WAÖ-WAÖ WAʼAURI
Ifahowuʼö Ndraʼo Yehowa ba Wangai Halöwönia
Ufatunö khö zaradadu andrö wa no irai labeʼedo ba gurunga börö me lö fao ndraʼo fasuwö. Usofu khönia, ”Hadia öbeʼedo ba gurunga nasa?” No dua kali laʼoʼou ndraʼo tobali saradadu Amerika Serikat.
TUMBU ndraʼo me 1926 ba Crooksville, Ohio, Amerikat Serikat. Tenga niha samati sibai zatuagu. Hizaʼi, lafarou ndraʼaga si dawalu weʼamöi ba Gosali Metodis. Ibeʼe khögu mbuala fandrita me 14 fakhe ndröfigu börö me asese möido ba gosali ero Migu barö zi döfi.
Itolo ndraʼo Margaret Walker (talifusö ira alawe numero dua moroi ba gabera) enaʼö aboto ba dödögu zindruhu
Me luo daʼö, so zi faola omo khöma Samaduhuʼö Yehowa. Töinia Margaret Walker. Fahuhuo ia khö mamagu sanandrösa ba Zura Niʼamoniʼö. Samuza inötö, omasido ufondro-ndrongo, hizaʼi lö itehe khögu mamagu, iwalinga ufawukaisi wamahaʼö nifaluara. Börö daʼö wa ifofanö ndraʼo. Hewaʼae simanö, ubiniʼö ndraʼo ba wamondro-ndrongo huhuora. Me no hauga kali möi Margaret, isofu khögu, ”Öʼila haniha döi Lowalangi?” Utema linia, ”Fefu niha laʼila wa töinia Lowalangi.” Ifuli imane khögu, ”Halö Zura Niʼamoniʼömö ba baso Zinunö 83:19.” Ubaso ayati andrö ba awena uʼila wa daʼö döi Lowalangi, Yehowa. Fagohido, uʼalui ndra awögu, ba ufatunö khöra, ”Na mangawuli ami dania tanö owi, mibaso Zinunö 83:19 ba mifaigi haniha döi Lowalangi.” Tola uwaʼö, no ibörögö manuriaigö ndraʼo me luo daʼö.
Ufahaʼö ndraʼo ba Zura Niʼamoniʼö ba tebayagö ndraʼo idanö me 1941. Aefa daʼö labeʼe halöwögu ba wondröniaʼö pelajaran buku sidang. Ufarou mamagu hegöi ndra talifusögu weʼamöi ba gangowuloa ba omasi ira laʼondrasi. Hizaʼi, lö adöni dödö bapagu.
FANANDRAIGÖ MOROI KHÖ BAPAGU
Oya halöwö nibeʼe khögu ba gangowuloa, ba oya mbuku ndra Samaduhuʼö Yehowa niʼowuloigu. Samuza inötö, ituturu mbukugu andrö Bapagu ba imane, ”No öʼila fefu daʼö? Heta ia ba daʼa ba ofanö moroi ba nomo andre.” Mofanödo ba toröi ndraʼo ba Zanesville, Ohio sahatö ba mbanuagu. Hizaʼi, asese mangawulido ba nomo ba wamarou tödö mamagu hegöi ndra talifusögu.
Lö omasi bapagu na möi mamagu ba gangowuloa. Itaria na no irugi dalu lala, igohi ia bapagu ba ifaso enaʼö mangawuli ba nomo. Hizaʼi, itörö mbawa ndruhö tanö böʼö mamagu irege möi ia ba gangowuloa. Umane khö mamagu, ”Böi ataʼufi, aföli ia sa dania ba ibato.” Ba gafuriatania, aföli bapagu saʼae irege lö itaha mamagu weʼamöi ba gangowuloa.
Me mubörögö Sekolah Famomaha ba Wanuriaigö me döfi 1943, ubörögö wamaʼema huhuo ba sekola famomaha andrö ba gangowuloama. Mene-mene nibeʼe khögu me no ufaʼema huhuo andrö, möi fanologu tobali samaʼema huhuo si sökhi.
