mukhalelo munepa wa Muluku onaweryaaya okhaviherya. (Mwaalakhanye Mukwaha 35:30-35.) Pasaleele aathanliwa wi ahooleleke otekiwa ichu sa mu tapernaakulu. Mpwanne owo aakhalano mavyakelo a oteka ahaakumve opacerya ophara muteko mutokweene? Akhweya, ti yawooneya wi muteko awe musyaani aaphareiye waari opaka itixolu sa Ayikuputu. (Muk. 1:13, 14) Mano mmukhalelo taani Pasaleele aahaaleiye owerya waakhwaniherya murici awe? Yehova ‘aamusareiha miruku sa wuupuwelela wi . . . eereno miteko soothene.’ Mavyakelo oothene Pasaleele aachuneiye okhalano ahaaceereryiwa moorweela wa munepa waweela. Eyo tho yaaheereya ni Oholiyape. Chiryene Pasaleele ni Oholiyape yaakhalano mavyakelo mancipale, nave ohiya pahiru waakhwaniherya murici aya, nyenya tho yaahaahusiha akina ophara muteko. Mweeparipari, Muluku aatannya murima aya wi ekhaleno nchuno na waahusiha akina.
(Muk 36:1, 2) “Vawiihiihaa, Pesaleele ni Oholiyape ni alipa a iraca oothene, yeereno muteko yoola ntoko Apwiya yaalamulenlaaya.” 2 Moose aawiichana Pasaleele ni Oholiyape ni alipa a iraca oothene, yaawo Apwiya yaavanhaaya miruku, yeemererya ni murima aya orwa ophara muteko yoole.
w11 15/12 epaax. 19 epara. 7
Achu Oororomeleya Akhalai—Yaahooleliwe ni Munepa wa Muluku
Echu ekina enooniherya wi Pasaleele ni Oholiyape yaahooleliwa ni munepa wa Muluku ori otikhiniha wa olipa wa muteko yoowo yaaphanraaya. Muteko yoowo yaapankaaya nivano waanaphariheliwa moovira wa iyaakha 500 ohoolo waya. (2 Math. 1:2-6) Moohiyana ni alipa a iraca a mmahiku ahu yaala, Pasaleele ni Oholiyape hiyaateteiwe wi ehiye eneneeryo yeeyo yaahaala wooniherya wi awo ti yaaphanre muteko. Ncicimiho noothene na muteko aya naakele wa Yehova.—Muk. 36:1, 2.
Mphwanye Muhakhu Woomunepani
(Mukwaha 35:1-3) Moose aathukumannyeiye aIsarayeli oothene, aahi wa yaawo: “Ala masu yaawo Apwiya alamulenlaaya wi yeeriwekekeno: 2 Mulapeke mahiku mathanu nanimoha, na neethanu nawiili nnii nikhale wa nyuwo naweela, nihiku nawiichuuwa na Apwiya. Yoowo anii alape nihiku nenla onarwa akhwa. 3 Muhiiseleru mooro mmampa mwanyu nihiku nawiichuuwa.”
w05 15/5 epaax. 23 epara. 14
Musuwele Iphiro sa Yehova
Mukuhe ichu soomunepani mu nipuro noopacerya. Nloko na Aisarayeli hinaaphwanela weemererya wi soochunachuna sa mwiili sivukule naari opahula miteko soomunepani. Aisarayeli hiyaaphwanela omalihaka ikuru saya ni miteko sa nihiku nnihiku. Yehova aahiya nihiku nimoha va esumana wi nikhale naweela, niphariheliwaka pahiru ni miteko siiwanana ni malapelo eeparipari a Muluku. (Muk 35:1-3; Nam 15:32-36) Eyaakha eri yoothene, yaaphwanela ohiyiwaka elukuluku yooluluwanya ntakhara mithukumano saweela. (Onam 23:4-44) Yoolakelela ene yaari wi ekhale ekari ya wuupuwelela miteko sootikhiniha sa Yehova, wuupuwelela saweera sawe ni wooniherya othamalela wa mahala awe oothene. Moorweela wa wooniherya wiiveleela wa Yehova, achu yanwerya wunnuwiha woova weeparipari ni osivela, ohiya pahiru okhaviheryiwa weeca mu iphiro sawe. (Malam 10:12, 13) Malakiheryo yaala oophara muteko ni sooleeliherya seiha sinnaakhaviherya akapuro a Yehova olelo.—Ahebri 10:24, 25.
