PERPUSTAKAAN ONLINE Manuriaigö
PERPUSTAKAAN ONLINE
Manuriaigö
Nias
ö
  • ö
  • Ö
  • ŵ
  • Ŵ
  • ʼ
  • SURA NI'AMONI'Ӧ
  • PUBLIKASI
  • ANGOWULOA
  • ia faza 14 nga’örö 116-124
  • Ifahaʼö Ia Wamalua Faʼahakhö Dödö

Lö nihenaigö video nifili

Bologö dödöu, so zi fasala irege tebai teboka video

  • Ifahaʼö Ia Wamalua Faʼahakhö Dödö
  • Miʼohiaʼö Wamatira
  • Tuho sigide-ide
  • Tuho si Fagölö
  • Turia Fanguhuku ba Fanemaʼö si Tokea Dödö
  • Amaehuta Waʼahakhö Dödö Lowalangi ba Waʼafatandro Niha
  • Lala Yehowa ba Wamahaʼö Yona
  • Ebolo Dödö Yehowa khö Yona
    Fahaʼö Ndraʼugö ba Cerita-Cerita Zura Niʼamoniʼö
  • Ifahaʼö Ia moroi ba Zala Nifaluania
    Miʼohiaʼö Wamatira
  • Tuho-Tuho Yona
    Buku Niʼamoniʼö Famoʼeluaha Gulidanö si Bohou
Miʼohiaʼö Wamatira
ia faza 14 nga’örö 116-124
Yona sama’ele’ö

FAZA FELEʼÖFA

Ifahaʼö Ia Wamalua Faʼahakhö Dödö

1. Hewisa waö-waö wofanö Yona, ba hewisa dödönia ba mbanua sedöna iʼondrasi andrö?

TATU oya ginötö niʼogunaʼö Yona ba wangera-ngera. Ba zi lö aratö itörö tanö töra 800 kilometer waʼaröu, kira-kira sara waŵa waʼara ba lala mazui töra. Si oföna, ifili hadia itörö lala foto mazui lala saröu si lö ametaʼuö ba itohugö wofanönia ba wanörö daso hegöi hili. Hasambalö itörö Danö si Mate Siria sebolo, iʼötö nungo nidanö simane Oiferati sebua, ba iʼalui nahania wemörö ba mbanua sebua hegöi ba mbanua side-ide ba Siria, Mezofotamia, hegöi ba Asiria, si lö irai möi ia. Me no numalö ginötö, iʼangeraigö mbanua sedöna iʼondrasi sataʼu ia, banua si lö aratö irugi—Niniwe.

2. Hewisa Yehowa wamahaʼö Yona enaʼö itema halöwö andrö?

2 Sambua zi tatu ba dödö Yona: Tebai mangawuli ia furi ba moloi ia moroi ba halöwö andre. No irai itandraigö. Simane ba faza si no tataluʼi, ebolo dödö Yehowa ba wamahaʼö Yona, iʼogunaʼö mbade hegöi fangorifi sahöli-höli dödö me itölö ia iʼa sebua. Tölu ngaluo aefa daʼö iʼutaini Yona ba gawu, maʼifu lö sesokho. Daʼa mbörö wa ahöli-höli dödö Yona ba moloʼö ia.​—Yo., fz. 1, 2. 

3. Hadia gamuata niforomaʼö Yehowa khö Yona ba hadia zinangea tasofu?

3 Me ifaretakö ia Yehowa weʼamöi ba Niniwe si mendrua kali, iʼoʼö ba mofanö ia ba gatumbukha wanörö tanö sebolo. (Baso Yona 3:1-3.) Hizaʼi, hadia no ifalalini gera-erania me no ifotu ia Yehowa? Duma-dumania, no iforomaʼö waʼahakhö dödö Yehowa, iʼorifi ia enaʼö lö alömö, lö ihuku hewaʼae mamadaö ia, ba ifuli ibeʼe khönia ginötö wamalua halöwö daʼa ba zi mendrua kali. Me no itörö fefu daʼö Yona, hadia no ifahaʼö ia wangoromaʼö faʼahakhö dödö ba niha? Tatu abua ba niha si lö moʼahonoa wangoromaʼö faʼahakhö dödö. Datafaigi hadia wamahaʼö nihalöda moroi ba zi no ifalua Yona.