LÖ FAODO BA WASUWÖTA
Me döfi 1944, me alua Perang Dunia II, lakaonido enaʼö fao ndraʼo tobali saradadu. Uʼondrasi Fort Hayes ba Columbus, Ohio, lafareso na mofökhödo na löʼö, ba ufoʼösi haʼuga ngaʼörö garate. Ufatunö khöra wa lö omasi ndraʼo tobali saradadu. Latehe khögu wangawuli. Hizaʼi, hauga hari aefa daʼö, tohare zaradadu ba nomogu ba imane, ”He Corwin Robison, no uʼohe zura ba wondraʼu yaʼugö.”
Dua migu aefa daʼö, imane khögu hakim ba pengadilan, ”Na yaʼo zangetuʼö hukumau, tola manö tehuku ndraʼugö sandrohu faʼauriu. Hadia so zomasiʼö öfaʼema?” Umane, ”He Pa, sindruhunia ndraʼodo si fao ba zanuriaigö Taromali Lowalangi. Ufaʼema huhuo sebua ba nomo-nomo misa ba uturiaigö duria somuso dödö sanandrösa ba Mbanua Lowalangi.” Imane hakim khö dewan juri, ”Tenga daʼö halöwömi andrö ba wotatugöi na sanuriaigö niha daʼa na tenga. Halöwömi andrö ba woʼetuʼö hadia fasala ia andre börö me lö fao ia ba halöwö zaradadu.” Matonga za aefa daʼö, iʼetuʼö dewan juri wa fasala ndraʼo. Iʼetuʼö hukumagu hakim lima fakhe ba gurunga ba Ashland, Kentucky.
ILUMÖʼÖ NDRAʼO YEHOWA BA GURUNGA
Dua migu lakuru ndraʼo ba Columbus, Ohio. Me awena urugi gurunga, lö omasido mofanö-fanö. Mangandrödo khö Yehowa, ”Tebai uʼagö daʼa ba zi lima fakhe. Lö uʼila hadia zinangea ufalua.”
Mahemolunia, latehe khögu weʼamöi baero sozago gurunga. Uʼondrasi nawögu salawa niha si so ba gurunga sotöi Paul, ba faoma mafaigi baero moroi ba zandrela. Isofu khögu, ”He Bötö, hana wa soʼö ba daʼa?” Umane khönia, ”Yaʼodo andre Samaduhuʼö Yehowa.” Imane khögu, ”Aha, ba hana wa tola soʼö ba daʼa?” Umane khönia, ”Börö me lö fao ndra Samaduhuʼö Yehowa fasuwö hegöi ba wamunu niha.” Imane khögu, ”Labeʼe ndraʼugö ba gurunga börö me lö öbunu niha. Lakuru niha böʼö börö me no labunu niha. Hadia fao dödöu ba daʼö?” Umane khönia, ”Löʼö.”
Aefa daʼö imane khögu, ”No irai lakuru ndraʼo ba nahia tanö böʼö 15 fakhe waʼara. Ba daʼö no ubaso mbukumi.” Me urongo wehedenia andrö, mangandrödo khö Yehowa, ”He Yehowa yaʼitolo ndraʼo niha daʼa.” Iʼanemaiʼö muhede Paul khögu, ”Na so zi barani wogadu yaʼugö, oʼao manö khögu. Yaʼo dania zolawa yaʼira.” Iʼotarai daʼö lö irai lagadudo, hewaʼae 50 waʼato niha gurunga si so ba daʼö.
Yaʼo hegöi ira Samaduhuʼö Yehowa tanö böʼö nikuru börö me lö fao ndraʼaga ba zamatörö ulidanö ba Ashland, Kentucky
Me lafindrakö ndraʼo ba gurunga si so ba Ashland, ba daʼö falukha ndraʼo ndra talifusöda si no aro ba wamati. Latolo ndraʼo hegöi ndra talifusö tanö böʼö enaʼö ahatöga khö Yehowa. Labeʼe khöma halöwö ba wombaso Sura Niʼamoniʼö ero migu, ba mahenaigö wanofu hegöi fanema li ba gangowuloama si no mafotöi Bible Bees (Lebah Alkitab). Ebua naha gurunga si so yaʼaga ba so warate si no mufaoli ba daʼö. So samösa dalifusöda sotatugöi hezo manuriaigö ndraʼaga. Imane khögu, ”He Robison, ba farate daʼa hegöi ba farate daʼö manuriaigö ndraʼugö. Gofu haniha zimorö ba daʼö, onorogö tödö khöra wanuriaigö fatua lö mofanö ira.” Simane daʼö wotatugöima halöwö fanuriaigö.
