TUHO SIʼOFÖNA | HADIA KALA ZURA NIʼAMONIʼÖ IBEʼE FAʼATUA-TUA NIHA GULIDANÖ?
So Zoʼamböta ba Waʼatua-tua Niha Gulidanö
Barö daʼa, oya mbuku si no lafazökhi, ösinia bua wangera-ngera niha si lö faduhu tödö khö Lowalangi. Ato niha sadöni tödö ba mbuku andre ba la daʼawaisi. Samösa niha satua-tua samahaʼö yaʼia sanandrösa ba nuo, töinia David Eagleman, isura mbua wangera-ngerania sanandrösa ba mbuku no mege, ”Ato niha sombaso sangumaʼö wa niha sagatua-tua andre no ahori laʼila fefu hadia ia. Si ndruhunia, ira sagatua-tua lö labiniʼö hadia zi no laʼila. Laʼalui hadia zi bohou si lö irai so ba wangera-ngerara.”
Iʼotarai meföna, ato niha sagatua-tua si no manöndra fanema li moroi ba ngawalö zi lö laʼila sanandrösa ba niwöwöi Lowalangi. So göi ösa zi fasala ira sanandrösa ba halöwö nifaluara ba ginötö lafareso hadia zi bohou nisöndrara. Duma-dumania sotöi Isaac Newton, samösa niha satua-tua si lö olifu niha sagötö faʼara. Idunö-dunö khöda hewisa lala halöwö gravitasi ba wamöbö planet, ndröfi, ba galaksi irugi tola teʼosambuaʼö. Yaʼia göi zanöndra kalkulus, faʼatua-tua sanandrösa ba matematika si tola laʼogunaʼö ba wamazökhi komputer, simöi ba dalu mbanua, ba fisika nuklir. Tobali, Newton göi ifomaha ia ba alkimia, faʼatua-tua ba wanahö döfi ba gelemu si tola mamulöʼö timah ba logam tobali anaʼa.
Töra moroi 1.500 fakhe fatua lö si tumbu Newton, samösa niha satua-tua moroi ba Yunani sotöi Ptolemeus, ifaigi ndröfi ba dalu mbanua faoma hörönia samösa. Tola göi iʼila hezo gamaudu nahia ndröfi segebua. Baero daʼö, ifazökhi peta sahöli-höli dödöda. Faduhu dödönia wa ulidanö andre yaʼia daʼö sambua angorudua moroi ba ngawalö nifazökhi. Samösa niha satua-tua ba astrofisika sotöi Carl Sagan, isura sanandrösa ba wehede Ptolemeus, ”Sagötö 1.500 fakhe, ba wamaigi Ptolemeus iwai atulö wangera-ngerania wa ulidanö andre no sambua angorudua ba ngawalö nifazökhi Lowalangi. Si ndruhunia sa lö itörö. Daʼa zangoromaʼö, gofu hewisa waʼatua-tua niha hasambalö so zi sala.”
Ira sagatua-tua ba gulidanö andre so gabula dödöra si fagölö. Hadia aboto ba dödöra fefu niwöwöi Lowalangi andre? Tatumanö, fao dödöda wa oya waʼatua-tua si no lakhamö niha gulidanö andre tola moguna ia khöda. Moguna göi taʼila wa faʼatua-tua niha gulidanö andre so zoʼamböta. Samösa niha satua-tua ba fisika sotöi Paul Davies, imane ”Lö aboto ba dödöda fefu hadia ia zalua ba niwöwöi Lowalangi.” Lö fefu tola tasöndra wanema li moroi ba zi nofu-nofuda sanandrösa ba niwöwöi Lowalangi. Tobali, na so niha zangumaʼö wa faʼatua-tua ba gulidanö andre tola itutunö fefu hadia ia sanandrösa ba niwöwöi Lowalangi, tatu manö so khöda wangiwa dödö.
Si ndruhu, wa Sura Niʼamoniʼö ibeʼe khöda waʼohahau dödö si tebai iʼasogö faʼatua-tua niha gulidanö
Imane Sura Niʼamoniʼö sanandrösa ba niwöwöi Lowalangi, ”Ba hiza, ba ha singasinga nitörönia daʼö, ba hulö ha tiutiu li nirongoda khönia!” (Yobi 26:14) Oya sibai zi lö aboto ba dödö niha nasa. Atulö wehede Waulo nisura me 2.000 fakhe ba zi lalö me imane, ”Ha lö abakha wa no aʼoi so manö khö Lowalangi ba faʼatua-tuania ba fangilania andrö? Si lö aboto ba dödö niha wanguhukunia ba si lö isöndra niha lala andrö khönia!”—Roma 11:33.