Turia Fanguhuku ba Fanemaʼö si Tokea Dödö

4, 5. Hana wa iwaʼö Yehowa Niniwe andrö ”banua sebua”, ba hadia wamahaʼö nihalöda sanandrösa khö Yehowa?

4 Famaigi Yona banua Niniwe tenga simane famaigi Yehowa. Tabaso, ”Ba no banua sebua sibai Niniwe andrö.” (Yo. 3:3) Tölu kali itötöi Yona wehede Yehowa sangumaʼö ”Niniwe, banua sebua andrö”. (Yo. 1:2; 3:2; 4:11) Ha waʼebua mazui hawaʼamoguna mbanua daʼa khö Yehowa?

5 Niniwe andrö banua föna, sambua moroi ba gotalua mbanua si oföna ifasindro Nimerodi me no aefa Anönö Danö Idanö. Ebua mbanua andrö, banua si kayo si rami niha, farahu ösa mbanua böʼö, irege muʼogunaʼö ginötö tölu ngaluo waʼara ba woʼanöröi yaʼia iʼotarai mbalö faföfö. (I Moz. 10:11; Yo. 3:3) Tatu manö toröi-röi ba dödö niha mbanua Niniwe andrö, oya nahia wamosumange segebua, aro gölinia, hegöi tomosa böʼö. Hizaʼi, tenga börö daʼö wa moguna khö Lowalangi Yehowa. Niʼameʼegönia tödö, niha si so ba daʼö. Me luo daʼö, ato niha ba Niniwe. Faʼazaha-zaha Niniwe, iʼameʼegö tödö ira Yehowa. Iʼosinangegö noso niha gulidanö, iʼila zi tola lafalua ba wamalalini era-era hegöi ba wamahaʼö yaʼira ba zindruhu.

So Yona ba gotalua niha Niniwe si lö sökhi ba so kuil furinia

Ba wamaigi Yona, Niniwe andrö kota sebua safönu faʼalösökhi

6. (a) Hana wa ataʼu Yona ba niha Niniwe? (Faigi nisura ba gahe zura.) (b) Hadia wamahaʼö nihalöda moroi ba wanuriaigö nifalua Yona?

6 Me ofeta Yona ba Niniwe, te itugu ataʼu ia börö me töra 120.000 waʼato niha ba daʼö.a Itörö tanö maʼö-maʼökhö, iʼanöröi mbanua sebua si fasösö andrö, te ba wangalui nahia si tefaudu ba dalu kota ba wangombakha turiania. Hewisa wa tola fahuhuo ia ba niha mbanua daʼö? Hadia tola fahuhuo ia ba li Asiria? Mazui ibeʼe khönia waʼabölö Yehowa ba wamalua tandra sahöli-höli dödö? Lö aboto ba dödöda. Tola manö iʼombakhaʼö duria andrö Yona ba linia samösa, li Heberaiʼo, ba so samösa zamoʼeluaha ba niha Niniwe. Si no tatu, lö oya-oya duria nifaʼemania ba tola manö fatuwu khönia niha. Imane, ”Hatö öfa wulu wongi, ba adudu Niniwe!” (Yo. 3:4) Lö ataʼu ia fuhuhuo ba tenga ha sakali. Me no ifalua daʼö, iforomaʼö waʼabarani hegöi famati sahöli-höli dödö, daʼa gamuata soguna ba niha Keriso iadaʼa.

Lö oya-oya duria nifaʼema Yona ba tola manö fatuwu khönia niha

7, 8. (a) Hadia nifalua niha Niniwe me no larongo duria nifaʼema Yona? (b) Hadia nifalua razo Niniwe ba duria nifaʼema Yona?

7 No aʼozu ihalö dödö niha Niniwe Yona. Tatu no ifaʼanö ia wamalukhaisi niha sagamuʼi ba safaito. Hizaʼi, so zalua sahöli-höli dödöda. Lafondro-ndrongo niha duriania! Ha ba zi sabata no tehöngö wehedenia. Lö ara aefa daʼö, lafadunö-dunö wamaʼeleʼö faʼadudu niʼombakhaʼö Yona. (Baso Yona 3:5.) Omasi ira lafalalini gera-erara, he si kayo he si numana, he sabölö he si tebai, he satua hegöi sawuyu-wuyu. Fuasö ira. Turia sanandrösa ba wuasöra andre ha sabata no ofeta ba dalinga razo.