SALUA ME NO AEFA LAKURU NDRAʼO
Tebato Perang Dunia II me döfi 1945, hizaʼi lö manö saefa ndraʼo moroi ba gurunga. So so dödögu khö ndra talifusögu hegöi khö mamagu börö me no irai iwaʼö bapagu khögu, ”Na öʼoʼö niwaʼögu, ba tanö böʼö saʼae laʼoʼö ligu.” Me no aefa ndraʼo ba gurunga, so duria somuso dödögu. Hewaʼae lö fao dödö bapagu khöma, hizaʼi so dafitu moroi ba gotalua nösi nomoma sowölö-ölö weʼamöi ba gangowuloa ba samösa nakhigu ono alawe si no mubayagö idanö.
Faodo manuriaigö khö Demetrius Papageorge, yaʼia andre talifusöda si no mubayoini si no mangai halöwö khö Yehowa iʼotarai 1913
Me ibörögö Wasuwöta ba Korea me döfi 1950, no dua kali lakaonido tobali saradadu ba laʼoʼou ndraʼo enaʼö uʼondrasi Fort Hayes. Me no awai uzia ndraʼo, imane khögu sohalöwö ba daʼö, ”Fotemö zabölö ebua moroi ba gotalua ndra awömö.” Umane khönia, ”Yaʼia ba? Hizaʼi, lö omasido tobali saradadu.” Utötöi khönia nösi II Timoteo 2:3 ba umane, ”No tobalido saradadu Keriso.” Lö hede-hedenia, ba aefa daʼö imane, ”Tola mofanöʼö.”
Lö ara aefa daʼö, fao ndraʼo ba rafe sanandrösa ba Mbetieli ba gangowuloa sebua nifalua ba Cincinnati, Ohio. Ifatunö khöma Talidusöda Milton Henschel wa moguna ato ndra talifusöda sowölö-ölö ba wohalöwö ba Mbetieli ba wotuhini halöwö Mbanua Lowalangi. Ubeʼe zuragu ba Mbetieli ba latema ndraʼo. Ubörögö wohalöwö ba Brooklyn iʼotarai me baŵa si Walu 1954.
Oya halöwögu ba Mbetieli. Ba zi hauga fakhe faʼara, yaʼo zangehaogö ketel uap ba nahia wamazökhi mbuku hegöi gödo, mohalöwödo ba mesin ba ufazökhi göi mbua rate. Mohalöwö göi ndraʼo ba Balai-Balai Kebaktian ba New York City.
Mangehaogö ketel uap ba gödo Mbetieli ba Brooklyn
Omasido sibai nifalua ba Mbetieli andrö simane, ibadat pagi, Famahaʼö mbuku Manuriaigö niʼogunaʼö ösi nomo Mbetieli. Omasido göi fao manuriaigö ba gangowuloa mbanua niha Keriso. Sindruhunia, daʼa zinangea lö aetu-aetu lafalua ira Samaduhuʼö Yehowa ba zi sambu-sambua omo. Na labaso ayat harian, lafalua Mböngi Wamahaʼö ba Nomo, owölö-ölö weʼamöi ba gangowuloa hegöi ba wanuriaigö, tola ahatö ira khö Yehowa.
Ato zi fahuwu khögu ba Mbetieli hegöi ba gangowuloa mbanua niha Keriso. So ösa zi no tebayoini ba so göi zi no möi ba zorugo. Tanö böʼönia göi lö mubayoini. Hizaʼi, lö soʼahonoa fefu nono mbanua Yehowa, simanö göi nösi nomo Mbetieli. Na fadaʼawa ndraʼo khö zi samösa talifusöda, uʼodödögö enaʼö atulö ndraʼaga. Itörö tödögu Mataiʼo 5:23, 24 ba hadia zinangea tafalua enaʼö tola atulö ita ba niha. Sindruhunia abua wangandrö faʼebolo dödö ba niha. Hizaʼi, daʼa zi tobali fanolo khöda enaʼö atulö ita khöra.