(Muk 35:21) Yaale yeemererya ni murima aya, munepa onaaruma, yaarwano soovaha wa Apwiya wi iphareliwe muteko wa empa yookumanamo ni sookhaviherya saya ni soowara saweelihiwa.
w00 1/11 epaax. 29 epara. 1
Ovaha Moohakalala Onnaruuhela Murecele
Mwaanyiherye mukhalelo Aisarayeli yonnaaya. Makholo aya yaahooxeya ntoko akapuro ni ohoolela okhinyereryiwa. Ohoolo waya yaakhala ootaphuwa ni okhalano muhakhu muncipale. Tiheeni yaahaalaaya wuupuwela ntakhara oveleela makupa makina a muhakhu yoola? Akhweya yaahaala wuupuwela wi waaphwanela yaawo pahiru. Mwawiihiiha, vaavaa yaavekiwaaya opake sooveleela wi ekhaviherye malapelo aweela, awo yaaheerano—ohiya mmukhalelo wa wiikhinyererya naari wa wiinyoonyerya! Awo hiyaacuwanle wi Yehova teerinhe wi ekhaleno ichu seiha soomwiilini. Ti nthowa nene, awo yaavanhaaya eparata yawaaca, ewooro ni muhuwo aya. Yaari oolakelela ovaha “ni murima aya.” Nyenya ‘murima aya waanawuukucha.’ ‘Munepa aya waanaaceenyerya.’ Mweeparipari iho “saari soovaha soolakelela wa Apwiya.”—Mukwaha 25:1-9; 35:4-9, 20-29; 36:3-7.
26 A OTUPURU–1 A NOVEMPURU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU | MUKWAHA 37-38
“Yootaphulela ya Altare a mu Tapernaakulu Mmalapelo Eeparipari”
(Mukwaha 37:25) Ni miri sa akaasiya, aapaka nipuro noopahavo erupani, nenlo makupa oothene yaamphwanaphwanaaya, emeya ya meeturu. Orekamela waya osulu waari meeturu mamoha. Manyaka aya yaapakeliwe vamoha vaava.
it-1 epaax. 95 epara. 6
Altare
Nipuro noohelavo erupani. Nipuro naaheliwavo erupani (ninniichaniwa tho “nipuro na mukucho na ewooro” [Muk 39:38]) naari noopakiwa ni ethaapwa ya akasiya, nihuruweliwe ni ewooro mpuwa ni mukhwipi. Mukala wa ewooro ohuruwenle nipuro noothene. Altare aarino mphimo 44.5 cm makupa oothene nave tho aakhalano 89 cm weemela wawe, vamoha ni “ikocha” makupa oomaxexe. Mithatelo miili sa ewooro ni ikopo sa akasiya saapakiwe wi siteexiwekeno ichu, ahuruweliwe ni ewooro, nave mithatelo seiha saakuhiwe waacamela vamulako, vakhiviru va altare. (Muk 30:1-5; 37:25-28) Nipuro navameekhaaya noohelavo mukucho, saanapahiwavo mikucho ikwaha piili nihiku nnihiku, wooxiixelo ni oxekuwa. (Muk 30:7-9, 34-38) Ophariheliwa wa mikucho, naari yoovalelano mooro ennatharihiwa mmakupa makina wi epahiweke erupani, nave tho, ti yawooneya wi waakhalavo wiiwanana ni nipuro na opahavo mukucho. (Onam 16:12, 13; Ahe 9:4; Wup 8:5; mulikanyihe ni 2Math 26:16, 19.) Nipuro aakuhiwevo altare a opahavo erupani naari mpuwa mwa tapernaakulu, vakhiviru va ekuwo va Nipuro na Aweelaxa, ntoko elociwaaya wi ti “weiwo kineeraaka kikumanekewo.”—Muk 30:1, 6; 40:5, 26, 27.