Lafondro-ndrongo duria nifa’ema Yona ira niha Niniwe

Moguna waʼabarani khö Yona hegöi famati ba wanuriaigö ba Niniwe

8 Omasi göi razo wamalalini era-erania me no irongo duria Yona. Börö me ataʼu ia khö Lowalangi, iröi dadaomania ba waʼarazo, iheta mbarunia sebua, ifake nukha si lö baga simane nifake nono mbanuania ba ”mudadao ia bawu”. Fao ”nawönia salaŵa” mazui ira tuhenöri, ibeʼe fareta ba wamalua fuasö, tenga saʼae börö niwaʼö dödöra, hizaʼi no sambua amakhoita razo daʼa ba soi daʼö. Ifaretakö enaʼö lafake nukha goni, simanö göi gurifö.b Ifaduhuʼö si fao fangide-ngideʼö wa no fasala nono mbanuania börö me lafalua zi lö sökhi hegöi faʼafaito. Itötöna razo enaʼö alulu dödö Lowalangi me no lafalalini gera-erara. Imane, ”Maʼatö alulu dödö Lowalangi . . . ma alö wönunia, faböi tekiko ita.”​—Yo. 3:6-9.

9. Hadia zi lö faduhu dödö ndra kritikus sanandrösa ba niha Niniwe, hizaʼi hana wa taʼila fasala ira andrö?

9 So niha si fabuʼa-buʼa si lö faduhu tödö me alio sibai tebulö dödö niha Niniwe. Hizaʼi, lamane ira pakar Zura Niʼamoniʼö wa no sinangea lafalua daʼö, börö me no toʼölö lafati hadia zalua ba alio tebulö gera-erara. Wa fasala nasa gera-era niha si fabuʼa-buʼa andrö börö me no irai itötöi Yesu Keriso sanandrösa ba niha Niniwe samalalini era-era. (Baso Mataiʼo 12:41.) Tatu tenga ha asala iwaʼö manö daʼö, börö me no irai auri ia ba zorugo ba no iʼila fefu zalua andrö. (Yoh. 8:57, 58) Si no tatu, böi tamane wangumaʼö tebai saʼae lafalalini gera-erara hewaʼae lö sökhi ira ba wamaigida. Ha Yehowa zi tola manahö ösi dödö niha.

Amaehuta Waʼahakhö Dödö Lowalangi ba Waʼafatandro Niha

10, 11. (a) Hewisa dödö Yehowa me lafalalini gera-erara niha Niniwe? (b) Hana wa faduhu dödöda wa lö fasala wamaigi Yehowa?

10 Hewisa dödö Yehowa me lafalalini gera-erara niha Niniwe? Ba gafuriata isura Yona, ”Me iʼila wolaura Lowalangi, wa laböhöli mbua-buara si lö sökhi andrö, ba aröu-röu ba dödö Lowalangi wamakiko andrö niwaʼönia, fametaʼu yaʼira, ba lö ifalua.”​—Yo. 3:10.

11 Hadia daʼa geluahania fasala wamaigi Yehowa Niniwe andrö ba mböröta? Löʼö. Iwaʼö Sura Niʼamoniʼö wa moʼahonoa waʼatulö Yehowa andrö. (Baso V Moze 32:4.) Alö wönu satulö moroi khö Yehowa ba niha Niniwe, börö me no inehegö waʼafaböʼö gamuatara. Iʼila göi wa lö tefaudu saʼae hukuma sedöna ibeʼe khöra. Iadaʼa ginötönia ba wangoromaʼö faʼahakhö dödö.

12, 13. (a) Hewisa wangoromaʼö Yehowa wa fatema ba dödöda niwaʼönia, lö itandro ba khönia, ba so khönia waʼahakhö dödö? (b) Hana wa tenga faya-faya wamaʼeleʼö Yona andrö?