BUANIA ME NO UHALÖ HALÖWÖ KHÖ LOWALANGI
Iadaʼa, me no alawa ndröfigu abua khögu weʼamöi manuriaigö ba nomo-omo niha misa, hizaʼi lö awuwu ndraʼo. Ufaguruʼö ndraʼo ba li Mandarin ba omasido manuriaigö ba niha Cina na uʼila ira ba lala. Itaria ubeʼe 30 mazui 40 mbuku ba niha somasi mombaso.
Preaching to the Chinese people in Brooklyn, New York
So niha si no irai fahuhuo khögu ba Daromali, toröi ia ba Cina! Samuza maʼökhö, maʼiki khögu samösa nono alawe sombagi-bagi garate iklan toko samawa bua. Maʼikido khönia ba ubeʼe mbuku Manuriaigö ba Sadarlah! ba li Mandarin. Ihalö ba ifatunö khögu wa Katie döinia. Aefa daʼö, gofu hezo manö falukhaga fahuhuo ia khögu. Ufatunö khönia döi-töi mbua zinanö hegöi ngawalö sayu ba li Inggris, aefa daʼö ifuli itötöi. Ufatunö göi khönia ayati Zura Niʼamoniʼö ba ihalö mbuku Alkitab Ajarkan. Hizaʼi, haʼuga migu aefa daʼö lö irai uʼila ia saʼae.
Haʼuga waŵa aefa daʼö, ubeʼe mbuku khö nono alawe tanö böʼö sombagi-bagi iklan, ba omasi ia ihalö. Samigu aefa daʼö, iʼoroʼö khögu HP-nia ba imane, ”He Pa, yaʼe telefo moroi ba Cina.” Umane khönia, ”Lö si fahuwu khögu ba Cina.” Ifaso ndraʼo ba wangai HP-nia ba umane, ”Halo, yaʼodo Robison.” Imane moroi ba telefo andrö, ”He Robby yaʼodo Katie. No mangawulido ba Cina.” Umane khönia, ”Ba Cina?” Imane Katie, ”Yaʼia Robby, akhigu zameʼe khöu HP daʼö. No öfahaʼö ndraʼo ba zi sökhi. Uʼandrö khöu enaʼö öfahaʼö ia göi.” Umane khönia, ”He Katie, ufalua zi tola ufalua. Saohagölö me no öfatunö khögu hezo toröi ndraʼugö.” Lö ara aefa daʼö, fahuhuodo khö nakhi Katie. Hizaʼi, lö irai falukhaga saʼae. Gofu hezo toröi ndraono alawe si darua andre, utötöna enaʼö lafahaʼö ira sanandrösa khö Yehowa.
No 73 fakhe me no uhalö halöwö khö Yehowa, ba omuso sibai dödögu börö me no ibeʼe khögu wanolo irege lö faʼawö ndraʼo ba zamatörö ulidanö ba lö faröido sagötö me so ndraʼo ba gurunga. Baero daʼö, lafatunö khögu ira talifusögu wa tola aro ira ba wamati börö me laʼila ndraʼo lö irai ataʼu hewaʼae so wanandraigö moroi khö bapagu. Ba gafuriatania, tebayagö idanö mamagu hegöi ira talifusögu si daönö. Alulu dödö bapagu ba no hauga kali möi ia ba gangowuloa fatua lö mate ia.
Na itehegö Lowalangi, tola ifuli tesusugi dania nösi nomogu hegöi niha si no irai fahuwu khögu ba gulidanö si bohou. Khalaigö atö hawaʼomuso dödöda fao khö niha niʼomasiʼöda ba wamosumange Yehowa sagötö faʼara!a
a Lö si faröi Corwin Robison khö Yehowa irugi mate ia me lasura duho daʼa.