(Mukwaha 37:29) Aapaka tho makhurwa aweelihiwa awunnyereryano muteko vamoha ni erupani ya wunkhela yoorehereriwa mwa miruku wi ekhale yaphaama.
it-2 epaax. 390
Erupani ya Wunkhela
Erupani ya wunkhela yaweela yeeyo yaarino yoolakelela ya ophariheliwa mu tapernaakulu mutakhwani yaapakiwe ni ikaruma soowalamela seiho muloko waavanhaaya. (Muk 25:1, 2, 6; 35:4, 5, 8, 27-29) Amuleelihaka mukhalelo wa opwexererya ichu seiha, Yehova aaloca ni Mose: “Okushe sawunkhela sa phaama waaca waya irikimphwanaphwana: manlela miri a palisaamu, a kalepanu, ni a munyawa vamoha ni makosi. Ni yaala oopake erupani ya wunkhela, yoorehereryiwa mwa miruku, yaakanyeriwe ni maakha wi ekhale yaphaama ni yaweela. Echupuliwe epakeye ephepa nave ohele ohoolo wa ekasha ya waataana mu empa yookumanamo. Vaavaa kineeraaka kikumanekevo ni weyo. Enii ekhale yaweelasha wa nyuwo.” Voocharela, ooniheryaka ocicimiheya waya wa erupani ni okhala waya yaweela, Yehova aahi: “Yoowo anii apake wi enankhela, ola onarwa apakhirya.”—Muk 30:34-38; 37:29.
(Mukwaha 38:1) Aapaka tho nipuro na mukucho ni miri sa akaasiya. Orekama waya ni okhuveya waya waamphwanaphwana, meeturu meeli ni emeya (2,5). Orekamela waya osulu waari meeturu mamoha ni emeya (1,5).
it-1 epaax. 95 epara. 4
Altare
Aatare a mu Tapernaakulu. Mu tapernaakulu, yaatekeliwamo aaltare eeli mwawiiwanana ni sooleeliherya sa Yehova. Nipuro na altare naavahiwamo erupani (ninniichaniwa tho “nipuro na enyacu” [Muk 39:39]) aapakiwe ni mwiri wa akasiya, mmukhalelo wa ekaaxa, yoowo aakhala ntoko haarino etampha naari nikhuku. Mphimo awe waari 2.5 m makupa ti makupa a weemela wawe waari 1.5 m, vamoha ni “manyaka” yaawo yaakhala makupa maxexe oorakama. Nave tho ikwantu soothene saahuruweliwe ni enyacu. Oralo wa eporonse waakuhiwa mupuwa mwa nipuro na mukucho, “veeri-veeri.” Mukhice wa ikwantu soomaxexe yaakuhiwamo amuneela axexe, waacamela va oralo woohociwa ni enyacu, nave tho enakhala ntoko amuneela yaale yaakhala mmakupa yaale meeli a akasiya, yaahuruweliwe ni enyacu, wi iteexiwekeno altare. Akhweya yooniheryaka wi eyo yaanakhunuliwa makupa oomeeli a altare, yeeyo yeeriha wi ivirihiweke mpuwa mwa ikocha, emoha makupa ene ni ekina makupa ene. Wookhalavo moonelo woohiyanahiyana vooloca sa mwaha yoola, nave akina anoona wi ikocha seiha saakhala makupa yaale meeli, waakhalavo olikanela, olikanela wanaawiili, ovirihiwa mpuwa mwa ikocha sa oteexano, saanalipiha mpuwa mwa altare. Ikaruma sa enyacu saapakiwe mmukhalelo wa ohelamo ichu, ntoko iphaya, ecuurwa, ipasiya wi niheliwekemo nikhami na axinama, ikaarfu wi sookoroseliwekeno emece, ni ipiya soohelamo makhala.—Muk 27:1-8; 38:1-7, 30; Nam 4:14.