12 Tenga Lowalangi sabeʼe tandro Yehowa, okafu, mazui lö sökhi simane nikhalaigö ndra sondröniaʼö ba agama. Sindruhunia fatema ba dödöda niwaʼönia, lö itandro ba khönia, ba so khönia waʼahakhö dödö. Na ihalö gangetula ba wanguhuku niha si lö sökhi, si oföna ifalua yaʼia daʼö iʼogunaʼö zalahinia ba gulidanö ba wameʼe famangelama, börö me omasi sibai ia na lafalua zimane nifalua niha Niniwe—lafalalini gera-erara ba labulöʼö lala waʼaurira. (Hez. 33:11) Ifatunö khö zamaʼeleʼö sotöi Yeremia, ”Ba ufetaʼu soi niha, öri heza, uhori, ududugö ba ufakiko. Ba na laröi zi lö sökhi niha andrö, nifetaʼugu, ba mangesa dödögu, ba wamakao andrö, niwaʼögu, nifatörö khöra.​—Yer. 18:7, 8.

Omasi sibai Lowalangi na lafalalini gera-erara ba labulöʼö lala waʼaurira ira niha si lö sökhi simane nifalua niha Niniwe

13 Hadia faya-faya wamaʼeleʼö Yona andrö? Löʼö; si no ifaʼeleʼö andrö aʼozu gohitö dödönia, yaʼia daʼö si tobali famangelama. Mubeʼe wamangelama andrö börö waʼalösökhi niha Niniwe, samalalini era-era ba gafuriata. Na lö laböhöli gamuatara si lö sökhi, simane daʼö nifalua Lowalangi ba wanguhuku yaʼira. Daʼö zalua ba gafuriata.​—Zef. 2:13-15.

14. Hewisa Yona me ahakhö dödö Yehowa niha Niniwe?

14 Hewisa dödö Yona me lö alua wanguhuku andrö ba ginötö si no idöna-döna? Tabaso, ”Ba abao sibai dödö Yona, mofönu ia.” (Yo. 4:1) Ifaʼema wangandrö hulö ba wotahigö Lowalangi Sebua Kuaso! Iwaʼö Yona wa sökhi na ba nomo manö toröi ia, ba mbanuania samösa. No itahö ba wamobörö wa lö aʼozu ifalua wönunia Yehowa ba niha Niniwe, mendrua manö ibaliʼö daʼö tahinia woloi ba Darisi me mböröta. Daʼö mbörö wa iʼandrö waʼamate imane, abölö sökhi na mate ia moroi na auri.​—Baso Yona 4:2, 3.

15. (a) Hana wa ifatangi-tangi ia Yona? (b) Hadia nifalua Yehowa khö zamaʼeleʼö sabu tödö andre?

15 Hadia zabao dödö Yona? Lö taʼila hadia zi so ba wangera-ngerania, hizaʼi taʼila wa no iʼombakhaʼö Yona föna niha sato wa adudu mbanua Niniwe. No lafaduhusi tödö niwaʼönia. Iadaʼa lö tohare-hare waʼadudu andrö. Hadia ataʼu ia na laʼoʼaya mazui lafotöi ia samaʼeleʼö sofaya? Gofu hadia ia, lö omuso dödönia me lafalalini gera-erara mazui me ahakhö dödö Yehowa. Itugu ifatangi-tangi ia ba ihakhösi tödö ia samösa, iwalinga no obou döinia saʼae. Hizaʼi, Lowalanginia sahakhö tödö, iʼila nasa zi sökhi ba dödö zamaʼeleʼö khönia sabu tödö andre. Moroi na ihuku ia Yehowa börö me lö khönia famosumange, ihaogö wanofu ba wosekhegö yaʼia, ”Hadia, sindruhu, so mbörö wönumö andrö?” (Yo. 4:4) Hadia ibeʼe fanema li Yona? Lö itutunö khöda Sura Niʼamoniʼö.

16. Hadia manö mbörö wa lö fao dödö niha khö Lowalangi, ba hadia wamahaʼö nihalöda moroi ba duma-duma Yona?

16 Aoha khöda wanguhuku Yona börö gamuatania, hizaʼi böi olifu ita ba böi ahöli-höli dödöda na lö fao dödö niha si lö moʼahonoa khö Lowalangi. Te so zangumaʼö wa sindruhunia tola itimbagö zi lö sökhi Yehowa mazui iʼanemai ihuku niha samalua sala ba tola ihori gulidanö si lö sökhi andre iʼotarai me föna. Duma-duma Yona andre zamasugi ba dödöda, na lö tefaudu ba wangera-ngerada niwaʼö Lowalangi Yehowa, fangera-ngerada zinange taʼatulöʼö, tenga fangera-ngerania.

Lala Yehowa ba Wamahaʼö Yona

17, 18. (a) Hadia nifalua Yona me iröi Niniwe? (b) Hadia lua-lua dandra sahöli-höli dödö sanandrösa ba labu idanö khö Yona?

17 Samaʼeleʼö safatö tödö andre iröi Niniwe numalö ia ba gatumbukha sohili, tenga ba mbanuania samösa. Ifazökhi khönia nose-ose side-ide ba ilau mudadao ba wombaseʼö hegöi ba wamaigi-maigi Niniwe. Te idöna-döna enaʼö iʼila wa adudu mbanua andrö. Hewisa wamahaʼö Yehowa ndra matua sabeʼe tödö andre ba wamalua faʼahakhö dödö?

18 Ba zi bongi, ifatumbuʼö Yehowa labu idanö. Me maoso Yona, iʼila zinanö satabö andre, ebolo mbulu irege telumö ia tenga simane ose-osenia andrö. Terara dödönia. ”Omuso sibai dödö Yona” ba zinanö andrö iwalinga daʼa dandra sahöli-höli dödö, tandra howu-howu hegöi faʼomasi Lowalangi. Hizaʼi, ifalua zi töra moroi andrö Yehowa, tenga asala iheta Yona moroi ba waʼaukhu zino mazui fönunia si lö karua. Omasi ia wamarou tödö Yona, andrö ifalua dandra sahöli-höli dödö Lowalangi. Iʼogunaʼö gukuö ba wamakiko hegöi ba wamunu sinanö andrö. Aefa daʼö, iʼasogö ’nangi timu, angi lökhö’ irege ”atata sibai dölania” ba waʼaukhu zino. Ifuli zui afatö dödö Yona, iʼandrö waʼamate khö Lowalangi.​—Yo. 4:6-8.

19, 20. Hewisa Yehowa wondrönisi tödö Yona ba wangera-ngera sanandrösa ba labu idanö?

19 Sakalitö, manofu Yehowa khö Yona, hadia sinangea mofönu ia ba waʼamate labu idanö andrö. Lö ifalalini gera-erania Yona, iwaʼö wa atulö nifaluania. Imane, ”Tenga si lö börö, na mofönu ndraʼodo, irugi waʼamategu!” Iadaʼa inötö si tefaudu khö Yehowa ba wangombakha famahaʼö si tola ihalö Yona.​—Yo. 4:9.

Mofönu sibai Yona börö labu idanö

Iʼogunaʼö labu idanö Lowalangi ba wamahaʼö Yona sanandrösa ba waʼahakhö dödö

20 Iʼandrö Lowalangi khö Yona enaʼö mangera-ngera ia, imane wa abu dödö zamaʼeleʼö andrö ha börö zinanö si tumbu ba zi sara wongi aefa daʼö mate hewaʼae tenga Yona zananö mazui samatumbuʼö. Aefa daʼö ihalö rahu-rahu Lowalangi, ”Ba yaʼodo, ba hadia, ba lö uhakhösi tödö Niniwe andrö, banua sebua, si no töra 120.000 nono niha, si lö mangila hezo gambölö, ba hezo gabera, awö gurifö niha, soya sibai?”​—Yo. 4:10, 11.c

21. (a) Hadia wamahaʼö nibeʼe Yehowa khö Yona? (b) Hewisa waö-waö Yona möi fanolo enaʼö böi talimo ita ba wamareso tödöda?