Mphwanye Muhakhu Woomunepani
(Mukwaha 37:1) Aapaka tho Pasaleeli ekasha ya miri sa akaasiya, yeeyo orekama waya waari meeturu mamoha ni emeya (1,55m), ni okhuveya waya eriyari ya mphimo woopacerya (7,5), ni wiisha waya tho hiihaa.
(Mukwaha 37:10) Aapaka tho emeesa ni miri sa akaasiya. Yaarino orekama waya meeturu mamoha (1,5), okhuveya waya emeya ya meeturu (0,5), ni orekamela waya osulu isentiimeturu thanu (7,5).
(Mukwaha 37:25) Ni miri sa akaasiya, aapaka nipuro noopahavo erupani, nenlo makupa oothene yamphwanaphwanaaya, emeya ya meeturu. Orekamela waya osulu waari meeturu mamoha. Manyaka aya yaapakeliwe vamoha vaava.
it-1 ipaax. 36-37
Akasiya
Akasiya ookhalano miiwa sincipale soorakama ni soovatha. Miiwa seiha sinnakorowacela miri mikina sawaacamela, epakaka nikhoce ntokotoko; nyenya, moohikhwa minikwa, ennatharihiwa ntakhara heeni Piipiliya onnapharihela mooluluwanya masu awi Sitimi. Akasiya onnawerya orakama ophiyerya 6 naari 8 m, nyenya tho onnaphwanaphwana ni mwiri. Ookhalano makukhu awaarya, ithutu samooce ni sawuunkhela, iimihaka iphurukunya ntoko sawiima. Ookhalano tho makaacula ooripa ni oolipaxa, inuku sooyevaxa ni soohokola, nave onnakhala woovila ovoloweliwa ni asiichu. Mikhalelo seiha sa mwiri yoola wa mutakhwani akasiya, waaheeriha okhala woophwanelela otekeliwano tapernaakulu ni ichu ikina. Yaalamuleliwa wi epakiwe ekaaxa yawaataana (Muk 25:10; 37:1), emeesa ya iphaawu sawooniherya (Muk 25:23; 37:10), aaltare (Muk 27:1; 37:25; 38:1), ikowelo wi siteexiwekeno ikaruma (Muk 25:13, 28; 27:6; 30:5; 37:4, 15, 28; 38:6), ekurtina yawiikicha vamulako (Muk 26:32, 37; 36:36) ni apoco a ohelavo ekuwo ya empa yeele (Muk 26:15; 36:20), hiihaa ntoko iwalelelo sa Masele (Muk 26:26; 36:31).
(Mukwaha 38:8) Ni enyacu, Pasaleele aapaka epasiya ni niphaca naya. Enyacu yeeyo yaakhumale mu iweheryo seiyo athiyana yaavanhaaya yaawo yaalapa vamulako va empa yookumanamo.
w15 1/4 epaax. 15 epara. 4
Nyuwaano Mwaanasuwela?
Iweheryo sa elukuluku yakhalai saari soohiyana ni seiha nsuwenlaahu olelo. Waari wawunlaana iweheryo opakiwa ni enyacu. Sa eporonse ti saari sawunlaanaxa, nyenya tho saanwerya okhala sa ewooro, eparata, ni enyacu. Ekwaha yoopacerya Piipiliya onaloceiye sa iweheryo eri yaweereya ya otekiwa wa tapernaakulu, nipuro noopacerya navameekhaaya na malapelo a Aisarayeli. Athiyana yaavaha inyacu seiho saakhumale mu iweheryo wi epakeliweno ipasiya saweela sa enyacu nave tho saanaphariheliwa mu empa yookumanamo. (Muk 38:8) Ti yawooneya wi iweheryo saapacerya toko onyonyopalihiwa wi siphariheliweke mmukhalelo yoola.