21 Hadia öʼila ha waʼabakha wamahaʼö nibeʼe Yehowa andre? Lö serege dödö Yona ba wananö sinanö andrö. Hizaʼi, Yehowa Gumbu waʼauri ba niha Niniwe ba no irorogö ira simane fondrorogö omböila dangania ba gulidanö. Hewisa wa iʼosinangegö waʼauri zi sageu tanömö zinanö Yona moroi ba noso niha si 120.000 faʼato hegöi uriföra? Hadia tenga ha tana khönia niʼera-era Yona? Wa ahakhö dödönia ba zinanö andrö börö me no mohare ia. Hadia tenga göi daʼö mbörö me ha tana khönia niʼera-erania andrö wa mofönu ia ba niha Niniwe, so khönia wayawasa enaʼö lö laʼoʼaya ia ba iʼoromaʼö wa satulö niwaʼönia? Waö-waö Yona andre zi möi fanolo enaʼö böi talimo ita ba wamareso tödöda. Haniha ba gotaluada zi lö irai moʼangeraigö tana khönia samösa? Taʼandrö saohagölö me no ifahaʼö ita Yehowa ba waʼebolo dödö, taʼangeraigö niha böʼö, tatöfaigö ba dödöda zalua khöra, ba taforomaʼö waʼahakhö dödö, simane yaʼia!

22. (a) Hewisa dödö Yona ba wamahaʼö Yehowa sanandrösa ba waʼahakhö dödö? (b) Hadia göi zi tobali famahaʼö khöda?

22 Fanofunia: Hadia itöngöni Yona wamahaʼö andrö? Buku si so töi Yona laduhö faoma fanofu si no ifazawa-zawa Yehowa—hulö terongo irugi iadaʼa. Te lö fao dödö niha si fabuʼa-buʼa börö me lö irai ibeʼe wanema li Yona. Sindruhunia, so wanema linia. Fanema linia buku daʼö samösa. So dandra wa Yona zanura buku si so töinia andrö. Khalaigö atö, no mangawuli zamaʼeleʼö andre ba mbanuania me isura waö-waö daʼa. Iadaʼa no alawa ndröfinia, monönö waʼatua-tua hegöi fangide-ngideʼönia, ba ifalikhö-likhö ia tandra waniasa me isura zalania samösa, famadaönia hegöi faʼabeʼe högönia me itimbagö wangoromaʼö faʼahakhö dödö. Sindruhu no ifahaʼö ia Yona moroi khö Yehowa satua-tua ba wangoromaʼö faʼahakhö dödö. Hadia simane daʼö göi ita?​—Baso Mataiʼo 5:7.

a Moloʼö si no laʼerai, faʼato ndrawa Zamaria, ibu kota Gizaraʼeli me götö Yona, kira-kira 20.000 irugi 30.000 niha—ambö sambua niʼoʼöfa niha Niniwe. Me hino waʼatehöngönia, te Niniwe andre kota sabölö ebua ba zi sagörö ulidanö.

b Te ambö faduhu dödöda ba nitutunö andre, hizaʼi no irai alua daʼa me mböröta. No isura sejarawan Yunani Herodotus wa abu dödö ndrawa Weresia me mate samösa jenderal niʼomasiʼö niha mbanua irege lafaogö guriföra ba waʼabu dödö.

c Fehede Lowalangi me iwaʼö lö laʼila lafaböʼöni hezo gambölö hezo gabera ira niha andrö, eluahania simane iraono side-ide, lö laʼila goi-goi Lowalangi.

SINANGEA MUʼANGERAIGÖ . . .

  • Hewisa Yona wangoromaʼö famati hegöi faʼabarani me manuriaigö ia ba Niniwe?

  • Hadia wamahaʼö nihalöda me no lafalalini gera-erara niha Niniwe?

  • Hadia wamahaʼö nihalöda ba lagu Yona me lafalalini gera-erara niha Niniwe?

  • Hewisa lala woloʼöu famati Yona na ötema degu-degu mazui mene-mene?

    Publikasi ba Li Nias (2013-2025)
    Log Out
    Log In
    • Nias
    • Fa'ema Misa
    • Pengaturan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Lala Wangoguna'ö
    • Si Tebai La'ila Niha Bö'ö
    • Pengaturan si Tebai La'ila Niha Bö'ö
    • JW.ORG
    • Log In
    Fa'ema Misa